Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 4, 23 January 1920 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

'*K Baia, e hoopnu lon oe t kau •io hun onn mai no k'.Ma niM. loa Tie nien nana e hoohilūa nmi ia'u a u:' ike oe i« inea. Ki:i hou, noltf oe.i heluhelu i kn nnpepa ahinhi o keia la. Inu oo i h*luhelu ina ua ike oe i ka inakeuinke 010 o na maknikiu Paiani i kckahi īnau oleloike e pili ana i kt'la kaminm, m> k« mea, ua lonn ia 'akou kekahi ike mnopopo loa i nvi mnnuwa no ko kanakn nana i pepehi i ke kanāka Pelekane maluna o ko kaaahi. ♦<Ma ka ike i lona ac ia lakou 0 ke kanukn kiai Palani olun» u ke kaāahi ka mēa nana i pepehi; a ina e hiki at\u ia lakou ke hooiaio ia mea, alaila e lona pu ana ia lakoii ka mea nana i aihue i na «laiinana a Wilcmotn. t'a lilo keia mau olelo « -Sa tleoni i moa hookahaha i ko Binamu noon-00, eia nae, aole oia i.hoikeHmnka ae i kona kahaha inawaho e ikeia mai ai ia ano ona. m O ke kiai Palani oUma oke kaaahi i nei manawa/' i hoopuka ne ai oia nie ka malie loa. "Xn, he knnaka ino mnoli hoi ha kolal" "Pehea iho la kou manao, e Mr. Haia, ua koho h«»wn auei na inakait" i ninau mai ai o Gereuu ma ke ano hoonaukhiki. "Aole inei oe i mnnno, iiiu e kau mai ann na lima o na makni mnluna o ua poohiwi 6 Mr. Nila, oia ke. pololoi loa nana i hana JiP!ft karuim&?" "U loaa" i'o iho ana no ia nianao ia'u, e Keoni, ellke me kau i hoike mai ai ia'u, me ke ku-e no nae o ia inoa i ko'ū manaoio." "lje keonimana kahi'ko maoli oe e Kupuna i hooliloi.i i i»io! Ae, ma kou nurhno ana iho ma keia mnnawn me he mea la ua lona .nai ia oe kekahi- ike oiaio maikni loa no ka hihiu j»epehikaftaka i ua iuinaiā aku iloko o kou keeua oihana maloleo o keia hale innkai \o nei, oia hoi ha «laimana no lftkou ka waiwaiio he 20,000 pflOßfl, •»a daimana a Wilemola o-'ke Alanui Paka, mAhope o ke kol hooinano ma aku ia Mr. Nila e haawi mai ia mau «inimnna, a i ole, kekahi lapa paha o ia mau <lnimann, a i ole, keknhi hnpa pnha o in mnu iaimana, a i ole, ua laweia mai paha ia mau «laīmana me kn hontaka ole aku ia J|r. Xila no ka hopena e hoea mai ana maiiope. Auhoa o Bftfolomaio?" "E hoole aku ana nu i ka hoolohe hou nna akn i kau olelo hoouaukiuki, e Sa Keoiii, no ka mea ua oi loa aku kau mau 01010 maTiiia o ke kupono e liiki ole ai i kekahi n>oa ke hoomnnß>ranui i kn 'ohe aku. Me ke kanalua ole v ua kaawale aku kela niau ilaimnnn nfti na lima aku o Mr. Nila. a ina s he makemake kou e ike i knhi o a mau ilaimana i waihoia aku ni, a e loaa aku ai hoi ia oe, ke ma. ( iao nei au ua hiki ia'u ke kuhikūhi aku i kahi i wniho ni. "Ua kipa ae o Mr. Nila i koia kakahiaka i ka īlale Hoolo-Wui-ma, ma ke alauui Hnueemana, a no keknhi hana no hoi ko'u kumu o ka hoea ana aku ilaila ia manawa, a pela. au i iko ai i&ia malaila. laia i hooa ae ai i na koeiin hana o kn Ahahui T. O. T. A. t ho puolo kekahi ana e paa ana i kona limn, iaia nne i 'oili mai ai e belc aohe men ma kona lima, o kn puolo an.i o ka lawe ana ae, ua 'iaaleleia e,ia maloko o kela hale oia ka mea maopopo loa. Malin ,>aha iho anft oe he puolo wale no ia no kekahi mea okon lOle no na «laimana. "Ae.paha; aka, e axi ann anei o Mr. Nila e waiho i kekahi waiWni naknmae nona ka waiwaiio ije ma« hanori kaukani paona, he mnu jrftiwai loaa hewa, maloko o kona hokele ponoi e noho neif A, iiia lole, ihea hou ia wahi ana e hlki ai e wailio aku i loan. ai ka malu>ia? i"' , Mawaho ae o keia un maopopo ia'u kekahi mea e pili ana i ka ihahui I. O. T. A. Nolaila, oiai no au mo Xfl m*nao kanalua, 6ia 'ea'ū ia olun, e iho koke aku olua i kai a k6rw aku i ka hale o ka Aiialiui I. O. T. A. me ka hoohakalin ole JhfK Aole nu e "hoole iku ana no ko'u hewa, malia, ua kuhihewn i'o paha au, nka nae, ma ro'u mnnao iho un pololei ka'u." ala.ila hoomnha iho la o Binamu, -ne ka nana aku i na helehelena o kona mau hoa ina ua lilo aku la vāha kaiin mau olelo i mea no lana e hoouiin ue ai .a aole paha, i. i ka hnla ana o kekahi inannwa i hou aku la:

"K hofrmnnao o)ua i keia, ina no ko olua halawai me kn j)oiuo '<c holoi-Tipi au i ko'u niau limn a maemae uio ko'u kaatrale loa ka huiknu pu ana aku me ka olua hann." Ma ko Kooni helohelona a īiinamu e nnna nku ana me he niea *a ala iloko ona ka nianao kahi i paio ai no ka hiki iaia ke hilinai iialuna o ka nuhou ana o kn lohe ana iho la ame ka ole. Eia oae, na e mauao iho. aua oiu h<? pololei ka hoikoana o ka loho an.n mai 'a, k'o ?ke ole iho la nao oia r ke kupono o koua hele uo ka hale o ka ahahui a Binamn i kuhikuhi aku ai. Ua hala he mau minuke ia lakou o ka noho haman ana, o 8a Kooni ka mea mua o lakou : ninuu uiai: "Ea, anhea o Batolo* naio?" , Mamua o ko Binamu pane ana aku, nana n»ua aku 1a oia i kahi •> na pakaukau e kuku mni nna mn kahi kokoke mai, a i ka ik® an& lolie mea noho mai mnlaila, i a<e Ja: "Ua laki kakou i ka loaa ana i keih wahi kihi mehameha e ioho ole ia mai ni ka knkou kamailio ma." He inen oialo aole hookahi wea malaila ia mpawa, eiike no me kana mau mea o ka ike ana ma ka manawa a lakou o ke komo ana nni oia mau no. O ke kannka i noho ai maluna o kekahi noho na aoao aku o ka paku, ko kanaka i ka poe heluhelu e hoonanao 1« i komo mai iti me kn paa o ke \ ka houhoaia, a \ nanaoia ai ua kaia loa ia oia i ka hiamoe mamun iho, n ka poe «eluhplu 110 hoi e hoomnnao Ja aole oia he mea okoa nku, o ka Lulanana Baidn. no ia e hoolonolono ana i na olelo a nei mau kanaka, mle oia ma kon.i wahi i moe «hoololo ai i uei raanawn. 7 nn manawa apau a Bindjnu e kainailio nna me kona mau boa namua iho he hopohopo mnu iloko ona no kn lohein mai 0 kalakou nau mea e kamailio ai, aka, ma nei mauawa, me he mea la aolo ia nea ho maka'u i kop iloleo ona, a na nana mni oia i kona man hon m*> 'ie mea la he kanaka oia i loa mai nn ano hoouluhua noo--100 ae he nui. He mea kano i hauoli ai, oia ka mea niaoi>oj»o i ka aaua akn. "He mea kau i haunli nui ai, e Mr. Baia,* pela ka'n ike aku ia oe, īeaha uae la ia moa ke ike ole nei au? lri& paha in'u kekahi ike | j heluheln aku ai i kou ano ina ua hoike koke aku nu ia oe ia mea | i jiei manawa, aole nae hoi," \ pane mai ai oSa Keoni me auo kahaha ame ke ano hoi me he -mea la ua pihn i ka huhu. Me kona poo e kulou mau ana ilalo', a me kona mau maka hoi e ipoi mau ana, ke haudjnnu la kona mau manamnnalima i ka omilo'nllo i kona mau 4imiumi. Heuha la kana mau mea e noonoo aua ia •nanawa aohe niea i maopopo. He kanaka o Keoni aole i ke kiekie loa, aole no hoi i ka )onrrtni ion, aka 0 ke kiekie kupono nei no. He helehelona kona 0 ke ino kanaka makua, a h<; nanaina hoi a kekahi mea no e ike aku ai lole ia niea he makn'u wnle. iloko o<na. He j»u'ipu'i mnikai kona 'dno a ma kona helehe'ena nao he hiki loa i kekahl mea ke heluheln iku i kona mau ano apau he kanaka j»uuwai koko ; a he pihn i na l'iianao kolohe amo ka epa. Ma kāna mau hana kolohe apau e lawelawe ai he holopono ka •nea, i ikeia, koe wale no a ma o kona mau hoahui la e puhili ai kana halia ana. Aole oia e komo kino nna iloko o kekahi hann 'folohf* ana e ike nna.he hana bua ole ia. O ka wnhine kane make \me ke keiki makua ole. e hele mai ana imun ona no ka haawiin nku ) kekah) kokua ia lakou e hoi nele aku aua lakou me ka loan ole ikū 0 kekahi kokua. - . ' "Ua uku nu i ka'u liila īio ka noho ana mnloko 0 kela-hokWe au i hoonoho ai ia 1 u,"» whhi a ?