Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 52, 26 December 1919 — He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu [ARTICLE]

He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu

l a liki keia i mea ho<»kaumaha loa aku i ka manao o Akuta. oiai ua aloha aku oia i keia keiki opio, elike 110 me kona ak'ha ia Tazana: a elike paha me ka punahele o ka haku i kekahi ilio h«nhai holoholona. Ua manao loa ō Akuta iaia ; ; nic Keaka i knmo aku ai iloko o ka ululaau, mahope o ka holo ana mailoko mai o ka hale hookipa a laua i noho'ai, a pcj)ehiia ai ke kanaka o ke komo aihue ana mai maloko <» ko laua rumi, aole loa he manawa no laua e kaawale ai kekahi mai kekahi o ka make wale no, eia ka e poho wale ana ia manaolana ana. j l'a ae aku la o Akuta i ko Keaka manao, me ka mau no o kona pipili i ka opio, iloko nae o kona noonoo, me he mea ki. e olelo okoa ae ana kekahi mea iaia, o kela ka laua huakai hope itia e hele like ai maloko o ka ululaau, a kaawale aku kekahi mai ka ike hou ana aku iaia. No kela hoihoi loa nae . 0 Keaka e halawai koke aku me na kanaka ili keokeo, hoiunaka aku la oia e holo maluna o na lala laau, a he oiaio, ma kaiii he hookahi haneri i-a, o kela holo ana aku, ike aku !a t>ia ī kekahi poe kanaka l'aele e hele ana, ua hele no hoi a kaumaha i k.a ukana, e hikaka wale ana 110 ma o a maa- j nei o ke alanui, a e noke ia aku ana i ka hili me na laau, e kekahi poe Paele, i hoonohoia i mau kiai no lakou. Aia hoi ma kela ame keia aoao o ka laina loihi o na kanaka l'aele e hele ana he elua mau kanaka ili keokeo, me : ko laua mau umiumi loloa puhululiulu, 110 kona ike ana . aku i kona lahui ponoi, lelele ae la ka olioli iloko gna, a e hoomaka aku ana oia e kahea, no kealoha ana aku i kela mau kanaka, aole nae i puka aku ka huaolelo mai kona waha mai, ua ike e aku la oia i ke ani ana ae o ua mau kanaka nei I 1 ka laua mau huipa ili, a hahaii aku la maluna o. na kanaka j Paele, i aneane e hiHi ole ke hoomama i ka hele ana imua, | : kau a mea o ke kawmahai o ka lakou mau ukana e lawe ana maluna o ko lakdu mau kua. i Ke hakilo pono loa aku la oia i ke ano ame ka liana a kela ' poe kanaka, o kana mea i ike, o ia 110 ka huli mau o ka nana 1 ana a na kanaka ili keokeo ihope, pela no hoi me kekahi poe Paele kiai. me he mea la, aia ka maka'u iloko o lakou. no ka I ike mai i ka oili aku o kekahi poe. Ua hoopiha lōa ia mai; ko Keaka noonoo me ke kahaha, no na hana ku i ka lokoino | a kela mau kanaka ili keokeo, 110 ia kumu, aole oia i hoikeike aku iaia, aka ke hele malie la 110 oia, me ka hakilo pono ana i ke kulana oiaio maoli o kela mau kanaka. i «N<> kona hfcle malie loa nae, ua loaa mai la oia ia Akuta, a ua piha hoi kela m.apu me ke kahaha, no ka liele ole aku oi Keaka e ike ī kona lahui kanaka, a o ia kana o ka ninau okoa ;>na mai: • "E aha ana ka hoi oe e kakali nei. aole 011 hele aku e hui pu me kou lahui ponoi?"' 'Wole kela o na kanaka a'u e ae aku ai e hele pu me lakou, 110 ka mea ua piha me ka lokoino: a ina owau pu kekahi iloko o kel.a huakai, a ike aku au i na liana hoomainoino a kela niau kanaka. aole ana e nele ka hoalaia mai o ka inaina iU)ko o'u, a pepehi aku ia laua a make. O ka mea wale 110 a\i e manao nei, o ia ka ninau ana aku ia lakou i kahi o ke ' awakiimokn kokoke loa, a ke lo.aa mai na kuhikuhi pololei > mai ia lakou mai, alaila o ko kaua haalele no ia i keia poe, a hele j)ololei aku 110 kela awakumoku." *» Aole o Akut.a pane aku 110 kela mau olelo hoakaka a Keaka, aka n«>h«> mumule loa iho la oia, •> ko Keaka lele koke aku la 110 ia ilalo mailuna aku o ka lala laau. a ku ana ilun?! o ka honua. me ka heomaka ana aku e hele imu.a. Ma kahi paha he hookahi hanen i-a ka mamao, mai ke kanajca ho->e !oa o ka huakai. ua ike mai.la kekahi o na kanaka 111 keoke<» iain nei. o kona hoomaka ae ik'no ia e uwa me ka leo nui, me ke kau ana ae i.kana pu raitela iluna a ki mai la īa Keaka.