Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 3, 16 January 1920 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

laia i iho aku ai ilalo ua kaalo hou aku la oia mamua o ka rumi o ke kauka huki niho ma ka papahele malalo loa. lie kanaka i hele aku e huki i kona niho ka ke kauka huki niho o ka lapaau ana mamua iho, a nona ka inoa o Melida, a i ka manawa i ike mai ai o ke kauka luiki niho i ka lunaaana me ka paa o ke poo i ka hauhoaia me ka pehu no hoi o kekahi aoao o ka papalina. ua kuhihewa maoli oia o Melida no ia; eia nae, ua ike ae la oe e ka mea heluhelu o ka Lunanana Baida 110 ia i hoololi ano-e iaia iho a kohu ka* nak'a i hukii.a ka niho, no ka ka lunanana me ke kulou o kona poo ilalo, me ka hoohu ae no hoi 1 kona kua, a ke nana mai me he mea la he kanaka ma i maoli no. . Ua maopopo i ka Lunanana Baida ko Bmamu mau aahu ma ka, manawa ana o ka oili ana aku iwaho o ke alanui. e hiki ole ai *i ka lunanana ke hoohewahewa ina no kona halawai aku me ia maluna o ke alanui, a no Binamu nae oia ke hoohewahewa mai ana i ka Lunanana Baida, no ka mea, ua loli loa ae ko ia nei mau ano apau ia manawa mai manawa mua mai ana o ka ike ana. Ua ano hoohewahewa aku no ka Lunanana Baida 1 kona manawa mua i ike aku ai ia Mr. Binainu e hele mai ana ma ke alanui, a i ka inanawa nae a ka lunanana i kaa pono aku ai maluna o ke alanui, hookahi wale no kumu o ko ka lunanana hoomaopopo ana aku iaia mamuli no ia o ke kuka loihi eleele a ua o Binamu e komo ana ia manawa., I ka hoea ana mai a ua o Binamu ma ke kihi o ka hale, kahi ona i ikeia aku ai. me ka holoholo ana i o a ianei me ka hoomaha ole, ua ike aku la ka lunanana ia Gerena e hele mai ana, a ua hookauluaia aku nae kana hele ana mai mamuli o kekahi kaalio o ka holo ana mai, a na ia kaalio i huna ae i kona ikeia ana aku no kekahi manawa. Aole i liuliu loa ma ia hope iho ua ike mai la ua o Gerena ia Binamu mamuli o ke kuka eleele ana e komo ana, oiai o l'inamu e hele mai ana me ka awiwi mai ka hokele Petita Kema mai, a e hoomau mai ana i kana hele ana maluna o ke alanui. Ma ka aoao o Binamu e hele pu ana oke Sa Keoni kekahi. Aole i lilo ka ike ana mai o Gerena ia Binamu e hele pu ana me Sa Keoni i mea hookahaha aku i kona manao, pela ka noonoo iho o ka lunanana. Ke noonoo pu la ka lunanana ina ua ike mai ka Makaikiu Topina i keia mau kanaka alaila heaha ana la kana mea e hana mai ana no lakou, oiai keia mau kanaka ua akoakoa loa a ekolu i kahi hookahi e liiki ai ke loaa kekahi ike no ka lakou mea e hana aku ana. 1 kela ike ana aku o ka Lunanana Baida i ka hele pu mai o Binamu me- Sa Keoni, o kona komo ae la 110 ia iloko o kekahi haleaina. a iaia i komo aku ai huli mua mai la oia e Jiana iliope a ma o a maanei. Ma kela manawa oka po he hana paakiki ka ike ana mai a kekahi mea iaia oiai oia e iioho ana ma kahi pouliuli loa mahope o ka haleaina, me kona ike mau mai no nae i na kanaka elua. Oiai oia e nana ana aia iloko ona ka manao he makemake ko kela mau kanaka elua e komo itiai iloko o ka haleaina ana e noho ana; no ka mea, ua lilo kela nana ana nvi a Kupuna i mea hoike mua mai iaia o ko laua manao ia o ke komo mai iloko o ka haleaina. L"a hookoia keia manao o ka lunanana ma o kona ike ana aku i na kanaka elua i ke komo ana mai ma ka puka ma ke alo oka hale. O ke kanaka ekolu e ukali mai ana i na kanaka mua elua. ua ike pu aku la ka lunanana i kona