Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 52, 26 December 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E HAALELE IHO ANA KE KIAAINA NO WAKINEKONA

Loaa Mai ka Aeia e na Poo Oiha@a ma Wakin@kona no Kona Haalele Iho i ke Teritore

E UKALI PU AKU ANA NA KOMISINA O KA AHAOLELO

Makaukau na Hana Apau no ka Waiho Ana Aku Imua o ka Ahaolelo Lahui ma Wakinekona

@a ka Poakolu o ka pule aku nei i @@@@, i loaa mai ai he kelekalapa i ke Ka‘in a McCarthy, mai ke keena kalai@na mai ma Wakinekona, e hoike mai @@a no ka loaa ana aku o kana noi i keia keena, no ka haalele iho i keia Te@@@@, mamua ae o ka mahina o Ianu@@@ hoea mai ana, he noi hoi a keia keana i haawi koke mai ai i ka ae, no@@a in a na ano apau, ke loaa ole na keia, e haalele iho ana ke Kiaaina me ke ko@@isina o ka ahaolelo ia Honolulu nei. no ka lakou huakai i Amerika, ma ka moku lawekoa, e ku mai ana no keia awa, @ haalele iho ma ka la apopo no Kapalakiko.

Me kela manao, e kau aku na komi@@@ maluna o ka moku lawekoa Logan @@ keia Poaono iho, ua hoouna aku la @@ Kiaaina McCarthy he kelekalapa @@@a ole i ka Lunamakaainana Henry @@@@ man o Hilo, oiai oia kekahi lala o ke komisina abaolelo, e hoea mai oia no keia kulanakauhale, i hiki ai na lala @@@@ o kela komisina, e kau like aku i @ @anawa @okani maluna o ka moku @@@@@@@@ lakou missions no Amerika.

Ma ka hoakaka ana ae o ke Kiaaina e pili ana no kela huakai no Wakine@ena. na makemake loa oia e hoea koke aka no Amerika, i loaa nui ai ka manawa, no ke kukakuka ana me na hoa o ka ahaolelo lahui, maluna o na kumuhana ano nui e pili ana ia Hawaii nei, a o kekahi kumu nui no hoi o kona makemake ana e hoea koke no Amerika. Eloko o ka wa pono, i hiki ai ke pau na hana i manaoia, a huli hoi mai iloko o ka mahina o Maraki, no ka mea ua makemake loa oia e ike maka i na mea e lawelaweia ana, no ka hoomanao piha lookahi han@ri makahiki, o ka hoea ana mai o na misionari i Hawaii nei.

U apaa loa ka manao o ke Kiaaina, ma e nui aau no hooponopono ahaolelo e lawelaweia mai ana, a e hooholoia mai paha e ka ahaolelo lahui, no Hawaii nei, alaila e kaheaia aku ana i ahaolelo kuikawa, no ka honee ana aku i keka@@ mau hana ahaolelo ano nui imua.

O na hoololiloli kanawai apau i mapaoia, e pili ana i ke kanawai kumu o Hawaii nei, ua pau i ka hoomakaukauia e ka Loio Kuhina Irwin, ame ka Lunamakaainana Rawlins; i hakalia wale ao i ka hoea aku no Wakinekona, o ka waihoia aku no ia i ka lima o na ko@@@ o ke senate ame ka hale.

ua loaa he mau halawai ana a ke @@@nisina ahaolelo no kekahi mau manawa lehulehu ae nei i hala, iloko o ia @@@a halawai ana i laweia mai ai ka @@@@noo ana, no kekahi mau hana ano wai, a ka ahaolelo kuloko i makemake @@ na keia komisina e hooikaika aku ma Wakinekona.

Ua hoomakaukauia no hoi na hoa@aka o kela aina keia ano, maluna o na @@na@ ano nui apau i pili ia Hawaii nei. a e puunauweia aku ana ia mau hoike, i na hoa oloko o ka ahaolelo lahui, i ka wa pono, no ke kokua ana aku ia lakon.

ma ka hoomaopopo ana, i na mea a ke komisina e hoakaka aku ai imua o ka a@aolelo.