«» kahi nae o ka laki, ua hala m.ai la ka poka mamna aku o kahi ana e ku nei, a mahope mai o kela poka, 1 lek- uiakawalu hke mai ai na poka, mai ka waha mai o na pu raite!a lehulehu. X«» ka ike o Keaka i kela poino. pili wale ae la no oia mahope o ke kumulaau. nolaila aole lie hookahi o na ūoka J kna mai 1 ku uiia. aka ua lalau wale aku 110 i kahi okoa ioa a ua ku mai no hoi kekahi i ke kumulaau. v) mau kanaka e liele pu nei me na Paele e kuu makamaka heluhelu. o Kala Jesena no ia 1110 Sela Mahina; o ka 11111 o ko laua komo ana iloko o ke kaua me na lahui Aohia. ame na 1-aele no hoi ilōko o na la i hala hope aku I o ka mea la nana 1 hookomo mai i ka maka u ame ka liopohox) i.ekn o laua. a o ka poe apau e oili aku ana, he poe enemi wale no laKou apau, me ka nana ole ae, ina paha he "°' k '" ■ k " " kk,> "' Arahia. a o, a i he keokeo no ka ili o na Arabia. ua kuhihewa loa keln !t? au kanaka, o keia kekahi o na kiu i hoo-uiaia aku • e hakilo m lakou. pela iho la i lele makawalu mai ai na poka O M nu railela maluna o Keaka Tazana. I ka hala ana o kekahi mau minuke o kela ki ana a ua noe nei 1 ka lakou maii nu, ua hoakoakoa ae 1a lakou i kahi hookahi. a 1 ka ninanmauia ana o ke ano o ke kanaka a lakou k, ak uai 1 ka nu. he like ole na hoike anā a kela -oe kanaka. a o Sela Mahina. hookahi wale no k a mea i akVaHa ke kanaka nana ka Poka mua loa i ki He niii a lehulehu wale o na Paele. i hoike ai i ka lakou mau m ?a ,ke a ,. ni ai „ ae , o fc a mea pololei m JliLlehe o lakou 1 ike ,a Keaka. ua nee mua ae oia' mahooe Soa i kiuak?* Sia"" a ° ka haUle ana ak " 0 ka P° ka ' mua He hookahi Paele i hoakakn ae i kana mea o ka ike ana ki « kie - i, e u m i-k Umama kahi me e kini >. kanaka. a he poo kona o ka eleoani: 0 ka hoakaka ho, a kekahi. he ekolu ana mau kanaka Arabia i ike mai ai. nie na umiumi eleele. a,no ke kaokoa loa o na hoa kaka ana a kekahi mai ka kekahi aku, ua hooholo iho la o Kala Jesena, ka mea , ,ke ole ia Keaka. he hookahi wale no me* e ai na nohihihi apau. o ia ,10 ka hele maoli ana e nana. ma kahi i ikem ai. ina paha ua make kela nie-» ,a i ote. aia no naha malaila kahi i pee ai. T' a n-o—kn mai la na Paele mē na kanaka ili keokeo elua, ,10 kahi 1 īke mua ia ai o Keaka. aole nae he mea a lakou i »ke, no ka mea. ua halā mua mr»i o Keaka. me Aku<a. laua ma kāawale loa, e hiki ole ai i kela poe ke hoopil'kia mai. , Un Hhi loi o me ke kaumaha. no na hana a kela r-n>f i i ? i keokeo iaia. me kona manao la hoi, o ka ike ana aku i konalahui ponoi, e nana mai ana laua iaia nei ma

ke ano he hoaloha no laua, eia ka ua like aku no ko laua ino me ko na kanaka Paele. Aia mau no iloko o na hoomanao ana a Keaka na mea a na kanaka Paele i hana aku ai iaia, eia ka ua oi loa aku ke ino o na'hana a keia-mau kanaka ili keokeo. ua.ku hoi ka liana i na kanaka Paele, he lahui okoa loa kela, me ka maopopo ole i ka ia nei mau mea e kamailio aku ana. eia ka ole o keia inau knaaka, i e loa no k.a, me ka papa olelo mua o'e. o ka poka iho la o ka pu raifela, ka mea e haawi aku ai. "[',{ holo aku na lioloholona hapa mai o ko lakou ikaika mai kuu alo aku." i namunaniu liiiii iho ai o Keaka ia laua nie Akuta e hoomaha ana m'alu»ia o kekahi kumulaau «nui. "Xo na holōholonā kino ikaika. ua makaukau loa lakou e haehae mai i.i'u a liilii imua o ko lakou ma'u niho. Ua makaukau hoi na kanaka Paele, eSpepehi mai ia'u a make me ka lakou mau pua: he keu no hoi, ilaila wale no ko'ii poino, eia ka e ki mai ana no na kanaka o ko'u lahui ponoi i ka laua niau pu ia'u. He enemi anei na hoioholona a')au no Keaka. ke keiki hookahi. wale iho no a Tazana? l'a nele loa anei ;» Keak.a i na hoaloha mawaho ae o Akuta? M "Aole owau wale no kou hoaloha e ka opio, aka aia iwaena o ko'u l'ahui, e loaa ana ia oe he mau hoaloha lehulehu, elike me ko lakou lilo ajia he hoaloha no kou makuakane. 