komo ana mai, aole nae i hookokoke mai ma kahi a na kanaka mua elua o ke komo ana mai, no ka mea, o kahi a na kanaka elua o ka noho ana he wahi pouliuli ma kuono loa o ka nimi, kahi makemake loa a ka poe hana karaima, elike me keia, me ke ku ole iho a liuliu ma kahi o ka puka. O keia haleaina ame na wahi e hoopuni ana ia hale mawaho ua kamaaina wale no ia Binamu. Xo ia kumu pela oia i alakai mai ai i na hoahui ona no kahi o laua e hunaia ai, a he ukali wale mai 110 hoi ka Sa Keoni mahope ona, me ka olelo ole aku e hahai mai mahope ona. He ekolu mau puka o keia lialeaina. a e oili like aku ana no hoi kekahi mea mailoko aku o ka hale a i ke alanui ke makemake kekahi e puka iwaho, a mahope aku o keia hale

he ekolu mau, paa kaawale i hookaawaleia e kekahi mau p.a me na puka ekolu e hamama aku ana i ke alanui. Ma ka hoopokole ana ae i ka olelo he hiohiona ko keia haleaina i hoonuiia aku ma na aoao ekolu. Ma kahi o na paku e hookaawale ana i kekahi hale mai kekahi ae he mau lalani noho ka i hoonohonohoia. a maluna o kekahi mau pakaukau ma'kela a ma keia kihi he mau nupepa me na buke lehulehu ke ahu ana. O ka poe e noho ana maluna o keia mau noho aohe e hiki ana ke lohe aku i na olelo a ka poe e noho ana ma kekahi aoao, oiai o ke kua o ka poe e noho mai ana ma kekahi aoao ua huli mai i ka paia, a pela hoi me ke kua o ka poe e noho aku ana ma keia aoao ua huli i ka paia. Mamuli o keia ano o ka hanaia ana o keia mau noho e hiki ole ana i ka poe ma kela aoao mai ke ike mai i ka poe nia keia aoao. a pela ko keia aoao aku. Maluna o kekahi o keia mau noho i lawe mai ai o Binamu ia Sa Keoni a hoonoho iho la. I.a laua i noho iho ai o ko laua kua ka i ka paia. a he nalowale no hoi mai ka ike aku a ka lunanana. Ua maha loa ko Sa Keoni noonoo iaia i haule iho ai a noho mālun'a o ka noho pulu, a oia ko Binamu manawa i pane aku ai iaia o kalti m.aikai loa ia no laua e noho ana e kamailio me h hoouluhua ole ia mai e kekahi mea. He minūke a elua paha mahope iho o ko laua noho ana ; iho, komo mai ana ka Lunanana Baida ma kekahi puka mamao loa mai ka laua wahi *e Aohe nui o na ipukukui oloko o ka hale, a mamuli o ka lehulehu o ka poe • e puhi paka ana iloko ua pohina maoli oloko o ka hale i ka . uwahi, oiai ka uwahi e puka mai ana mai kela ame keia i kihi mai o ka hale. j T ka. Lunanana Baida oke komo ana mai, aloalo mai la I kana hele ana mawaena o na pakaukau ame na noho, me he mea la e hnli ana oia i wahi kupono nona e noho iho ai. O kahi ana i koho ai malaila oia e noho ai ma kekahi noao mai no ia o kahi a Binamu ma e noho ana, a iaia no a noho iho o kona liina aku la 110 ia ilalo me he mea la e hiamoe ana. N : o ka manao o Binamu he kanaka kokoke mai p.aha kekahi ma, k^ t laua e noho ana. o loheia mai auanei ka laua mea e kamailio ai. ku ae la oia iluna a kiei aku , la. eia nae. aohe ona ike aku i ka Lunanana Baida. Ina nae oia i haawi i kekahi manawa ona ma ka hele an.a ae ma kekahi aoao itia ua ike aku oia i ka mea e moe hoololo mai ana e hoolonolono i ka laua mau mea apau e kamailio ai. o konn kokoolua nae ka mea i hele aku e kiei a ike aku la i kekahi kanaka e moe ana me kona poo i paa " i lea hauhoaia me ke kaei me ka pehu o ka paoalina. ana no i e manaoio loa aku ana he kanaka ma'i, nolaila aohe oi.a i haawi aku i kana noonoo nui ana maluna ona mamuli o kona manao ana ua kaia k>a ia ua kanaka la i ka hiamoe.

