Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 4, 23 January 1920 — He Moolelo no KEONI HANAFODA Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui [ARTICLE]

He Moolelo no KEONI HANAFODA

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni Lealea-Loaa Nae ke Kaulana ma ka Hoomanawanui

i Me ke kakali hou ole mai i kekalii pane niai ia Helena aku, o ke kaha aku la no ia o ua o Marie Dukana hele me na kaina wawae mama, a haalele iho lsr hoi ia Helena iloko o na tnanao kahaha, uo kana mau niea apau i lohe ai ma kela la. No kekahi mau miuuke loihi ko Helen» noho malie loa ana, oiai ua nui nu mea nana i hookahaliA loa a"ku i kona aka i ka hoi ana mai nae o kona noonoo maikai, alaalawa ae la oia ma o a maanei, aole ona ike hou aku ia Maiie Dukaua, ua nalowale aku oia ipai kona mau maka aku, a hu niai la kona aloha no kela wahine; ana e hoomanao la, ua oi aku ka pilUua ame ka ehaeha i loaa i Hela jvahi»e, mamua o kaīia mau mea i hooiuanawanui ai nona iho. Nona nae ame kana kaikamahine, he hookahi wale no mea nana i hapai ae ia laua a kau ma ke nuu o ka palekana ame ka maha mai na piliki?» mai, o ia no na kokua ana a kona mau hoaloha, aka no kela wahine, malia ua nele oia i na hoaioha, pela i oi aku ai ka pilikia i loaa iaia. Ma ke ano o ka*lole o Marie Dukana e 'komo ana, e hoike okoa mai ana ia, i koua kulana nele, a o ia ka ua o Helena o ka īmhi loa ana iho, no kona kahea hou ole ana aku i ua wahine nei, a haawi aku i kekahi mau (lala, aole no ka manao e hooko aku i kana koi, aka no kona aloha.mai i kola wahiue, malia paha, lie niau manawa- a kela wahiue i noho pololi ai, nie ke konio wahi ai ole iloko 0 koiia opu. "He keu j 'o aka ipea ano ema keia ola honua ana, i hooho ae ai ua o Helena, me kona ku okoa aua ae iluna, no ka haalele ana i kela wahi, a hele aku la no kahi o ke kaa uwiln, e holo ae ai, a i ka oili ana niai o kekahi kaa uwila, o kona kau aku la no ia a huli hoi aku la no kahi i ku ai o 'kona home, me ka hoomauia loa ia mai o kona uooiioo, aole wale mamuli o ka liui kino ana a lohe i na olelo mai ia Mai-ie Dukana aku, aka maniuli kekahi o na olelo a ke kahunapule maloko o ka halepule. Ma kela hoea ana aku no kona home, me he mea la, o ka noonoo t}ui wale no iloko o ua o Ileleua, o ia no o Marie Dukana, me kona i%ilii -ana iho iloko ona, no kona hewa nui o ka hoowahawaha ame lea llli i kela wahine. Ua ike oia aole kela he wahine ino maoli, aka o I ka loaa' ole o ua hoaloha maikai, a o .ka hui pu me ka poe ino, pela f iho 1a oia i komo ai iloko o na hoowalewale he'nui, a halawai hoi nie na hopena pilikia, elike me ia ana e kalewa wale uei no, me he moku la i nele i ka hoeuli maluna o ka nioana akea. j He ekolu la mahope' iho o kela halawai j»u ana o Helena me Marie 1 Dukana, a ma kekahi ahiahi, heluhelu iho la oia i kekahi meahou, maloko o ka nupepa, he meahou no kekahi ulia kaa otomobile, a iaia | no e nanea ana i kja. heliilielu i ka moolelo o kela ulia, aia hoi, ua hoohikilele loa ia n»ai kona noonoo i ka ike ana iho, i ka inoa o j Marie Dukana, oi akekahi iwaena o ka poe i loaa i ka eha kukouukonu loa, e niaopopo ole ai ke ola. i Oke ano nui o kela moolelo, oiano ka halawai ana o