1 ] e nani ia, ua nanakee mai la kou lahui ia oe, alaila, o'na mapu nunui ka poe na lakou e hookipa aku i ke keiki a Tazana. o!e a k.aua 11001160 hou-ana iho no na kanaka, aka e hele kaua e huli i kuu lahui, a e ike auanei oe, aole e poho wale ka kaua mau hooikaika ana e loaa lakou, aka e hoohauoli ia. aku ana oe,. no na hookipa e paholaia mai ana imua una t e lakou." Hoomau aku la la.ua nei i ka hele ana, me ke kamailio hou ole ia o kekahi mau huaolelo, maliope mai o ka hoakaka ana ae o Akuia i- kona manao, no ka mea, he okoa loa ka Ke.-ika mea e noonoo la, he noonoo hoi no ka hoalaia mai ■ > ka hoowahawaha ame ka inaiiui iloko ona, 110 ka poe na lakou i hoao niai e hoopoino ,i koija ola. . "Ina p kou lahui e Akuta ko'u mau hoaloh.a ea, alaila e hele kaiia e huli ahiki i ko'lakou loaa ana, akahi ka hoi ka hoonaukiuj<i mai.la i keia poe kanaka," wahi a Keaka. l,"a hoopiha loa ia aku o Akuta me ka olioli no ka ae ana aku o Keaka, e hele laua e.huli i na mapu, me kona hoikeike ole mai nae ia hauoli, mau ano mawaho, ke uumi wale la no oia iloko iho ona, oi.ai nae mamua aku o ko laua halawai ana mai me kela poe, aia ka hopohopo, ke kaumaha ame ke kaniuhu iloko ona, kahi i loku ai, no ke kaawale aku o kona hoaloha mai iaia aku, ina nei no ka heokipa aku o kela m.au .kanaka ili keokeo ia Keaka me ka nmikai. MOKUNA VIIT. K hoomanawanui iki mai kaua e ka makamaka heluhelu no ka tnea e hoihoi hou aku aua ka mea kakau ia oe ihope, ma kahi kauhale i hoopaa pio ia ai o ATiriama. He makahiki okoa keia o ka hele auwana ana o kela mau kanaka ilikeokeo, jriahope iho o ko laua kipakuia ana mai e ka.moi o na kanaka Arahia, ko laua piha me a maka'u ame ka weliweli. Aia mau no kela kaikamahine opi'o ke paani mau la me kana kii, 110 ka me.a o kana wahi mea paani hookahi wale no ia, a o kekahi kunui 110 hoi e hiki ole ai iaia ke kauka'i aku-e loaa he hauoli īna kekahi wahi okoa ae. e huhu mau mai ana ka wahine nana oia e kiai ana, aole no hoi ©ia nei hookuu'a e paani me ka nui o na keiki a na kanaka' bia. aka e hookaawale )oa ia ana keia, rna ke ano paahao. lloko o ko Miriama mau man.ao kaumaha. me ka ehaeha, e noke mau. aku ana oia i ka uwe, imua o kana kii niho. elepani, me he kanaka maoli la e hoolohe mai ana i kona mau manao ehaeha. e hoaleaka aku ana hoi i kona mau manao 110 ka holo mahuka an.a i wahi e lohe hou ole aku ai oia i kona nukuia mai, a 1 ka hahauia mai 'i ka pauku laau, o ke alahele nae e hiki ai iai.a ke ma-huka. o kekahi ia o na ninau paakiki loa, oiai he uuku kona- wah kino, a ua nele hoi oia, 1 ka 11001100 o ke kanaka makua, e hiki ai ke hoolala i ua' hana e hookoia ai kona mau makemake. » F a . h ; lla . ak . u ka " moi 0 na Arabia, no kekahi manawa me «<ekahi huakai. o kona poe kanaka, 110 ka akau. me ka lakou mau waiwai kalepa. o i.a ka niho elepani, me ka ili o na ano holoholona hke ole. pela 110 hoi ka laholio; a no kona kaawale ana aku i kalii e loa, ua loa.a ia Miriama ka niaha o ka noonoo, a ha o no hoi ka eha o ka ili, i ka hahau mau ia 1 ka la.au. He mau hana hoomainoino no ka ka wahine luahine o ka hoonohoia ana e kiai iaia, aole nae hoi i oi aku ) oko, ™> o ke ano o kana hana, mamua o ka h.ana a kela moi, me ke kahaha no o ko Min'ama manao. i ke kumu o kona nanamo ia e kela k.anaka. " Me kannka keui i piha i ka hoomainoino, me ka nui o kana mau hana lokomo 1 ka poe