O kekahi mau hana a ka ahaolelo kuloke. i waiho mai ai na keia komisina e hooikaika aku iloko o ka ahaolelo lahai. o ia keia malalo iho nei penei:

Ka olelo hooholo hui helu elua oloko o ke senate i hookomoia ae e Jon Wise @@aloko o kela olelo hooholo hui, e koi @@a ia, e hanaia mai he mau hoopono@@no ahaolelo ana, i hiki ai ke nohoia na aina hookuonoono me na hoolimalima loihi.

Ka olelo hooholo hui helu 5 i hookomeia ae e Senatoa Wise, e hoololi ana e Hawaii nei i mokuaina.

Ka olelo hooholo hui helu 7 i hookomoia ae e Senatoa Wise, e ho@lil ana I ke kanawai i hooholoia i Iune 17, 1902, i holo pu mai ai na pomaikai maloko o ia kanawai i Hawaii nei.

Ka olelo hooholo hui helu 8 o ke senate i hookomoia ae‘e Senatoa Desba, e koi ana i ka ahaolelo lahui, e hooholo mai i kekahi kanwai, e kauoha ana, ke hokahi makahiki o kekahi mea e.

 

NOHO MALOKO O KA HALEPAAHAO A PAU KONA OLA

Hookau ka Lunakanawai Franklin i ka Hoopa‘i Kanono Maluna o William Simeona

KU KE KARAIMA I HANAIA I KA HOOPA‘I NO KA MAKE

Hoopakeleia Nae ke Ola Mamuli o ke Noi a ka Makuahine o ke Kaikamahine Uuku

Mamuli o ka hoihoi ana ae o ke kiure hookolokolo i ka lakou olelo hooholo, e ahewa ana ia William Simeona, no kona pili i ka hewa i hoopiiia ae ai oia, o ia no ka hoopoino ana i kekahi kaikamahine uuku, i emi iho na makahiki malalo o ka umi-kumamalua; ua hookau mai la ka Lunakanawai Kaapuni Franklin i ka hoopa‘i maluna o@a, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, e noho oia maloko o ka halepaahao a pau kona ola.

Ua loaa ka mana i ka aha, e hookau aku ai i ka hoopa‘i make maluna o ka mea i hoopiiia, ke manao ke kahu o ka aha e hana aku pela, aka nae, wahi a ka Lunakanawai Franklin, mamuli o ke noi a Mrs. Luka Jones i ka aha, ka makuahine, o ke kaikamahine uuku, pela iho la i hookau ole ia aku ai ka hoopa‘i make maluna o ka mea i ahewaia.

Ua maopopo loa ma ka moolelo o ka hewa i hookoia e William Simeona, ua lawe oia ia Elizabeth Jones ma ke ano hoomahuka, a noho pu me ia maloko o ke ana, no kekahi mau pule elua ma ke ano hewa, a no ka paa koke ana i ka @@@@@@@@@@ makai, pela iho la i hoopokoleia ai kona hele lanakila ana.

Mahope iho o ka hoopuka ana ae o ka Lunakanawai Kaapuni Franklin, i ka hoopa‘i o ka mea i hoopiiia, i hoi aku ai oia noloko o ka halepaahae, no ka noho ana malaia, ahiki i ka pau ana o kona ola ma keia ao, a i ole, ahiki paha i ka manawa a ke Kiaaina e hoololi ae ai i kona hoopa‘i, ma ka hoemi ana mai i na makahiki, a ma ka huikala ana mai paha iaia.