«a Keoni 0 ka jmne ana mai, nolaila \ole au e haalelp ajia ia oe i nei nianawa, e Bai«," i |>ane inai ai o ?a Kooni. " Auhea 0 BfitoloJnaio?" "O maikai » Keoni; pehea oe i nei manawn! Manno au o ke uihna haiia pono i keia nianawa oia no ka hookomo ann mai ia kela keonimnua opio ine kokon," i pane aku ai 0 Binnmu. ■'O, ua pono loa kela, e ka Monimia!" "Peln noko'u manao." "Ia oe i hele |ie ai i ka hokele n6 ka hui ana me Batolomaio," i hoomau mai ai .o 8a Keoni, me ke kulou aua iho * laiau i knna oneili ?lee)e aim 0 ka l»we pu nnu mai me ia mai Ladattn mai, "na lohe tku au i kku olelo ana ae 0 Bntdl<Mnnio ke hel<» akn ana e hookolo /nahope o Mr. Nila, a ini» o ka moolelo a maua 0 *a hoike koke ana aku nej ia oe ka mea oiaio, alaila ua maluhia kela mea elike me ka maluhia maloko.o ka hale. " Eia, nne hoi ke olelo ami nei oe ua hele akn o Nila « waiko i k«*kahi puolo ma kekahl hale mannei, oia hoi īnMoko 0 na kwnuhana o ka Ahahui I. O. T. A. knhi, me ka mnopopo loa ke olelo ae ua hookomoia aku iloko 0 pahuhao pa» loa. _ f, Pehea iho la i hookuu aku ai oe i ke'a kanaka e he!e nie kou hoao ole e pāa oia, a 5-na no koUa paa ole ia oe, iA ke aha no hoi kon ntea hele Ole mai e hpike ia'u no kahi ana i hoahu aku ai i kela mau dfdmaniī. 1 ha'i'-aku au ia oe i nei manawa he uku ka loaa aku 0 kela mau «iaimana ia kakou, ua ka» aku la kela mau <taimana, ina nae 0 na <laimana i'o kela a Mr. Nila i lawe aku la no.e 0 ahahni, malalo oka malaaa ana aka poe okoa e hlki «e fti ke lo*a aku ia kakou; o oe ke kanaka kupono loa o kkti% akU flrtt fthewa Bfna. 'He kanakn hupo maopopo maoli no 00,-e BaiA. Ua ku e mua no an i. kou hookomo pu ia mai iloko o keia hana mai kinohi mai, tole

hoi r hihio ka {>a:ikiki no o Kelcinenete. Owau ponoi ka i olelo aku ika hui aule o'u makemake e hookomo pu ia inai ooe kekalii iloko 0 hana, a i i« n:u- hoi aole no hoi au i manao e lilo ana oē i mea hoopuhili i ka holopono o keia hana i ka manawa kupono loa i ikeia. ' • I'a hiki ia lakou ke kamailio ma na ano apau elike me ko lakou mnkemake, aka nae o keia ka mua loa o na hana a'u, ole a kekahi nw»a okoa aku, i lawe mai ai i kekahi pouiaikai i ka hui, eia nae, kaa « 1» īiok«> o »a lima o ka poo okoa, mai oi loa aku ka pono ina no au i koi ikaika aku e hookuuia mai ua'u ponoi uo e lawelawe hookahi ; keia bBnsi., '•hia nole au i hilinaiia mai e Kelemenete a ua ikeia hoi ka holoj.ono o ka ":i hana o ka laweiawe ana me ia hui mamua, aole mea hookahi e ike ana ia mea, ua hiki loa ia'u ke hana me keleahi mea kokua ole mai ia'u. No ke aha no la au i ae aku ai o kela hui a Kelemeneie kekahi e komo pu mai keia hanai Akahi iho la au a ike i ko'u naaupo haalele loa i qei manawa." "He liana ia mawaeoa iho ou ame ka hui. Ke manao nei au ina aole oe i lawe aku i kela hana ia )akou, aohe au mea e manao ibo ai e hopu mai ana lakou ia oe a hookomo aku iloko oka hui. Maiiko no anei oe e hana mai ana lakou ift oe pela?" j " \o ke aha no la o Kelemenete i ae mai ai e komo pu aku oe i ka ( hoi me Ka haawi pu mai i kekahi mahele o na pomaikai noul Heaha lin ka m<'a hiki ia oe ke haua? O ka inea hiki wale jjo ia oe ke hana oia ka mea au i hana iho nei, oia hoi, ka hoopuhili i kā f»lakou hana." He mau olelo keia i hoopukaia mai e ka mea i kamatlio mai ai me ka huhy, me ka hoopuka ana ae i kekahi mau olelo kuamuamu. 