Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 5, 30 January 1920 — Page 6

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no

KEAKA TAZANA

Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika

a o ka Hoaloha o na Holoholoona Ahiu

            Hoko o noonoo o Miriama, aloe loa he wahi kanalua, iki, no ka @ ia Koraka ke hoopakele iaia mai ka noho pio ana malalo o na Paele. Me he mea la iloko o ka noonoo o kela kaikamahine opio o Koraka hookahi wale no kana mea nui, mamuli no hoi o kona ike maoli iho no. i ka nui o ka Koraka mau mea i haua aku ai noua, oiai na la a laua e noho pu ana ma ke ola ana o na kauaka hihiu, e Lalihali aku ana i na makana he nui, e loaa ana i na huaai i kela ame Leia la.

            @aia i hoomanao ae ai i na la lehulehu o ko laua noho pu ana, me he mea la, he hoaloha wale no ua holoholona apau no Koraka, mamuli o ka oluolu ame ka maikai o kana mau hana; a ke hoea mai i ka wa o ko lakou pilikia, o Koraka ka hikimua ma ke kokua ana no k@ lakou pono: a in a hoi e huhu aku ana o Koraka ia lakou no ka m@ki mai e aumeume i kekahi holoholoua ke make iaia, aole e lilo ia ha@uia ana aku, i kumu no lakou e hoohuakeeo ai.

            O ka mea oiaio loa, i ua o Miriama e noonoo la no na la i hala, aole he kumu e ae o ko Koraka hooikaika mau ana e hahai i na holoholoae aka u@ ku hoolako mau ana mai no iaia i mau meaai na ia nei. Hoko o ka wa anu. o kona hoohoo wale no, e haawi aku ia Miriama i na hoopumehana ana, mamua o kona noonoo ana no kona pono iho, a ke ono ae o Miriama i ka wai, he hana hauoli loa na Koraka, ka @ele ana aku e kii. me ka naua ole ina no ia he wa poeleele, a inanawa @koa ae paha o ka la ame ka po.

            Ma kela manawa a Miriama e hele pu ana me Koraka iloko o ka ulul@au, na nana wale aku no oia ia Koraka, elike me ke ano o ke kaikuahine i ke kaikunane, aka iloko o keia manawa o kona noho kaawale ana, akahi no ia a ike maoli iho i ka nui ame ka hohona maoli o kona aloha o Koraka.

            O@ai o Miriama e nohopio la, ke noonoo la oia i ka mea e hanaia aku ana maluna o@a e kela poe kanaka Paele. @u maopopo loa iaia, he ai na kanaka Paele i ke kanaka, a kau mai la ka weliweli ame ka maka'u iaia. no kona pau mai i ka aiia e keia poe, aka nae iaia i noonoo ae ai ma kekahi ano, in a paha no ka makemake o keia poe kanaka Paele, e ai iaia, ua loihi maoli kona manawa i paa ai' he pio malalo o kela poe, eia nae aole on a pau i ka aiia, @olaila ke pohihihi loa la ua o Mirama, i ka manao nui o kona hoopaapioia ana, a pela pu hoi me kona hoolaia ana e ka moi o na Paelo.

            Aole i maopopo iki ia Mirirama, ua hoounaia aku kekahi elele no ka hele aua e ui pu me ka moi o na kanaka Arabia. a koi aku e haawi mai i kekahi uku kiekie i wahi e hoihoi hou ia aku ai o Miriama, imua on a, o ka mea apiki nae, aole i hoea aku kela Paele no kona wahi i hoouuaia aku ai, no ka mea, na halawai e aku la oia me na kanaka elua, oia o Kala Jesena ame Sela Mabina.

            He mau kauwa Paele ka kela mau kanaka, a imua o kela poe P@@@e i h@akaka aku ai ka elele i ke ano o kana misiona, a mai kela mau haole kolohe, aole e hiki aku ka elele imua o ka moi o na @anaka Arabia, a e lilo hoi o Miriama malalo o ko lau malu.

            Me kela manao lapuwale iloko o ua mau kanaka nei, i ka wa i haalele iho ai ka elele uo ka hooko ana aku i kana misiona, aole pahu i piha ka umi kapuai, o ko@a kaawale ana aku, ia wa i kiia aku ai oia ia ka pu raifela e kekahi o ua mau haole kolohe nei, o ka hina iho la no ia ilalo, a make loa.

            Ua maopopo loa i kela mau haole, ua lilo ka make ana aku la o kela Paele i kumu e hooiia aku ai ka huhu ame ka inaina o ka laua mau kauwa Paele ponoi ia laua, o ke kumu wale no i hiki ole ai ia lakou ke hoopilikia mai la laua nei, o ia ka ike ole i ke ki @@@ i ka @. eia nae. ua loaa no ka hoomaopopo ana i kela mau haole, in a e l@aa ana kekahi manawa kupono, aole ana e nele ka holo o kekahi poe o lakou, e haha'i aku i ko lakou moi, no ka mea i hanaia aku maluua o ka elele i hooanaia ai uo kahi o na kanaka Arabia.

            O ke kiia ana o kela kanaka Paele a make me ka pu raifela, ma@@ @ aku ia o kela holo ana o ua mau haole nei, mai na gorila aku, He hookahi wale no kumu o ka palekana o keia mau haole, mamuli o ko laua noke mau ana i ke ki i ka laua mau pu, o ka mea ia nana i hoauhee i na gorila, ahiki i ke komo ana mai o ka laua mau kaewa Paele e kipaku aku i na gorila, mai ka hoopilikia ana aku malua o ko lakou mau haku.

            Hoko nae o kela mau haole, he hookahi wale no a laua mea maka'a oia no kela kanaka ili keakea ahiu a ko laua mau maka i ike pono aku ai me na gorila, a oiai laua e holo nei no ka palekana o ko laua mau ola. ke hakilo pono mai la laua o ka ike mai i na kanaka nei, a he lehulehu wale ua manawa a laua i kuhihewa ai i kekahi o no gorila, o Koraka. me ke ki ana mai i ka laua pu raifela, eia naie, he mau @oka poho wale no ia e kiia la i ka makani ,oiai aole o Koraka, i ukali mai mahope o laua. e hoopau manawa wale ai no, aka ua hala aku no oia, ma ke alahele e loaa ai o Miriama iaia.