Imua o ka aha ma kela la i hoakaka ae ai ka Loio W.T. Rawlins, ka loio o ka mea i hoopiiia, no ka nui o na wahine, nema iaia, no kona lawelawe ana i na hihia o kela ano, a o ia ka ka Lunakanawai Kaapuni Franklin o ka olelo ana ae, aohe ana mea i ike ai, no k@ kupono ole o na mea apau i lawelaweia e ka Loio Rawlins, no ka mea ua hooko wale aku no oia i kana mau hana, ma ke ano he loio no kela aha.

Ma ka hoakaka hoi a ka Hope Loio Kalana Hite imua o ka aha, in a i emi iho na makahiki o Elizabeth Jones malalo, aole hoi elike me kela mau makahiki, ma kona manawa i hoopoinoia ai e ka mea i ahewaia, o ia ke lewalewa ana maluna o ka amana li kanaka.

noho ai ma Hawaii nei, mamua o ka hookohuia anu mai no kekahi oihana federala.

Ka olelo hooholo hui helu 11 o ke senate i hookomoia ae e Senatoa Wise, e haawi ana i ke komisina awapae i ka mana e kau ai i ke kaki o na ukana ma ke tona.

Ka olelo hooholo hui helu 17 o ke senate, i hookomoia ae e Senatoa Cooke, e noi ana i ka puuku o Amerika, ame ke kauka poo o ka papa ola o amerika huipuia, e hoolilo mai i na halema‘i federala i kukuluia no na ma‘i lepera ma Molokai i ke Teritore.

Ka olelo hooholo hui helu 19 o ke seate, i hookomoia ae e ke komite waiwai, e noi ana i ka ahaolelo lahui, a hoomahuahua ae i ka uku o na lunakana wai, o na ha kakau.

Ka olelo hooholo hui helu 32 o ke senate, i hookomoia ae e Senatoa Pacheco, e noi ana i ka ahaolelo lahui, e hoomahuahua ae i ka uku o na hoa oloko o ka ahaolelo kuloko, i hookahi kaukani dala, o ke kau mau, a i elima haneri dala o ke kau kuikawa.

Ka olelo hooholo hui helu 16 o ka hale, i hookomoia ae e ka Lunahoomalu Holstein, e noi ana i ka ahaolelo lahui e hooholo mai i kanawai e hookahua ana i waihona dala no ke keena o na hana hou ma Hawaii nei.

Ka olelo hooholo helu 28 o ka hale i hookomoia ae e ka Lunamakaainana Rawlins, e noi ana i ka ahaolelo lahui, e hoololi i ke kanawai kumu, i hiki ai i ka ahaolelo kuloko, ke hooholo i na kanawai apau e pili ana i na aina aupuni maloko nei o ke Teritore.

NA KOMISINA KEIA O KA AHAOLELO E HOLO AKU ANA NO WAKINEKONA, NO KA WAIHO ANA AKU I NA HOOPONOPONO AHAOLELO I MAKEMAKEIA NO HAWAII NEI. HE EONO LALA O KELA KOMISINA MALOKO O KE KII MALALO IHO NEI, HE HOOKAHI LALA I KOMO DLE, OIA KE LUNAMAKAAINANA HENRY J. LYMAN. O KA POE E KU ANA ILUNA MAI KA HEMA AKU, O SENATOA ROBERT W. SHINGLE, KA LOIO KUHINA HARRY IRWIN AME KA LUNAMAKAAINANA WILLIAM T. RAWLINS. O KA POE HOI E NOHO ANA ILALO, E HOOMAKA ANA MAI KA HEMA. AKU KA ELELE LAHUI J. KUHIO KALANIANAOLE, KE KIAAINA C.J. MCARTHY AME KE SENATOA JOHN H. WISE.

KAUOHAIA AKU O DR. CLEMMENS E HAALELE MAI

Pakele Oia Mai ke Kauia ana aku o ka Hoopa‘i no ka Ae Ana e Haalele ia Nei

O ka poakahi o keia pule ae o oia ka la hope loa i haawiia ia Kauka Herbert Clemmens e noho ai maluna o ka lepo o Hawaii nei, he kauoha hoi i haawiia mai e ka Lunakanawai Franklin, mahope iho o kona ae ana i kona hewa he elua pule i hala ae nei no ka hana ana i ka niho o kekahi kanaka nona ke inoa o C. B. McBee me ka laikini ole ame kona kaki ana aku iaia he hookahi haneri dala.

