Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 5, 30 January 1920 — KE KULA KUMU MA KILAUEA CAMP. [ARTICLE]

KE KULA KUMU MA KILAUEA CAMP.

I (Hoomauia mai.) I He hookahi pule mamua ae oka la 22 o Augate, ua kipa mai ma ke oamp o Mr. Lorrin Thurston (Kakina) ine ' elua mnu hoaloha wahine haole. Uahookipaia lakou me ka maikai a.hooleiia lakou me na lei Whua i hana maiauia ' e na. linia o kekahi o na kumukiila. Ua noiia aku o Thurston e kamailio imua 0 nā kumukula ma ke ahiahi ana o ia la, a ua hooko oia ia noi. j Wahi a Thurston i olelo ai ma ia po, ' ua hauoli loa oia i ka loaa ana iaia he manawa no ka hui a launa ana me ha kumukula; ua hoakaka mai oia i kona manao no ka hoomauia ana o ke kulakumu nui Ki!a\iea iloko o keia makahiki ae, irta he mea hiki. Ina e holo ana ka lakou hoolala ana, e nialaina hou .ia no ke kulakmnu ma ia knhna ame kona iini e hoonui hou ia "ae he maii hale hou 'i liiki ai na kumukula kifne ame kn lakōu innu w.'ihiiVi> 'a'hie' n,i kbiki' po ke 'lonii na home uo lakou e hoomaha ai, a e hoololi ia ke keena iwaho, i keenu maluhia loa ia, ame kekahi mau hana ano hou aku, i mea e hoouanea ai uo na knmukula. t lle hool'ala wnle no keia nnna ame kona mau hon, wahi a Thurston i olelo mai ai, a ina e hookoia, ua manaoia he nui aku o na kumukula i hiki ole niai i keia kau, e hiki mai ana i keia kau ae. > I kekahi la, ua kaheaia mai au iloko o ke keena o ke kahukula, no kokahi manno a ke kuluikula i waiho inai ai imua o'u. Wahi ana: t T n kuka oia me k;i linianni o ke eamp e haawiia kekalii luau nui mamua o ka la 22 o Augate, ka hopena o ka hana; ua ae ka lunauui a wahi a ke kahukula, ua hooholo laua e kohoia owau ke komite nana e hpokele ia hana. r ka waihoia ana o keia kumuhāna imua o'u, aole au i haawi leoke i kuu ae, aka, tia noonoo mua iho au, he hnna nui kein i waihoia mai imua o'u, a o na j mea e hiki ni o keia hana, o in no na liinakokua i piha i ka niakaukau i ka hana, o na pono meaai, a o ke (lala. Ma--1 liope o ko'u noonoo ana, ua pane aku au i ke kahukuia e haawi oia ia'u i manawa no ka noonoo ana no keia luau, oiai able ka hiau he hauii liilii, he hana nui a e hanaia keia hana me ka niaikai. Ua ae mai oia mo ka mhikai. la wa ua hele aku au ma ko'u rumi moe a hui me ko'u kaikuaana Jennie, a kiika pu me ia i ka manao i waihoia mai iUiua o 'u. I ko maua noonoo ana a kuka like, ua hoholo maua e kakoo i ke kahukula ame ka lunanui a haawi nku i kuu luau. Ua hele hou au*e hui me ke kahukula ame ka lunanui a haawi ku i kuu ae, me ko'u wehewehe pono ana aku in i laua i ke alahele e hiki ai ke lawelawe ia keia hana. O ka puaa ua loaa ia, •oiai \ia hanai puaii na kumukula ma ke eaiiip. He eluia mini puaa keokeo ntū a momona. O kahi e loha ai o ka opae, limu, inamoua, opiKi nie ke iiala; a wahi a ke