            Ke ole au e kuhihewa, o kela no ke kanaka hookahi a kaua i ki ai iaia i ka pa, he hookahi makahiki ae nei i hala, e hele pu ana me kekahi mapu nui. @i pane ae ai kekahi o ua mau haole nei i kona kekoolua. Ua ike pono aku nei nae paha oe iaia ea@

            Ae, ua maopopo loa aku nei kona ano ia'u, no ka mea ma kahi paha o ka elima wale no kapuai kona mamao mai ia'u aku, a ma ka'u hoomaopopo, oia kekahi o na kanaka noonoo maikai ole, aale one ano ahiu, elike me na kanaka noho oloko nei o na ululaau. He keiki opiopio wale no oia, nole i kanaka makua.

            Aole oia i like aku me kekahi poe kanaka opio opulepule i holo a noho iwaena o na holoholona, aka he mea no oia i like ka maikai o kona noonoo. me ko kaua nei, a manao au, in a oia ka mea nana i alakai mai nei i na gorila, in a ua poino kaua, aole nae pela, ua noho aku nei no oia mahope, a o kela mau holoholona wale no ka i holo mai nei me ka pupuple, mahope o kaua, i pane mai ai no hoi ka lua o ua mau kanaka nei.

            I ka ike ana hoi o na gorila, aole ko lakou hoaloha me lakou, noke wale aku la no i ka alualu, me ka maopopo ole o ka mea pono e hana aku ai. a@iki i ko lakou haalele okoa ana i kela mau kanaka, na laua i hoopilikia mai ia lakou. 

            Ma kekahi la ma, mamuli paha hoi, o ka maopopo ana i ua mau kanaka nei. aia o Miriama malalo o ka malu o Kovuda, ka moi o na kanaha Paele. haalelo koke iho la laua i kela kahua hoomoana, a hele aku la no ka hui pu ana me Kovuda, me ko laua hoolala ana nae. ma na alahele apau e kaa aku ai kela kaikamahine opio malalo o ko laua malu.

            Ua manao no ua mau kanaka nei, me make ikaika e hiki ai laua ke komo iloko o kahi i hoopuniia, o na kauhale o na Paele, i ka nana ana iho nae, aole i lawa ko laua ikaika no ka hoonahoa ana aku me ka nui Paele. nolaila me ke akamai am@ ka maalea wale no laua e hana aku ai ahiki i ko laua komo ana iloko o ka pa, me ka maalahi.

            Hoko o na makahiki mamua, aole a keia mau kanaka uaua, ke manao laua e kaili mai i kekahi mea me ka limaikaika, i ka mauawa ia he nui ko laua mau kanaka, o ka poe apau e aa mai ana e ku imua o laua, e lilo ana lakou i luahi na ka make, aka nae, i ko laua hoomaopopo ana ae @o Kovuda, he hana paakiki loa na laua ka aa aua aku e paio me kela kanaka, no ka mea ua kauia kela moi ma ka papa o na kanaka koa a ikaika, o ka mea maopopo loa, e halawai ana laua me ka make, a e hoopokoleia mai ana hoi ko laua mau la o ke ola ana.

            Hookokoke aku la ua mau kanaka maalea nei no na kauhale o ua Paele. a ma ko laua mau lehelehe na olelo e hoike aku ana he mau hoaloha laua. aka nae. maloko o ko laua mau puuwai, malaila i hunaia ai ka ino, e kakali wale ana no o ka wa e hoike okoa ae ai i ko laua ano oiaio loa, elike me ke kulana o ka moo @ahesa.

            I ka hoea ana aku o ua mau kanaka kolohe nei, hoolauna aku la ia laua iho, ma ke ano he makemake ko laua e kalepa waiwai, me ka hoikeike ana aku i kekahi o ka laua mau waiwai kalepa, a haawai makana aku la no hoi ia Kovuda, pela no hoi ka moi o na Paele i haawi mai ai i kekahi makana ia laua nei.

            Aole o laua nei hooninau wale aku, in a paha aia kekahi kaikamahine ili keokeo malalo o kona malu, he mea ia e ala mai ai na hooh@oi ana iloko o ke@ moi, no kahi i loaa mai ai ka ike ia lana nei a iwaena o ka lakou kaniailio ana. i hooia mai ai o Kovuda. uo ka hiki iaia ke hoolako mai i na alakai, no ke kuhikuhi pololei ana a laua nei i ke alahele no ka laua wahi i makemake ai.

            Ike iho la na kolohe, aole laua i makemakeia e noho loihi aku maloko o ka pa o ua kauhale o no kauaka Paele, a i wahi nae e hoea mai ai i ka hookoia ana o ko laua. no ka make ana o ka moi o no kanaka Arabia, ia wa i hoike okoa ae ai o Kovuda i kona pihoihoi. a o ia ka Mabi@a i hoomau hou aku ai i kana kamailio ana: "Alaila. aole anei i maopopo ia oe, ua make k moi o na Arabia He mea kupaianaha maoli ka keia. ma kela mahiua koke aku nei no kona make ana. I haule oia mailuna mai o kona lio, mamuli o ke @oholo ana iloko o ka lua. a kau iho ka lio maluna on a, i ka wa keia i hoea aku ai o kona mau kanaka, e waiho mai ana oia ua make loa."

            I ka lohe ana o Kovuda i kela mau olelo hoopunipuni, ua manaoio maoli oia. me kona hoiko okoa ana mai i kona ano pihoihoi. oiai in a ua make i'o mai o kekahi uku kiekie iaia, ke hoihoi hou ia aku o Miriama imua o ka mea nana kela kaikamahine i hanai ahiki i kona nui ana. Ua waiwai ole loa o Miriama i kela moi, koe @ale uo ha ai aku iaia, a i ole, hoolilo aku paha i wahine nana, a ua kekahi pahu o kona poe kanaka.