lle hana hemahema loa ka Binamu i liana ai. aka, oia iho la no nae ka hopena e loaa ana i ka poe kolohe. Ma keia manawa he kakaikahi loa na kanaka i komo mai īloko o ia hale, no ka mea, ma na manawa mamua aku aole la o ka manawa komo nui mai o na kanaka īloko o ia hale. "Mai kamailio iki mai oe ia'u no ka mea e pih ana 1 ka hooholo like ia ana o ka hana mawaena o na aoao elua! wahi a ke kokoolua o Binamu o ka lohe ana maj a ka Lunanaaa Baida. "Ina he-makemake kou i kou mahele iloko o keia hana, e pono oe e hana nou iho me ka nana ole aku 1 ka hopena e hiki mai ana. Auhea o Batoloiriaio. "O, ina he manawa kekahi no ia hana, ma ka hoopn ana ;:ku paha ma ke kanawai a ma kekahi ano e ae paha, e hana aku ana au," i pane aku ai o Binamū me ka leo maopopo e hiki ai i ka lunananā ke lohe mai. "Ma na hana ku-e kanawai apau aole owau pu kekahi iloko o ia liana, a i ha i aku au ia oe ,aole loa au e haawipio aku ana. "Heaha keia h.ana, ca; heaha? ' i noi mai ai ke Sa Keoni me ka leo ko'iko'i. "O ko'u poino ia ke hoike aku au ia oe »" w'ahi a Binamu, "o ko'u hoike ana aku ia mea ia oe o ko'u hookomo okoa ana aku no ia ia'u iho iloko o ka pilikia, koe wale no kou aloha mai. Hookahi a'u mea e hoike aku ia oe aole loa au e haawipio aku ana ia'u iho! O ke kulana a'u e pal nei i nei manawa maanei nia na hana pili kalepa he hana hanohano loa ia; no ia kumu aole au e ae aku ana i kekahi mea e hokai wale mai i mea e hoohaahaaia ai ia kulana. "Ei k.a'u ia oe, ke papa loa aku nei au mai kipa hou ae oe i ko'u keena hana, a ke ike ole nei no hoi au i ke kumu 0 kou hele ana ae e īke ia'u. Ina no kou hoea hou ae, e hoomanao oe i keia olelo a'u, e huaiia ae ana e a'u na mea apau a'u i ike ai, a e kauohaia aku a"na e a'u na rriea apau a'u i ike ai, a e kauohaia aku ana e a'u na makai o Parisa nei e hopu ia oe. No ka mea e pili ana i kau i olelo mai nei no na mahele, ke maopopo ole nei ia'u koui manao e Sa Keoni: e loaa ana ia'u keia manao ua punihei oe i ke alakai hewaia mai e kekahi mea." "Ea. e Baia, e akahele oe i kau kamailio ana mai me kela! Owai kau e noonoo la ika mea au e kamailio mai nei 1 nei manawa? Aole anei oe i hoomaopopo mai la ia'u:'" "Ua maopopo au. I lawe mai uei au ia oe iloko nei no kekahi manawa no ke kamailio pu ana me oe, no ka mea, 0 kahi mehameha keia e lohe ole ia' mai ai ka kaua kaniailio ana. Oiai kaua maanei ua hiki ia kaua ke kamailio 1 keia hana me k.a ma-lu loa. a maanei n ohoi kaua e kamallio ai no na mea e pili ana i keia hana no ka manawa hope loa. "Ua lia'i mua aku au ia oe i kinohi aole au e: komo pu hou aku ana iloko o ia hana. a o ia no ka'u e kamailio hou aku nei ia oe i nei manawa. O keia wale ae lanoka'u mea e kamailio. aku ana, a o keia no hoi ka kaua halawai hope loa ana." "Alaila. ua hana ka paha oe i kekahi mea i hiki ai ia oe ke kau aku i kou mau lima maluna o kela mau daimana apau me kou nana ole ae i ka pono o kekahi poe okoa?" i ninau mai ai o Gerena me ka helehelena inoino. "Alaila ua pau mua ka paha ia hana i ka hooponoponoia e olua me Batolomaio, ea? A ina o ka oiaio ia, alaila ua haaleleia au mawaho me ka nele i na pomaikai, oiai nae owau nei. ina e hoike aku ana au ia oe, ka mea nana i hoowaiwai aku i ka Hui Soho ma kana mau hana apau i lawelawe ai?

