Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 3, 16 January 1920 — He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu [ARTICLE]

He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu

N"o kona hoohuoi aia paha kekahi ,kumu nui o ka noke ana o kela poe keko i ka walaau, nolaila holo awiwi mai la oia niamua, me ka haalele aku no ia Akuta mahope inai. Aole no hoi i loihi ia hele ana mai a ua o Keaka, hoea mai 1a no kahi e inoe ai o Minama. me ka waiho ana iho i kana mau \vaiw;Sii o ka hoihoi ana mai, a k&hea aku la i ke kaikamahine L aole nae he pahē mai o kekahi mea. Maaao iho la ua o f£eāka malia paha aia o Miriama ma kekahi wahi ana e paani mau ai me kana kii, uolaila fclc*i aku Ia kana hele ana» a kau ana maluna o kekahi Ula laau nūi. he wahi no na Miriamk e noke mau hi i ka hoolnliluli me k.ana kii, aole no ona ike aku ia Miriama,. o '/ana kii nae ke waiho mai ana mā ka pu-a o ke kumulaau. Ke mamao loa aku la ka leo o na keko, kēlohe koli'uli'u aku la oia m'e ka ole, o,ke ano o ka l.lkou me,; e kamailio anā, nolaila, lalaiu aku la oia i ke kii, a hookōmo ae la ma kotia ili o ka hoomaka aku la tio ia e holo. malia paha ala o Mrriarha ma kahi o kela mau leo hanakuli o na keko aiiia e loliē aku nei. He manāwa pokole Wale no kela holo ana aku o Keaka oili aku la oia ma kalii e ikeia aku ai na keko maluna o ke kumulaau, aia lakou ike mai ai iaia nei, ua kamaaina no mau keko ia Keaka, kuhikuhi aku la ko lakou mau lima ilalo, n\a kahi a ka ffiapu e hele ana, me ke kaSka'i ana i ke kino o Minama ifiālitna o kona poohiwi. I kela ike ana ,alcu a Keaka i ke kino malule o Miriatna, iluna o ka poohiwi b ka inapu, me he mea la, aole e hiki ke holo hou ke koko iloko o kj>na puuwai, no ka inea ua manaoio maoli 110 oia, Ua make o Minama, i ka onioni ole ae. Uoko o kela hianawa, akahi mai la no oia a ike i kona aloha maoli i ke kaikamahine opit>, me he mea 1a ina 110 ka make i'o o alaila okona ike hope loa ana ia ika hauoli, a me he anapu āaa la na ka uwila, ua kuwo ae la oia me ka leo nui, me kā lelb āna aku a haule ana mahope pono mai o kahi a ka ihapu e hele ana. I kela haule ana akii o Keaka iluna o ka honua, a no ka lohe ana mai 110 hoi kekahi i kona leo khwo, ua liuli mai la ka mapu ihope, a i ka ike ana mai i ke ku aku o ke kanaka opio, ua ho-a koke ia ae la ka inaina wela iloko o ua mapu nei no ka loaa o kona hoa liakaka hou. Ua hele na maka o Keaka a hulili me ka inaina. a iaia i ike pono aku ai i ka helehelena o kela mapu, akahi no a 'oaa mai iaia k.a ike, aole ka kela he mapu okoa aku, aka o ka moi no o na mapu, a o ka mea hoi o ka hoao aua mai e oepehi iaia, ma kela po ana e poina <4* kl, no ko laua hoea ana aku imua o na mapu, oiai lakou e Ana a e hulahula aaa. Me ka hooka'ulua ole ilio, waiho aku !a ka mapu ia Min'amā ilalo, oiai no ua kaikamahine nei iloko o ko"na n<x»no<» kupouli, a huli mai la imua o Keaka, no ka hakaka ana, aia hoi iloko o kona noon'oo, me he wahi mea paani loa 1a keia imua ona, aole hoi elike hie kona hoa hakaka mua, ana o kxi pepēhi anā aku ā māke.