            Nana loihi mai la nae o Kovuda maluna o na kanaka ili keokeo no kekahi manawa, aia hoi na noonoo like ole ke hana la iloko o kona poo, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "He mau kanaka olua i mamao loa mai kahi @nai o na kanaka elike me ko olua ano. He hana paakiki loa na kekahi mau kanaka ka hele ana me ka loaa ole he mau wahine na olua. Ua ike au i kekahi kaikamahine ili kookeo, in a ua makemake olua e kaa aku kela kaikamahine malalo o ko olua malu, alaila e hoolilo aku uo au me ka kumukuai olulu loa."       

            Hoolalau wale iho la no o Mabina, me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi, a p@ne aku la:

            "Ua nui na pilikia ma ko @nau@ alahele e Kovuda: e hiki olo ai paha ia maua ke lawe pu i kekahi wahine, a o ka mea oi loa aku o ke poho, aole he waiwai iki o ke kuai ana i kekahi wahine luahine alualu," me ka pa@a ana ae o Mabina i kona mau manamanalimu.

            "O, he kaikamahine opiopio loa kela, a he keu aku oia a ka wahine u'," i wikiwiki wai ai o Kovuda i ka pane ana, me ka noke pu ana mai i ka haanui, i ka laki o kekahi mea e lilo ai o kela kaikamahine iaia.

            Oiai nae, ua piha keia mau kanaka me ka maalea, ua noke @e la o Mabina i ka akaaka, e hoike aku ana i@ Kovuda, i kona hiki ole ke hilinai aku no kaoiaio o kana mau olelo, alaila kaa aku la ia Jese@a ke kamailio ana mai:

            "Ua kamaaina mua ma na wahi apau o Aferika nei, aole loa e loaa ia oe kekahi wahine opiopio huapala ho poe pupuka wale no, oiai hoi he mau hoaloha maikai loa kakou, he mea hilahila nau ka hoao ana mai e pulapu ia @aua."

            "Aole paha ka'u he pulapu, aka o keia maoli up ka mea oiaio," alaila ku okoa ae la o Kovuda iluna, no ka piha i ka hoonaukiuki, a i hou mai la: "I wahi e hoopauia ae ai ko olua kuhihewa ea, -e hele mai olua mahope o'u," ia wa hookahi no hoi i ku like ae ai na kanaka ma@lea iluna, me ka awihi ana aku o ka maka Mabina imua o kona hoa, he hoailona e hoike aku ana no k@ loaa o Miriama ia laua me ka maaluhi loa.

            Ke hele pololei la o Kovuda no ka hale i hoopaaia ai o miriama aia no hoi ua mau kanaka nei mahope o@a, kahi i ha@ai aku ai, a i ko laua komo ana aku iloko o ka hale, ike i'o aku la ko laua mau maka ia Miriama e moe mai ana, ua hoopaaia na lima ame na wawae i ke kaula. Alawa iki wale aku la no ka Mabina @@na, alaila huli aku la kona alo i kahi e, ma ke ano hoolalau, me ke kamailio ana mai:

            "Ea, aole e hiki ia'u ke ike pono aku i ka helehelena o keia wahine, me he mea la, @o ka poeleele paha oloko nei o keia hale, ma ka'u koho, @ia na makahiki o kela wahine, ma kahi o ka haneri a oi.

            "O keia kekahi o na wahine opiopio loa, me ka u'i pu" i pane mai ai o Kovuda me ka pikanana o kona leo. "E kakali iho olua pela ahiki i ka hemo ana aku iwaho o kahi malamalama, ia wa auanei e ike maoli iho ai no olua, ao@e keia he man olelo hoopunipuni wale no na'u, me ka manao e pulapu aku ia olua," alaila haawi ae la oia i ke kauoha i na Paele e ku kini ana i ke @@@, e okioki i na kaula i hoopaaia ai ma na li@na ame na wawae o Miriama, a e alakai aku iaia nowaho o ka hale.

            Aole he hoikeike aku o na kanaka maalea no ko laua piha me ka hauoli, no ke kaa mai o Miriama malalo o ko laua malu, aka ke hoolalau wale la uo laua, me ka nalu nui ana iloko o laua pakahi iho, ina paha o kela ke kaikamahine hookai no, o ka lawe aihueia ana mai ke alo aku o ka moi o na kanaka Arabia, he ehiku makahiki i kaahope aku.

            I ka lawea ana aku o Miriama nowaho o ka hale, naua aku la o Mabina me ka piha hialaai, a ke ike la oia, o kela no ke kaikamahine hookahi a laua i ike mua ai, malalo o ka @alu o ka moi o na Arabia, a o ia ka ua kanaka nei o ka hoomaoe wale ana mai no, me he mea la, nohe he wah@ hoihoi iki iloko on a no kela kaikamahine:

            "He opiopio i'o no keia wahine me ka'u nana aku, eia nae, i lilo ana no oia i mea hoopilikia ma ke maua huakui hele. O kekahi no hoi, aole maua i hele mai nei no ka huli ana i wahine, oiai he nui loa ia mea he wahine ma ka akau, na maua ka makemake ole, e lawe mai i mau wahine na maua.

            Aia uo o Miriama ke ku malie la, a nana mai i keia mau kanaka malihiui, me kona kauka'i ole mai, e hana aku ana keia mau kanaka i na mea no@a e pono ai. o kana wale no e noonoo la no laua, ua like pu no ko laua lilo ana i mau enemi nona, elike me na kanaka Paele.

            Hookamailio aku la nae o Mabina ia Miriama ma ka olelo Arabia i ka i ana aku: "Aole au mea e maka'u ai, a hopohopo iho paha no maua, aka he mau hoaloha maua nou, a ua makaukau hoi e laew aku ia oe, mai ka malu aku o ka moi o keia lahui kanaka."

            Lohe pono loa mai la o Miriama i kela mau olelo apau, oiai o kana olelo wale no ia i hiki ke kamailio mai kona wahi we bebe loa mai, pane mai ai oia i ka i ana ae:

            "Ua makemake i'o au e hele lanakila, a e pau hoi ka noho ana he pio malalo o keia poe, a e hoi aku au imua o kuu Koraka, ka mea hooka@i wale no ma ka honua nei i makaukau e hana mai i na mea apau e pono ai au."