O Kauka Herbert Clemmens, oia kekahi o na enemi o ke Aupuni o amerika ma keia kaua ana iho nei, a he mea hoi i hoopaapioia ma kekahi o na papu o amerika.

i kekahi manawa i hala ae nei ua hoopa‘iia oia no elua manawa no ka waiho ana i kana mau hana malalo o ka lawelawe ana a kekahi mau kauka ia loaa ole ka laikini, a he mau mahi@a ae nei i hala ua haawi ae la ka aha i ka olelo hooholo e uku aku oia i kekahi huina dala mahuahua no ka hoopii koipoho a Mrs. Georgina Souza.

He hookahi wale no mea naua e ka ua i ka haalele koke ana mai o Kauka Clemmens in Hawaii nei, o ia no ka loaa ole mai o kona palapala ae e kaahele mai kekahi pe‘a a i kekahi pe‘a o na paleua aina i noho mana ia e ke Aupuni o Amerika mai Wakinekona mai, oiai no oia ke noho nei ma ke ano he enemi no ke aupuni o amerika.

ua hoounaia aku he kelekalapa i Wakinekona e noi aku ana e hoopukaia mai kekahi palapala kaahele nona mai kekahi pe‘a, a i kekahi pe‘a o na palena o Amerika, a in a e loaa mai ana, alaila o kona haalele koke iho no ia ia Hawaii nei no Kapalakiko, a malaila oia e noho ai a malama i kekahi o kona keena kauka, wahi ana, he keena hoi i paniku ole ia.

Mahope koke iho o ke kukala kaua ana o Amerika ia Kelemauia, ua hopupioia oia ma Honolulu nei ma ke ana he pio na ke aupuni o Amerika me kona hoouna pu ia ana aku ma ka Papu Douglas, ma ka Mokuaina o Utah. Mahope koke iho @ ka pau ana o ke kaua ua hookuuia mai la oia a huli hoi mai no Honolulu nei.

I kona hoea ana i Honolulu nei, ua loaa koke iho la ka ike iaia, ua pau ka mana o kona laikini lawelawe oihana he manawa loihi i hala ae, nolaila ua noi ae la oia i ke keena puuku o ke teritore e haawi hou ia mai i laikini nona, he mea hoi na ia keena i hoole mai ai mamuliu o ka manao kanawai i loaa mai ia keena mai ke keena mai o ka loio kuhina o ke teritore.

Ua hookomo aku oia i kekahi hoopii iloko o ka Aha Kaapuni e kauoha ana i

LOAA KE KINO MAKE O STEWARD MA KOOLAUPOKO

Nalowale he Mau Makahiki Loaa Nae Mamuli o na Waiwai o Kona Mau Pakeke

Ma ka auwina la o ka Poaha aku la i hala i loaa aku ai i ka Hope Makai R. W. Davis o Kaneohe na iwi o James P. Steward, ke kanaka malama buke waiwai o ka hui hana waimomona Consolidated Soda Water co., i nokeia ai i ka huli e na makai ekolu makahiki i hala, mahope o kona nalowale honua ana a hoopau wale is ka huli ana, ma Kahaluu malalo iho o ka pali, ma kahi kokoke i ka halehana halakahiki a Libby, McNeil & Libby.

