Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 51, 19 December 1919 — Page 6

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He moolelo no

KEONI HANAFODA

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni

Lealea-Loaa Nae ke Kaulana

ma ka Hoomanawanui

            He hookahi nae mea i ala mai iloko o kona noonoo, o ia no ka punihei ana o kana kane in mali leo a ka wahine huapala puukani himeni. Ua manaoio loa oia, o kela wale no ke kumu nui i hoohemahema ai kana kane, i na hana i pili loa aku iaia, no ka pono o kona ohana, alaila hoalaia inai la na manao inaina, me ka hoonaukuiki iloko on a, ku ae la oia a pololei, kiola aku la i ke kakini o Keoni Hanafoda, ana ehumuhumu ana iluna o ka papahele, a pane mai la me ka leo ku@@:

            "Inaua paa loa kou manao e ku a hele mai keia hale aku aia no ia i kau mea e hana aku ai ua lawa ko'u kamailio pu ana me oe, maluna o keia ninau," alaila keehi iho la oia i kona wawae iluna o ka papahele, a huli hoe pololei aku la noloko o kona rumi moe.

            I kela hoea ana aku o Helena noloko o kona rumi moe, kiola aku la oia i kona kino iluna o ka moe, me ka hookahe anaaku i kona mau waimaka, a i puiwa oia i ka lohe ana mai i ke pani ino ia aua aku o ka puka o ke keena hookina, a manao ae la oia, ua haalele mai kana kane i ko lakou home, me kona nalu ana iho nae iloko ona, ina paha e huli hoi hou aka ana oia, a i ole, o kela no kona hele ana, aole e ike hou i na maka o kana wahine ame ka laua kaikamahine.

            Iloko o na la apau o ko Helena noho mare ana, ua auamo oia me ka hoomanawanui i na ehaeha he nui mamuli o na hana a kana kane. Ua hoao oia ma na ano apau, e hoike mai i na hana maikai, na hana aloha a ka whine no kana kane iloko nae o ia mau hana apau heahe la ia i ka manao o keia kanaka, a ua loaa kana mau hooikaik ana, e loaa ia laua ka anoho aloha ana iloko o ka hauoli, o ka mea nae i pana'iia aku, ma ka aoao o kana kane, o ia no ka hehihehi wale ia o na olelo a'o maikai, elike me ka momi e kiolaia aku ana imua o kekahi puaa.

            Oiai o Helena e waiho loko la maluna o kona wahi moe, me he mea la, ua like loa oia me kekahi mea i aneane aku ma ka'e o ka lua kupapa'u, o ka manaolana hookahi wale no i koe iloko on a, no ke kaawale aku o na haawina o ka ehaeha mai iaia aku, o ia kona noho hookahi iho me kana kaikamahine, me ka noonoo hou ole aku no kana kane, ke kanaka i nele i ke aloha ame ka makee no kona ohana.

            Ua hele no hoi a kokoke i na hora o ke ao ma kekahi la ae, akahi no ua o Helena, a hoi aku e hooluolu, ua hiki hou ole aku la i ka ikaika o kona mau maka ke ala.

            Ma kela la, aole i hoi hou aku o Keoni Hanafoda i ka hale, pela no iloko o kekahi mau pule mahope mai, aole oia i ike hou i kana kane: aka nae ma kekahi auwina la iaia e huli hoi ana no kona home, mahope o ka pau ana o kekahi aha himeni, i konoia mai ai oia, halawai aku la oia me kekahi o kona mau hoaloha, a hoike mai la iaia nei, i ka hoea ana aku o kana kane no ka laua home.

            He oiaoi, iaia i hiki aku ai i ka hale, ua hoea mua aku o Keoni Hanafoda a lawe i kona mau ukana apau, pela me kana mau kii pena, ame kekahi mau lako hoonani e ae, ana i malama loa ai oiai laua ma ka laua huaka'i kaahele mahina meli i ka ike ana o Helena i kela hoailona, noonoo iho la oia, ua paa loa no ka manao o kana kane e hookaawale ia laua me ka noho hou ole aku ma ke ano he kane a he wahine, elike me na makahiki i kaahope aku.

            Ua hoike aku no o Helena i kana kaikamahine, i kekahi mau mea e pili ana i ke ano o ko laua noho ana, pela me na kamailio hope, a haalele aku ai o Keoni Hanafoda i ko lakou home, no ka manao o Helena, he oi loa aku ka maikai o ka lohe mua ana o kana kaikamahine i na mea apau mai iaia aku o noho nanea walea auanei oia a hoea mai i ka manawa e hoea hou aku ai o Keoni Hanafoda aole he maopopo o kana mea e hana mai ai i kona makuakane.

            O ka mea oiaio iloko o na makahiki mua o ko Dora pii ana ae o kona makuakane kana mea pipili loa, e hoikeike mai ana no hoi ua kanaka nei, i kona mau manao aloha no kana kaikamahine, aka nae iloko o na makahiki elua i kaahope aku, ua ike maoli aku no o Helena, i ka hoihoi ole o Dora i kona makuakane e hoomamao ana iaia iho mai kela kanaka aku o kekahi kumu paha hoi, no ka ike maka maoli no o ke kaikamahine i na hana a kona makuakane i kona mama.

            I ka manawa a Helena i olelo aku ai ia Dora, no kona manao e haalele loa mai ana o Keoni Hanafoda ia laua, ua noho kukule loa mai ana o Keoni Hanafod ia laua, ua noho kukule loa iho la o Dora no kekahi mau minuke me ka pane ole aku alaila aea ae la kona poo iluna, me ka pane ana aku i kona makuahine.