Ua haomaopopo mai la no ka niapu, o keia no kc kanaka 0 ka holo mahuka ana mai iaia aku, me ka lona ole he manaAva iio kona m.au īnaiuu loloa e komo aku ai iloko o kona i'o. nolaila ke haiioli loa la ua mapu nei, no ka hiki iaia kc haa\vi inai i kekahi liaawina a'o maikai loa i keia kanaku. e hiki ole aii iāla ke hoopoina, ina e koe no ke ola loko o kona kino. I ka ike ana o ka m4pu i ka hoonana mai o kona hoa hakaka, aohe wiihi mea a hookaawale ae, o kona holo aku ia ho ia imua, pela no hōi p Keaka i holo mai ai. a hooku'i ae la na poo o laua i kahi hookahi, me he mau pipi bulu la, me kā hopu like ana aku o ko laua mau lima. kekahi i kekahi. Aia no ka Keaka pahi ma kona aoao kahi i lewalewa ai, aole nae ona lalau ae, ua oi aku kona makemake e hoohana i kona mau nih'o me 'na lima, o ka mea ia e ikeia ai kona ikaika, o ka noonoo nui wale no iloko ona, o ia ka pepehi aka i kela mapu a make, i hiki ai iaia ke pulama hou 1 ke kaikamahine ana i aloha ai. ina aia no ke ola ke kamau 'a iloko ona. Aia o Keaka ke aumtume la me ka mapu, no kekahi manawa pokole wale no nae, 110 ka mea i ka wa i loaa pono aku ai ka puu o kā mapu i kona lima akau, ua kau ae la oia nialuna o ke kua, o kona hoa hakaka, a noke iho la i ka nanahu me kona mau niho, me ka hiki ole i ka mapu ke hoopilikia inai iaia nei. I kela wa oka pāa ana aku o ka puu o ka mapu i ka lima'o Keaka, o ka wa ia i kāakaa ae ai na maka o Miriama, a ike mai la i ka hakaka o Keaka me ka mapu, ia wa i kahea mai ai me ka leo nui: "O, e Koraka! e Koraka! ua niaopopo no ia'u e hoea mai ana oe no ka hoopakele ana ae iā'u mai keia mapu mai. E ;>epehi iaia a make e Korāka!" alaila ku okoa ae la oia iluna, rfte fea hele ana mai a ku iho 1a ma ka aoao o kona hoopakele, me ka hāāwi ana aku i na olelo hool&na. nō ka pepehi ana i ko laua enemi. •t a ' aa^awa a Miriama nanā ana ma o a maanei, ala.lla ike aku la ika waiho mai oka ihe'a Keaka. kana wahi o kk lele ana iho majluna mai o ke kumulaau, lalau aku la oia i ka ilie, a ho\i akii lā ma ka aoao o īea mapu, he : mea mākehewa wale no rtae ia, rto ka mea. ua lawa na lipia : wikani o Keaka, no ka hookān ana aku i ka make malunn o kela mapu. ī ki ike anā ihp o Keaka \ia make kona hoa hakaka, ia wa i hookuu āe āi koiia mau lima. i ka puliki ana ma ka puu 0 ka mapu, a nana rhai la hoi ia Minama nie ka minoaka ma kona mau papalinā.. He keu maoli ka loihi o Miriama 1 kana ike mai. Ua !oli ano eae ānei o Miriama. i kela mau hora kakaikahi o konaleaawale ana mai iaia aku. a i ole. ua lilo p»lia keia lanakila i lbaa iaia nialuna o ka niapu. i mea nana e hoololi āe i kana ana no keia kaikamahine? He mea oiaio, ua loaa aku o Miriama iaia he wahi kaikamahine ūuku wale no. a kaili mai la iaia mai ka mana mai o ke kanakā, i kapa laia iho he makuakane no keia kaikamahine, ā oiai aole e hiki ? ua o Keaka ke hoomaopopo i ko laua noho pti ana, oiai aohe nana manaWa oloko o ka nlulaaii, o kana nae e ike mai la, aole o kel& kinn uuku, aka he kino nui maoli ko