4 • l*a hookomo aku o Kelemenete ia'u no kona ike he au i kujrf»no loa no ka hana, oia wale no. Aohe mea hiki i kekahi ke Lana koe wale no a hooliloia aku kekahi waiwai, a aole no hoi e hii>i ia hana ke hanaia ke ole au. '• He olelo naaupo iho la anei ia Ia i kou mauao? Hiki anei in oe ke hoolilo aku i kekahi waiwai? Hiki anei ia Kelemenete ponoi hana ia hana, a i ole kekahi hoa e ae paha o ka huil Ua mao|.opo no ia oe aole hiki ia hana ia'oe ke haua. " I"a maopojK) ia oe ka loihi au e paa ai i kekahi waiwai okoa aku ame ka mea e lilo aku ana mai ia waiwai aku. Ma kekahi manawa i hala aueano e loaa ole kekahi pomaikai ma ka hoolilo ana ;.ku i kekahi waiwai no na hoa a pau, a pela me ke komisina, a pela hoi nio kn luhi o ka hoomau ana aku ia hana. Ua maonopo ia oe f- me ko'u maopopo aia no he mau waiwai nui hewahewa a ua 1 !}ja no hoi ka rumi, he mau waiwai i hiki ole ia oe ke hoolilo aku. He mau waiwai kmnukuai uui, a eia nae, aole hiki ia oe ke hoolilo nkn i.-i mau waiwai. '•Ma ka Kelenienete olelo mai ia'u he nui na Uala gula e paa ia r«na e oe e loaa ai kekahi pomaikai nui, eia nae, mau no kou« paa aoh«* hiki ia oe ke hoolilo aku, me kou aa ole e hookaawale aku ia ;nan «lala j;ula mai ia oe aku., I ha'i aku au ia oe aia na makai o ka oihana makai ma kou mau ipuka kahi i kakali mai ai nou o kou hoi aku, a ia manawa oe e paa mai ai i ka hopuia. Ua lawa loa ae la au me keia mau olelo. E hele oe me ke kiaholo— l.ele me ke kial*olo e kukakuka ai no ka holopono o kau hana." '* Kri. aole paha owau hookahi wale no ke hele aku ilaila, o kokou i(i apau!" i hnoho mai ai o Sa Kooni ma ka leo kalakala. "K hele aua au ilaila mamuli ou, © Baia, ina oe e'haawi #ku ana ia'u « ka oihana makai. aka, ina e papaai ana ko walia'o ko'u pakele nna īa amo oe pu." i Hooinakaukau iho la lakou e haalele i ka haleaina. Ua hiki ole Hinamu ke unmi hou iho i kona akaaka, a i ka hala ana o kekahi •nau minuke o kona haalo'ulo'U ana me ka malu, hoomaka ae la oia r no.- i ka akaaka ahiki i ke kiki ana o kona jnau waimaka. " l'a hiki loa i ke Kupuua Baia ke hoauhee aku ia lakou apau loa mc ka j»ej»ehi pu aku. He kanaka mama no oe e Keoni i ke kukini?" Ma keia m.inawa na huki ae la o Gerena i kekahi leka mailoko ao o ko;sa pakeke a e heluholu hou ana i na manao i kakauia maloko. 4, K Keoni, e hoolohe mai. Ina ma kekahi ulia laki o kela mau 'iam-.nna a pau a Mr. Wilemota e kaa aku ana malalo o ka maua o ka I.unanana Baitla, pehea ana kou manao?" Opiopi hou ae la o Gerena i ka leka aoa o ka heluhelu ana iho la a hookomo hou iho la iloko o kona pakeke me ka hoike ole aku i ka manao i kakauia maloko o ka leko. 4 ' Kii koke aku ia Batoioniaio elike me ka hikiwawe au e niakemake nna iaia," i pane mai ai o 8a Keoni*me<ke ano hoihoi ole; aka o ka hana uiua loa e hele aku ana au e ike i ila leile mn kela hale ma ke Makako, helu*—." Alaila wehe hou ae la oia i ka leka no ka nana aua iho i ka helu pololei o ke alanui kahi a ka Lede Beterama noho ana. a ia wehe ana ae i ike iho ai oia, '' Helu 95." • I "Alanui Makako maanei, maloko o Parisa nei?" i niuau mai ai o Hinanm. "Auwo! He mea no ka kolaila au i kamaaina tti?" Ke pahaobao la o Binanm ia uianawa uo ka hoikeia ana mai la o ka helu 0 ke alanui. "He mea kekahi i hoea ilaila ma ke ano ulia i ike ia Mouetega' Vaina, Ksq.". wahi a Gerena o ka pane ana mai, me ka ,paa pu ana ae i ka wa-hileka iluiia, He leka ia e kau ana ka inoa ana o ka palua 3 pakolu o ka hoopuka ana ae, a i hoouna pololeiia mai i ka Haleleka Resetana. iiih rarisa. " A oiai kakou e akoakoa aku ana nia ka manawa i kakauia ai ka inoa mawaho o ka wa-hileka, nia ia auo aole hiki ia kakou ke hoopaapaa