keknhi poe elinia, he puulu o ka po<> hanakeaka, oiai lakou e kau ana maluna o ke kaa otomobile me ka ulia poino, ua hiki ole i ke kiakaa ke hoopololei i ka holo ana o ko kaa otomobile, no ia kumu i haule aku ai ke kaa nla ka aoao o ke alanui, a he elua mau mea i halawai koke me ka make, a ekolu lioi i loaa kekahi mau eha kukonukonu, eia • nae he elua mau mea, aole i eha loa, a o ke kolu o lakou, oia o Marie Dukana, a ua hoihoiia aku oia maloko o ka halema'i me ka niaopopo ole nae o kona palekana niai ka make mai. 1 "He keu aku ka hoi keia a ka mea kupaianaha loa, me ke ku no hoi i ka weliweli," i namunainu liilii iho ai o Helena, mahope o ka pau ana o kana heluhelu ana i kela nuhou. Ua kamailio aku o Marie l'iaia, ua pau kona noho ana me ka hui hanakeaka, a he mea oia i nele | i ke dala, a o ka mea oiaio niaoli, oia no ka hoea ana mai o kela i kona hopena, a ke nalu la ua o Helena iloko iho ona, ina [paha he hoaloha ko kela wahine ina ka houua nei, y ma. kela kulanakauhale palia, no ka hana ana aku i kekahi mau mea e pono ai oia. | No kekahi manawa loihi, ua nolio malie loa oia ma kela wahi, me ka noonoo nui ana i kana mea e hana aku ai, a ke onioni wale la no loia i o a ianei, e hoike mai ana kona mau ano apau, aia kekahi noonoo nui iloko o kona j)oo ke hana la i kela manawa. ,la'ta no paha ka maopopo i kana mea e hana aku ai, o kona ku ino 'ae lano ia iluna, me ka haehae ana ae i ka nupepa a weluwelu liilii, |a puana ae la i keia mau olelo: "Aole loa he mea pono e ike o Dora i keia meahou,'' o koua hele pololei aku la no ia no kahi e waiho inai ana kana kelepona, a hookani aku la ia Alekana. 0 kahi nae o ka laki, g ua kanaka. opio nei.ka inea i loaa aku iaia, n mahope o ka haawi ana i ko laua mau aloha kakahiaka, pela hoi ka ninau aua b\u i ke kulann ola kino o ka ohana, i amauawa ua o Helena i hoomau hou aku ai i kana kamailio ana: "Ua kakahiaka I.oa paha keia wa a'u e kamailio aku nei ia eo, nolaila ke manao nei au, aole i ala mai o Dora, a pehea, ua heluhelu anei oe i ka Ineahou nta ka nupepa o keia kakahiaka, e pili ana i ka ulia poiho i loaa i kekahi poe ma ka po nei?" "Ae. ua heluhelu iho noi au i kela' meahou, a heaha la kau i make-' make ai ia'u, e pili aua no kela meahou?" i pane mai ai no hoi o Mr. Alekana. > • '.'Ua hele au a piha loa me na manao pihoihoi, me ka hiki ole e loaa ka maha i ko'u noonoo, ahiki i ka loaa ana nioi o na hooia ana mai ia oe mai, e hehae loa ae i kela nupepa, no ka mea aole he poino e ike o Dora i Ha inoa o kela wahine maloko o ka nupopa^' "Aole au hopoliopo aua i koe no ia mea, oiai ua pau kela nupepa jke puhiia e a'u ike ahi ,oiai ua maopopo mua ia 'u, ina e ike ana o, Dora i kela meahou, e lilo ana ia i mea hookaumaha loa aku i kona noonoo." Akahi no a loaa nwi la ka maha i ko Helena noonoo, alaila kamailio hou ae la laua ma kekahi me aokoa ahiki i ke kau ana aku o Helena i ka ohe hoolohe o ke kelepoua, hoi mai la oia a noho iho la inaluua o kona noho, me ke olokaaia ana aku o kekahi liaawe kaumaha mai kona noonoo aku. Kii aku la oia i na apana o ka nupepa ana o ka haehae ana a hookomo aku la maloko o ke ie opala, alaila komo awiwi iho la i kona lole, no ka hele