            "Ua makemake e hele me olua, aka o Koraka wale no ka'u e iini nei e kii mai oia ia'u, a i hookahi ko maua hele pu ana ma kana mau wahi apau e makemake ai," wahi a Miriama, a ia manawa i huli aku ai o Mabina a kamailio ia Kovuda.:

            "Ke hoole mai nei keia kaikamahine, aole on a makemake e hele pu me maua, nolaila, he mea maikai ole paha ko maua lawe ana mai iaia, he hana hoopilikia wale mai no ia maua me ko maua ma kanaka, wahi a ua o Mabina ma ke ano piha me ka maalea.

            "He mau kanaka ikaika hoi oiua, he mea ole kona makemake ole, ua hiki ia olua ke hookikina aku iaia ahiki i ka hooko ana mai i ko olua mau makemake apau.

            "He hoonui wale ana mai no ia i ko maua mau pilikia, a he nani ia, ua hoole mai la no oia ea, ua pau ae la no ko maua mauao ana e lawe i keia kaikamahine, koe wale no nae keia, lua aole o@ makemake iaia, alaila e lawe i'o aku maua iaia, ma ke ano makee aku iaia he hoaloha, aole ma kekahi ano e ae."

            Ike iho la o Kovuda, he makemake i'o no ko kela mau kanaka i ke kaikamahine opio, a he mau hana hoolalau wale no kela a laua e apa mai la me na kumup@le ano ole, nolaila noke iho la lakou i ke kukakuka i kekahi mea a na kanaka ili keokeo e haawai aku ai ia Kovuda, a o ka mea i hooholoia, o ia no ka haawi ana aku o na mau kanaka nei, he eono mai i a o kekahi lole kalakoa, he mau poka pu raifela ame kekahi pahipelu hou loa.

            Ua hauoli loa o miriama no kela kumukuai a no kanaka ili keokeo o ka uku ana aku i ka moi o na Paele, i wahi nona e kaawale mai ai mai iaia mai, a i ka holopono ana o na mea apau, ia wa i kauoha mai ai o Kovuda i na kanaka ili keokeo elua, ma ke kakahiaka o kekahi la mai, e haalele iho ai laua me Miriama i kona wahi, a @ookaawale aku ma kahi mamao, e hoea ole mai ai he poe huli no kela kaikamahine opio.

            Mahope iho o kela lilo ana mai o Miriama i na kanaka kolohe, akahi no o Kovuda a hoakaka pono mai i ke kumu o kona hoolilo kekahi kanaka ahiu, me ka hoao ana e kaili ia Miriama mai kona m@@@ aku, me ke a o ikaika ana mai i kela mau kanaka, in a laua e awiwi ana ma ka laua huakai no ka akau alila aole loa he manawa e kaa hou aku ai kela kaikamhine malalo o kona malu.

            Ua hauhoa hou ia iho la na lima ame na wawae o Miriama i ke kaula, a hoonohoia aku la maloko o ka halelole o na kanaka kolohe, me ka noke mau ana aku o Mabina i ke kamaiio i na olelo hoomalimali iaia. no ka ae ana mai me ka maikai, e hele pu me laua nei, a na laua e hoihoi aku iaia no kahi o ka moi o na kanaka Arabia; oiai mae. he pahele wale no keia, no ka puelapu ana aku ia Miriama.

            O ka Miriama pane no kela mau olelo hoomalimali, o ia no kona hoike okoa ana mai i kona makemake ole loa e hoi aku no kahi o na kanaka Arabia, a wahi ana. he oi ae kona make ana, mamua o ke kaa hou ana aku malalo o no hoomalu ana a ka mea i kapa iaia iho, he makuakane no ia nei; alaila hoola aku la o Mabina, e hooko aku ana oia elike me ka makemake o ke kaikamahine opio, aole hoi e lawe aku iaia imua o ka moi o na Arabia.

            Ma kela m@nawa a Ma@ina e noke la i ke kamailio me Miriama, aia wale no kona mau maka maluua o ke kaikamahine opio k@hi i nana ai, me na mano lapuwale iloko on a, uo ko lawe maoli mai i kela kaikamahine i wahie nana i kekahi la, a oiai oia hookahi wale no maloko o ka halelole me Miriama, ua hoopa mai la kekahi lima on a, ma ka poohiwi o Miriama, me kona manao, e honi aku i ua kaikamahine nei. ua pa'i mai lanae o Miriama ma ka waha, a mai lima nui okoa aku paha ua o Mabina. o ke komo koke ana mai o Jesena, hoolalau wale ae la no oia, a poha aku la ka lea o Jesena i ka i ana aku:

            "E aha ana oe e Ma@ina, e hoao nei e hoopilikia i ke kaikama @ine onio!"

            Hoo'alau wale iho la no ka m@e kolohe me ka loaa ole iaia o kekahi p@ne kupono, a ia wa i kamailio hou aku ai o Jesena me keia mau olelo:

            "O keia mea au e hoao nei e hana e Mabina, e imi ana oe e hoomahuahua ae i ko kaua pilikia, aole anei ou hoomanao no kela uku makana. Ina e maopopo akuj ana. he mau hana hoopiikia ka kaua maluna o keia kaikamahine o@io. he hookahi no hopena e hookauia mai ana maluna o kaua, o ia ka hoopaaia aku maloko o ka halepaahao. e @kahele ke ano o kau mea e hana nei e Mabina"

            "Mei manao oe. he kanaka au i like pu aku me ka pauku laau, ka noho malie wale iho no, i ka wa e ike aku ai na maka i kekahi mea maiaki." i pikanana mai ai ka pane ana a Mabina. me koua piha loa i ka hoonaukiuki. no ke komo koke ana mai o Jesena iloko, a hooko ole ia hoi kona makemake e honi ia Miriama.

            "Heaha kau mea e hoppohopo iho ai e Jesena, e hauoli loa ana na makua o keia kaikamahine ke ike mai i ka laua kaikamahine i nalowale, a no keia kaikamahine hoi e noho hamau loa ana kona waha, aole e kamailio wale ae i na mea i hanaia aku maluna oua, no ka mea aole no o ha'i aku ana ke hilahila, aka ia ponoi iho no."