kahukiila, e kukala arta oia i ka | ainaawakea i na. kumukula o ka apn'u e inake'niake'iina e kokua no ka liolomua 6 ka lufiu e haawi ma.ke dala 1 mU ka mea e hiki' iina, m'a ka lima o ke komite' o ka luau.' • ' I • 'Ma 'ia aiiiahi, ua haawi mai o Tlmrslofl'he $SO, "a o ria laimukula fio lioi he mau <lala a piha he $50. Kuka hou iho ,-aiu :me ko'»4 kaikuaiina e kahea i ko • -nwiua makuahine ma Hamakua nei e pii mai mn: ke tfaliip i kakoo no ka muun hana. kelepona mai iaia, a wahi nna, e hoao ana oia o hiki malaila. I ko'u lohe ana ia olelo mai ko'u makuahiiie, un hoolana nui ia mai ko'u man"o a hoonee nialie aku au i ka'u papa- ■ liana imua. j Ua kakau au he leka i ko'u auntie, Mrs. Mihana Ai, ma Hilō, me ka hoouua J pu ana i na (lala iaia e nonoi aua iaia j e kokua mai oia i ke kuai ana i ka poi e lawa ai no 200 poe ai, ka i 'a, ka opae, ka ula, ke kulolo, ete. T T a hoolakoia keia mau mea apau, a i ka hiki ana o ko'u mama ma Hilo, ua hooponopono pu oia no keia mou mea i kauoha?a ai.

[ Iloko o keia nianawa a'u e hoolala J nei i neia imiu pono no ka liiau, ua no- | noi hou ia mai 110 au e haawiia i ahaniele i mea Hawaii wa)e no i ka po Poakahi, a i '010 Poaluai paha, īhainua o ka la e haawiia ai ka luau. | Nui ko'u noonoo no ka hooku'i o na hana, aka, noonoo hou iib au, o na hana j •iiui apau a i ku i ka maikai, a waiho j I aku iloko o ka 'u leo pUle i ka Makua Lani 6 kakou, e kakoō mai ana no Oia. j TJa ae aku au i keia manao o Miss LaWreneg, ka wahine haole malama \m-' ke o ka Hale Buke o Honolulu, a hoomaka au e hoakōakoa i na kunmkula | Haiv-aii &p«u, a olelo akii ia lakou e ahi i like kakou iloko 6 keia haua', a na ka hopena o ka hana e hoike mai ia kakoti. [ l T a ohohia like mai kela anle a ua Ja'o aku au ia lakou i keia himeni, e pili ana i na mokupuui o Hawaii. I ka lohe ana o Kakina, ua olelō mai oia hē hiki no iaia ke himeiii Hawāii, ia wa ua noi aku au i kona oluolu e komo pu mai e kakoo ia inakoii. T. T a ae niai oia. Lohe ke kahukula. olelo pu mai oia ua liiki no iaia ke himeni Hawaii, a no keaha e hiki ole ai iaia ke komo pu mai me makou. l T a paiie aku makou iaia, o ko 'makou hniioli ia o kona komo pu mni me makou iloko o ka makou ahamele. He mau olioli kekihi a mnkou i hoopaa e pili ana ia Pele. ma ka olelo Hawaii, a ma ka olelo haole. lle hu ko m.ikou aka ia Kakina ame MaeCaughey i na himeni a makou e hoamoamaa ana me na uliuii. He «phipH ka laoa uei liana, ia makou e kani oeoe nnn i fca F sharh ame A flāt. Aka nae, i-ka aneane e hoea i ka wa e weheia ai o keia ahamele ua nani maoli no "wahi a na olelo i pa mai ma ko makou mau pepeiao. • TTa kakiia ka poe npau e heie mai ana ī keia ahamel* he 25c, a o keia m a u dala i loaa, ua hooliloia uo na p.niio 6 ka luāu mo kn halihahia ana mai o na uknna mai