Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 6, 6 February 1920 — Page 5

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no Keoni Hanafoda

Ka Hua Awahia o ka Uhauha me ka Puni

Lealea-Loaa Nae ke Kaulana

ma ka Hoomanawanui

            Hoko o kela manawa a Helena e hoakaka mai ana i kona manao imua o Keoni Hanafoda, ke oni wale la no ua kanaka nei i o a ia nei, maluna o kona noho, no ka mea, aole loa oia i noonoo iki, pela iho la oia e hanaia aku ai e Helena.

            Ma kahi uae o ka pane pololei ana aku i ua olelo a Helena i kamailio mai ai iaia no kona aoao maoli, ame ka hiki ole hoi iaia ke ike ia Dera, ua hoolalau wale ae la no ua o Keoni Hanafoda ma ka i ana aku:

            "Iaʻu i ike mua aku ai ia oe ma nehinei, mahope iho o ko kaua kaawale ana no na makahiki he umi i hala ae nei, he keu aku a ka @amalama o kou helehelena, e hoike mai ana, i kou piha me ka hauoli, oiai hoi au i nana iho ai iau, ua hele a piha i ke kaumaha ame ka ehaeha. Ma kau uana aku, ma ke ano o kou noho ana, ua nui maoli kau mau dala i hiki ai ia oe ke noho iloko o keia hale."

            "Aole he kumu e ae o ka loaa iau o ka noho oluolu ana, mamuli mai no ia o koʻu hooikaika kino wahine ana, ma ka hoopukapuka ana i kaʻu mau mau kalena a ke Akua i haawi mai ai, me ka hoomaunaana ole i ua manawa maikai apau e hiki ana iau, ke huii aku i mea e loaa nui mai ai ke dala, a hui pu iho me ka hoomakaulii, ua kokua. nui loa mai ia mau ano, i kou noho ana me koʻu noho ana me kaʻu kaikamahine"

            Ma kaʻu mau mea e hoomanao nei, o kou inoa i ikeia ma keia kulanakauhale, a iwaena paha o na kanaka hanohano @@@@@@ nei, oia no ka Madame Foda, aole anei pela?"

            "Ua kiola aku au i ka hapa mua o kou inoa, no koʻu ike, ua lilo ka hapa mua o koʻu ola ana i mea waiwai ole, a lawe mai la au i ka hapa hope, ma ke ano he mea kokua mai ia iaʻu. ma kaʻu mau mea apau e hana ai. I na aole kuu kaikamahine, in a ua kiola holookoa ia e aʻu kela inoa, a lawe ae i ka inoa o koʻu makuakane ponoi."

            Hoka wale iho la no o Keoni Hanafoda, oiai aole he mea hiki iaia ke pahe aku, mamuli o kona ia maoli ana iho no, i ka oiaio ame ka pololei o na olelo apau a Helena e kamailio mai la iaia, no kona mau ano o ka wa i hala, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane hou ana aku, ma ke ano hoolalau no:

            "Me he mea la, ua oi ae kou wahine uʻi, mamua o kela manawa aʻu i ike hope ai ia oa e Helena," me ka hakilo pono loa ana aka o ua o Keoni Hanafoda ma ka helenahelena o Helena.

            "Hoko o keia mau makahiki he umi o ko kaua noho kaawale ana, me he mea la, aole he wahi aloha iki iloko ou i koe noʻu."

            "Ua nele loa ia mea he aloha iloko oʻu no kekahi kanaka ku i ka lokoino ame ka makee i kona ohana, o ua kanaka la, oia no oe e Keoni Hanafoda, e komohia okoa iho ai no ka hilahila iloko ou, no kou hoao aua mai e hoala i na mea i kanu kahiko loa ia iloko ou, no kou hoao aua mai e hoala i na mea i kanu kahiko loa ia iloko o ka lepo."