Ma ka manawa i loaa ai kela mau iwi ua hoike koke ia mai ka lohe i ka Hope Makai Kalana As@h i keia kulanakauhale ma ke kelepona, a ua holo koke aku oia no kahi o na iwi i hoikeia mai ai, a ma ka manaia ana i hooiaioia ai no Jas. P. Steward is mau iwi, oiai nae o na iwi wale no koe e waiho ana, a mamuli o kekahi mau mea i loaa aku e waiho ana malaila, oia hoi, he huihui ki, he pu panapana ame ekolu man@leka ua palahe loa a inoino, e waiho ana ma ke aoao i hooiaioia ai ke oiaio. Ua hoopaaia na ki i kekahi apana hao me ka inoa o Jas. P. Steward e kau ana maluna. Ma ka nana pono ia ana o na iwi i ikeia ai he puka poka ma ka iwipoo, ma ia ano i manaoia ai nana ponoi no i lawe ae i kona ola.

O na leka ekolu i loaa aku ai ua kakauia na kana wahine, a e hoakaka ana maloko o ia mau leka i ka manao o Steward e lawe ae i kona ola a he inoino loa kona noonoo. He eke dala pu ka i loaa aku mahope iho a i ka weheia ana ae he $1.90 iloko.

Ma ka manawa o Steward i nalewale honua ai mai ke kulanakauhale aka ua hoikeia aku ka lohe i na makai o na mokupuni apau e huli nona, aka mae ua lilo i hana hua ole ia huliia ana.

Ma ka hora 2 o ka auwina la Ponono aku la i hala i malamaia ai he aha niele e ke koronero ma Kaneohe; o ka olelo hooholo a ia aha, "us make o Steward mamuli o kona lawe ponoi ana no I kona ola," elike me ka lono i loaa mai.

ka papa o na kauka hana niho e e mai e hoopukaia kekahi laikini nona, he noi hoi i hooleia mai e ka Lunakanawai Franklin.

He elua pule i hala ae nei, mahope iho o kona ae ana aku i kona hewa no ka lawelawe ana i ka oihana kauka me ka laikini ole, ua hookau mai la o Lunakanawai Franklin i ka hopa‘i maluna of Kauka Clemmens e kipaku ana iaia mai Hawaii nei aku me ke kaupalena pu ana mai, o ka la 29 o Dekemaba o ia ka la hope loa ana e, hanu ai i na ea oluolu o Hawaii nei. He mea maopopo loa e kaawale aku ana oia mai Hawaii nei aku.

KAUOHA KA AHA UA LAWA KA NOHO ANA HE PAAHAO

Ae ia Hawaii i Kona Hewa, Hoole ka Lunakanawai i ka Hoopaahao Hou Ana laia

No ka noho ana maloko o ka halepaahao, me ka maopopo ole o kona kumu hoopii, a hala he ekolu mahina, i kauoha ae ai ka Lunakanawai Franklin, ia James Kauihou, mahope iho o kona ae ana aku o kona hewa apuka, e hookuuia oia mailoko aku o ka halepaahao, aole hoi e noho hou malaila, no ka mea, ua lawa kela mau mahina ekolu ana i noho ai, no ka hana ana i kona hoopa‘i.

Ua hopuia o James Kauihou no kona apuka ana i kekahi hila kikoo o ewalu dala, ma ka hanako o Bibopa ma, o ka mea apiki nae, iloko kela o ka mahina aku nei o Septemaba i hala, a iloko iho nei o keia mahina i hoihoi ae ai na kiure kiekie i kekahi hoopii hoahewa e ku e ana iaia.

Ma ka poakolu o ka pule aku nei i hala, i laweia ae ai oia imua o ka aha, me ka ae okoa ana aku no kona pili i ka hewa, a i ka maopopo ana i ka lunakanawai, he mau mahina ka noho ana o kela kanaka, maloko o ka halepaahao me ka maopopo ole o kekahi kumu hoopii nona, ua ala mai ka manao hoohuoi i loko o ke kahu a ka aha, a ninau aku i ke kumu o ka noho loihi ana, o ka mea i hoopiiia maloko o ka halepaahao, me ke kumu hoopii ole, o ka pane ma ka aoao o ka Hope Loio Kalana Hite, no ka paa loa o na kiure, kiekie ma ka huli ana i na mea pili i ka poe piliwaiwai,nolaila ua hoohemahema wale ia ka noonoo ana i ka hihia o kela kanaka.