''Owai ka mea i maopopo i kela mau daimana a Wilernota ina aole na mea oiaio i hoikeia aku ai mai a'u aku? Owau iho la ka o ka mea i kupono loa e ohi pu i na pomaikai ke hooneleia. O, e imi aku ana au i ko'u pono, ina pela iho la ka oukou liana me ka manao e hoonele loa mai ia'u i keia pomaikai'!'' "O, he olelo hupo loa kena au, a ua ike mua no oe ia mea mamua o kou kamailio ana mai. Heaha ko'u kuleana e huikau pu aku ai me Batolomaio a i ole ine kekahi mea okoa eae paha? E hoopau ko kakou kamailio ana 110 keia mea i nei nianawa. No ke aha oe i hele ae nei i kuu keenaliana i keia la?" i ninau aku ai o Binamu. "N'o kekahi mau ike ole i loaa mai ia'u owai ana la ka kela iuti a Kelemenete e hoouna mai ana no ka hahai ana maliope o Reminetona? Owau hookahi wale no ka mea i loaa ka hoike, a eia nae, e haaleleia ana paha auanei au la mawaho,'' wahi hou a Gerena. "Auhea o Batoloinaio "Ea, ua olelo mua aku nei hoi au ia oe, o ko kakou hoopau koke i ke kamailio ana maluna o keia mea oia ka oi aku oka maik.ai. No'u iho aohe a'u komo pu ana aku e hana me kau. a i ole, me ka Batolomaio hana paha. Aohe o'u manawa nui e hoopau wāle ia ai. nolaila—" "E like me kou makemake," i pane mai ai o Sa Keoni me ka piha huhu. "Hoopau koke i ke kamailio ana maluna o keia kumuhana. elike kou makemake, aka nae, ia oe e oili aku ai iwaho mai keia haleaina aku, owau pu kekahi e hahai aku ana ia oe, a o ka mea e halawai mai ana me oe e halawai pu mai ana ia me a'u." "O ke kumu o ko'u hoea ana aku i ko keena hana oia keia, e a'o mua aku ana ia oe e makaāla loa i kē kanaka mai ka oihana makai mai ma Ladana, eia oia ianei; nialia paha ua oi aku kou akamai mamua o na makaikiu o Ladana oiai oia e noho ana malaila, oia hoi, ia mau la aku la i hala, aka, i ka la nae au e lioao ai e hana mai i kekahi epa ia'u i mea no'u e poino a e nele ai, ua hoea mai kou manawa, i ha'i aku au ia oe!" "Ua pololei anei ka'u mea i lohe aku la no kau mea i olelo mai nei, e Sa Keoni, 'ua hiki mai ko'u manawa'," i ninau aku- ai o Biaamu me ke okalakala. "Oia ka'u i olelo aku nei,' i pane mai ai kekahi, me ka hunahuna ole iho i kona manao. "O ka'u olelo paa mau e lawelawe me ke akahele, aka, i nei manawa no ka hiki ole ia'u ke hoomanawanui iho ke hoololi nei au ia olelopaa a'u no ka hiki ole ia'u ke hoomau aku i ke kakaolelo ana me oe. Eia ka'u e kauleo mua aku nei ia oe, mai hoao iki oe e apuhi ia'u, no ka mea. ia oe e hoao ai e hooneleia'u e hooikaika aku ana no au ma kekahi ano i mea e loaa mai ai na pomaikai ia'u." "Alaila. e Keoni, he hihia maikai ma ke ano hoohuoi ke liuli ku-e aku nei ia oe. Ina no ko'u haawi aku ia oe i na makai Palani mamua o kou haalele ana iho i ke klanui a kakou e hele nei, mahea iho la ka hiki ia oe ke hana mai i kekahi hana e loaa ai ka pomaikai ia oe? Eia ke ku nei i nei manawa he hihia pepehikanaka hiki loa ke hooiaioia e ku-e ana ia oe. e Keoni. Aole owau wale no ka i loaa ia manaoio, aka, he poe lehulehu e ae kekahi i loaa pu aku ia manao. Ina no kou haawiia aku ina makai, pehea ana kou manao?" Alaila ua loli loa ae nei ka paha kou manao? Pehea kela manao ou e Kuouna i hoike mai ai i keia kakahiaka o Mr. Nila ka i hawahawa na lima i kela karaima. Ma ka olelo a Kupuna o Mr. Nila ka i komo mua aku iloko o ka rumi. e noho ana o Reminetona, a nana i pepehi mua a make, a o Mr. Nila ka i noi aku ia Kelemenete ame ka hui e uku'mai īaia no ia mea ana i hana ai. a i keia manawa hoi ke olelo mai nei oe owau ka mea nana i pepehi, a ke ku nei ka hihia hoohuoi maluna o u." "He oiaio ua hoike akn au i ko'u manao ia oe, pela, aole nae ma ke ano he olelo hoike ia e hiki ai ke hooiaioia, aka ma,ke ano koho wale aku no. No ia hana i hoike aku no au ia oe ua holoi Au i ko'u mau lima a maemae a e hoike hou aku ana 1 nei manawa ina e hoao ana oe e kaualako aku ia'u īloko o kela hana paumaele loa. a'u no e ike ku nei ua komopoo oe iloko o ia hana, e ukali mai ana he hopena noino mahope ou. „ 1 i (Aole i pau.)