Miriama, he kino wahine; alaila nana iho fā oia i ke kino make o ka mapu e waiho ae ana. a nana •>u aku la no hoi ma nā maka o Miriama. akahi no oia a hoomaoJ)opo i kā manao ame k,a mākemake o ka mapu, no ka laWe anā aku no ia iā Miriaitia i wahine nana. x La hoea mai l.a o Akuta i ka manawa a Miriama o ka hou aha aku i ka ihe md ke kino o ka mapu, me kona lele .. ōke rtiai iialo ā iinnulu iho la ma ke make o ka hoa paio o Kēāka, aohe nātla Aiai i na opio, aia oia ke pokaKnā la mai ke pbo niai a i na wawae p ka ipoi n na ma'>ti. me ka noke āhā ho hoi i ka namunamu, aole no kona minaniina i ka inake ana q kela mapu, aka no kekahi mea'^aa

nui iloko o kona noonoo, o ia no ka nele ana o ka wahine a keia moi i knna kokoolua, a ma kekahi olelo ana ae hoi, ua kulike loa kana mea e noonoo la me ka Keaka, tlo ka pono e loaa hc mau kokoolua no laua pakahi. Pehea nae o Miriam.a. he noonoo anei kekahi iloko ona, dike me ia i loaa ia Kaeka? Ile kino wahine kona, a ma na kanawai p«-fa <> na walune. he mea pono ia lakou ke aloha. 1 "a aloha i'o aku oia ia Keaka. m ke no he kaikunane nona. l"a hauoli mau <«ia. 110 ka noho kokoke mau mai o Keaka me ia. ua haaheo hoi nona, mamuli o kona ikaika ame ke kilakila o kona kulana, a iaia i aana ae ai i na kanaka ame na holoholona. o Keaka hookahi wale no ka mea nui iloko o kona noonoo.

Hookokoke loa mai la o Keaka ia Minama, aia hoi ka olioli ma kona mau maka. me ka hiki ole nae ia Miriama ke hoomopopo aku i ke kunui o kela olioli, alaila apo ae la kekahi lima o Keaka ma ka poohiwi o ke kaikamahine opio, a kahea iho la tna kona inoa, nana wale ae la no o Miriama iluna. me ka minoaka ma kona mau papalina, alaila honi iho la o Keaka ma kona mau lehelehe. Me he mea la. o keia ka makamua loa a Miriama i noomx> ae ai no ka honi ana aku o kekahi mea iaia, a ua lilo no hoi ia i mea maikai i kona manao. o kana nae e noonoo la no kela hana ma ka aoao o Keaka iaia, no ka hoike ana mai ix» ia i ka nui o kona hauoli, no ka lanakila ole ana o ka l.ana a ka mapu maluna ona. Ina nae o ke kumu oiaio iho la ia. alaila oia pu kekahi i hoohauoliia aku, no ka hiki ole ana i kela mapu ke lawe aku iaia. nolaila apo okoa ae la kona mau lima i ka a-i o Keaka, a honi ae la no kekahi mau manawa lehulehu. a i ka manawa i ike aku ai i kana kii iloko o ke kuapo o Keaka, lalau iho la oia a honi iho me kana i hana aku ai ia Keaka. Me mea kekahi a Keaka i makemake ai e kamailio mai ia Miriama. o ia ka hoike ana mai no kona alolia i kefa kaikamahine. aka mamuli o ka nele o kekahi huaolelo ma ka olelo n na niapu, no ia mea he aloha, ua hiki ole iaia ke hoike ae i ka meahuna nana i hoohauoli mai iaia, iloko o kela mau minuke. Oiai no nae lakou e noho ana, ua hoohikileleia aku o Keaka. i ka lohe ana mai i ka leo nunulu o Akuta, alaila hoolono ae la o Keaka, a hoomaka aku la n ohoi ehoohanuhanu ma kahi a ka makani e pa mai ana, ia wa i ike iho ai oia, i ka manao o kela leo numilu t> Akuta, hehoailona e hoike mai ana ia laua nei. no