            "E mama in a ua makemake oia e haalele iho i kekal@ wahine i makee loa no kona nono elike me oe, mamuli wale mai no o kona punihei i kela wahine hanakeaka a'u i ike ai iaia e kau like ana maluna o ke kaa otomobile he oi loa aku ka pono, o ka hookuu ana aku iaia, a no'u iho, ua hauoli loa au i kona kaawale ana aku la mai ia kaua aku," me k hele o na papalina o ua kaikamahine opio nei a pii ka ula.

            "E hoomanao oe e Dora kuu kaikamahine, ke kamailio nei oe no kou makuakane, aole, no kekahi kanaka okoa aku."

            "Ina he makuakane oia no'u, aole loa oia e hana mai elike me kana i hana aku ai ia oe, a i hoohaahaa ai i ka inoa o kana kaikamahine nei. Ua ike pono au i ke ano o kana mau hana ia oe e mama. He noho wale iho no kana hana i ka hale nei, me ka loaa ole he wahi kokua ia oe e mama: o oe wale no ke hana nei me ka ikaika, aole ma na hana wale no o ka hale nei aka ma ka huli pu ana aku kekahi i na mea e loaa mai ai ke dala a o kau mau dala e loaa mai ana o kana iho la ia e hele ai e uhauha, me ke ku maoli i ka hilahila ole.

            "Ua ku a hilahila maoli au iaia, i kona like ole me na kanaka e ae, ka malama i ko lakou mau ohana, ame ka noonoo nui no ko lakou pono. Ua noonoo iho au iloko o'u, me he mea la, ua aloha aku au iaia, a ua haaheo no hoi ka naau, i ka loaa ana o kekahi makuakane u'i elike me ia, i ko'u ika ana nae, he mea hoonani wale iho no kona helehelena u'i ma waho, ua hele oloko a piha i ka mako-na, ua hookaawale koke au ia'u iho mai iaia mai, me ko ko'u ae ole aku iaia e honi mai ia'u no kekahi manawa loihi.

            "Ua aloha maoli no au ia oe e mama me kuu puuwai apau, a ina no kona hele i'o i kahi e loa, alaila e hoao no au e hana aku ma na mea apau e hoohauoliia ai kou manao e mama, malia he mea ia e hoomamaia ae ai kou noonoo no na hana lokoino a kela kanaka ia kaua," alaila moe okoa aku la o Dora imua o kona makuahine, me ka hiki ole iaia ke paa mai i kona mau waimaka.

            Ua hiki ole ia Helena, ke kaohi aku i kona mau waimaka, mai ka hookahe pu ana mai me kana kaikamahine, aole no ke aloha i kana kane, aka no ke aloha i kana kaikamahine, me kona i okoa ana iho iloko on a, malia he oi loa aku ka pono e hookaawale loa kela kanaka iaia iho mai ke alo aku o kana kaikamahine, pela wale no e hiki ai iaia ke alakai i kana kaikamahine, ma na alahele apau, e lilo aku ai oia i kaikamahine maikai a i wahine kupono hoi na kekahi kane.

            He hookahi mahina mahope mai o kela haalele ana aku o Keoni Hanafoda i kona ohana ua loaa mai la he leka ia Helena mai kekahi lolo mai, e hoakaka mai ana, no ka manao o Keoni Hanafoda, e hookomo aku i kekahi hoopii oki marc imua o ka aha hookolokolo, a e hoike pu mai ana no hoi no ka makemake o kana kane, e loaa he kukakuka pu ana mawaena o laua, i hiki ai ke hooponoponoia ke ano o ka palapala e hana ai, a waiho aku imua o ke aha.

            Ua hoouna aku o Helena i kana pane i ka loio, e ae aku ana e hele mai kana kane e hui pu me ia, a o ka hopena o kela kukakuka ana mawaena o laua, ua ike mua ae nei kaua e ka makamaka heluhelu, ma ka mokuna mua loa o keia moolelo.

            Ua hookahaha loa ia aku ka manao o Keoni Hanafoda, no ka hoala ole aku o kana wahine, i kekahi ku-e, no ko laua hookaawaleia ma ka mana o na kanawai o ka aina, malalo wale no nae o kekahi kumu o ia no ka haalele loa mai o kana kane, i kana mau koi ana i kona kuleana maluna o Dora.

            O ka hopena o na hoolala ana no kela oki mare, oia no ka ae ana mai o ka aha, e hookaawaleia o Keoni Hanafoda mai kanawahine mai, a he mau la mahope iho o kela kaawale ana o ke kane mai kana wahine mai, ma ka berita o ka mare, ua haalele iho la o Keoni Hanafoda ia Kapalakiko o ka hele ana i na aina mamao me he mea la, no ka imi hou ana aku i ka ike ma ka hana kahakii o ka mea oiaio nae e uhai ana oia i kela wahine puukani himeni ka wahine hoi nana i kono mai iaia nei e haalele aku i kana wahine aloha ame kana kaikamahine a ukali aku i ka wai liula o ke alialia o Mana.