Ua hoakaka pu aku ka Hope Loio Kalaua Hite imua o ka aha, ma na mea i maopopo iaia, aia he mau lawehala e ae i hoopaaia maloko o ka halepaahao, me ka maopopo ole o ko lakou mau kumu hoopii, oiai aole na kiure kiekie i lawe ae a noonoo me ka ninaninau ana i ko lakou mau hihia.

GENEVA, Dec. 21- Ua hooholo ka

Empera Kelemania mua e apono mai i kona hookolokoloia e na Aupuni Huiia, aka he makemake nae oia e koho i ka manawa ame kahi o ia hookolokoloia ana on a, elike me ka hoakaka a ke kele kalapa mai Basile mai, elike me ia i lonolonoia mai kekahi mau alahele oiaio mai. Aole ke koi wale no a ka Empera mua no kona wae ana i kahi on a e hookolokoloia ai e ka aha hookolokolo a na Aupuni Huiia no na ku@@@ epili i ulu ae mamuli o ke kaua, aka, e noi pu mai ana oia @a na loio Kelemania no e kupale nona.

Ua olelo ae ke Keikialii Hooili@@ Kalaunu aole oia e hele ae ana no @@ hookolokoloia aku in a no kona kauohaia aku, elike me ka hoakaka a ia lono kelekalapa.

AE OKOA I KONA PILI I KA HEWA I HOOPIIIA AI

Lilo o Tai Kon i Hoike ma ka Aoao o ke Aupuni no ka Lawelaweia o ka Piliwaiwai

KOHO HOI NA MAKAI I MAU LOIO NO KE KUPALE ANA

Pane na ‘Loio Imua o ka Aha no ka Pololei Ole o ke Kumu Hoopii a na Kiure Kiekie

Imua o ka aha a ka Lanakanawai Kaapuni Franklin, ma ka Poalima aku nei i hala, i ae okoa aku ai o Tai Kon, he Pake malama kaa otomobile hoolimalima no Punaluu, ma ka huli Koaluu aku nei o keia mokupuni, no ka pili o ka hewa piliwaiwai iaia, elike me ke kumu hoopii, a ua lawe ae ke aupuni iaia, ma ke ano he hoike, no ke ku e ana aku i kona mau hoa, o ka owili pu ia ana, maloko o ke kumu hoopii elike me kona.

Ma ka pokolu aku hoihoi ana ae o na kure kiekie i ka lakou hoike, e hoakaka aua, no ka oaa ana he hoopii hoahewa ia Iakou, e ku e ana i ka Hopo Makai Nui Joseph Luahiwa ame eha on a mau makai, o Koolauloa, ame Tai Kou, i ka wa nae i noho ai ka aha ma ka Poalima mai, i ae aku ai o Tai Kon i kona hewa, a hoopaneeia mai hoi, ka pane ana o kona mau @oa, a ka Poakahi iho nei.

Mamuli o ke noi a ka Hope Loio Kalana Hite i ka aha, ua hoopaneeia ke kau ana aku i ka hoopa‘i maluna o Tai Kon, no kekahi manawa maopopo ole a ua hookuu pu ia aku hoi ole @@@@@@@ pakila, mamuli no o ke noi a ka loio ke aupuni.

Iwaena o ka pohai o ka poe kiure ame na luna oihana e ae o ke aupuni, ua mauao a lakou mamuli o kela ae okoa ana aku o Tai Kon, i kona hewa, e hoea mai ana i ka manawa e hua‘iia ae ai na mea apau i lawelaweia ma na hana piliwaiwai ma Koolauloa aku nei, ka kana hoi e owili pu ia aku ai na wahine ame na kane.