ka makaala ana, oiai ua lohe oia i ka nakene o kekahi mea e Iffele mai ana. Neenee loa aku la o Keaka a pili mahope o Akuta, pela no hoi o Min'ama. i paa aku ai i ka lima o Keaka. a ku nui iho la ma kahi hookahi. no ke kakali ana, o ka ike aku i ke kumu 0 ka nakeke a Akuta i lohe aku ai. * Ke kokoke loa mai la ka nakeke a lakou e lohe aku uei. aole no hoi i loihi iho, oili ana no kekahi mapu kino nui ma kahi he mau kapuai helu wale no* ke kaawale mai ia lakou nei aku. Ku malie iho la ua mapu nei i kahi hookahi. 1 ka manawa i ike mai ai i keia poe ekolu. me ka nunulu ana ae, ia wa i oili hou mai ai he mapu. i like no ka nui me ka mapu mua, a mahope mai ona he mau mapu kane me na mapu wahine me ka lakou mau keiki. 0 keia ohana inapu. o lakou no ka puulu i noho moi ia e ka mea nona ke kino niake e waiho ana ma kahi a Keaka ma e ku aku nei. a no ka hoolauna ana ae ia lakou iho kekahi i kekahi. ia wa i hoomaka aku ai o Akuta e kamailio i ka pane ana aku: "Auhea oukou e kuu lahui, o Koraka nei. ke keiki a Ta/ana. oia hookahi ke kanaka ikaika maloko nei o ka ululaau. no ka mea ua lilo ka ikaika o ko oukou moi iinua ona, i mea ole loa, a ke waiho nei kona kino make i hoike no kona lilo ana he pio na keia keiki opio. Iwaena o na holoholona apau oloko nei o ka ululaau, aole he mea i oi aku kona ikaika. imua o Koraka, nolaila, oia ke kiipono e lilo i moi no oukou. Ina he mea kekahi ioi aku ka ikaika mamua ona, o keia wale no ka manawa e hooiaio ia ai ia mea," alaila loheia aku la ka noke nui mai o ua mau mapu nei i ke kamailio. e kukakuka ana paha no ka' liele ana mai o kekahi e pepehi ia Keaka. he oiaio. i ka hala ana o kekahi mau sekona pokole. ia wa i oili mai ai kekahi mapu opiopio kino pilikua. me ka hele malie ana ma kona mau wawae me na lima, me ka hoonunulu ana hoi i kona leo, oiai hoi.na inaka e nana mai ana me ka hele a piha me ka huhu. Iwaena o na mapu apau o ka hoea ana aku ma kela wahi, o keia mapu opiopio kekahi o na mapu ikaika loa, a no kona ike maoli iho no e lilo ana Ra mea nana i pepehi aku i ko lakou moi a make. i mea ole iniua ona. pela oia i hoonahoa mai ai. oiai hoi kona mau hoa mapu e noke mai ana i ka hookikina iaia e haehae ae i ke kinō d ka mapu olohelohe, ka mea a lakou i kapa mai ai he mapu oia i like me ka moo, ka pakika o kona ili. 1 ka wa hoi o Keaka i ike aku ai i ka hele mai o ka mapu, haalele iho la oia i kona wahi e ku ana, me ka nee ana aku imua. aia hoi ke hoohaalulu la i kona leo, elike me ke ano o na mapu, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, ke noonoo la oia lae ke akahele loa i ke ano o kana mea e hana aku ai i kaa ai ka lanakila ma kona aoao no ka lua o ka manawa. Ua maopopo loa iaia, ina aole oia e makaala ana iaia iho, e pilikia ana oia i kela mapu, no ka mea o ka elua keia o kona mau hoa paio iloko o ka manawa hookahi, eia no nae. aole no oia i hopo iho. i ke ku ana aku a paio, no ka mea ua lawa no oia me ka ikaika, ina no he elua a he ekolu mau mapu mai ma kekahi aoao.