apau ana i liuhu ai. he hapa iho nae la mau haua ia lakou. mamua o kana mau mea e hana mai ai la Minama. a ua pakele maoli keia kaikamahine uuku niai koua lilo ana 1 mea hehena. me ka nele i- ka noonoo maikai iloko ona. Ma keia la a kaua e ike hou nei ia Miriarna. a\a oia mālalo polio o kekahi kumulaau nui. e ku ana maloko o ka pa e hoopum ana maw.aho o na kahua o na kanaka Arabia, e hoilnli™, ana oia 1 ka lau o ke kumulaau. i mau me kana kn mho elepani. Ua lilo nui loa kona monoo, ma: tU i m< i a i C ia " a ana * nolaila aole oh i ike, i kekahi J fm. ° 1 ? na mai iaia nialU,Ul a ° ° na lala ° ke mah,' l*, lUai hoi 0 ka,,a nana ana maluna oia nei me ke kahaha. o klk-ihi'l'-n 3 U°- M i riama ' iaia e noke !a i ka paani, lo |,aha h °'' 013 l,ookahi walc «"• kc kok-okē ni , „ "? , na ? a e malama ana - a ua'kaawale ako ho. la nioi o kela lahui kanaka. me ka mopo )o ole iaia, o nn I ekahiT h' ■ I , ll ° l nlai ai ' oiai nae 0 ka mea .oiaio," aia k'i l,ora h >ok- hf m "? ' ma " lao loa aku ' c > >iha ai I ,aha k.t l,ora hookahi. alaila hoea ipai iloko o ka pa. aia ua moi ke huli hoi n,n( la.'nUa mea le O kl'?; 101,11 mao ! H eia ' o ko lakou kaawale ana. Miriama 'n? mAi ia niailur, a ITl ai o ke kumula.au ia "kalrki hook->V 7 azana 110 ia - Eia kei; i o ka m.aUi'l 0 k ™ a kiia ana aku i ka pu e ali e hOoini i° k ? eU,a ' ka hana » a » a J mai aW e hele aki! 1 v *** " e helc no na ka^a kahakai. »11 uk n 11 i"li"1 ™ Ahma ke kaaheJe a » a ° Keaka me Akuta ka ululaau k!» r a ' k '° m ° kuko » uk "'Hi ana iloko o ke 0/ £ mai I, P L W \ n ° h , oi ka ni,i ° k » Keaka kin °> a ia ana aku nn w ,kaik a o kona mau lala. me ka hooi pu ke hau?e aP n U 9 lke 1 oi ak V 1 ko na h'.)loholona, a hiki loa iah lT na mea e pih' ana i na meakaua, ua mea e maalahi ai ka pepehi ana i Wa^e n ° t° ia 1 ke * a manawa > iiae ma ka*ikawai'» Ca ame akai "uai, ua oi loa aku ia. i kupono n ?° e l i°° noono °. a i kahiko hoi ko lakou 0 AW, v, 1 °- e,a manawa » laua e - huli.nei i ka ohana itin »L-o o, C a a Y a ' mau ana aua me na holoho-ona liilii, a 1 -u ° a ° v% t a , no 0 Keaka ka pspehi ana ia lakou me jana 1 e, me ko I.aua ai like ana i ka i'o, elike me ka azana 1 ka . 0 holoholona, >me ka hoomo'a ole ia. al ea » ka on °- ma 110 h e# »'° holo-| • L-d «-1 1 * 1 a °le n ooia e makemake aku ana, j hn aU , a " a no °' a ' ka i'° maka, he wāiniu i ano i'o. a | ; . ' no . f. lke me ' a a kana i lohe mai ai ia Tazana . ke kaena 1 na 10 ho'.oholona maka. , j aku ana ia Keaka. a ipie ia lauai

like no paha a ehia me Akuta, e lole maoli'ia ana kona ili, a nialainaia me ke kikepa ana o Keaka ma kona puhāka, a oiai nae, aole i maopopo iaia, ke ano e hana a'i. a palupalu ka ili ke' maloo ae i ka la, a pilau ole paha> i ka \va e oole'a ae ai kela ili, e kiola ia aku ana eia, a huli hou aku an.a i' i!i hou. .. j Ua ina'u maoli kela kaahele ana a laua nei, e hele ana ma kekahi wahi he mau mahina, alaila hoohuli ae ana i ko laua alahele, he wahi okoa, me ko laua mana-ka ole nae i ka huli ana, me he mea la, iloko o ke kanaka opio, o kela mau mahina lehulehu a laua e kaahele nei, he hiau mnhina ia, e hookomo mal ana iloko ona i ka olioli loa, no ka hoolilo ana aku i k.ā ululaau i paredaiso nona. ]Ma kekahi po nae, oiai laua nei e hoomaha ana, no ka makaukau ana aku e hiamoe, maloko o ka puha o kekahi kumulaaii, lolie ana no o Akut.a i ke kani o ka pahu, a hoomanao ae la oia, aole he poe okoa na lakou kela pahu e kani mai ana. aka na kon.a lahui pcsnoi no ia, aia ma ke'Wā'hi Avahi. «ole i mamao loa mai ia laua aku. O keia no ke ano oka '•ana a n.a mapu, ke hoea mai i kekahi manawa o ka mahina, a kaua no hoi i ike ai ia'Tazana, i ke komo pu iloko o kela ?no hana. he hookahi ka haa like ana, me k.a lawelawe ana no i na hāna apau o kela au pouliuH. Hikilele aē la o Akuta i k.