ana aku no kana mau wahi i inanao ai ma kela kakahiaka. MOKUXA XIV. Aole no hoi i eiuo ilio kela komo ana o Helena i kona lole, o ka paa no ia, a oili aku 'a no ke alanui, a maluua o ke kaa uwilā i kau aku ai oia a holo pololei aku la no ka halema'i i waiho ai o Marie Dukana. ■Mn ke keena o ko kakauolelo o ka halema'i i hoike aku ai oia iaia iho ma ka inoa o Helena Hanafoda, me kona ike aku i ka nanaina kahaha ma ka helehelena o ke kakauolelo, a ninau aku la no hoi oia, ina palia he mea hiki iaia ke ike ia Marie Dukana. Aole i pane koke mai ke kakauolelo iaia, aka nana mai la me na manao kahaha, a i ka hala ana o kekahi mau Bekona, akahi no oia a i mai: "Ma ka po nei, no kekhi mau manawa lehulehu, ua koi mau mai kela wahine ia makou e hoouna aku i kekahi niea e kii i kekahi waliine ma ka inoa o Mrs. Helena Hanafoda, o ka pilikia nae aole oia i ike i kahi i noho ai o kela wahine, a ua nana no hoi makou maloko 0 ka buke inoa o na kanaka, aole he inoa Hanafoda a makou i ike, no ia kumu i hiki ole ai .ia makou ke hana aku i kekahi mea elike me ka kela wahinie i niakemake ai. 13 oluolu 'oe -e noho iho maloko nei o ke keena, a e hoouna aku au i kekahi mea e hele e niujru i na kahu ma'i, ina paha he men nono ka hookipa aua aku ia oe, uo ka ike ana i kela wahine ma'i." Aohe a Helena mea e ae e liana aku a, o ka hooko wale oku no elike me ke kauoha a ke kakauolelo inia. nie kona nalu ana iho nae iloko ona, i ka manao nni o Marie Dukana o ka makemake ana iaia e hele mai. He mea kupaianaha loa kona hele ana mai, ka wahine a Keoni Hanafoda i oki ai a kaawale mai iaia mai, no ka iko ana i ka wahine naiia i hana liewa loa mai iaia. a o ka manao nae i nlu ae iloko o ua o Helena, malia pnha ua makemake keia waliine ifiia e hele mai, no ka lohe ana i kekahi manao a M»rie Dukana, i makemake ai e hoike aku oia nei imua. o Ket>ni Hanafoda, ina o ka manao ia o kel'a makemake nui loa ana o Maiie Dukana iaia e hoea mai, mihi iho lr» oia no kona hele okoa ana mai niamuli o kona manao ponoi iho. fia ka he hana nui kana e hooko aku ana, lie hana hoi ana. i»hoihoi ole loa ai. "E aoonoo nui ana no nae ua o Helena, no ka hana i makemakeia mai ai oia e Marie D"kana, komo ana no ka elele i hoounaia aku ai e ke kakauolelo. a hoike nmi la, ua makemake ke kahu malama ma'i inia nei e h'"le aku no ka ike ana i ka mea poino. nolaila o ko j He'ena ukali aku la no ia mahope o ka olele <io ka hale maluna. 1 Alakaiia aku la keia a hoea noloko. o kekahi rumi ma ka panahele elua, he rumi hoi mahope ioa o ka hale, akahi no 8 loaa i ua o Helena ka maha o ka manao. i kona hoomaopopo ana ilio, aole oia e noho aku ana iloko o kekahi keena nni akea, kahi a na kahu malama ma'i I e noho mai ai a lioolohe i na mea e kamailioia ana niawaeua ona ame Marie Dukana. I T kela hookokoke aaa aku a ua o Helena ma ka aoao oka moe e waiho mai ana o Marie Dukana, ike. aku la oia i ka halelielena u'i o kela wahine, aole kela heleheleoa i penaia, ame k'a pauda i lu ia iho a a'ia'i pu ka ili, «ka o kela helehelena ili kanaka maoli, a i ka ike ana mai o Marie iaia nei, palrola mai la kekahi lima imna, me ka pane ana ae:

"Ua maopopo loa ia'u, na ke Akua oe i hoouna mai nei imua oV' wahi aua me ka leo nawaliwali. "Ua hele au a makemake loa . ike ia 00, o ka pilikia nae aole he loaa iki o kou īnoa īa lalwu ke kuhikuhi ana aku i ka wahine malama ma « o ka hemoana «ka iwaho, mahope o ka lawe ana mai i noho no l»uke inoa ona kanaka, a manao iho la au, aole no yaha kaua, ® haU wai hou ana ma keia ao, «o ia ka'u i olelo mua «en«,o ana mai'la ou, aole ia mamuli o ka manao o ke kanaka, aka o k-e Akua ka mea naua oe i hoouna mai nei īmua oU. . ai.,s. Me ka manao mua ole, lalau aku la o «elena 1 ka lima o J)ukuna, me he mea la, o ka noonoo wale no īloko ona,, o la ke aloha 110 ka mea iloko o ka poino, me kona noho ana iho no hoi īlalo, a kamailio aku la: . "Mamuli o ko'u ike ana i ka nuhou kaumaha no ka poino i.loaa ia oo maloko o ka nupepa o keia kakahiaka, pela īiio la au i hoea inai uei no ka ike ana ia oe," wahi ana, me ka mau no o kona paa ana i ka linia o Marie. ' "Alaila, heaha iho la ke kumu nui o kou manao aaa e hele mai a ike ia'u?" wahi a M'ane me ka nana pono loa ana mai ma na maka o Helena. "Āole i maopopo iki ia'u ke kumu, koe walo īho no, mamuh paha 0 ko'u hoomanao i kau niau mea i kamailio mai ai, aole ou mau hoaloha ma keia wahi." '' Ina he mau hoaloha ka'u, a man hoaloha ole paha, heaha īhola kou kuleaua ma ia nieaf Aole auei ua nui kou hoowahawaha no'u nei?" " '' Aole au e huna iho ana, i ka lioike ana aku ia oe i ka mea oiaio loa, o ia hoi, aole no he mau nianko maikai ole iloko o'u nou, aka uae, mahope ibo o ko kaua hui pu ana ma ke Baba.*ti aku la i hali», ua auhee aku ia mau manao maikai ole apau mai ia *u ® ' a wahi, o ke anip ka makee i ka hoakanaka ka i paniia iho." "Ke hoomanao nei no au i ko'u hookikina ana aku ia oe e haawi niai i ilala ia 'u, ma ke ano hooweliweli, pehea iho la i nele ole ai ke komoliia aku o na nianao maikai ole iīoko ou no'u nei?" wahi hou a Mane me ka upiki ana iho o kona mau lehelehe. " l T a maopopo ia'u kena mau mea au e kamailio mai nei e Marie, aka nae ma kela la hookahi uo, ua hoike maoli mai oe i kou mau aaio maikai, ka hana hoi ma kou aoao a'u i mihi loa iho ai nO ko'u pikanana iniua ou. Ia oe nae i hoike okoa maoli mai ai i kou ano oluqlu imua o'u, ua kouoia mai au e haawi aku i ilala nau, o ka mea wale no nana i kaohi mai i ko'ii hooko ana aku ia hana, o ia kou haalele liikiwawe anā mai ia'u, me ka haawi, ole mai i kekahi manawa, a'u e hoike aku ai i kekahi hana ku i ke aloha oiaio imua ou. Ke hopohopo loa nei nae au, ke kamailio nei kaua ma ke auo e hoopilikia loa ia aku ai oe. "Aole e lilo ke kamailio «na i mea hoopilikia mai ia'u ma kekahi ano, koe wale iho no keia, ua aneane loa au e hoea aku i ka piko o ke. kaula ; aka nae, he hookahi a 'u mea e hauoli nei, he hopena kei?i 1 hiki Ihai ma ke ano Ulia, aole o ka'u mau hana ponoi. Ua iiui uo na uianawa a'u i noonoo ae ni, he oi aku ka make mamuu o ke ola ana, eia nae he hana hilahila loa na 'u, ka hono ana e lawelawe i kekahi hana e hapalaia ai ko'u inoa, me ko 'u ike no nae, aole o'u ohana hookahi i koe, e haalele iho ai ma keia ao; o ka loaa ana i ka ulia, ka mea uana i kaili ae i kekahi hana nui mailoko ae o kuu 'lima." "Ua olelo niai nei ke kanaka nana e malama nei i ke