Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 5, 30 January 1920 — HE PANE I EA MEA POLOLEI. [ARTICLE]

HE PANE I EA MEA POLOLEI.

E Mr. SoI. Hanohano, Aloha oe:—E oluolu hou mai kou ahonui e hoike ae i ke akea, ina he mea hiki no kela poomanao e kau ae la maluna, a mamuli o ko'u ike hou ana iho i ka hoolaha a Kalokuokamaile e pili ana i ka moolelo , kuauhau o ka Moi Liloa, a'u hoi i ike iho ai i ka oiaio ole o kaua hoolaha i hoopuka ae ai ma ka Nupppa Kuokoa, ao ia ka'u e hoakaka hou ae nei o ka'u ka oiaio, he pane i ka mea pololei. Auhea mai oe e Kalokuokamaile, ua ike ka lehulehu apau, aole loa au ,i hoolaha a hoopuka ae ma ka nupepa e pili ana no ka Moi Liloa, aole loa; aole no i ( hoopuka ae o Kapuaokuakeaikalaokanalii ma kann hoolaha e olelo ana la o Liloa (k) noho ia Kapulani, aole loa; aole i hoopukaia pe la ,uae hakuepa nei. O kana i hoopuka ae ai penei: O Umi moe ia Kapulani, aole o Liloa ka i moe ia Kapulani, elike me kau i hoolalia ae ai, a ike ka lehulehu apau, a 'u e manao nei la he kanawai no ia nou e liopuia ai a noho oe i Kawa i ka ai kamanO, oiai ua pili oe i na hana hakuepa. No Kapulani, ke hooia aku uai au, j»a hewa ka hoopuka ana a keia ohana i ka inoa, aka, aole ia i pili i na hana kanawai, aole no ia ho hewa ano nui e i>ili ana i na hana hakuepa ,elike me kau e epa nei i ka mea i hoopuka ole ia, ma ka nupepa, oiai o ka wehewehe ana a Kapuaokuakeaikalaokaualii mai ia Liloa ahiki raai ia Kanoena, uona ke kuauhau i hoopukaia a ka mea e kakau nei i ike iho ai he pololei loa, a loaa mai keia ohana ma ka lalani pololei. Ea, e hele no hoi maluna o ka mea i oleloia, aole o ka ahi wale aku no i keia poe i kuleana v ole aku keia ohana iloko o lakou, elike me ka» i hoopuka ae ai e olelo ana penei: Kahakumakaliua. (k) moe ia Akahiailikapu (w) Koihalawak (w), Keawenuiaumi (k), moe ia KoiWlawai (w), Kanaloakuaana Lonoikamakahiki, o ia ka pololei. Ea, e hoolohe mai e, heaha ka like o ka wahine mua ame ka wahine hepe a Keawenuiaumi i noho aku ai, a manaoio mai ka lehulehu e noho ana mai na mokupum Jike ole o keia wale no ka wa ; hine (Koihalawai) a keia alii i noho aku ai, aohe hou aku- s . Aole anei oe i ike i ka hoolaha a Kapuaokuakeaikalaokaualii e" olelo ana penei: Ō Keawenuiaumi moe ia Hoapiliahae, hanau mai o Umiokalani, ko lakou knpuna olalo i hele mai ai a loaa mai keia ohana ma ka la-lani pololei, o ia la. Eia hou no keia wahinē a Keawenuiaumi i noho aku ai o Haokalani ka pololei, aole elike me kau i hooioli ae ai o Haolani, a na laua mai o Lonoikamakahiki, i aoho aku ai i kaoa wahino ia Kaikilanima'ipani'o, hanau mai o Keakehanauikawahi (k) ame Kaihikapumahaua (k), o keia ke kupuna kualua o Lonoikahaupu, ma ka lalani pololei. Eia hou, e hoolohe hou mai oe, heaha ke kuleana o keia ohana e kii aku ai i na makua o Koihalawai, oiai aole oia ko. lakou kupuna o ka pololei mailalo mai, au hoi e ohiNrale aka uei.ia Keliiokaloa ma ame na makua o kana wahine (Makuahineapalaka), .o ia anei ka moolelo a Kapuaokuakeaikalaokaualii i hoopuka ae ai nia ka uupepa Kuo- . koa? Aole loa. Uwoki, ke olii aku nei oe a hu mawaho o ka palena; eia hou ke ole'o mai nei e hoolohe aku i