(Aole i pau.)

He Moolelo no

            KEONI HANAFODA

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka PUni Lealea- Loaa Nae ke Kaulana

ma ka Hoomanawahui

            Aole uae i loihi loa kela kakali ana aku a Helena o ke ala ae o Marie, ia wa i kaakaa ae ai na maka o ua wahine nei, ua hele no hoi a leleiona i kau a mea o ka piha me ka ehaeha, aka iaia nae i ike mai ai i ka noho aku o Helena, akahi no a auhee aku kela nanaina a@o e, a pahola mai la ka hiona oluolu o ka maha maluna on a, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "Auwe eia no ka oe! He keu aku maoli no a kou maikai; me he moa la ka hoi, i ka pili ana iho nei o ko'u mau maka, he pouliuli pu wale no na mea apau i ko'u noonoo, me ko'u minamina loa, no ko'u ike hou ole aku ia oe."

            "Ua hiki ia'u ke noho pu me oe elike me ka loihi au i makemake ai," i hooia aku ai o Helena no ka hooluolu ana i ka mahao o ka mea ma'i.

            Noho hamau iho la ua mau wahine nei @o kekahi mau sekona, alaila ua kaa e aku la ma ka aoao o Marie ka pane ana mai: "Ke hopohopo loa nei au, no ka loaa ole he manaolana ia'u no kekahi kuleana nui e komo aku ai i kahi o ka maha ma kela ao, no ka mea, he keu au a ka wahine ino maoli, me ka hana ole aku i kekahi mau hana maikai, ma keia ao."

            "Aole au i manao, aia he mau pilikia a he mau poino e kakli mai la ia oe ma kela ao, aka ua lilo kau mea hana maanei, i mau mea a'o mai ia oe, no koa hooko aku i na mea makai wale no @ua keia ao."

            "Pehea i maopopo ai keia mea ia oe?" wahi a Marie me kahoihoi a koua mau maka.

            "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe, i ko'u maopopo ana i ka oiaio o na mea a'u i kamailio aku nei, koe wale iho no uae keia; ua lawe mai au ma ke ano hoohalikelike, ua like pu kakou me na kamalii e hele aua i ke kula, he mau papa like ole ko kkou, e pili ana mai kekahi papa ai kekahi, o ka poe akamai loa, e holomua ana no lakou, a o ka poe hooikaika ole ma ka hoopaa ana i ka lakou mau haawine, e ulolohi ana no ko lakou nee ana imua, a pela no hoi kekahi poe, e mahaloia ana lakou ua ka maikai o ka lakou mau mea e ana ai, a e hoahewaia anu kekahi poe, no ka maikai ole o ko lakou mau haua."

            Ea, he nuhou maikai maoli kona au e helena e kamailio mai nei ia'u" i pane mai ai o Marie me ka hoihoi loa o kona mau maka. "Alaila, mamuli o kena mau manao hoakaka au, in a ua hoomaunauua wale kekahi mea i kona manawa ma keia ao, me kona hana ole i kekahi mea maikai, alaila i kona komo ana aku ma kela ao, o hoomaka hou ana oia mai kinohi aku o kona ola a@a, pela anei ka manao o kau mea i kamailio mai nei?"

            "Ae, a ua manaoio au pela iho la ko kakou ano ke komo aku ma kela ao, a oiai nae aole au i ike i na mea malaila, he manao koho wale no keia, elike me ko ke kanaka ano mau."

            "Ua kulike aku la no ko'u manao me kou, no a mea in a e lulu ana kekahi kanaka i na hua ino, e ohi ana no oia i na mea ino, a i kona ike ana i ka hemahema o kana mea i hana mua ai, aoie ana e nele kona konoia mai, o lulu aku i na hua maikai, no ka mea pela wale no oia e ohi mai ai i ne mea maikai. Ua hoohauoli nui mai oe i kuu noonoo, ma keia mau mea a kaua e kamailio nei, a o ia ka'u e hooia aku nei imua ou, aole o'u kanalua iki i na mea maikai wale no."

            Noho hamau loa iho la o Marie no kekahi mau minuke, me ke kuhihewa aku o Helena e hiamoe hou ana puha oia, aka kaakaa ae la nae kona mau maka, a hoomau hou mai la i kana kamailio aua:

            "Ua hana hewa maoli aku no au ia oe e Helena Hanafoda, no ka mea ua ike mua no au ia oe me Parisa, aka he wahine au i makemake i na haua hoohauoli, nolaila ia'u i ike ai ia Keoni, ua pahele aku la au i kona noonoo, ma ke alakai ana iaia ma ke alahele e mamao mai ai mai ia oe mai, aka i keia manawa, ke mihi loa nei au, no ka mea a'u i hana aku ai imua ou, a imua o na lani.

            "No kau kaikamahine, aole loa au i poina iki i kona helehelena ma kela la ana i ike mai ai i ka noho pu o kona makaukane me a'u maluna o ke kaa otomobile ma Kapalakio; ua hele oia a pilia me ka hilahila, me ke kaumaha pu, no keia mau hana apau a'u ia olua a elua, ke ahewa loa nei au."

            "Ea, ke hoopilikia loa nei keia mau kamailio loihi a kaua ia oe," i hoolalau wale aku ai no ka Helena kamailio ana, mamuli o kona ike aku, ke emi mau aku la ka ikika o Marie, a he mea maikai ole, no hoi ka hoala hou ana mai i na hoomanao ana no na mea o ka wa i hala.

            No ka hehee ana mai o ke kapa ilalo, huki aku la o Helena iluua, alaila pili iho la na maka o Helena, no ka hooluolu ana; komo mai la no hoi ka wahine malama ma'i paa iho la ma kahi o ka pana o ka lima, me ka huli ana mai imua o Helena akamailio mai la:

            "Ina ua makemake oe e hoi, o keia ka manawa maikai, no ka mea, ke kanalua loa nei au, aole e puoho hou mai ana ka mea ma'i, mai kona hiamoe aku."