 

MOKUNA VIII

 

            I ko Helena kaawale ana mai kana kane aku malalo o ke kauoha a ke aha, malalo hoi o ke kanawai o ka aina, hoopuka ae la oia i keia mau huaolelo:

            "Aole loa he pono ia'u e hoomau aku i ka noa ana ma keia kulanakauhale no kamea, aole loa e hiki ana i ka'u kaikamahine, i na mea a kona makuakane i hana mai ai no'u ame ia ; malia o ka noho ana aku ma kekahi mau wahi i malihini loa ia maua, he mea ia e lilo aku ai o kona noonoo, i na hiona hou, a hoopoina i na mea e pili ana i kona makuakane. E lawe ana au i kuu kaikamahine no ke kulanakauhale o Nu Ioka, malaila maua e noho ai, ma kahi he mau kaukani mile ka mamao, mawaena o keia alo ana, ame ko'u ola hou ana aku."

            I kela manawa nae, i hoea aku ai o Mrs. Hamilakona he hoa kula kahiko no no Helena a he hoaloha pilipaa hoi nona, e hoea mau aku ana no ka hooluolu ana i kona mau manao kaumaha, a e haawi aku ana hoi i na kokua ana ma na ano apau e auhee aku ai ke kaumaha mai iaia aku.

            O keia ka wahine nana i hooikaika e huli i mau haumana nana, no ke a'o ana i ka eki himeni me hookani ppila, a oia pu no hoi ka mea nana i hoolauna aku imua o ka poe hanohano, ma ke ano i mea nana e himeni ma na aha hoohauoli apau e haawiia ana e lakou. Ma ka manawa a Keoni Hanafoda i haalele iho ai i kana wahine me ka laua kaikamahine, o keia no ka wahine, nana e hoolana mau aku ana i ko Helena manao, a e imi aku ana hoi, ma na ano apau, e hoala ole ia mai ai na kamailio ana iwaena o ka pohai o ka poe hanohano, ma na mea e pili ana i ke kaawale ana o Keoni Hanafoda, mai kana wahine aku.

            Imua o keia wahine, i hoakaka aku ai o Helena i kona manao, no ka hoi aku ma Nu Ioka;e noho ai me kana kaikamahine, a o ia ka ua wahine nei o ka hoike ana mai i kona manao:

            "Aole anei oe i manao e kuu hoaloha, o kou manao ana e hoi aku a noho ma Nu Ioka, ua like pu ia me kou haalele ana iho i ke alo o ka makua, a hele auwana aku maluna o ka ili o ka honua, me ka maopopo ole ia oe o ko olua pono? He mea oiaio loa, o ko olua noho ana maanei, aole loa e loaa ana ia olua he maha ma ka manao ame ka noonoo aka nae o keia manao ana ou e hele no kela wahi walihini, aole anei he noonoo uluahewa wale no ia iloko ou? Ua kamaaina no nae paha oe i kekahi mea maloko o kela kulanakauhale ea?"

            "Aole a'u mea hookahi i kamaaina malaila, a o ke kumu ia o ko'u makemake ana e hoi aku a noho ma kela kulanakauhale."

            "Ma ka'u ike iho, ua kupono maoli kou noho ana maanei nei, me ka nui o na hoaloha e hoopuni ana ia oe, a i makaukau loa hoi, e haawi mai i ka lakou mau kokua ana ma na ano apau, e hoauheeia aku ai kou mau manao maikai ole mai la oe aku."

            "Ua ike au i kau mau mea apau e kamailio mai nei, o na hoaloha lehulehu i loaa ia'u maanei nei, o na mea ia nana i hoomama mai i ko'u mau manao luuluu, a'u no e aie nui nei no ka lakou mau mea, i hana mai ai no'u ame ka'u kaikamahine. O ka mea oiaio ea, ua lawa ko'u hoopilikia hou ana aku ia lakou, e hookuu mai oe e ku aku au a hakoko hookahi no'u iho me na auiui o ke ao nei.

            "O  keia manao o'u e hele aku no kahi mamao loa e noho ai, no ka makemake wale no ia, e hoopoina i na mea maikai ole i pili i ko'u ola ana a e hookaawale pu ae hoi i kuu kaikamahine, mai ka hoomanao ana, i na hana a kona makuakane maluna o maua."

            "He manao maikai no kena ou e Helena; aka nae, ke hopohopo loa nei au, e oi ae ana na pilikia e halawai mai ana me oe ma kela aina malihini, no ka mea, aole ou mau hoaloha malaila. Auwe, he kaikuahine ka hoi ko kuu kanee noho nei ma Nu Ioka, akahi a pono, o kou hoaloha ia ke hoea aku no kela kulanakauhale, a mamuli o ko'u kamaaina iaia, ua hiki loa i kela wahine, ke hana mai, e like me ka'u i hana aku ai nou. He kumukula kupono loa oe no ke a'o ana i ka ike hookani piano, me ka ike hmeni, nolaila i kou hoea ana ma kela kulanakauhale, e lilo ana kuu kaikoeke i mea nana e huli aku i mau haumana nau malaila a e hoolauna pu aku no hoi ia oe iwaena o na anaina a ka poe hanohano, me kou kono mau ia mai e hele ma na aha hoohauoli e himeni ai imua o ka lehulehu.

            "Akahi au a haawi aku i ko'u apono no kou hele i Nu Ioka, in a nae e hiki ana ia oe ke auamo i na hoolilo kaahele ame ko olua noho ana aku ma kela kulanakauhale, iloko o na mahina mua o ka noho malihini ana malaila," i hooki iho ai o Mrs. Hamilakona i kana kamailio ana mai, me kona manao, ua haalele mai o Keoni Hanafoda i kona ohana me ka nele i ke dala e hiki ai ke uku aku i ko laua man hoolilo o ka noho ana.