ā wa i lohe aku ai i ke kani mai oka pahu, me ka i okoa ana aku i kona hoa: "He keu maoli a ko kaua pom.aikai, iia kokoke loa kaua i kahi o kuu lahui kanaka, o lakou ka poe na lakou e hōokani mai la i kela pahu, no).aila e haalele kaua i keia wahi, a hele aku imua o ko'u poe e Koraka. He'mau mahina māmua aku, no ka -hiki pono ole ia Akuta ke liooouka i ka ino.a o Keaka, ua kapa mai la oia i ka inoa 0 Koraka, n ilaila ua pau ae la ko kaua pohihihi no keia mea Ku ae la o Kea|ca ilun.a, me ke kikoo ana i kona mau lima, 1 ° alaila ku ae la no hoi o Akuta iluna, me ka noke ana iho i ka pamunamu i kekahi ano olelo, a hoonunuln ijin la. he-hook.ahi no hoi ko Keaka lioonunulu like ana aku, c ko laua nei iho mai la no ia me ko Keaka ano hoihoi ole nae, oiai ua pumehana hoi kona nol\o ana, eia ka e hele hou aku ana laua iloko o kela 4 poeleele. . Ūa kiekie ka mahina i kela manawa o .ka po, a ke lohe )a laua i ke kani mai o ka pahu, ma kekahi wahi poaaha, no laila ma ka leo o ka pahu laua e hookolo aku nei iloko o ka pouliuli o ka ululaau, a m.a ka nunulu o ka leo o kekahi e hiki ai i kekahi ke hookolo pololei aku mahope ona. No kc kani mai hoi o ka pahu, ke noke wale la no o Keaka i ka namunamu i kekahi mele an.a i paanaau ai i kona wa ma Ladana. ua poina loa nei i keia manawa. Aole ka maka'u iloko o Keaka ia laua e hele nei, aka o ka olioli walo no. me he mea la, o na maou kon.a lahui ponoi loa, ke ake wal'e la 110 oia.J'ka h«ea aku, i hookahi ka ha.a ana ame ke komo like ana iloko o ka hauoli me kela mau mapu. O kela manaolana kahiko o ua o. Keaka no ka huli hoi aku imua o kona mau makua, a i kona home hoi, aole ia iloko ona, no ka mea ua poho w,ale kona mau manaolaua apau, a ua nana aku oia i kalii a kela mau mapu e noho mai la, me he mea la, o kona home ia, he me,a oiaio no ia noonoo ana ona pela, oiai he mapu kona mau ano apau ,aole he kanakei. o ka hana .a ka mapu, o ka lakou olelo. o kana olelo iā, a ua poina paha iaia kana olelo makuahine, no ka me.a, aole ana manawa i kamailio ai me kekahi kino kanaka ma kana olelo ponoi, koe wale no kela manawa ana o ke kahea ana aku i na kaiīaka Paele he hoaloha oia no lakou, o kona hooT)uka hor>e aria ia i ka olelo P>eritania, oio'i hae, he mau makahiki okoa ia mai keia s manawa aku a laua e hele nei e hui pu me ka ohana o Akuta. ■ . No ka piha loa o Keaka me ka olioli, pa'i okoa aku la oia ia Akuta ma ke poo, he h-ma ma āno keia i kekahi mauawa a laua e hele like ai. No kela pa'iia ana aku o konā poo, ua 'mi ae la koua huhu me ka hoonaukiuki, a*hopu mai 1a ia Keaka me kona mau lima, me ka noke ana iho i ka upiki i kona.mau maiuu i hele a oi, a oiai he m.aa no laua i kela eino hana, ua noke iho la lauā i ke aumeume īne ka nanahu ana o ko laua ifiau niho kekahi i kekahi, aole nae ma ke auo kui'o, aka ma ke ano paani wale no. mailuna mai oke kumulaau ahiki i ka haule an.a ilalo o ka honua. Ua kamāaina maoli laua ia laua iho, o na ike apau i loaa i ka m.nnu. ua a'o mai oia ia Keaka. pela hoho Keaka i a'o aku ai.ia Akula i ke ano o ka hakalea ana a na kanaka, a he hpokahi wale no hana hiki ole ia Akut,a, o ia ka pelepele, ina kiua e hoao iho e hool<fl}ku i ko laua ikaika. e.pilikia mau aua o Akuia ia Keaka, no'ka mea mamua o ka loaa ana mai o ke keiki opin i na liiua huluhulu o Akuta. e ku mua aku aua kona poo i ka puupuu, a heaha la ia a Keaka e alii iho ai, ua loaa aku la ka iwiaoao o kona hoa, pela Avale ilio la no o Akuta e apaia ai. ahiki i kona ha.awi])io* okoa ana, me ka noho malie. o ka mea i nuha, no kekahi hora a oi. me I ke kamailio ole mai' ia Keaka.