Hilo a- i ke eamp, no na moa momona me ka niu o Puna moi. I ka po Poakahi, ua haawiia he ahamole Kypav e na • kuhiukula no o ke eamp malalo o ke alakai ana a Mrs Jarrett Lewi s o Hilo. Maikai keia ahamele a ua piha pu ka hale ia po l ka poe makaikai. I T ka po Poalua iho. o ia ka "PrfeNipht" ka makou ahamele, ua hoowehi-1 wehiia ka asseinbly hall me na lau ama-1 u, maile, leh\ia ma kekahi aoao o ka 1 rumi, nse luna pu o ka mmi, a ma kekahi aoao o ka runii nfl kii pena a Twiae Smiih. ka hunoha a Kakina. Nani kela'• rumi i keia po, a i ke kani ana 0 na pila ukulele ame ke ? nit. ar a k» mnkou mau kpmalii, ua hoomaka mai ka pa'ipa'i ana- o ke anaina. Hoooioia kekahi o nrt.kulrpivuvyiJa..a o kekahi.ua waihoia e a malie. I ka hora 8 ua weheia ae ka uhi omua a kuku aku ]a makou mamua me ka

mele ana <4 lke i kn Nani o Kilaiha, " pau ia himeni ua kahea hou ia mai makou, aole nae makon l hoi hou', a no Ua mea e hahai ana no kekahi a|'ui.a iiou ilio no o ia ke mele o na mokup. i i. .Elike me ke ano o ke ku ana o na m. i;u I puni,-pela i hele inai ai kela amo 1 , ia kona wahi. | He ewalu mau kaikamahine i ku mim |ko lakou wahi, a i ka paft ana o keia, ru )haawiia he ko-wa no ke tabalo o ho ikeike pu ana ia HiP t nka-.r-Itiß l'oli <» Pele (na Miss Ileleu Beftl'eiMtfiii) «• no ho ana iluna o kekalli koki ine na leh.ia maha'i apuni koua koki. 1 ka pnu hna o keia, ua ho-aia nuii 1 he ahi ulnula, a ih wa i malamalama |.u ; ne ai tia inea -aimu iloko o na ulul:i;ut jlohua ame na. la-u o k6 kuahiwi. i'-ui J keia nouoho iho la na kaikamahino i!a i lo o ka moenn, a ia wa i komo mai ni 1 o Kakina ame Mr. MacCaughey e m, K- ! himeni ua pA'ipa'iia mai makou n j kahpa hoti 'ia b hilhehi hou ia "Nn.i mealani; ,, a<fle.*i.'te i h66ko .-iku, 1 <>iui o ke 61toU : a'PC»t» ka ; ma'kou i nu !,• •' ! ;t "O'u'!' j Pau keia, lia'i aku kekahi o makou i I na iiloolelo o Kahawali, ka loea liolo h■>|lua; moolelo o Kainapuaa ame Pele, :un<> Lohiau ame Hiiaka. Pau keia mau moolelo, he ma.i hii>i nl hou no, a pau ia Hawiii Ponoi nme Aloha Oe. Mahope o ke.Ja he hulahula. I Ma keia po i ikeia ai ka nui lehul. l k l'O im makaikai i hele mai i keia ahn. mēle. Mamua o ka weheia nnn o keia ah.imole, ua halawai iho la au me ko'u makuahiue ame ko'u auntie, a nui ko'u .! Kauoli. I kekahi la ae, ua hoomaka n a kou e lawelawe i na hana e pili ana no ka luau, o ia ka 1a 28 o Augate. Knluaia hooknhi puaa, a ua lanlaiii.i hookahi puan. Na ko'u makuahine kuhikuhi i na hana apau e pili ana k'n puaa, moa, opihi, ete., a ia'u hoi hoomakaukau ana maloko o ka rint i aiua me ko'u mau kokua; e hoowehivi hi ana kekahi i na paia o ka hale me n.i lauhala, palai, kekahi e halii ana i na pakaukau nu» na pua lehua, ka kcka!:i awapuhi, ka kekahi he pua rose akaia, a i ka pau ana o na