            "He mau kenikeni no ka'u o ka hookaawale ana, mailoko mai o ka'u wahi loaa liilii me ka ike ole mai o kuu kane: i ka manawa keia ana e noho hana ana maloko o ka halekuai. Ua hookaawale mau au i ka nui o ka'u mau dala i kela ame keia mahina, oiai e kaa ana ma kona aoao ka uku ana i ko makou mau bila aie.

            "Ma ka make ana aku no hoi o kuu makuakane, ua waiho iho oia i kekahi huina dala uuku, o ua mau dala nei, ua hookomoia aku e a'u maloko o ka banako, no ka hoea mai i ka manawa e koho aku ai o Dora maloko o kekahi kula kiekie, ua lawa ke dala, no ka hoonauao ana iaia, nolaila me keia mau dala, e hiki ana ia maua ke uku i na hoolilo apau ahiki i ka loaa ana he hana na'u ma kela kulanakauhale.

            O ka mea oiaio iloko o na makahiki mua o ko Dora pii ana ae o kona makuakane kana mea pipili loa, e hoikeike mai ana no hoi ua kanaka nei, i kona mau manao aloha no kana kaikamahine, aka nae iloko o na makahiki elua i kaahope aku, ua ike maoli aku no o Helena, i ka hoihoi ole o Dora i kona makuakane e hoomamao ana iaia iho mai kela kanaka aku o kekahi kumu paha hoi, no ka ike maka maoli no o ke kaikamahine i na hana a kona makuakane i kona mama.

            I ka manawa a Helena i olelo aku ai ia Dora, no kona manao e haalele loa mai ana o Keoni Hanafoda ia laua, ua noho kukule loa mai ana o Keoni Hanafod ia laua, ua noho kukule loa iho la o Dora no kekahi mau minuke me ka pane ole aku alaila aea ae la kona poo iluna, me ka pane ana aku i kona makuahine.

            "E mama in a ua makemake oia e haalele iho i kekal@ wahine i makee loa no kona nono elike me oe, mamuli wale mai no o kona punihei i kela wahine hanakeaka a'u i ike ai iaia e kau like ana maluna o ke kaa otomobile he oi loa aku ka pono, o ka hookuu ana aku iaia, a no'u iho, ua hauoli loa au i kona kaawale ana aku la mai ia kaua aku," me k hele o na papalina o ua kaikamahine opio nei a pii ka ula.

            "E hoomanao oe e Dora kuu kaikamahine, ke kamailio nei oe no kou makuakane, aole, no kekahi kanaka okoa aku."

            "Ina he makuakane oia no'u, aole loa oia e hana mai elike me kana i hana aku ai ia oe, a i hoohaahaa ai i ka inoa o kana kaikamahine nei. Ua ike pono au i ke ano o kana mau hana ia oe e mama. He noho wale iho no kana hana i ka hale nei, me ka loaa ole he wahi kokua ia oe e mama: o oe wale no ke hana nei me ka ikaika, aole ma na hana wale no o ka hale nei aka ma ka huli pu ana aku kekahi i na mea e loaa mai ai ke dala a o kau mau dala e loaa mai ana o kana iho la ia e hele ai e uhauha, me ke ku maoli i ka hilahila ole.

            "Ua ku a hilahila maoli au iaia, i kona like ole me na kanaka e ae, ka malama i ko lakou mau ohana, ame ka noonoo nui no ko lakou pono. Ua noonoo iho au iloko o'u, me he mea la, ua aloha aku au iaia, a ua haaheo no hoi ka naau, i ka loaa ana o kekahi makuakane u'i elike me ia, i ko'u ika ana nae, he mea hoonani wale iho no kona helehelena u'i ma waho, ua hele oloko a piha i ka mako-na, ua hookaawale koke au ia'u iho mai iaia mai, me ko ko'u ae ole aku iaia e honi mai ia'u no kekahi manawa loihi.

            "Ua aloha maoli no au ia oe e mama me kuu puuwai apau, a ina no kona hele i'o i kahi e loa, alaila e hoao no au e hana aku ma na mea apau e hoohauoliia ai kou manao e mama, malia he mea ia e hoomamaia ae ai kou noonoo no na hana lokoino a kela kanaka ia kaua," alaila moe okoa aku la o Dora imua o kona makuahine, me ka hiki ole iaia ke paa mai i kona mau waimaka.

            Ua hiki ole ia Helena, ke kaohi aku i kona mau waimaka, mai ka hookahe pu ana mai me kana kaikamahine, aole no ke aloha i kana kane, aka no ke aloha i kana kaikamahine, me kona i okoa ana iho iloko on a, malia he oi loa aku ka pono e hookaawale loa kela kanaka iaia iho mai ke alo aku o kana kaikamahine, pela wale no e hiki ai iaia ke alakai i kana kaikamahine, ma na alahele apau, e lilo aku ai oia i kaikamahine maikai a i wahine kupono hoi na kekahi kane.

            He hookahi mahina mahope mai o kela haalele ana aku o Keoni Hanafoda i kona ohana ua loaa mai la he leka ia Helena mai kekahi lolo mai, e hoakaka mai ana, no ka manao o Keoni Hanafoda, e hookomo aku i kekahi hoopii oki marc imua o ka aha hookolokolo, a e hoike pu mai ana no hoi no ka makemake o kana kane, e loaa he kukakuka pu ana mawaena o laua, i hiki ai ke hooponoponoia ke ano o ka palapala e hana ai, a waiho aku imua o ke aha.