            "E hoomanawanui iki no hoi au pela, malia o puoho ae no hoi oia aka, in a no hoi aole, alaila he manawa hoi wale aku no no'u," wahi a Helena no ka hooko ana i kaua mea i hooia aku ai imua o Marie e noho no oia elike me ka makemake o ka mea ma'i iaia.

            No hookahi hora hou kela noho ana a Helena e kakali, ia wa i kaakaa ae ai na maka o Marie, a puana ae la i keia mau olelo me ka leo nawaliwali.

            "He hookahi a'u mea e hauoli loa nei, ia'u e haalele iho ai i keia ao, e waiho iho ana au i ka'u mau hana maikai ole apau mahope nei, a ke komo aku ma kela ao, e hoao uo au e lawelawe i na hana maikai," alaila pili iho la kona mau lihilihimaka no ka manawa hope loa.

            No hookahi hora hou aku ko Helena kakali aua maloko o kela keena, a no ke kaakaa ole ae o na maku o Marie Dukana, o kona pu me ke kanaka e noho ana maloko o ke keena o ka halema'i, a waiho aku la i kahi eke dala a Marie Dukana malalo o kona malu, me ka hoakaka ana aku i na mea apau a laua i kamailio pu ai me ka mea i make.

MOKUA XV.

            No na mahina ea mahope mai, ua noho maoli ka hauoli iloko o Helena, no ka mea aole he mau mea hou nana e hookaumaha i kona noonoo, ua hauoli pu hoi oia, no ka ili ole aku he mau hookaumaha @na maluna o kana kaikamahine, no ua mea i hauaia aku e kona makuakane, nolaila he hookahi wale no mea nui iaia, o ia ka hoomakaukau ana no ka la mare o kana kaikamahine e hoea mai ana.

            No ka makemake ana no hoi e hana mai i kekahi mea ma kona ano he keiki na Helena, kii okoa mai la o Alekana i kona makuahine hou, no ka hoi ana aku e noho, ma kekahi hale, e pili kokoke loa aku la me ka home o kona mau makua, me ka olelo okoa ana mai i keia mau uaolelo o ka kakee makua:

            "I kii mai nei au ia oe no ka hoi ana ae a noho ma kahi kokoke loa i kau kaikamahine. Aia he mau rumi lehulehu i hoolakoia no ka hoohauoli ana aku i kou manao, me ko'u waiho aku ia oe e haua elike me kau mau mea i makemake ai maloko o kela home, me he mea la, nou ponoi ia waiwai. O kou noho kaawale loa ana mai ia Dora mai, ua lilo no ia i mea hookaunaha aku i ka manao o kau kaikamahine, a i ko'u manao pu no hoi kekahi, pela iho la maua i hooholo ai, e hoi ae no kakou a noho i kahi hookahi."

            Nana aku la o Helena ma na maka o Alekana, a i aku la:

            "E noi e aku ana au ia oe i kau mau kuikala ana mai ia'u, no ka mea aole ana paha e kupono ko'u hoi ana aku a noho ma kela wahi, oiai he mau haumana ka'u e a'o nei i ka ike himeni. a o kekahi no hoi, aole paha e hoihoi mai ana kou mau makua ia'u, no ko'u lilo i wahine himeni, no ka hoonanea ana i na anaiua a ka poe hanohano o keia kulanakauhale, a o ka'u ia e kanalua loa nei, no ka maikai o ko'u hoi ana aku a noho maloko o kela hale."

            "Aole au mea e hopohopo iki ai, no kekahi ku-e ana mai a'u aku, a mai ko'u mau makua aku paha, maluna o keia kumuhana au e kamailio mai nei. Ma ka mea oilio maoli e ka madame, he mea ua'u e haaheo loa nei ka ike ana i kou kulana oiaio maoli, me kou lawe ana ae i na mea au e hana nei, ma ke ano pela iho la e pono ai kou noho ana ame kau kaikamahine, no na makahiki lehulehu aku nei i hala. I kekahi manawa, ua ala mai no ka noonoo ia'u e hoopau oe i ke a'o ana aku i kau mau haumana, a e hoomaha, me ka ili iho o na ko'iko'i apau maluna o'u, ka malama ana aku ia oe ahiki i kou mau la hope."

            "He mau manao maikai no kena au e kamailio ma nei e Alekana, aka i hoike aku no nae au imua ou ea, he hana hauoli loa na'u ke a'o ana i ka poe makemake mai. i ka ke himeni, o keia no hoi kekahi mea nana i hookaawale aku i na manao maikai ole apau mai ia'u aku, me ko'u ike maoli iho no i ka oluolu, me ka hoihoi mau o ka noho ana."

            "Ina ua paa loa no kou manao e lawe pu aw i kau mau haumana ma kou home hou, aole au hopohopo ana no ia mea, e hoolilo oe i kela hale i home nou poni," wahi hou a Alekana, a no kona ike ana aku, ua paakiki loa no o Helena e ola aku oia. me kela ano kahiko no i maa iaia. na hoopau loa ae la oia i ka hoala ana mai i na mea apau e pili ana i kela kumuhana, a hoohuli ae la kana kamailio ana ma ne mea e ae.

            Ua hoomau aku la no ko Helena noho ana ma kona home kahiko, ahiki i ka pau ana o ka la mare o kana kaikamahine, a oiai ke hookokoke mai la ke kikina o na hana hoohauoli, ma kela kulanakuuhale, ua lio keia i mea hoohauoli loa mai i kona manao, a he hookahi i pule mahope iho o ka mare ana aku o Dora me Alekana, akahi no oia a hele aku no ka makaikai ana i kona home hou, mamua o kona hoi ana aku e noho paa malaila.

            Ua hoea aku oia i na hora o ke kakahiaka, me kona hoohala ana me Dora ma ka hoomaemae ana i kela home, a ma na hora o ke ahiahi, i hoihoi aku ai o Alekaua iaia no kahi o ka mokuahi e ku ana, no ko ia nei huli hoi pololei ana mai no ke kulanakauhale.