Hele malie aku la o Keaka a ma kahi he mau kapuai helu wale no koe alaila hoea aku imua o kona hoa hakaka. ku malie iho la i kahi hookahi; a i ka ike ana mai hoi o ka mapu, i kela ku ana iho akona hoa hakaka, ia vva i hoomaka mai ai oia e holo imua. aia hoi kona mau lima a elua ke kau 1a iluna, me ka makaukau e hopu mai ia Keaka, a haehae liilii ae i kona kino. a iaia no ka ike. o kona manawa ia e hopu mai ai i ke keiki a Tazana. ia wa alu iho ai o Keaka ilalo, a iloko o ka imo ana a ka maka. ua loaa pono aku la ke poo o ua mapu nei ma ka aoao akau i kekahi puupuu mahanahana, uwoki oe e walawala ana kela kino nui, a pa-hu aku la iluna o ka honua. I. a hookahaha loa ia aku ka manao o kela mapu, no kona lilo ana i mea paani imua o Keaka, nolaila mailuna mai o ka honua i ae ai oia e ku iluna, no ka lele hou ana mai maluna o kona hoa paio, ua poho wale nae ia manaoiana ona, no ka mea. mamua o ka hiki ana i ua mapu nei ke ku ae iluna, ua loaa hou aku la i ka lua o ka puupuu ma ka papa auwae. he puupuu mahanahana e hina ai ka pipi ilalo, o ka walawala hou aku la no ia o ua mapu nei a huli kaanini ana ke alo iluna, me ke kaheawai o ke koko ma ka: waha ame ka ihu. Aia no o Keaka ke ku la ma ka aoao o ka mapu, a i kela ame keia manawa a ua mapu nei e hoao ae ai e ala iluna. e loaa mau aku ana i ka puupuu a ke keiki opio: mai ka ikaika mai na hooikaika ana a ua maou nei ahiki i ka nawaliwali okoa ana, me ke kahe nui o ke koko mai ka waha mai. i kau a mea o ka noke mau ia aku e Keaka. i ka hamare me ka'.i.i mau nuupuu peku hoki. I kinohi ua noke mai na mapu i ka uwa, me ka lelele ana iluna. no ka liJo o keia keiki opio i pio inuia /> ka ikaika o ka lakou moho. i ka wa nae i ike nui mai ai, aia ka lanakila ma ka aoao o ke keiki opio, hoakoakoa ae la i kahi hookahi, me na manao hopohopo o ka pihoihoi. No ka inanawa hope loa a Keaka o ke ku'i ana aku i kana i-uumiu. ua kakaa aku la ka inaou, a waiho malie mai la ihma o ka honua. ia wa i poha aku ai kona leo, i ka i ana a 1 "». **E ae ana anei oe e haawipio mai i keia manawa?" No kekahi mau niinuke ke kakali ana o Keaka, aole he leo

I pane mai ka mapu mai, aka nae i ka wa i loaa ai ka onioni iaia. akahi no a owaka ae la kona waha a pane mai la: "Ae, ke haawipio aku nei au malalo ou, e hoopakele ae oe i ko'u 'ola," wahi a ua mapu nei, me ka nana ana mai q na maka maluna o kona hoa hakaka. "Ua ola oe. ua haawipio okoa mai la oe imua o*u, ina aole oe i hana mai la pela. ina i keia la, o oe ka elua o ka'u mau mapu i pepehi ai a make. O ka'u wale no e kauoha aku nei ia oe, e ku ae iluna, a e hoi aku no kou mau hoa e kakali mai la. Aole loa au i makemake e lilo i moi maluna o kou ohana, aole loa, no ka mea ua kipaku mai oukou ia'u, mai ka noho pu ana aku fne oukou ma ke ano he ohana hookahi. E lilo kakou apau i mau hoaloha, aole nae ma ka noho pu ana i kahi hookahi, aka e noho no oukou iwaena o oukou iho, a e noho no au no'u iho." Ku ae la ka mapu i lilo he pio na Keaka iluna, a huli hoi 'eku la imua o kona mau hoa, ia wa i oili mai ai kekahi mapu aoo, he oi ae ka nui o kona kino, i kō ka mapu. i hoopakeleia aku la e Keaka, iaia i hookokoke mai ai imua o ke kanaka opio, pane mai la i ka i ana mai: E ke kanaka opio, o oe ka mea-nana i pepehi aku i ko makou moi a make, a mai ukali pu aku no oia nei, ma ke p.lahele hookahi inakou moi i hele aku ai, ina aole oe i hoopakele ae i inai ka make niai. Ke ninau