            Ua hoouna aku o Helena i kana pane i ka loio, e ae aku ana e hele mai kana kane e hui pu me ia, a o ka hopena o kela kukakuka ana mawaena o laua, ua ike mua ae nei kaua e ka makamaka heluhelu, ma ka mokuna mua loa o keia moolelo.

            Ua hookahaha loa ia aku ka manao o Keoni Hanafoda, no ka hoala ole aku o kana wahine, i kekahi ku-e, no ko laua hookaawaleia ma ka mana o na kanawai o ka aina, malalo wale no nae o kekahi kumu o ia no ka haalele loa mai o kana kane, i kana mau koi ana i kona kuleana maluna o Dora.

            O ka hopena o na hoolala ana no kela oki mare, oia no ka ae ana mai o ka aha, e hookaawaleia o Keoni Hanafoda mai kanawahine mai, a he mau la mahope iho o kela kaawale ana o ke kane mai kana wahine mai, ma ka berita o ka mare, ua haalele iho la o Keoni Hanafoda ia Kapalakiko o ka hele ana i na aina mamao me he mea la, no ka imi hou ana aku i ka ike ma ka hana kahakii o ka mea oiaio nae e uhai ana oia i kela wahine puukani himeni ka wahine hoi nana i kono mai iaia nei e haalele aku i kana wahine aloha ame kana kaikamahine a ukali aku i ka wai liula o ke alialia o Mana.

            I kela manawa nae, i hoea aku ai o Mrs. Hamilakona he hoa kula kahiko no no Helena a he hoaloha pilipaa hoi nona, e hoea mau aku ana no ka hooluolu ana i kona mau manao kaumaha, a e haawi aku ana hoi i na kokua ana ma na ano apau e auhee aku ai ke kaumaha mai iaia aku.

            O keia ka wahine nana i hooikaika e huli i mau haumana nana, no ke a'o ana i ka eki himeni me hookani ppila, a oia pu no hoi ka mea nana i hoolauna aku imua o ka poe hanohano, ma ke ano i mea nana e himeni ma na aha hoohauoli apau e haawiia ana e lakou. Ma ka manawa a Keoni Hanafoda i haalele iho ai i kana wahine me ka laua kaikamahine, o keia no ka wahine, nana e hoolana mau aku ana i ko Helena manao, a e imi aku ana hoi, ma na ano apau, e hoala ole ia mai ai na kamailio ana iwaena o ka pohai o ka poe hanohano, ma na mea e pili ana i ke kaawale ana o Keoni Hanafoda, mai kana wahine aku.

            Imua o keia wahine, i hoakaka aku ai o Helena i kona manao, no ka hoi aku ma Nu Ioka;e noho ai me kana kaikamahine, a o ia ka ua wahine nei o ka hoike ana mai i kona manao:

            "Aole anei oe i manao e kuu hoaloha, o kou manao ana e hoi aku a noho ma Nu Ioka, ua like pu ia me kou haalele ana iho i ke alo o ka makua, a hele auwana aku maluna o ka ili o ka honua, me ka maopopo ole ia oe o ko olua pono? He mea oiaio loa, o ko olua noho ana maanei, aole loa e loaa ana ia olua he maha ma ka manao ame ka noonoo aka nae o keia manao ana ou e hele no kela wahi walihini, aole anei he noonoo uluahewa wale no ia iloko ou? Ua kamaaina no nae paha oe i kekahi mea maloko o kela kulanakauhale ea?"

            "Aole a'u mea hookahi i kamaaina malaila, a o ke kumu ia o ko'u makemake ana e hoi aku a noho ma kela kulanakauhale."

            "Ma ka'u ike iho, ua kupono maoli kou noho ana maanei nei, me ka nui o na hoaloha e hoopuni ana ia oe, a i makaukau loa hoi, e haawi mai i ka lakou mau kokua ana ma na ano apau, e hoauheeia aku ai kou mau manao maikai ole mai la oe aku."

            "Ua ike au i kau mau mea apau e kamailio mai nei, o na hoaloha lehulehu i loaa ia'u maanei nei, o na mea ia nana i hoomama mai i ko'u mau manao luuluu, a'u no e aie nui nei no ka lakou mau mea, i hana mai ai no'u ame ka'u kaikamahine. O ka mea oiaio ea, ua lawa ko'u hoopilikia hou ana aku ia lakou, e hookuu mai oe e ku aku au a hakoko hookahi no'u iho me na auiui o ke ao nei.

            "O  keia manao o'u e hele aku no kahi mamao loa e noho ai, no ka makemake wale no ia, e hoopoina i na mea maikai ole i pili i ko'u ola ana a e hookaawale pu ae hoi i kuu kaikamahine, mai ka hoomanao ana, i na hana a kona makuakane maluna o maua."

            "He manao maikai no kena ou e Helena; aka nae, ke hopohopo loa nei au, e oi ae ana na pilikia e halawai mai ana me oe ma kela aina malihini, no ka mea, aole ou mau hoaloha malaila. Auwe, he kaikuahine ka hoi ko kuu kanee noho nei ma Nu Ioka, akahi a pono, o kou hoaloha ia ke hoea aku no kela kulanakauhale, a mamuli o ko'u kamaaina iaia, ua hiki loa i kela wahine, ke hana mai, e like me ka'u i hana aku ai nou. He kumukula kupono loa oe no ke a'o ana i ka ike hookani piano, me ka ike hmeni, nolaila i kou hoea ana ma kela kulanakauhale, e lilo ana kuu kaikoeke i mea nana e huli aku i mau haumana nau malaila a e hoolauna pu aku no hoi ia oe iwaena o na anaina a ka poe hanohano, me kou kono mau ia mai e hele ma na aha hoohauoli e himeni ai imua o ka lehulehu.