iho i ka limakakau o ka mea naiia 1 kakau oia no o Miss Madoka." "A, aohe au mea i ike e Kupuua Baia. Aohe oe i ike, pehea e loaa ai ia 'u ka ike he niau «laimana ka i eliia malokō 9 kela pa hale ma ke alanui 'Paka, a inamua o ko ka hui hiki ana ke hooliio aku ia waiwai a hana aku i kekahi mea no ia hihia ua hookomoia ae la e kela kauaka e Reminetona aine kekahi mea okoa aku. 0, aole i maopopo ia oe kela hana, oia paha, ea? "Ina i loaa mua ia'u ka ike, ine nei, ua hoohuli au i k'o'u ike ma kekahi hana e ae i oi aku ka maikai mamua o kau i hana ai, i lohe mai oe. Ke ike aku nei no au i nei manawa aole hiki ia oe ke houhuilu ia elua ame elua." "O, he haua maalahi wale no ia mahope ilio o ko 'u noouoo akahele ana," i pane niai ai o Gerena, me ka nanake« ana mai ia Binanui me ke ano hoihoi ole. "l*a haawi aku nei kakou i ka Lunanaua Bnida i ke alahele kupono loa uana e huli aka ai i na daimana. a Wilemota, a e hookauia mai ana maluna o kela kanaka ka hanohano no ka holopono o kaua huli ana. A ia manawa o loaa ai ia Baida ka eha?" "O, aole au e olelo aku ann e hiki aku aua ia hopeua! " wahi a Piuanin o ka pane ana mai. "Aole pela, aka e hoohokaia aku ana nae oia. "Ma keia manawa ua hoea aku la lakou i ke alamii, a mahope o ke kahea ana aku i ke kalkiwakaa e kii mai ia lakou, a i kona hoea ana mai, kauoha aku la iaia e lawe ia lakou i ke Alanui Makako. Ke mahalo la ka lunanana iaia i kau aku ai maluna o ke kaa a holo aku la niai ka haleahia aku, no ka holopono o kana hakilo :<pa i nei niau kanaka, mahope o kona hakilo hoomanawanui ana maho|>e o keia hihia a ka hauhili nui wale. "Ina aole i hoikeia mai me ka inalu ia'u, ke kunm hoi o ka loaa ana mai o ka ike ia'u, owai ana la ka mea maopopo. i kekahi niea e pili ana i ka aihueia ana o kela mau dalmana a Mr. W!ilemota?" O ko Gerena nianno ma keia kamailio ana ae ana uo kekahi no ia o n» kanaka o ka hui a Kelcmenete. Mamuli o keia kamailio ana i kohoia aku ai ua maopopo iaia kahi o na <laimana e waiho aua ia manawa ame ko lakou laweia ana mai ka hale mai o Mr. Wilemota, a ua hiki iaia ke waiho mai i kekahi ike oiaio mamua o kona mau hoahui me ka hiki iaia ke hooiaio mai. Jla ia ano aole i hoopunipuni o Mr. WiJemota, ke kahu hanai o Adela Nole, ma kaua olelo ana i ka manawa ana i hoea mai ai i k'a hale o ka oihana makai me kana moolelo no ka' nalowale honua ana o kana mau «laimana mailoko aku o kona hale ma ke Alauui Paka. Aole he moolelo. hoopunipuui wale mo kela ailiueia aua o na (laimana ;a manawa. " Ke o!e ka niea i hoikeia mai ai ia'u, ke alahele e loaa ai ka ike," ■wahi liou a Gerena, 4, Owai ana ka mea hiki ke huli aku, a pehea e loaa ai ka ike i ka hui o Beminetona ke kanaka uana i lawe ia mau «lainiana!" 1 kulike me ke kauoha i loaa aku iaia ua hoi mua ae ka Makaikiu Topina i ka hokele a e kali mai ana no kona poo ma ka oihana i ka manawa i hoi aku ai ka Lunanana Baida. "Ua lolie mai nei oe i ka uuhou?" i ninau aku ai ka Makaikiu Topina. "No ka mea anei e pili ana i ke kiai oluna o ke kaaahi, kela kanaka Palani?" Alaila wiMie ae la o Topina i kekahi nupepa aliiahi, o ka loaa ana mai no ia iaia mai ka halepa'i uupepa mai. Ma k* poo o ia meahou e kau ana "Ka pepehiia ana o ke kanaka Pelekane maluna o ke kaashi mai ka Akau mai—He hana na na makai." I mea e loaa aku ai ka manao i ka Lunanana Baida, alaila unuhi aku la o Topina i ka mauao o ia meakou i maopopo i ka Lunanaua Bai-la. a o keia kekahi o ria mea ano nui ana o ka unuhi ana aka nei: * ' • • Aohe kanalua ana o na alakai o keia hana t malihiui i maa mau ole ka ikeia ua hoolilo lakou