            O keia ahiahi a Helena e huli hoi la no ke kaulanakauhale ma ka mokuahi, o kekahi ia o na ahiahi malie me ka hu'ihu'i maiakai o ka makani e pa mai ana, a oiai he mau hora kakaikahi wale no e kakali ai, alaila ku aku ka moku i ka uwapo, ua hoohala iho la o Helena i kona manawa, ma ka noho ana maluna o ka oneki.

            Aole he mea nui e ae iloko o kona noonoo, o ka hauoli wale no, elike me kana mau mea i hoomaopopo no kana kaikamahine, ame kona hoi aku a noho ma kekahi home kuaaina, a ke nana aku ma kona helehelena, ua hele maoli a lamalama, elike me ka poe i nele loa na manao kaumaha iloko o lakou.

            @ ka hookomo ana aku nae o ka mokuahi i ke awa, a e aneane aku ana hoi e hoopili i ka uwapo, ku ae la oia iluna a komo aku la iloko o ka rumi, no ke kau ana mai i kona papale, a no ke kii ana no hoi i kona paiki, alaila hele pololei mai la oia no kahi o ke alapii e waiho ana, mamuli nae o ka nui loa o na ohua e makemake ana e hoea ma ka paemumu o ka mokuahi, ua ku honua iho la oia ahiki i ke kaawale ana ae omua on a, iloko nae o kona nanea, i lohe aku ai oia kaawale ana ae omua on a, iloko nae o kona nanea, i lohe aku ai oia kaawale ana ae omua ona, iloko nae o kona nanea, i lohe aku ai oia i ke kahea ana mai o kekahi mea i kona inoa, ia wa i alawa ino aku la oia ia Keoni Hanafoda ma kahi kaawale loa mai iaia aku, aole o kela kulana keonimana i kamaaina iaia nei, aka he kulana puhuluhulu kona, o ke ano o na kanaka kela moku, a i ole, o ka poe moe ulu kona, o ke ano o na kanaka kela moku, a i ole, o ka poe moe paha ma na uwapo, a iwaena o ua pa papa.

            I kela ike ana aku no a ua o Helena ia Keoni Hanafoda, ua huli koke ae la kana nana ana i kahi e, me ka hoomaka ana aku e hele iwaena o ke aluka o na kanaka, a i hakalia no a pili ka moki i ka uwapo, o kona eleu aku la no ia, a oia kekahi iwaena o na ohua, i hoea mua iluna o ka uwapo, a maluna o ke kaa uwila mau loa o ka holo ana ae, i kau aku ai oia, a huli hoi pololei aku la no kona home, no kona makemake ole, e loaa aku ka ike ia Keoni Hanafoda no kona wahi i noho ai.

            Ma kela hoea ana aku o ua o Helena no kona ome, ua auhee aku la kela hiohiona o ka hauoli mai iaia aku, a hekau iho la ke kaumaha ma ia wahi, no ka mea, o kela oili ana mai o Keoni Hanafoda, e lilo ana ia i mea nana e hookau mai maluna iho on a, ame kaua kaikamahine, na haawina hookaumaha, oiai e ike ae ana ko Nu Ioka poe, no ko laua kulana oiaio me kana kane mua i mare ai.

            Ma kela po, ua anenae e hiki ole iaia ke hiamoe, a i ke ae ana ae hoi ma kekahi la mai, aole e hiki iaia ke lawelawe aku i kekhai hana, he hookahi wale no mea iloko o kona noonoo, o ia ka helehelena o Keoni Hanafoda e kau mai ana imua ona.

            Ma kela la holookoa ma ka hale walo no oia e noho ai, aole e hiki iaia ke hele no kekahi wahi, no kona hopohopo no, o halawai pu aku auanei oia me Keoni Hanafoda, a i ka manawa e kahi mai ai ka hele kahea mamua o ka puka o ka rumi hookipa, e lelele mau ana kona oili, malia paha ua kanaka nei kela i hoea mai la no ka ike ana iaia.

            I ka hoea ana nae i na hora o ke ahiahi, a i ka ho aia ana ae hoi o kona maa kukui, a paa hoi na puka auiani i ka paluluia, akahi no a loaa ka maha i ua o Helena. Aole ana mau hana e ae e nanea ai o ka noho ana o ka hale ma kela ahiahi, no ia kumu, kii aku la oia i kekahi o na huke moolelo hou loa a Dora o ke kuai ana a haawi mai nana, ma kela manawa a kana kaikamahine i hoi aku ai ma ka hale o na makua o kana kane e noho ai, a hoomaka iho la e heluhelu, me kona hoopoina loa ana aku i na mea maikai ole. nana i hookomo mai i na manao hopohopo iloko on a no kona palekana, o ka noho ana iloko o kela kulauakauhale nui

            O kona heluhelu aku la nae ia i kela huke moolelo, ahiki i kahi maikai loa, a piha hialaai no hoi, ua hikilele ae la oia, i ka hookaniia ana mai o ka hele kahea mamua o ka puka o kona home, a oiai aole ana kaikamahine lawelawe e noho pu la me ia, nolaila kii aku la oia i ka ohe kamailio ,a ninau aku la i ka makemake o ka mea nana i hookani mai i ka hele kahea, a o ka pane i loaa mai, e hoike mai ana, he manao ano nui loa kekahi i makemaekia ai e hoike mai iaia.

            No ke kuhihewa nae o ua o Helena mai ia Dora mai paha kela manao ano nui o ka hoouna ana mai ma o kekahi elele la, nolaila kauoha okoa aku la oia i ka mea mawaho o ka hale e komo mai iloko, me kona haalele an iho no hoi i kona noho, a hele aku la no ka wehe ana ae i ka puka, a o ka mea nana i hookahaha loa mai i kona manao, o ia no kona halawai ana he alo a he alo me Keoni  Hanafoda.

            Ua nanea maoli oia mamuli o kona manao kuhihewa he elele i hoounaia mai e Dora no ka hui pu ana me ia, nolaila ua wehe ae oia i ka puka a hamama loa, aia hoi o Keoni Hanafoda maloko o ka hale kahi i ku ai ,e hiki ole ai i ua o Helena ke pani hou aku i ka puka.