            "Akahi au a haawi aku i ko'u apono no kou hele i Nu Ioka, in a nae e hiki ana ia oe ke auamo i na hoolilo kaahele ame ko olua noho ana aku ma kela kulanakauhale, iloko o na mahina mua o ka noho malihini ana malaila," i hooki iho ai o Mrs. Hamilakona i kana kamailio ana mai, me kona manao, ua haalele mai o Keoni Hanafoda i kona ohana me ka nele i ke dala e hiki ai ke uku aku i ko laua man hoolilo o ka noho ana.

            "He mau kenikeni no ka'u o ka hookaawale ana, mailoko mai o ka'u wahi loaa liilii me ka ike ole mai o kuu kane: i ka manawa keia ana e noho hana ana maloko o ka halekuai. Ua hookaawale mau au i ka nui o ka'u mau dala i kela ame keia mahina, oiai e kaa ana ma kona aoao ka uku ana i ko makou mau bila aie.

            "Ma ka make ana aku no hoi o kuu makuakane, ua waiho iho oia i kekahi huina dala uuku, o ua mau dala nei, ua hookomoia aku e a'u maloko o ka banako, no ka hoea mai i ka manawa e koho aku ai o Dora maloko o kekahi kula kiekie, ua lawa ke dala, no ka hoonauao ana iaia, nolaila me keia mau dala, e hiki ana ia maua ke uku i na hoolilo apau ahiki i ka loaa ana he hana na'u ma kela kulanakauhale.

            O ka mea oiaio iloko o na makahiki mua o ko Dora pii ana ae o kona makuakane kana mea pipili loa, e hoikeike mai ana no hoi ua kanaka nei, i kona mau manao aloha no kana kaikamahine, aka nae iloko o na makahiki elua i kaahope aku, ua ike maoli aku no o Helena, i ka hoihoi ole o Dora i kona makuakane e hoomamao ana iaia iho mai kela kanaka aku o kekahi kumu paha hoi, no ka ike maka maoli no o ke kaikamahine i na hana a kona makuakane i kona mama.

            I ko Helena kaawale ana mai kana kane aku malalo o ke kauoha a ke aha, malalo hoi o ke kanawai o ka aina, hoopuka ae la oia i keia mau huaolelo:

            "Aole loa he pono ia'u e hoomau aku i ka noa ana ma keia kulanakauhale no kamea, aole loa e hiki ana i ka'u kaikamahine, i na mea a kona makuakane i hana mai ai no'u ame ia ; malia o ka noho ana aku ma kekahi mau wahi i malihini loa ia maua, he mea ia e lilo aku ai o kona noonoo, i na hiona hou, a hoopoina i na mea e pili ana i kona makuakane. E lawe ana au i kuu kaikamahine no ke kulanakauhale o Nu Ioka, malaila maua e noho ai, ma kahi he mau kaukani mile ka mamao, mawaena o keia alo ana, ame ko'u ola hou ana aku."

            I kela manawa nae, i hoea aku ai o Mrs. Hamilakona he hoa kula kahiko no no Helena a he hoaloha pilipaa hoi nona, e hoea mau aku ana no ka hooluolu ana i kona mau manao kaumaha, a e haawi aku ana hoi i na kokua ana ma na ano apau e auhee aku ai ke kaumaha mai iaia aku.

            O keia ka wahine nana i hooikaika e huli i mau haumana nana, no ke a'o ana i ka eki himeni me hookani ppila, a oia pu no hoi ka mea nana i hoolauna aku imua o ka poe hanohano, ma ke ano i mea nana e himeni ma na aha hoohauoli apau e haawiia ana e lakou. Ma ka manawa a Keoni Hanafoda i haalele iho ai i kana wahine me ka laua kaikamahine, o keia no ka wahine, nana e hoolana mau aku ana i ko Helena manao, a e imi aku ana hoi, ma na ano apau, e hoala ole ia mai ai na kamailio ana iwaena o ka pohai o ka poe hanohano, ma na mea e pili ana i ke kaawale ana o Keoni Hanafoda, mai kana wahine aku.

            Imua o keia wahine, i hoakaka aku ai o Helena i kona manao, no ka hoi aku ma Nu Ioka;e noho ai me kana kaikamahine, a o ia ka ua wahine nei o ka hoike ana mai i kona manao:

            "Aole anei oe i manao e kuu hoaloha, o kou manao ana e hoi aku a noho ma Nu Ioka, ua like pu ia me kou haalele ana iho i ke alo o ka makua, a hele auwana aku maluna o ka ili o ka honua, me ka maopopo ole ia oe o ko olua pono? He mea oiaio loa, o ko olua noho ana maanei, aole loa e loaa ana ia olua he maha ma ka manao ame ka noonoo aka nae o keia manao ana ou e hele no kela wahi walihini, aole anei he noonoo uluahewa wale no ia iloko ou? Ua kamaaina no nae paha oe i kekahi mea maloko o kela kulanakauhale ea?"

            "Aole a'u mea hookahi i kamaaina malaila, a o ke kumu ia o ko'u makemake ana e hoi aku a noho ma kela kulanakauhale."