ia Parisa uei i kikowaena no ko lakou raau hana ha'iha'i kauawai iloko o na la niua o ka ma.kahiki, a i keīa manawa k<* kokoke niai nei ka hopena. He manao i kakauia mai ke knlanakauhale mai o Vienna e pili ana no keia a i kakauis mn ka la -o o Maraki, k? hoike j|ua: 44 Aōhe kanalua āna o ua ala kai o keia hana kamahao ua hoolilo lakou ia Parisa nei i kiko waena no ka lakon mau hana a ua hoomakaia ia hana ma na la mus o ks makahiki. a i keia īnanawa ke hiki aku nei i ka hopena. "He mahele maloko o ka lekaa ko makou mea kakau meahoi mai Vienna niai i kakauia ma ka la 23 o Maraki ke hoakaka anj malnna o keia kumuhana me ka maopopo loa, a e a'o mai ana i ki lehnlehu e ro»kaala loa i ka hana a keia hui a kekahi aupuni o Eu '--«na e h?ki ole ai ke hookuukuu wale aku i ka hana kolohe a keii hui. , • • "Eia nae, na paho'a ae nei no na hnna kolohe a keia hui ma ke kalii man walii o Enropa nei ma ke auo e apuhi i ka leliulehu, \ e loaa nni ai hoi ka pomaikai i keia hui tua ke auo ku e kanawa

! loa. ! "Ua hoomaopopo ole -ia na olelo a'o ako makou mea kakau meahou o ka hoike ana mai, ma kekahi mau wahi aole i hooleia ka oiaio o ka malamaia ana o kekahi mau ahakuka malū maloko o kekahi mau kapitaia o Europa he elua mahina mamua aku. O loliia ana mai o ke keena oihana kikowaena o keia hui noloko o Pariaa uei he hana ano nui a koikoi no ka mea i manaoia. I 44 He mau mea ano nui ka i hoikeia mai ia makou e kekahi kanaka oiai makou e makaukau ana no ke pai aua aku, o ka inoa nae 0 ia mea ke kaohi nei makou mamuli o kekahi nmu kumu knpono no ja niakou i ike «i, aka ke niakemake uei. nae makou e niuau aku i ke poo o ka hokele Koreign Resident i ka manawa hea i lona niai ai iaia ka palapala e pili ana me kela hoea ana ae o ka Mouiaua Nila iloko o Parisa. j "Maluna mai anei ia o ke kaaahi laweleka o ka po mai Ene- , lani mai—ke kaaahi i hanāia ai ke karaima pepehikanakii hiki ole ke hoakakaia ae, he liana hoi a makou e hoomau aku nei i ke ■koi ana he hana panai keia i ka iuo no ka ino i kauohaia mai e ka, poe manaoiuo. ' Moelstroin.' O keia iho la ka nuhou la! " wahi a ka Makaikiu Topina o ka pane ana mai me ka akaaka pn ana mai, i ka nianawa i pau ai o knna heluhelu, ana. "Heaha iho la kou manao no keia nuhou?". "0, no kela poe mauaoino aole au e hoike ae ana i kekahi mea," 1 pane aku ni kn Lunanana Baida me ka. noonoo ana iho. "He mau kinnu no ka'u uo'u ilio no ka uana ana aku no ke keouimana a lakou i hoomaoe mai nei, a-he niea pono no ia kaua ke lawelawe mua i ka hana mamua o lakou. Pehea la kou manao ina o kaua ke komo mna aku iloko o. kela hale a hoomaka koke aku ka huli ana, ke makemake kaua e hana pela, nie ka maua hea kaua e hiki āi ke lawe;Jawc aku ia hana?" . "Me ka palapala huli lioi; ina uo ka loaa mai o ia palapala ia kaua, me ia mana kaua e hiki ai ke huli, ua maopopo ia oe ia mea." <4 Aohe alahele 6 ao a kaua e hana aku ai! Oia wale no anei kau alahele i manao ai? Eia ko'u manao, e hele aku no kaua a koi aku he makeniake kaua i kokahi wahi pahu, aole he pahu nui, a i ole i kekahi puolo paha. a i ole, mau pepa i laweia aku ia liale ma kekahi manawa kokoke manina aku. Malia ua wajhoia. aku keknhi puolo a pahu palia ma kekahi wahi o kela hale uo ka malaiuaia malaila manmli o ka manaoia o kalii' ia o ka e maluhia ai aole e lilo." " Kia ko'u ninuao, kijie aku i nfl kauwa, ina uae e liiki ia oe ke kakali no kekahi mau hor«. Hnawi aku a uui ke dala kipe, a na lia poe kauwa e aihue i na ki o ka rumi i waiho ai o kela pahu a puolo paha, a malia o lilo lakou i poe hookomo maln aku ia oe iloko > o