iioouluwehiw- i,i ana, ua hele maoli no a nani. I ka hora eha me ka hapa o ia auwin la un pau ka makou hana, n kali wale uo i kn hoen o na hoaloha ame na nuikamaka i konoia. I ka liora 5:30 o ke ahiahi, na ino'a ilio la ka puna i kaluaia ine. na lanlan, 'o lea uala no hoi kahi. I ka wa e lm -ia iina ka puaa mai ka imu mai, ua nkoakoa aku la na haole i ilee mua ole i k-* ano o ke kalua puaa ana maha'i o ka imu ame nn mea pa'ikii, un pa'iia la ka poe e lawelawe ana i ka puna ' kn j>iha eleu. j Ika hora oua nonoho iho la na kunm | kuln o ke oamp ame na lioaloha i kon-'ia, j ina ha'i oke pakaukau, aua na kit> ei.i i hoopilia na pa puaa me ka laulau, ma j kahi o keln ame keia e nolio ana, me ka j mehaiia o ka puaa. j Mamua oka ai aiia, ua hoomaikaiia j ae ke Akua no kona lokomnikai ma n.i mea apau i na kumukula rime na j»oo o ; nn hana o ke eamp ame kana i hoolako lilako mai ni no na m?a aj>au ma ia ka j liun. Pau ka pule niia ua hoōiiuu iho ln na mea npau i na meaai ouo i hoomakaukauia. ; Ma ke jroo o kn pakauk'au' mua ka lunanui o ke eamp, o na hOowehiwehi oluna o keia pakaukau, he jma awapuhi me na palapnla *i; j)akankau elua, o Mr. ! MaeCanfithey ma ke poo, a o ka poe ma | kona j>aknukau, oia no na koinisii)h, kakauolelo, na poolmmu nui ame na kumnkula, o kona hoowehiwehi he pAlapalni nme ka hy»lrangen ame klt nwe akaln; kula; j)akaukau 3, lioowehiwehiia me ku j>alapālai anie ka lehua o ke kuahiwi, a mit ke poo o keia pakaukau o Kakina, a '.naha'i o keia pakaukau kana kaikain:ihine ame kana hunona, na le«te hoaloha nme hn maknmaka i kouoia. Ke pakaukau 4 ho pua ponimoi me ka palapalai kona hoowehiwehi ia ana a o •Mrs. Emoiy, ka wahine haole makuahi ne o ke eamp uia ke poo. ' Pakauknu o Miss Etta Agee ma ke poo, hoowohi wehiia keia pakaukau me ka fusia ula ula ame ka <ieisy keokeo; pakaukau t>, 0 Miss Mary ('amphell nia ke pob, h«>owehiwehiia keia pakaukau me ka p.'ilaj)ala'i ame ke ealla lillie». . 1 ka ai ana o na mea ajiau, Ua hinu ni ae he kalapu himeni. Ika hoomnhn ana | he o kn hime.ni, na kamuilio ae ka j>«>.' ; haiolelo, oia o Mr. MaeCaughey, Mi. j W. Smith, nme kekahi mau haole e :ic. [ Ua ai a ua lawa iui mea apau, a tta pilia ua men apau i ka hauoli. ! Mahope o keia ai a«a, ua nl iho ua kuene, a mahope o ko lakou ai ana, ua oleloia lakou e hoomnhn a na ke kahn kula nui, ke komiahia, kn haole o kn lu:» l»ele anie ka poe lima kokua c ae i hoomaemae īia j)akauk«u ,a lroloi i na |-a. pa kialia, n pela aku. Aohe no hoi i loihi ihō, ua j>nu tvi mea npnu i ka maemae. I kā'poe c haiia ana, i kekahi poe e hulahula ana ma ka aaseml)ly h'all, a nm k-\ hoia 12 o ia j>o, ua pau iho la ka liulahula ana m.ka himeni o na mea apau, " Aloha o<," a hoi aku ka poe hoi a koe iho ka i-o - 1 koe. (Keia pu!e ae e hooj)auia ai keia moolelo.)