keena, ua makemake ka oe e ike ia'u," i hoolalau aku ai ka Helena kamailio ana, no ke ake e lohe i ko Marie manao noua ''Heaha ke kumu nui 0 kou makemake ana' i ka poe oloko nei o keia halema'i e kii ae ia'uf Oiai hoi ua hoea mai la au, lie mea hiki anei kekahi ia'u ke hana aku, no ka hooluolu aua ia oe?" "Aohe mea hiki ia oe ke liana mai no ko'u pono,"aka owau ka mea i manao e hana aku i kekahi wahi inea no koū pono, a no ka pono pu hoi o kau kaikamahine. Mai kela manawa mai au i hoike mai ai no.na <lala a kau kaikamahine aole lie maikai iki o ko'u -noonoo ahiki wale no i keia manawa a kaua e kamailio pu nei; a i wahi e nialia ai ko'u mauao, pela au i makemake loa ai e hui hape kaua, 1 hiki ai ia'u ke haawi afcu i kela mau nupepa ame oa kii o olua, i ole ai e kaa aku iloko o ka lima o kekahi mea ; nana e hoopilikia mai ia olua ma keia hope akif. 0 ka'u wahi eke keia e kau nei ma ke poo o ka moe, e oluolu anei oe e wehe ae i ke eke no'u?" Lalau aku la o Helena i ke eke <lala ,elike me ke kauoha a Mari6 iaia, a wehe ae la, ia manawa i kamailio liou mai ai o Marie: "E loaa ana ia oe he huihui ki maloko o kenß eke," alaila lalau iho la o Helena i ka huihui ki, a haawi mai la ia Marie, ā i ka p'aa ana ae iloko o ka lima, o ua wahine nei, ia manawa oia i pane hou mai ai: "O keia ki nui, o ke ki ia o ka puka o ko'u nimi i noho ai, ma ke Alanui Eha, Helu 104; oke ki hoi no kuu pahu lo'e ia, mai ka nui mai o ko'u mau pahu lole ahiki i ke koe ana 'he hookahi wal6 no pahu, o na ukana oloko, lie liilii Iba kahi Waiwai. O kdlA nupepa ame na kii, aia malalo loa o ka pahu, e lawe aku i kela māu mea apali, a hana aku elike me kau i makemake ai. <c No kuu palapala mare aia maloko o kekahi wa-hi leka loihi, i lawe aku oe i kela palapala a puhi i ke ahi, no ka mea ua ike maoli iho no au, i ko'u kuleana ole loa ia Keoni Hanafoda, mamui aku d kona hoopii ana e oki mai ia'u aku ma'ke kānawai. O kali hinli he oki mare, ua oi aku ke ino ame ka lapuWale mamua o k& .hana a na Moremona, no ka mea ma ka'u hoomaopopo no na Mnremona, ke pau no ko lakou hoihoi i kekalii wahiue, e lawe mai ana i wahin6 hou, a kiola aku la i ka wahine inua." Ma kela wah; i hoomnha iho ai oia no kekahi mau minuke, a i ka, loaa ana o ka malia maikai i kona uoonoo, hoomau hou niai la i kana kaniailio ana:

" Aole no au i ikeia Jna ka iuoa o Hanafoda, no keia kumu, i Jni* kemakev nui ai au, e kaa ole aku kela pa]af)ala niare iloko o ka lUna |o kekahi poe. O ka poe apau i kamaaina ia 'u, ua kapa wale mai no lakou ia'u ma ka inoa Marie Dukaoa, a e lilo ana i mea hoohauoli loa mai i ko'u noonoo, ina e hoomanao ae ana lakou ia*u, mt> k6'u inoa i kamaaina ia lakou. aole ma kekahi inoa okoa ae." Ua hookahaha loa ia mai ko Helena noonoo. iaia e hōolohe mai ana i na hoakaka a Marie Dukana, a komohia iho la ka ike iāU, 0 * keia lsekahi o na wnhine inaikai maoli, o ke leumu wale no o kona pilikia. o ia ka puni wale i na hana hoowalewale. O kela manao. o ua o Marie aole ona makemake e ikeia ae oia he wahine mare na Hanafo<la, me kona makemake pu ana e kaa aku kela matl paUpala mare malalo o ka malu o ua o Helena, ua hoike maopopo mai ia i ka makee o kela wahinp, e loaa