Ma keia po, a laua e heiokokoke aku nei i kahi a ha mapu e hauoli nki la.'aole i hoohana aku o' Keaka i kona ike pelepele.' aka o ka hnkoko ka laua \ panalealea, o ka me.a wale no nana i hoopau ae i ko laua paani ana, o i.a»ka lioni koke ana aku o Keaka, i ka hohono o ka liona, nolaila pinana ,aku la'laua iluna o ke kUmulaau, me ka hoonunulu. ana iho malun.a* o'ka holo loa aku la no ka liona niai ia laua aku. a nalowale aku la iloko o ka pouli. , I kela hala ana aku o ka liona, hoomau aku la ko laua hele āna nomua. no kahi e kani mai ana o ka pahu. e ma huahua "mau niai ana ke kani ana f kela ame keia manawa. elike me ko laua hookokoke mau .aku, a ia laua nei i k(»koke leia aku ai i kahi ponaha, a niailoko āku hoi o ka la-u o na lala laau. ike aku la lau.a nei i kekahi hiona i kamaaina i na maka o Akuta, aka i malihini nae i na maka o Keaka. Ua hele o Keaka a piha mje na manao pihoihoi iaia e nana aku la i na mea e hanaia' mai ana e na mapu. Aia na mapu nunui ke hoopuni la i kekahi inau mapu wahine ekolu, e hahau ana i kekahi pahii, me na laau, a e noke nui ana no hoi i ka hulalnila. o ia ka lelele ana i o a ia nei. me ka niakemake mai" la o K'eaka e lele koke aku oia ilalo, i .hookahi ka hulahula pu ana ine kela mau mapu. Pa kamaaina o Akuta i ke ano o kona lah'ui. ame ka lakou mau mea e han,a ana iloko o kela manawa, o kekahi kela o na aha kapukapu loa e hiki oie ai i mea ke a,a aku e kahamaha i ka wa e hula ana na inapu, he hookahi wa!e 110 hoopa'i e hookauia mai ana maluna oia mea he īnake, me ka n,ana oJe ia he hoaloha paha oia, a he enemi palia; nolaila aole o A.kuta makemake e hoikeike koke mai iaia iho ame kona hoaloha. aka e kakali malie .ahiki i ka 'manawa kupono. aole nae me ka pupuahulu. aka me ke noi mai i ka oluolu o keia poe, e hookip.a aku ia laua. Ua ike o Akuta aia a pau ka hookaniia ana o 'ka pahu,- a pau no hoi ka hula ana .a na mapu nunui, o ka hana aku mahooe o ia manawa, o ia no ka ai ana i kekahi holoholona i pepehiia a make. aia .a hoomakaukau na mea apau e hianioe. o ka wa ia e hoike aku ai ia laua iho, aole loa ona kanalua no ko laua hookipaia aku me ka maikai: aka nae, ina e ku-e mai ana kekahi mau mapu, alaila e hoao aku ana oia anle Keaka e p.aio ahiki i ko laua lanakila ana. Ke lann la ko Akuta manao. aia iwaena o kela mau mapu, lie poe i ike a i kamaaina ia Tazana, i hiki ai iaia ke hoolauna aku ia Keaka me ka'māalahi ioa, me kona hoakaka pu aku. o l ke keiki a ko I.akou moi kahiko. o ka pau no ia o ka pilikia, a loaa ko laua mau hoaloha. Ua nui loa ko Keaka makemake e hefe koke aku e hoike iaia iho imua o na e paakiki ana rio hoi o Akuta ma l-e l« aohi ana iafa iho. a .mamuli o ka nui naakiki maoli po o Al.-?ira. i hU i ai ia Keaka ke noho pu aku me ia. ua maopo 'o ia Akuta, ma ka manawa a kela.mau maoiīNe ike mai, ai i ke kanaka opio, aoie he manaolana no ka pakele o j

kona ola. aka he luahi oia nO ko lakou, nianao inai'na, mc ko laua uei pau pu mai paha i ka make, niainuli o kc kapu )oa 0 n.i h'ana kahamaha apau i ka wa o hulahula ana. ! ka manawa i pii ae ai ka niahina a kiekie maluna o ka piko o na kuniulaau, ua pau iho la ka hookaniia ana o k;i pahu,.a emi urai la uo hoi k?i haluku ana ka poe nulahula. alaila k.a'i like aku la na mea apau'no kahi o kekahi 1k.1«. holona e waiho aua, no ka ai ana o kela ame keia elike tr.o ka hiki iaia. a ma kekahi olelo ana ae hoi, o kela ka ahaaina i hoomakaukauia mahope o na