O na loio o na makai, no lakou na kumu hoopii i loaa ai i ke kiure kiekie, o ia ka Hui Loio o Brown, Cristy ame Davis ame ka Hui Loio o Thompson & Catheart, a ma ka Poakahi nei i waihoia aku ai ka pane a ka poe i hoopilia, ma o ko lakou loio la, e hoakaka ana, no ka pololeil ole o ka hoopii hoahewa i loaa i ke kiure kiekie, e ku e ana, no ka pololei ole o ka hoopii hoahewa i loaa i ke kiure kiekie, e ku e ana i ka poe i hoopiiia, no ke kumu, ua laweia kela poe i mau hoike imua o ke kiure kiekie, i ka wa e ninaninauia ana na mea e pili ana i na hana piliwaiwai ma Koolau, a ua manao no hoi kekahi poe mahope iho o ka waihoia ana ae o ka pane ma ka aoao o ka poe i hoopiiia, he kumu kupono i‘o kela e hookuuia ae ai Iakou, aole nae i maopopo ka hookuuia mai, ahiki i ka loheia ana o ka pane ma ka aoao o ke aupuni, no ke kumu pale, ma ka aoao o ka poe i hoopiiia.

PAKELE KE OLA O KA HAKU LU KANELA O IRELANI

DUBLIN, Dec. 19--Ua ko ole ka makemake o na enemi ma kekahi hana hoao a lakou o keia la e powa i ka Visakauna French ka Haku Lukanela o Irelani.

E holo ana ka Haku French, a o ke Sir John French hoi, ke Kenerala Pelekane mua maloko o Palani ma na mahina mua o ke kaua, i ka manawa i kii mai ai oia.

Hookahi makaainana i make i kekahi poka a na kekahi poka hou i kiia mai i hoeha i kekahi makai. Aohe i ku ka Haku French.

Ua lehulehu na poka i kiia mai e na enemi i ka haku lukanela, a na kekahi mau koa e ukali ana iaia i ki aku i na enemi. Hookahi o na enemi i make. Hookahi poka i ku mai mamua o ke kaa o ka Visakauna French, o ka lua o ka poka ua ku mai ma ka aoao o ke kaa, a o ke kolu o na poka i kiia mai ai ua ku mahope o ke kaa.

He makai ka i ku i ka poka oiai oia e ku ana e kamailio me kekahi makaainana i ka manawa o ke kaa o ka Haku French i kaalo ae ai, o ke kana e kamailio ana i ka makai ka i ki mai i ka haku, a na kekahi makai i ki mai ia kanaka mahope iho a make loa.

Mahope iho o kela i ana mai ua helo aku la na enemi a nalowale, aole heokahi o lakou i paa i ka hopuia. Makekahi lono e hoakaka ana he mau popahu ame na pu panapana na mea make i hooohanaia ai. O ke kanaka i make

NUI KA HOOPA‘I I KAUIA NO KE PUHI OKOLEHAO

He Mau Haneri Dala ka i Kauia Maluna o Kekahi Mau Kepani Hakihaki Kanawai

HOPU HOU IA AE NO IA MAU KEPANI E NA MAKAIKIU

Hana i na Mea e Pakele ai Lakou Pahu‘a Nae i ka Makaala o na Kanaka o ke Aupuni

Maloko o ka aha a ka Lunakanawai Federala J. B. Poindexter, ma ka Poakahi aku la i hala, i kaunia mai ai ka hoopa‘i kanono, o elima haneri dala, me ka uku pu I na koina o iwakalua dala me umi kumalima keneka, maluna o Akijiro Akimoto, no ka pili o ka hewa puhi okolehao iaia, mamuli o ka loaa pono ana aku o na galani okolehao i ka Makaikiu McDuffie ame kona mau makai, pela hoi me kekahi mau kula nui i hoahoia ai na wea hoawaawa i makaukau no ke puhi ana aku i ka okolehao.