aku nei au ia oe, heaha la ka makou mea e hana ai, i loaa ai he inoi no makou?" "No kau ninau i mea e loaa ai ko oukou moi ea, aole ia he ninau pohihihi. e ike mai oe ame kou mau hoa. o kuu hoaloha, a hoahele hoi oloko o na ululaau hihiu ka mea a oukou i kipaku mai ai. o ko oukou moi ia." 1 ka lohe ana o Akuta i ka manao hoakaka o Keaka, ia \va i kamailio mai ai oia, 110 kona makemake ole e kaawale mai kona hoaloha aku, oiai nae o ka iini maoli iloko qna, 0 ia no kon.a noho pu iwaena o kona lahui ponoi, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, ua makemake pu no oia, e noho īike aku o Keaka me ia. Ua kulike ole loa ko Keaka manao me ko Akuta, no ka mea ke noonoo la oia 110 Miriama. no ka mea pono e hana aku ai no kela kaikamahine opio. lna 110 ke kaawale aku o Akuta i kahi e, me ka noho ana iwaena o na mapu, alaila e koe hookahi wale iho ana 110 oia, no ka makaala ana ia Miriama i na manawa apau, aole hoi elike me kela manawa a laua o Akuta e noho like ana, ua hiki i kekahi ke kiāi i kela kaikamahine, i ka manawa e kaawale aku ai o kekahi 1 kahi kaawale. Ke noonoo pu la no hoi oia, ina nei no kbna ae e a noho pu me na mapu, aole ana e loaa he palekana ia Aliri ama me lakou. no ka mea aia mau na manao lili iloko o na mapu, ina paha no ka h'aalele iho o ua o Keaka ia Miriama malalo o ka malu o kekahi mau mapu, a hele oia i ka h.ahai holoholona, aole ana e nele ka limanui ae o kekahi mau mapu iaia; a e ala mai ana no ho? na manao lili o na mapu wahinfc, a o ka hopena, e pepehiia ana kela kaikamahine a make, nolaila he oi aku ka palekana o Miriama, malalo o kona malu, mamua o kona ae ana aku e noho pu me na mapu a o ia kana o ka pane ana ae: "E ae mai oe e Akuta e noho moi no kou lahui ponoi, o ko kakou noho like ana nae i kahi hookahi, he hana hiki ole ia ia'u ke ae aku, koe wale no ko'u noho kokoke ana aku ia oe i na manawa apau. Ina e haaiele oukou i ko oukou kahua hoomoana, a hele aku no kekahi wahi okoa, e haalele no hoi au i ko'u wahi hoomoana, a ukali aku mahope 0 ko oukou meheu, o ko kakou noho pu ana nae i kahi hookahi, me he ohana hookahi la, he hana hiki ole loa ia ia'u ke ae aku." I kinohi ua ku-e loa o Akuta i ka manao o Keaka, aka nae 1 ua o Akuta i nana aku 'āi i ka hele o na mapu noloko o ka uluhlau, a ike pu aku la hoi i kekahi mapu wahine opio, -ka wahine a ka moi i make, akahi no a komo mai ka make* make iloko ona, e hoi aku a noho pu tne kona lahui, no ka mea ma ke ano he moi oia, he kuleana kona e lawe ae ai i ka wahine a ka moi i make. a o ia kana o ka haawi ana mai i kona ae e hoi a noho pu me kona lahui, haawi mai la i ke aloha hope ia Keaka, o kona ukali aku la 110 ia mahope o ka mapu wahine, a nalowale aku la iloko o ka ululaau. , Ke hoomanao nei no oe e ka makamaka heluhelu, ma kela manawa a Keaka ame Akuta o ka -haalele ana aku- i na kau; hale o ka poe Paele, ma kela huakāi hui a laua i na nani 110 Minaina. a hoea mai ai i ka manawa i aihueia ai ke kaik.amahine opio e ka mapu, ua ukaliia mai laua e na kanaka Paele. i lohe aku i na leo uwauwa o na wahine ame na kamalii, a laua i hoopilikia aku ai. Ua lehulehu wale na manawa a Keaka ame Akuta o ke kipa ana aku ma kela mau kauhale o na Paele, me ka lawe aihue ana mai i na meahoonani o na wahine, no kela kumu ua hoohiki na kanaka Paele, ina no ka loaa aku o na mea aihue ia lakou, he hookahi wale no uku hoopa'i, o ia ke kau ana aku i ka make maluna o laua.