            "Ma ka'u ike iho, ua kupono maoli kou noho ana maanei nei, me ka nui o na hoaloha e hoopuni ana ia oe, a i makaukau loa hoi, e haawi mai i ka lakou mau kokua ana ma na ano apau, e hoauheeia aku ai kou mau manao maikai ole mai la oe aku."

            "Ua ike au i kau mau mea apau e kamailio mai nei, o na hoaloha lehulehu i loaa ia'u maanei nei, o na mea ia nana i hoomama mai i ko'u mau manao luuluu, a'u no e aie nui nei no ka lakou mau mea, i hana mai ai no'u ame ka'u kaikamahine. O ka mea oiaio ea, ua lawa ko'u hoopilikia hou ana aku ia lakou, e hookuu mai oe e ku aku au a hakoko hookahi no'u iho me na auiui o ke ao nei.

            "O  keia manao o'u e hele aku no kahi mamao loa e noho ai, no ka makemake wale no ia, e hoopoina i na mea maikai ole i pili i ko'u ola ana a e hookaawale pu ae hoi i kuu kaikamahine, mai ka hoomanao ana, i na hana a kona makuakane maluna o maua."

            "He manao maikai no kena ou e Helena; aka nae, ke hopohopo loa nei au, e oi ae ana na pilikia e halawai mai ana me oe ma kela aina malihini, no ka mea, aole ou mau hoaloha malaila. Auwe, he kaikuahine ka hoi ko kuu kanee noho nei ma Nu Ioka, akahi a pono, o kou hoaloha ia ke hoea aku no kela kulanakauhale, a mamuli o ko'u kamaaina iaia, ua hiki loa i kela wahine, ke hana mai, e like me ka'u i hana aku ai nou. He kumukula kupono loa oe no ke a'o ana i ka ike hookani piano, me ka ike hmeni, nolaila i kou hoea ana ma kela kulanakauhale, e lilo ana kuu kaikoeke i mea nana e huli aku i mau haumana nau malaila a e hoolauna pu aku no hoi ia oe iwaena o na anaina a ka poe hanohano, me kou kono mau ia mai e hele ma na aha hoohauoli e himeni ai imua o ka lehulehu.

            "Akahi au a haawi aku i ko'u apono no kou hele i Nu Ioka, in a nae e hiki ana ia oe ke auamo i na hoolilo kaahele ame ko olua noho ana aku ma kela kulanakauhale, iloko o na mahina mua o ka noho malihini ana malaila," i hooki iho ai o Mrs. Hamilakona i kana kamailio ana mai, me kona manao, ua haalele mai o Keoni Hanafoda i kona ohana me ka nele i ke dala e hiki ai ke uku aku i ko laua man hoolilo o ka noho ana.

            "He mau kenikeni no ka'u o ka hookaawale ana, mailoko mai o ka'u wahi loaa liilii me ka ike ole mai o kuu kane: i ka manawa keia ana e noho hana ana maloko o ka halekuai. Ua hookaawale mau au i ka nui o ka'u mau dala i kela ame keia mahina, oiai e kaa ana ma kona aoao ka uku ana i ko makou mau bila aie.I ko Helena kaawale ana mai kana kane aku malalo o ke kauoha a ke aha, malalo hoi o ke kanawai o ka aina, hoopuka ae la oia i keia mau huaolelo:

            "Aole loa he pono ia'u e hoomau aku i ka noa ana ma keia kulanakauhale no kamea, aole loa e hiki ana i ka'u kaikamahine, i na mea a kona makuakane i hana mai ai no'u ame ia ; malia o ka noho ana aku ma kekahi mau wahi i malihini loa ia maua, he mea ia e lilo aku ai o kona noonoo, i na hiona hou, a hoopoina i na mea e pili ana i kona makuakane. E lawe ana au i kuu kaikamahine no ke kulanakauhale o Nu Ioka, malaila maua e noho ai, ma kahi he mau kaukani mile ka mamao, mawaena o keia alo ana, ame ko'u ola hou ana aku."

            I kela manawa nae, i hoea aku ai o Mrs. Hamilakona he hoa kula kahiko no no Helena a he hoaloha pilipaa hoi nona, e hoea mau aku ana no ka hooluolu ana i kona mau manao kaumaha, a e haawi aku ana hoi i na kokua ana ma na ano apau e auhee aku ai ke kaumaha mai iaia aku.

            O keia ka wahine nana i hooikaika e huli i mau haumana nana, no ke a'o ana i ka eki himeni me hookani ppila, a oia pu no hoi ka mea nana i hoolauna aku imua o ka poe hanohano, ma ke ano i mea nana e himeni ma na aha hoohauoli apau e haawiia ana e lakou. Ma ka manawa a Keoni Hanafoda i haalele iho ai i kana wahine me ka laua kaikamahine, o keia no ka wahine, nana e hoolana mau aku ana i ko Helena manao, a e imi aku ana hoi, ma na ano apau, e hoala ole ia mai ai na kamailio ana iwaena o ka pohai o ka poe hanohano, ma na mea e pili ana i ke kaawale ana o Keoni Hanafoda, mai kana wahine aku.

            Imua o keia wahine, i hoakaka aku ai o Helena i kona manao, no ka hoi aku ma Nu Ioka;e noho ai me kana kaikamahine, a o ia ka ua wahine nei o ka hoike ana mai i kona manao:

            "Aole anei oe i manao e kuu hoaloha, o kou manao ana e hoi aku a noho ma Nu Ioka, ua like pu ia me kou haalele ana iho i ke alo o ka makua, a hele auwana aku maluna o ka ili o ka honua, me ka maopopo ole ia oe o ko olua pono? He mea oiaio loa, o ko olua noho ana maanei, aole loa e loaa ana ia olua he maha ma ka manao ame ka noonoo aka nae o keia manao ana ou e hele no kela wahi walihini, aole anei he noonoo uluahewa wale no ia iloko ou? Ua kamaaina no nae paha oe i kekahi mea maloko o kela kulanakauhale ea?"

