Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 52, 26 December 1919 — KA HELU KANAKA O HAWAII NEI [ARTICLE]

KA HELU KANAKA O HAWAII NEI

I kulike ai me ke kuahaua a ka Perea'ūlena Wilson o Amerika Huipuia, i na makaainana apau e noho ana maloko o Ainerika, a pela hoi nie ke kuahaua a Kiaaina MeCarthy, 110 ka helu kauaka ' maloko nei o keia Teritore, e hooinaka aku aua kela hana, nia ka la elua ae liei o ka mahina o lanuari, e pau ai iloko o ka uiahiua liookahi mai kela nianawa mai. | Eia na kanaka ia lakou kela hana, ke ' hoomakaukau mai nei i na mea apau e maalahi ai ka lakou mau hana, iye.ka! lioomakaukau ana hoi i na ninau iipau, 1 no ka -pane ana, niai o kela apie keia ! niakaainann. • •. • ■ I

0 keia malalo iho nei ke kuahaua lielu kanaka i hoopukaia ae e Kiaaina C. ,T. MeCarthv ma na olelo o na lahui like ole e nolio ana maloko nei o keia Teritore, a i kauia aku lioi ma na waW kupono e ikeia ai e ka lehuleliu: Olela Kuahaua. Oiai, ma ko kanawai.o ka Ahaolelo Lahui i aponoia, Mariki 3, 1919, e lawelaweia aku ana Ra helu kanaka nmi īnakahiki umi-kumamaha, e lioomaka ana ma ka la elua o lanuaii, nmi-'kuma-maiwa lianeri me iwakalua; a Oiai, ma na nianao o ke Kanawai o ka Ahaolelo Lahui i olelo mua ia ae nei, ua waihoia mai ka hana i ka Buro Helu Kauaka o Amerika Huipuia, 110 ka houluulu ana mai i na papa lioike no ke Teritoro o Hawaii, c hoike ana i ka ano o ka hihui kanaka, ka oihana ma-K hiai, ka oihana mikiala ame kekahi mau liana e ae; a Oiai, he mea ano nui loa, 110 ka pono o na kanaka o Hawaii, he mea pono e lilo keia helu kanaka i hoike'pi.ha pono a pololei o ka lahui kanaka, ame ka oihana mahiai, ka oihaha mikiala, ame na hana e ae o ua' Mokupuni: Nolaila, ano, Owau o C. .1. McCartliy, Kiaaina o Hawaii, ma keia ke kukala aku nei, a ke hoike aku nei, malalo o ke kanawai i olelo niua ia ae nei o 'ka Ahaolelo l.ahui, ua lilo i hana na kela ame keia niea, ka pane ana i n& ninau apau, maluna o na papahoike helu kanaka i pili iaia, ame ka - ohan# i kuleana aku ai oia, a wahi inahi ana e noho ana, a o kona.ohana pa,ha, a i ole ka oihana mikiala e lawelaweia ana eia, a e kona ohana paha, a o kekahi niea knnaka makua e lioole ana i ka hana ana aku pela, e kaa aku no oia inalalo o kekahi hoopa'i ko'iko'i. 0 ka manao nui o ka helu kanaka, no ke ake ana 110 ia e loaa mai ka' hoike laula e p4Ji ana' i- ka lalmi katfaka, ka [_oihana maliiai, ka oihana .mikiala anie | kekahi mau oihana e ae o ke Teritore, j a ua koiia na ]>ane e haa\yfia mai e na mea apau, i wahi e hiki pono ai ke hoonohonoho pono ia ua papa lioike laula la. Aole he kuleana o ka helu kanaka ma na mea pili auhau, ka oihana koa, a hana kiuie paha a hookikina aku paha i ka nui o ka poe hele kula, a i ole no ka hooko ana aku paha i kekahi kanawai lahui a kuloko, a kauolia kanawai pnlia, aole hoi e hoopilikia wale ia aku kekahi mea nia kekahi auo, ma ka hoolako ana inai i na inea i makemakeia aku ai. Aole loa he maka'u ana. no ka hoikeia ae o na mea e ]iili ana i ke kir.o o kekahi niea, a i kana niau hana paha. l'a papa loa ia kela m? keia paahana o ka Buro Hehi Kauaka, malalo o ko'eahi lioopa 'i ko'iko'i, mai ka lioike ana ae i kekalii mea ana e ike ai. Nolaila, ke hoeueu ikaika aku nei au i na kanaka a]>au e pane me ka liiki- 1 wawe, piha ]iono, a pololei, i na ninau apau i waihoia aku ia lakon e ka poe lielu kanaka a mau limahana e ae o ka Buro Helu ,a e hana like ! ma na ano apau i wahi e lilo ai keia, liana iiul a kupono i ka lehulehu i mea holomua. He mea ])ono i na.kanaka o Hawaii ke hoonianao i keia mea oiaio, maluna iho o lakou ke ko'iko'i no ka holoniua, a no ka holonma ole paha o keia helu kanaka. O na hopena, e hoopukaia aku ana mahope a e puunauwe laula ia aku ana, e hoonohonohoia no ia mai na mea mai i hoolakoia aku i %a poe helu kanaka e ka lahui. Tna aole i I piha pono, a pololei keia mau hoike, ja j nele ka helu Jtanaka i ka loaa ana o kana mea i makemake ai, he mea hoi o hoike mai ana i 'kahi i ku ai o Hawaii, mā na mea e pili aua i kona lahui ka- j naka ame kona oihana mahiai ame na oiJiana niikiala ame ila. hana e ae. I

I hoike no keia, ke kau noi au i ko'u lima me ka hoopili ana mai i ke sila o ke Teritore (X Hawaii. Hanaia ma ke kulanakauhale o Honolulu i keia la umi-kuhiainaHnia o D6kemaba, A. D. 1919. C. J. McCARTHY; Kiaaina. Na ke Kiaaina: (Sila) CT T RTTS P. lAI'KEA. Kakauolelo.