ka hale a iloko o ka rumi i ka po, a ia manawa oe e huli ai i na wahi apau oloko o ka hale uo kela pahu a puolo paha. He mau kauwa no anei kekahi o kela hale?" Alailli hoaknka mai la kn lunanaua i ke kaikamahine lauoho ehuehu Palani ana oka ike ana maloko o ka hale. Aole ona kanalua ina no ke kipeia aku o ke!a kaikamahine me kekahi huina <lala nui e hana aua kela kaikamahine i ka hana e kauohaia aku ana iaia, eia nae e hala aua kekahi mauawa loihi ma ko kukakuka pu ana me ia. "O, aole o'u niauao he haua mai]<ai ke kipe ana aku i kekahi o na kauwa; aole o'u makemake e noho mau iho iloko o ka oihana makaikiu me kela ano hana na'u e lawelawe aku'kela hana no ka huli ana aku ialoko o kela hale ma ke kakahiaka o ka la apopo me ka hoohakalia hou ole .aku," i' pane mai ai ka Makaikiu To'pina. "Aole paha a ka la apopo," i pane aku ai ka luuanana, "ua maopopo loa kela hihia i keia manawa, pela ko'u manao. Ua hiki ia kaua ke hele pololei aku ahiki i kela wahi i keia manawa' pela ko'u nia'nao. Hele pu mai oe me a'n no ka Hokele Ru de I Kamepeiua i nei manawa. 0 kela ka hokele ana e uoho nei, oia ' hoi kela Mouiaua a kaua i hoakaka mua ae nei, ina ka olelo niaopopo ana ae oia o Mr. Nila, ke kanaka haiolelo Hoole Waioua o ka I. 0. T. A." MOKUNA XVI. " Oia.i na makaikiu e liele aku ana no' ka hokele i hoike muaia ae la ka inoa, e lohe mau aku aua laua Qia ua aoao apau i ke kalahea a na kauakā, 44 Ke karaima pepehikanaka i hanaia maluna o ke kaaahi mai ka hapa akau mai—He moolelo kupanaha loa—Ka paa ana i ka hopuia. o ka niea i a pela aku. - Aia malnna o na alanui ia manawa kekahi poe kalewa nupepa ; a o kekahi o lakou ka i holo mai a hoani uiiii la i ka nupepa mamua 0 ko laua alo me ka olelo pu mai he niii ka nuhou maloko o ka nupepa, a i ka ike. ana mai nae, i ka huki aua ae o ka Makaikiu Topina i kana uupepa a hoikeike aku la, ka nupepa uo ana o ka heluhelu ana uiai a i uuuhi aku ai hoi ia nieahou i ka Lunanana Bai.ia, a huli aku la liele. . "Kela mefthoU ano nui i hanaia mai heaha ia" i ninau mai ai ka Luuauaua Baida. " Kela kiai Palani anei oluna o ke kaaahi?" * "Ae ,oia," i pane.mai ai ka MakaLkiu Topina. "E hookuu aku aua lakou iaia ma ka la apopo. Aohe mea ano nui e loaa ana ia lakou ma o ka hopu ana i kela kanaka. Mamua o ko'u hele ana nmi nei e ike ia oe, ua hui mua aku nei au fne ka Mouiaua Hai, a i hoike aku au ia oe, he kanaka akamai loa oia no ke ao elike me keift4—he mnkemake oia e hookuu aku lakou i kola kiai i mea e hiki ai ke kii liou au iaia ma keia pule ae, me kekahi hoahui ona ame ka waiwai i aihueia, oia ka mauao, Aole i maopopo i keia nupepa ia mea i keia inauawa, iua i maopopo, ina ua huai kokeia ae fa i ke akea. "O ka moa wale no i maopopo i ka nupepa Du Soia;, oia ka hopuia ana, lie hopuia nna a'u o ka lohe ana i na mea apau ma .ka hale aupuni i keia kakahiaka." Alaila hoakaka mai la oia i kekahi mau mea ano hui ana o ka lohe ana mai *ka Monisua Hai mai ,elike me ia ,i pau'mua ae nei 1 ka ikeia e ka mea heluhelu kiikahi o na mokuna mamua ae nei. Me ka mea hoi e pili ana me'kapa kamailio ana me ka Monisua, ma ka lua o kaSsnianawa, o ka hihiā. e pili ana i ke kiai Palani o ke kaaahi ua hoopau wale ia. Ua ikeia i ka manawa i lawe mai ai kela kiai Palaui oluna o ke kaaahi i ke kaaahi laweleka o ka po i Parisa a kaawale oia uiai ka haua aku ua hookuuia oia. Mn keia holo ana mai la ua hookuuia oia e hele hoomaha no elua la ma o kona hoouolio aika i kanaka ma kona w*ahi, lie hoahanau pu no noua» laia ma kela hoomaha ua hoohauoli oia iaia iho ma o ka hele aua iloko o na