            "Aole a'u mea hookahi i kamaaina malaila, a o ke kumu ia o ko'u makemake ana e hoi aku a noho ma kela kulanakauhale."

            "Ma ka'u ike iho, ua kupono maoli kou noho ana maanei nei, me ka nui o na hoaloha e hoopuni ana ia oe, a i makaukau loa hoi, e haawi mai i ka lakou mau kokua ana ma na ano apau, e hoauheeia aku ai kou mau manao maikai ole mai la oe aku."

            "Ua ike au i kau mau mea apau e kamailio mai nei, o na hoaloha lehulehu i loaa ia'u maanei nei, o na mea ia nana i hoomama mai i ko'u mau manao luuluu, a'u no e aie nui nei no ka lakou mau mea, i hana mai ai no'u ame ka'u kaikamahine. O ka mea oiaio ea, ua lawa ko'u hoopilikia hou ana aku ia lakou, e hookuu mai oe e ku aku au a hakoko hookahi no'u iho me na auiui o ke ao nei.

            "O  keia manao o'u e hele aku no kahi mamao loa e noho ai, no ka makemake wale no ia, e hoopoina i na mea maikai ole i pili i ko'u ola ana a e hookaawale pu ae hoi i kuu kaikamahine, mai ka hoomanao ana, i na hana a kona makuakane maluna o maua."

            "He manao maikai no kena ou e Helena; aka nae, ke hopohopo loa nei au, e oi ae ana na pilikia e halawai mai ana me oe ma kela aina malihini, no ka mea, aole ou mau hoaloha malaila. Auwe, he kaikuahine ka hoi ko kuu kanee noho nei ma Nu Ioka, akahi a pono, o kou hoaloha ia ke hoea aku no kela kulanakauhale, a mamuli o ko'u kamaaina iaia, ua hiki loa i kela wahine, ke hana mai, e like me ka'u i hana aku ai nou. He kumukula kupono loa oe no ke a'o ana i ka ike hookani piano, me ka ike hmeni, nolaila i kou hoea ana ma kela kulanakauhale, e lilo ana kuu kaikoeke i mea nana e huli aku i mau haumana nau malaila a e hoolauna pu aku no hoi ia oe iwaena o na anaina a ka poe hanohano, me kou kono mau ia mai e hele ma na aha hoohauoli e himeni ai imua o ka lehulehu.

            "Akahi au a haawi aku i ko'u apono no kou hele i Nu Ioka, in a nae e hiki ana ia oe ke auamo i na hoolilo kaahele ame ko olua noho ana aku ma kela kulanakauhale, iloko o na mahina mua o ka noho malihini ana malaila," i hooki iho ai o Mrs. Hamilakona i kana kamailio ana mai, me kona manao, ua haalele mai o Keoni Hanafoda i kona ohana me ka nele i ke dala e hiki ai ke uku aku i ko laua man hoolilo o ka noho ana.

            "He mau kenikeni no ka'u o ka hookaawale ana, mailoko mai o ka'u wahi loaa liilii me ka ike ole mai o kuu kane: i ka manawa keia ana e noho hana ana maloko o ka halekuai. Ua hookaawale mau au i ka nui o ka'u mau dala i kela ame keia mahina, oiai e kaa ana ma kona aoao ka uku ana i ko makou mau bila aie.

            "Ma ka make ana aku no hoi o kuu makuakane, ua waiho iho oia i kekahi huina dala uuku, o ua mau dala nei, ua hookomoia aku e a'u maloko o ka banako, no ka hoea mai i ka manawa e koho aku ai o Dora maloko o kekahi kula kiekie, ua lawa ke dala, no ka hoonauao ana iaia, nolaila me keia mau dala, e hiki ana ia maua ke uku i na hoolilo apau ahiki i ka loaa ana he hana na'u ma kela kulanakauhale.

            O ka mea oiaio iloko o na makahiki mua o ko Dora pii ana ae o kona makuakane kana mea pipili loa, e hoikeike mai ana no hoi ua kanaka nei, i kona mau manao aloha no kana kaikamahine, aka nae iloko o na makahiki elua i kaahope aku, ua ike maoli aku no o Helena, i ka hoihoi ole o Dora i kona makuakane e hoomamao ana iaia iho mai kela kanaka aku o kekahi kumu paha hoi, no ka ike maka maoli no o ke kaikamahine i na hana a kona makuakane i kona mama.

            I ka manawa a Helena i olelo aku ai ia Dora, no kona manao e haalele loa mai ana o Keoni Hanafoda ia laua, ua noho kukule loa mai ana o Keoni Hanafod ia laua, ua noho kukule loa iho la o Dora no kekahi mau minuke me ka pane ole aku alaila aea ae la kona poo iluna, me ka pane ana aku i kona makuahine.

            "O keia wale no anei kau mau dala, i manao ai e hoolilo aku ma Nu Ioka? E manao ana ka hoi au, o oe kekahi kanaka nui o ke dala ame ka waiwai," alaila noke okoa ae la o Hamilakona i ka akaaka, me kona mau hoa, no kela mau olelo a Dora.

(Aole i pau.)