            Aole e hiki iaia ke pane aku he hookahi huaolelo, koa wa@e. no ka hele o kona helehelena a haikea pu. me ka hoi hou ana mai o kona mau ano kaumaha apau maluna iho on a, alaila kaa mai la ma ka aoao o Keoni Hanafoda, ka wehe ana i ka laua mau kamailio ana, ma ka pane ana mai:

            "He mea pono e ae mai oe e Helena e loaa kekahi manawa pokole no'u e kamailio pu ai me oe," wahi a ua o Keoni Hanafoda, me ka noho ana iho ilalo.

            "Heaha ke kumu nui o kou hele ana mai nei e hui pu me au!" wahi a Helena me ka hele a piha i ka haalulu.

            "No ka mea aole e hikiia'u ke noho aku, me ka ike ole ia oe ame Dora. Eia oia ihea e nalowale nei?"

            "Ua mare oia iko ka@e he elua ae nei pule ma nehinei aku la, a ua hala aku oia ma kana huakai makaikai me kana kane, aole e hoi mai no kekahi mau mahina loihi."

            "He nuhou ano nui loa keia au e hoike mai nei ia'u, a owai k@na kane i mare aku ai?"

            "Aole au e hoike aku ana ia oe i ka inoa o kana kane, mamuli o ko'u makemake ole e hooliloia ka noho hauoli ana o Dora i mea hookaumaha ma o kona ike hou ana mai ia oe, ke mea nana i hoopilikia aku i kona noonoo, no kekahi mau makahiki ae nei i hala."

            No kela mau olelo a Helena, ua noho kuule iho la o keoni Hanafoda, me kona ike maoli ana iho no iaia. ua auhee loa aku kela ano kahiko on a, i kamaaina ia Helena ame kana kaikamahine, a ma ia wahi eia oia he kanaka i hele a hohoma na papalina, ua poopoo hoi na maka, a o kona lole e komo ana, me he mea la, he manawa loihi ka paa ana maluna o kona kino.

            "Ua makemake loa au e ike ia Dora e Helena, a o kekahi kumn nui ia o ko'u hoea okoa ana mai la e ike ia oe in a kou hale nei." i pane mai ai ua o Keoni Hanafoda, i ka manawa i hiki ai iaia ke kamailio mai.

            "Ua lohe mua aku nei no oe i ko'u manao ,aole loa he @ann kupono nau ka ike hou ana ia Dora," i hoomau mai ai no o Helena i ke kamailio ana e ku-e ana  ikela koi a Keoni Hanafoda, e ike i ke kaikamahine a laua, no ke kumu, ke noonoo mau la oia, he hookahi no hopena e loaa mai ana ma kela hui pu ana aku o ka makuakane me ke kaikamahine, o ia no ka ili aku o ka hilahila ame ka ehaeha o ka noonoo maluna o Dora.

            "Aole e hiki ia oe e Helena ke hoole mai i ko'u kuleana e ike ai ia Dora no ka mea o ka'u kaikamahine ponoi no ia," i paakiki aku ai no o Keoni Hanafoda i ke kamailio ana, me ka noke ana iho i ke kunu.

            "Owau wale no ka mea kuleana maluna on a, aole o oe kekahi, elike me kau koi mai nei. O oe anei o ke kauaka nana i haalele iho ia maua iloko o ka hune, ka nele ame ka hilahila, ka mea i hoea mai i keia po a olelo mai he kuleana kou maluna o Dora@ O ke aloha keiki iho la anei ia, o ka aihue i kana mau kaukani dala, a hoolilo aku no na makemake o kekahi wahine okoa loa, i kuleana ole mai ia maua. He hana ku nei i ke aloha keiki, na kekahi, makuakane, ka hoomaunaua ana i na dala i manaoia no ke ho@ naauao ana aku i kana kaikamahine ponoi, iloko o na hana e @@-keia manawa, uo kou makemake e ike i kau keiki, heaha kau mea i hana aku ai nona, e kuleana ai oe iaia, ma ke ano he makuakane oe nona!"

            Ua hiki ole loa ia Keoni Hanafoda ke pane aku no kela mau olelo ku i ka oiaio a Helena e kamailio mai la imua on a, ana no e ike la nona iho, i ka nui o kana mau hana aloha ole, a ku no hoi i ka hoohilahila i hana aku ai maluna o ka makuahine ame kana kaikamahine ,a no kona noho hamau loa hoi, ua hoomau hou mai la no o Helena i kana kamailio ana:

            " Ua haalele iho oe ia'u iloko o ka nele, ka hune ame ka pilikia maoli no. oia mau hana au, ua ku i ke aloha ole, a in a owau ma kou wahi i keia la ,aole loa au e aa e hoikeike i ko'u helehelena, imua o ka mea a'u i hana hewa loa aku ai. Me kela kulana nele no nae i loaa ia'u ua hooikaika au ma na ano apau, me ka hoohana ana aku i ka'u mau kalena a ke Akua i haawi mai ai ia'u, o ka'u mau dala e loaa mai an. ua oolilo aku au, ma ka hoonaauao ana ia Dora, e ilo oia i wahine hanohano, a naauao, a he mea na'u e haahea loa nei ,ke olelo ae, ua lanakila au maluna o ka'u mai hooikaika ana apau, a ua auhee aku hoi ka nele ame ka pilikia mai ko'u ipuka hale aku.

            "Iloko o na makahiki he umi i kaahope aku nei o kona ola ana, he hookahi wale no ana mea i ike, o ia no ka noho kauoli ana, mamuli o ko'u pulama me ka makee no kona pono. Ua mare aku nae oia i kekahi kanaka maikai, he kanaka o ke kulana keonimana ma kona mau ano pau, he kanaka nona kekahi inoa i hilinaiia maloko nei o keia kulanakauhale, a o ka mea oi loa aku, ua olli mai oia mailoko mai o kekahi o na ohana hanohano o Nu Loka nei, a no ka hooma uana aku i ko Dora ola ana iloko o ka hauoli, ua konoia mai ae e ku-e aku i ko Dora ola ana iloko o ka hauoli, ua konoia mai au. e ku-e aku i kou makemake ana e ike aku iaia, iloko o kena kulana haahaa ou."   (Aole i pau.)