O keia ke Kepani o ka hopoia ana e na makaikiu mawaho ae nei o Waikiki, he mau pule wale ae nei no i hala, iloko o kona wa e nanea ana i ke puhi okolehao, a i kaa mai ai hoi ka waiona malolo o ua kanaka o ke aupuni.

He kepi hou mai no, o ka hopuia ana no ia hewa hookahi no e na makaikiu, ka i kauia mai kona hoopa‘i he elua haneri me kaualima, o ke aha, wa kahi o ka umi kumamaiwa me kauaono keneka.

Aole mai i @@@@@@@@@@@@@@ kela mau Kepani ame kekahi mau Kepani e ae, mamua aku nei i kumu e wiwo ai ka poe hakihaki kanawai, uo ka mea, ma ka po o ka Poaono aku nei i hala, ua paa hou ae no he Kepani i ka hopuia, mauka o Manoa, me ka loaa ana aku he mau galani i piha i ka okolehao, a kaa mai malalo o ka malu o na makaikiu, ma ke ano he mau hoike e ku e ana iaia.

Ua hoole loa ke Kepani nona ka hale o ka loaa ana aku o ka okolehao, aole oia ka mea nana i hana i kela rama, aka he Kepani okoa, aohe nae he hoolohe aku o ka Makuikiu McDuffie i kana olelo, aka lawe mai la iaia a waiho aku malalo o ka malu o na luna oihana federala.

Ma kela Poaono hookahi no, mawaho ae nei o Kaimuki i paa hou ai he eha mau Kepani i ka hopuia, no ke puhi okolehao no, me ka loaa pono ana aku o ka okolehao ame na mea puhi rama apau, malalo o ko lakou malu.

Ua akamai no ke ano o ka imi ana o kela poe Kepani, i wahi no lakou e paa ole ai i ka hopoia, eia nae ua hoopahu‘a ia ke lakou akamai e na makaikiu, mamuli o ko lakou noho me ka nanea, ahiki i ka hoea ana aku o na kanaka o ke aupuni, a hopu aku la ia lakou.

Ma ka olelo a na makaikiu, ua hoomoeke ‘aia kekahi kaula, ma na pou o ka puka pa e komo aku ai no kahi o kela poe Kepani, a ua hoopaaia hoi he kini, me ka hao, i hookomoia maloko o ke kini, me he hele la, o ka mea e komo aku ana ma kela puka pa, aole e nele ana ka pa o ke kaula iaia, alaila kani kela kini, he hoailona e haawi aku ana i ka ike i ka poe hakihaki kanawai, no ka hoea aku o kekahi mea, alaila e loaa ana kekahi manawa nui ia lakou e mana mai ai, a in a e ike ana he poe makai, o ka manawa iho la ia e holo ai no ko lakou palekana, mai ke paa ana aku i ka hopuia.

I ka wa nae i ike ai na makaikia i ke kaula ma na pou o ka puka pa, aole lakou i hoopa i kela kaula, a i ole, komo aku paha iloko ma ka puka pa, aka hele ae la lakou he wahi okoa, a i ke komo ana aku iloko o ka pa, a hoea i kahi i ku ai o ka hale, aia hoi, maloko o ua hale nei, e noho mai ana he eha mau Kepani, e puhi okolehae ana. He ehiku galani okolehao i loaa aku i na mahai, a he ewalu haneri galani o na mea i hoawaawaia i makaukaa no ke puhi ana aku.

I ka wa nae i ike mai ai i na kanaka, ua hoomaka aku la he hookahi Kepani e holo, a me ka hana nui ka Makaikiu McDuffie o ka noke ana aku i ke alualu iaia ahiki i ka paa ana i ka hopaia, o ka lweia mai no ia no ka@@ hoopaa lawehala, kahi e hiki hou ole ai iaia ke holo mahuka, me ka maalahi.

ai ma ka oleloia he mau poka pa@@ ma kona kion me elua mau pu panapa ia i piha ma kona pakeke.