kana lalau, e olelo hou mai nei o Kanaloakuaana Lonoikampkahiki, oia kana mea i ike ma ka mooJe!o pololei. Ea, nohea mai? Aia ika mookuauhau hea? He mea oiaio o Kaikilaninuialiiwahineopuua ka wahiue aloha a Kanaloakuaana, aolie inua hou mahope aku o keia alii. O keia wale no ka inoa a kona makuahine alii i kapa aku ai maluna o kana keiki, o ia ka mea i ikeia a i paa ma. ka moolelo pololei; o kau e olelo nei aole oe i kau i ke koma e hookaawale ana ia Kanaloakuaana ame Lonoikamaka'liiki, a o keia ka hooholo pau ana o ka inoa o keia alii; nohea mai la kana moolelo lalau e olelo nei, oia ka mea i ikeia ma ka mohielo pololei, me ka olelo mai ua a'o ia no auei oe ike a'o kiko ame ke a'o heluhelu! Sure, he polopeka maopopo loa keia i loaa na kalena }ke i hoonaauaoia. ma na kula, ua a'oia au, a uA ike i ke a'o kiko ame Ice a'o heluhelu. Eia hou, ke olelo mai nei no ka loaa ole o ka inoa o na keiki a Kameeiamoku, aiiie na keiki aku a Kepookalani, a no ka paa ole o ka mooknauhau. Ea, heaha ke kuleaua aku i ka nui o »a keiki Heaha kou kul.eana iloko o TRkou? Ma o keia keiki %*le no a Kameeiamoku, oia o Kepookalani i kuleana aku ai keia ohana ma ka lalani pololei, 0 ia la, aole i ka nui o na keiki, oiai aia no he poe alii mamua aku o Kameeiamoku ahiki aku ia Liloa, uona ke kuauhau i hoomaka mai ai, a o kekahi o ia poe alii, ua uui ko lakou hanau ia ana mai, aka, aole loa i makemake ka mea e kakau nei e hana pela, e hoopiha wale mai i na kolamu o ka nupepa. E nana i kou mookuauhau i hoopuka ae ai ma ka Nupepa Kuokoa, e 01010 ana penei: O Mauna Kapuoanui noho ia Napelakapuokakae, hanau o Kapaniau (k), Kanpekamoku (w), Kaleiauki (w). Puhi (k) ame Kama (w), aka, o Kaupekamoku o ia kou kuleana o ka' lalani pololei, aole i ka nui ae o na keiki 1 koe. oiai he kuleana pili lewalewa kou ia lakou ,a pela i kuleana ole aku ai keia ohana i ka n'ui ae o na keiki a Kameeiamoku ame ka nui o- na keiki aku a Kepookalani. E nana hou i kou mookuauhau ia Kalaninuipaikalani Keoua, ua nui kana mau wahine like ole i noho aku ai, ua aui no nae na keiki i lianaoia mai. aka/ ma kahi'o ka <hookolo akū o ka lalani pololei \ hele mai ai, e liookolo aku malaila, aole i ka nui mami, e olelo nei oe he akioma kou ma ka lalani pololei. Ea, ina he akioma pololei kou, e helo hoi ka olelo maluna o ka pololei, aole o ke kaena mai i piha loa me ka hooio, na 'u e kaeua iho a na kuu kaikuahine, ka mea i mare aku i kekahi o na keiki a ka ohana Holo, Kahoonewanewaonalani, i ike nui ia e ka poe apau o keia kulanakauhaW, ame kana wahine, ka mea i komo aku iloko ka hui ana pukaua, ka 'hale o na 'lii a hoike ia mai he koko alii piha, i kiloulouia iloko ona mai ka moku o Keawe a hoea loa aku ia Manokalanipo, a o ia makou nei: he t>oe akioma oiaio ma ka lalaui pololei loa. Eia hou, aia i ka hope loa o kau e olelo nei e hana ka mookuauhau a poEa, aohe ia he ninau hoopaapaa ko'u aoao, he poe keia ua hanaia a kialo'elo'e ka moolelo.'o oe kau e uana īho a hele ae i ka hui a na pukaua e hoopololei ai i ko ame ko mookuairhau, a o ka hoop.m ana keia o ka'u. Owau no me ke aloha ame ka Luna\iooponopono ko'u mahalo. KAOPUAHIKIAHIAHI. F. Lane, Honolulu.