ole he mau mea e hoehaehaia ai ko llelena manao ame kana kaikamahine ma ko lffUa ola ana aku. "Ua maopopo ia'u, aole no keia he hana maikai a'u e noi aku nei ia oe e Ilelena e hooko, koe wale uo ko'u manao ana iho, he oi ae ka pono e loaa na nupepa ame na kii ia oe, mamua hoi o ka lilo aku ia ha'i. " "Aē, ua makemake i'o au e kaa mai kela mau mea aji*u malalo 0 ko'u malu, ao ia ka'u e hoomaikai ae nei i kou noonoo e āna e kaa mai kela mau mea apau ia'u. Ina he mau mea hou ae kek&hi au i makeinake ai na'u e 4iooko aku, e ltlo no i mea hauoli i ko'u noonoo ka hooko ana aku, ina ia he mea e hooluoluia aku ai kou mau manao." "Ina paha he mea oluolu ia oe e Helona, alaila, o na mea apau maloko o ko'u rumi, pela me kuu pahu lole, e haawi aku oe no ke kaikamahine, aka wahine nona ka hale hoolimalima a'u e noho nei no ka mea, o ksla kekahi o.na kaikamahine i noho aie ai au i kaua mau hana maikai ia'u. Ua pau loa koju mau lako gula i ka hooliloia, a koe keia komo hookahi wale no," me ke kau ana ae o ka manamanalima e kau ana o ke komo. E waiho malie no i keia komo nm kuu manamanalima, aka nae he hookahi a'u pohaku daimana, eia no maloko o kuu eke dala," me ka nana ana aku i kana eke e paaia ana e Helena. Nana iho la o Helena maloko o ke eke dala, a wehe ae la i kekahi I ,e Pa i opiopiia a uuku, aia hoi maloko o kela pepa he pohaku dpimana e waiho ae ana, nona ka waiwaiio ma kahi o ka elua haneri •lala. a mawaho ae o kela pohaku daimana, be njau d«la keokeo kekahi "l<a malama loa au i keia pohaku, no ka hoea mai o kekahi manawa ehke me keia,- aka nae he nui no na manawa e a'e a'u i makemake loa ai e hoolilo aku, mamuli mai no hoi oka nele ,No keia pohaku daimana aine na dala keokeo maloko o keoa eke, e Jawe akn oe a waiho aku malalo o ka malu o ke kanaka nana e malama nei 1 ke keena oihaua o keia halema'i." "Ua hiki ia'u ke hooko aku ia hana, o ka'u wale -no e kauoha aku nei la oe, aole e kamaiho nui loa elike me keia a kana e āoho nei, malia he iuea hooi loa mai ia i kou pilika,".i pane aku ai o Helena, laia i ike aku ai i ka heie o ka heleheleha o M*tie a kea pu, e hoike mai ana kekahi hiona, no ka hookokoke ioa ma* 0 ka hopena o kela wahine. , T kela manawa i komo mai ai ka wahine malama ma'i me kekahi pola supa, no ka hooikaika ana mai i ke kino o ka mea ma'i, ia wa i ku ae ai o Helena luna, & pane ae la: "Ua lawa paha keia noho ana \r • 1 U{ | U 'i e 08 au i"a oloko uei oka 'il " Mai haalele koke mai oe m'u, aka e noho mai oe, ua hoomama wali ° e noonoo, i pane ae ai o Marie me ka leo nawalikti \ r. ii»,—» *»■«. - kaha "Ae, e noho hou au me oe e Marie." i nane ih* «t koaa Me ana aku nao aku iho h « , ° noomaikai, no kona alakaiia ana mai ma kela knkahul. ® ,anao hui D„ka„,, ei» ka he alaheie i. .o.e »1,,! ana. aku ,10 ,a,a ame kan. kaikamahine i ka inaha o ko lau, *L™ £ t zi\ h X& v :z ,la 1 ka raanao » k « hi^^^i^ne^^ie «2» ? hoti ana īho īlalo. ma kela w«h; m,,« • aniki 1 kona noho ok, moe, me ke' \The Le,' ",° M Marie e moe mai ana, ama kana D lll !„ helelielena u'i 0 ka manawa oi Joa aku okāu 'i o keia wahine' «« ""I L* i°. kela manawn eae ann i ike ai inia mamua aku. ' * 0 kpk « hl »n«a (Aole i pan.) • „ . 4