liana hulahula. Ma- na mea a Akuta e ike aku ana i ka hanaia mai nie kona mau maka ponoi, pela hoi kana mau mea e lohe aku ami, ua hoakaka aku la oi.a imua o Keaka, o ka hana ano nui K , t ma kela po, o ia no ke koho ana i moi hou no ua manu, nie kp kamailio pu ana mai, malia ua make ka moi mua. i ]>,>- pehiia#no e kekahi o lakou, pela iho la i malamaia ai kela aha, 110 kel.a hana ano nui. ?. O ka ai hoi ia o ua poe mapu nei, ahikj i ka maona ana, a hilinai aku la kekahi~p.oe o lakou ma ke kumu o na laau. t lapuu iho la no hoi kekahi poe, ma ka lakou waiii e noho aua, ia w.a i hoopa aku .ai o Akuta ma ka lima o koaka, nv ka i ana aku: "Ea, o ko kaua manawa kupono loa keia e hoikeike aku ai imua o kuu lahui. mamua hoi o ko lakou hiamoe ana." alaila hele mai la oia o na lala o ke kuinulaau. .1 kokoke i ka ponaha e nonoho ana o na m.apu. a ma kek;;!;i walii kupono, e ahuwale mai ai ka ponaha mai kana ike ana 1 mai, hoomaka iho la oi.a e nunulu, ia manawa koke no i aia I like mai ai kekahi mau mapu, a ku ae la maluna o ko lakoii | mau wawae, me ka alaalawa ana ma o a niaanei. 0 ka moi hou nae o na niapu ka mea mua loa i ike niai i ka noho aku o Akuta me kona hoa inaluua o kalala laau. a oia ka mea i pane mai me ka hoonunulu ana me ka h.t okalakala, me ka hele okoa ana mai imu'a, ma kahi o ka lala, e kau aku ana na mea komohewa. Ua hele ka hulu o ke kua o keia mapu ā okak-ala. me ka malie hoi o kana hele ana, maluna o kona mau wawae ona ha. a mahope akp o kona kua, he mau mapu oleoa aku. e ukali mai ana iaia. Ua ike īio keia mapu i kana mea e hana ai, hele mai ia oia a ma kekahi wahrkaawale, ana i manao ai, aole e hiki i na mea maluna o ka lala laau ke lde aku maluna ona. ku iho la ua mapu moi uei i kahi hookahi, nie ka noke au 1 i ka hoonunulu, me ke kamailio pu ana no hoi i kekahi mar olelo i maa i na mapu, a ke ike mai la o Akuta, e noke ana kela mapu i ka hana ma na ano apau e ala Inai ai ka mana». inaina iloko ona, a i kekahi manawa e kuwo okoa ae an 1 oia, m.e- ka leo nui. Aole he makemake iloko o Akuta 0 hakaka, o kona manao wale no i imi mai ai i kona lahui nukona hoaloha, no ka noho pu aua me lakou, a hele iike nn na wahi apaai a kel.a mau ma])u *e manao ai. "Owau no keia o Akuta," i kamailio aku ai o kuta inailuna aku o kona wahi e nolio ana. "a o Koiaka keia ke keiki a Ta/.ana, ka mea i lilo i moi no na mapu ma kekahi nianaua ae nei i hala.' Owāu no kekahi i lilo i moi, no keia niau ululaau, aole nae.au i hele mai nei e koi aku i ko'u kuleai-.n moi, aka i hoea mai nei maua, no ka noho aloha pu ana oukou, i hookahi ko k.akou hele like ana e imi i mau ineaai na kakou, a i hookahi hoi ka.paio ana aku imua o ko kakou mau enemi. He mau mea maua i makaukau i ka hahai lim loholona ana, a he mau pukaua ikaika hoi no ka paio ana aku me na enemi., E hookipaia aku anei maua ine ka maikai?" . . 1 ka lohe pono ana mai o ka moi o na mapu i kela mau olelo a Akula, ku malie iho l.a oia i kahi hookahi, a na a •nai la me na maka huhu, maluna o ka mea e kamailio aku nei. ame kona kokoolua, aia h<>i na manao lili iloko ona kaiu i paila ai, 110 kona ike ana mai i keia mapu hou ame kou;. hba. he.kino kanaka, kekahi o na mea maka'u loa a k;ui ka weli i kela moi. "E ku olua a hele mai keia wahi aku, i keia manawa aiM," i kamailio mai ai ua moi nei o na mapu, me ka leo nunuiu. "Ina aole olua e hoolohe mai ana i keia kauoha, alaila e pe pehi aku no au ia olua a make."