Ma keia huli hoi ana mai a Keaka ma. aole o laua noonoo e he poino kekahi e ukali mai la mahope o ko laua meheu. a oiai aia laua ke hoi nei ma ka ao.ao lulu, aia hoi na Paele nia ka .aoao iTTakani, o na Paele ke honi mai la i ko laua nei hohono, me ko laua nei maopopo ole aku i kela poe Paele. 0 ke alakai o kela poe kanaka Paele, oia no ko lakou alii ma k.a inoa o Kovuda. he Paele koa a maka'u ole, me ka ikaika pu hoi. a tia kauia kona weli e na Paele e ae apau. No kekahi mau hora ka hahai hele ana a kela poe Paele mahope o ka lakou mau pio, a mamuli o ka honi mau ana i ka hohono o ka mapu, pela iho Ia i pololei loa ai ka lakou hookolo ana ahiki i ka hoea ana aku i ka manawa e ku ana o Keaka. o Akutaame Minama. mahope iho o ka pepehi ana aku i ka moi o na mapu a make, elike me ia a kaua i ike mua ae nei. 1 ka manawa i ike mai ai ke alii o na Paele ia Mtriama. ua komo koke ka manao hoohihi iloko ona 4 a ua makaukau no oia e haawi ae i ke kauoha i kona poe kanaka e lele mai a hopu i ke kaikamahine opio ame Keaka, o ka mea wale no n.ana i kaohi aku i ko lakou hana ana mai pela, mamuli o ko lakou maka'u i ka mapu. I ka manawa hoi i hoea aku ai ka puulu o na mapu. aia no ua poe Paele nei maloko o ka ululaau kahi i noho mai ai, nana' i ka hakaka o Keaka me ka mapu opio, aohe mea hiki ia lakou ke hponahoa»jOiai: aka nae, i ka manawa a lakou i ike mai ai i ka haalele ana iho o na mapu i ke kanaka opio ame ke kaikamahine opio o laua wale no, akahi no a olu ko lakou manao, no ka mea ua hoea mai i ka manawa e hookoia ai ko lakou makemake. e pepehi aku i ka mea nana i hoooilikia i ka lakou poe wahine. a e aihue hoi i ke kaikamahine opio. Oiai'no nae o Kovuda e noho ana nana i na opio. ia wa i hawanawana aku ai kekahi ona Paele iaia ika i ana ae: | . "Akahi a maopopo loa ia'u. aole kela he kaikamahine e aku, aka o ke kaikamahine kela a ka moi o na kanaka Arahia. no ka mea, i ko'u manawa e noho kauwa ana me ko'.u kaikaina malalo o kela moj; o kuu kaiHina Va mna i hana i kekahi kii mailoko mai o ka niho elepani, o ia no kela a'u e ike aku la ma ka puhaka o ke kaikamanine. Ma- , mua o ko maua holo mahuka ana mai ka.malu mai o kela ' moi. ua hoea mai kekahi kanaka ili keokeo, a kaili aku i ke I kaikamahine opio, mahope iho o kona hoeha aua aku i ka | moi. a ma na ano apau, ma ko'u manaoio. o ua kaikamahine I nei kela a ka moi o na kanaka Arabia. a ina e kaa mai ana oia malalo o ko kakou malu. aole ana e nele ka loaa mai o« kekahi uku makana kiekie, i ka mea e ho ; hoi hou aku ana i ■ keia kaikamahine imua o ona makuakane." (Aole i paa.)