haleinuiauia, elike me ia i maa mau i ka ikeia iaia mamua aku ma ke ano he hana kuluma ia iaia. Loaa aku oia i kekahi inakai e waiho ana maloko o kekahi wahi lepo kokoke aku i kekahi halenoho; ua loaa mua no paha iaia ka ike o ona ana oia, nolkila ua hoi mua aku oia i ka hale a ua wehe i kona paalole oihana, a oiai oia e moe ana he pu panapana ka i loaa aku i ka makai e waiho ana ua. huuaia mawaena o kona mau lole oihaua." "Huuaia?" wahi a ka Lunanana Baida. " He" hana maikai ole loa ke'a e kalele ai i ka noouoo maluna ona naua i pepehi i ke kanaka Pelekane." ®ku a,,e i au i kou kuliihewa?" i ninau mai ai ka Makaikiu „Topina, me ka nana ana mai i kona poo ma ka oihaua. "Aia paha ia i kou noonoo maikai aua i|io. No ke aha no hoi kela poe i olelo ole ai 'loaa aku ka pu panapana mawaho o kona mau lole? Oia ka ol»lo kupono ia lakou e olelo ai aole o ka t ' hunaia" ' "A eia hou, i ka manawa i hookukuia ai ka poka i ka pu panapana ua kupono loa i ka puka poka e liookomoia ai ka poka." "0, aole kela he hana akahi a ikeia, he lehulehu loa ua pu kuHke o na poka, e Topina, e hoomaopopo oe elike me kau mau mea i ike ina mauawa i hala. Owai ka mea i hooholo i kooa maoao no ke kupono ana o ka poka i kela pu panapana i manao ai oia oia ka pu i kiia ai kela kanaka? Ua hoakaka mai no nae paha kela paahao i kekahi mea e pili ana i kona hihia i hopuia ai?" "Ma ka lakou olelo mai ia'u o ka kela kanaka .wale no o ka īioike ana aku in lakou ua hiki loa iaia ke hooiaio i kana mea i hana ai iloko o kela manawa liolookoa mai ka haalele ana aku o ke kaaahi ia Kareila ahiki i ke ku ana mai i Parisa nei- Wahi ka ana me kekahi hoa kiai oia, a i ole, kanaka e aku oluna o ke kaaahi 0 ka hoohala ana i ka hapanui o kona manawa ma ke kamailio ana ahik} wale i ke ku ana mai o ke kaaahi i Parisa nei." Ina pela, ma kahi o ka hookuu aku o ka- oihana makai onei i kela kanaka kiai kaaahi Palani he mea pono e hopu pu ia kela kanaka i ku pu a? me ia ma kela manawa," i paiie aku ai ka Lunanana Bnida ma ke ano paani. "Ke nana aku me he mea la o kaua pu kekahi e hoohuoiia mai ana, no ka mea, o ko makou kaaahi hookahi no ia o ka holo ana.mai mn ka po aku la i hala. Me he mea la ooe ame a'u pu kekahi e hop\iia mai aua ma ka la apopo." "He aneane e lilo ia i niea maopopo loa i ka nana aku," i pane aku ai k« Makaikiu Topina, me ka leha ana ae e nana i ka Luna nana Baida. Ia 'aua i lioea aku ai i ka hokele i kekahi lede laua o ka ninao ana aku uo Mi;. Nila, a o ka pane i haawiia mi ia laua aole oia i hoi uiai. Aole ia o kona hora mau ehoi mai afL oiai me, ma ka mea hala ko ua o Mr. Nila manawa e hoi mai ai. Ua ku iho la na makaikiu i kahi o ka hoka mamuli o kela hoike ana mai la a ka lede o ka hokele, a oia ka manawa o ka luuanana i ninau aku ai: "Aole anei ona hoi mai e ai i kona aina ahiahi ianel i na ahi ahi apau?" 1 "Ae, he hoi mau niai no oia eai ianei ina ahiahi apau," wahi s ka pane a ka lede, me ka maikai ole okana olelo ana ma ka olel( ' Enelani, elike me na paahana e ae apau o ia hokele, oiai he wahin< Palani oia ma ka hanau ana. Aole hookahi wale olelo'i loaa i ne 1 wahine, aka, he mau olelo lehulehu e ae kekahi ī loaa iaia, a h< 'wahine ano kulana no hoi a na makaikiu e naua aku ana. M "O ka hora elima keia ame hapa," wahi a ka Lunanana Baid? 1 o ka pone ana ae i ka Makaikiu Topina, mahope o kona huki anj *jae i kana nwaki a nana'iho la i ka manawa. "I ka hora ehia e a •ai ko ne'i mau malihini o ka aina ahiahi? O ka manawa hea koi Imaa e haawi ai i ka aina ahiahi i ka poe e noho ana maloko o keij ~ hokele?" i' v .. . (Aolei pau.)