Aia o Keaka mahope pono aku o Aknta kahi i kti ai. iu'- 1 kona liele a piha loa i ka hauoli, ina no ko laua aeia nuii hhua nianao maikai e noho aku me kela poe mapu. alailn 1 lele koke aku 110 oixi ilalo a hoike aku he ho;iloha «iiai(. lo.i oia no lakou: ua manaoio loa ua o Keaka, e apo mai -mi i na maj)U ia laua me ka maikai, ame k.a manao aloha. ak.i 'aia i lohe pono aku ai i ke kauoha ana mai a ka nioi poe mapujici, e ku laua a hele mai kela wahi aku. ua lv >■> ->iha loa ia akū oia me ke kahaha ame ke kaumaha pu. He keu no la hoi o na kanaka Paele wale 110 ka pne i h um niai ia laua nei. ma 'ke ano he mau enemi, pela hoi ko;n lahui ppnoi iho, i hana mai ai elike me ka na Paele mahnn < laua nei, a kau mai la kona manaolana, o na mapu. ka l;i hui ponoi o Akuta. ko laua m.au hoaloha-; eia ka he I wale no mai Kaena a W'aialua. Xo kela hoole ana mai o ka moi o na mapu. aole e ii" ■ kipa aku ia lau.a nei. ua hoopiha loa ia mai la o Keaka ' ka hoonaukiuki, me .ka piha i ka inaina, eia ka e lilo ana k:t luhi o ko laua hele ana* mai o ka loa, i mea |>oho wale, a n.n mua o ka hiki ana ia Akuta ke hooiliaopopo aku i ka keaie: niau mea e hana aku ana, haule aku la ke kanaka opi«» 'l'" ) ka honua, a ku aku la inamua pono. o ke alo o k.i :: "i •) na niapu. "h lolie oukou apau, onau keia o Koraka." i kannili" aai o Kekka me ka leo nui moakaka. "E lohe hoti oiikwu. ouau nei ka weli oioko o na ululaau: eia i kuu m ui lr-ri •iei. ka ik.aika ame kn wikani kahi i noho ai, e hiki ai ia'n ke 'iakihaki aku i na iwikuamoo o oukou. me he laan lii'i' ! La hoea mai nei au imua ō oukou, ma ke ano he hoai -!:j, eia nae. ke kipaku mai nei ko'oukou ihoi ia'u. ame kuu I: •oha nri. eku a hele mai ia oukou mai. Heaha la hoi, e i:;.;: !ele iho ana au ia oukou, elike me ke kauoha. aka īne ; mua o ko'u hele ana /iku e huli i mau hoaloha 110'u. <• keike mua aku ana au ia oukou apan, he hnku ke keiki Tazana nialuna o na mapu. elike me ka lilo ana o k«.ma -'uakuakane 1 haku no lakoū. 1 lohe oukou eh, aole !oa h< niakau iki iloko. o ke keiki a Tazaua, ia oukou, a i ko i.nkon moi paha, ina no ka makemake e hookuku i na ikaika ■» kakou." No kekahi mau sekona, able he hana a ka moi o na 1 i i; o malie wale iho no i kahi hookahi, a nana mai i k< keiki īli keokeo me na manao kahaha. Aole loa oia i »• uhane inua, pela iho la ka mea e hanaia aku ana ma ka ;u ; : o keia mau tnea komohewa, o kana i manao ai, e ka« : weh ia laua. a hoomaka e holo. o pau ;aku auanei laua i i: pepehiia eia ame kona poe kanaka. O Akuta.kekahi i hoōkahaha toa ia aku i\o kela a;> a aku o kona hoaloha e ku a paio inena mapu, no ka mea •: 'maonooo loa iaia, aole he manaolana no.ko laua pake'e. L ' ,hooi>ahoa aku imu.a o kela nui mapu, nolaila kahea aku '' oia ia Keaka me ka leo-nui. e holo, i pakele ai kona a, viole nae he hoolohe akii o Keaka. ke ku nlalie la 110 " ; .i ; xah! hookahi, e kakali aku ana o ka holo mai o ka m..; •- na imua ona. ta hopohopo !oa o Akuta 110 He alu mai o ka nui -> : mami 1 ko lakou enenii. i oh ai e hoopoinoia aku ke "'••< ' •ko lakou moi. oiai nae,«. ke hookukuia ae mn na k'no '> 'a ' 1 nei he pillikua maoii kela mapu, a he wahi-keiki opi..-.i" wale no o Keaka. Aia na maiuu loloa o na !inrs o ka m : ona mapu, me ka makaukau mai la e hopu Keaka. 1 no ka loaa mai i kona kino. e haehae ia nna a liih'i leohu a' s n P c Pa Ja. a loaa mai hoi i kona mau niho nnnui, aohv ī.nnaolana iki no kona palekana. . . (Aole i pau.)