            "Nele ae la hoi oe i kekahi wahi aloha noʻu nei, pehea aole anei, he mau hoomanao ana no kela mau la a kaua e noho pu ana, na la aʻu i ike maoli aku ai no i kou paulele me ka hilinai piha maluna oʻu, e hooikaika ana hoi e hoolilo iaʻu i kanaka maikai? Malia paha ua noonoo oa, mamauli o kou lohe hou ole noʻu, iloko o kela mau makahiki loihi, ua make maoli no au, a ua lolo koʻu make ana i mea hoomama aki i kou manao, pela anei ka mea oiaio loa e Helena?"

            "Aole loa he mea aʻu i noonoo kou aku ai nou, mahope o kou holo ana me ka wahine au i alualu aku ai me he aka kiuo wailua la, a no ka ika aua ua make paha oe, a i ole ke ola mai nei no paha, he mea liilii loa ia i koʻu noonoo ana, koe wale no ka hoao ana e hoauhee aku i koʻu mau manao kaumaha apau, no ka pono o kuu kaikamahine"

            "Eia no nae paha kekahi kii o Dora me oe i keia manawa ea, ua hele au a makemake loa e na@a, aku i kona helehelena, ua loihi maoli kei mau niakahiki o koʻu kaawale ana mai iaia mai, malia ua loli loa ae kona helehelena mai k@ʻu mau mea e hoomana o nei nona," alaila leha aku la ka naua ana a Keoni Hanafoda ma ka paia, in a paha e ika aku ana oi i kekahi kii o kana kaikamahine.

            Aole he ae mai, a hoole mai, paha o Helena, no kona ike no, aia kekahi kii o Dora ke kau mai la ma ka paia, a o kekahi no hoi, ua piha loa oia me ke kaumaha no kei hoea hou ana aku o Keoni Hanafoda, ke mea nana e hoihoi hou mai i na haawina ana maluna o Dora.

            No ka hiki pono ole i ua o Keoni Hanafoda ke ike aku i kekahi mau kii mai kona wahi aku e noho ana, ku okoa ae la oia iluna, me ka hele ana ʻaku e nana mai kekahi kii a i kekahi, a noho iho la no hoi o Helena, me ka piha i ka haalulu, a nana aku i na hana a kela kanaka.

            O ka hele nae ia o ka huli ana a Keoni Hanafoda a hoea imua o kekahi kii nui o Dora e kau ana ma ka paia, he kii hoi i paʻila mahope iho o kona mare ana ia Alekana, ia wa i hooho ae ai ua kanaka nei i ka pane ana ae: "O ke kii anei kei o Dora?"

            "Ae, o kona kii kena," wahi o Heena, me kona noho malie no maluna o kona noho.

            "He keu aku maoli a ka wahine uʻi, ua kulika loa no me oe, ma kela ahiahi aʻu i lawe mai ai ia oe he wahine mare naʻu Iawai oia i make aku ai?" wahi aua me ka lea kuoo, me he mea la e hoike mai ana oia ina ua mare aku kana kaikamahine me kekahi kanaka o ke kulana haahaa, alaila e hoao ana oia e kaili hou mai i kana kaikamahine mai kela kanaka mai, no ka mea aole i kupono kekahi wahine uʻi elike me Dora e lilo i wahine na kakhi kanaka, haahaa a nuku paha o kona waiwai.

            "Aole loa au e hoike aku ana ia oe, i ka inoa o kana kane i mare ai," wahi a Helena, me ka komo ana iho o na manao hoomaikai iloko on a, no ka loaa ole ana iaia o kekahi kii o Alekana maloko o kona home.

            "I wahi nae e hoopauia ai kou pohihihi no ke kane a Dora o ka mare ana aku, he kanaka oia a kekahi makuakane, a makuhina paha e ha@oli loa ai e haawi aku i ka laua kaikamahine i wahine nana. a no ka mea ke haah@o loa nei au. no ka loaa ana ia Dora o kekahi kanaka elike me ka mea ana i lawe mai ai he kane naua, ke kanaka hoi i loaa ke aloha oiaio, ame ka make@ kui'o no ka wahine ana i lawe aku ai i kokoolua nona, a o ka make wale no ka mea nana e hookaawale e ia laua."

Mokuna XVI.

            Ua like keel mau olelo  Jelena o ke kamailio ana aku, me ke pali la e hou okoa aku ana i kona puuwai, mamuli o kona ike maoli iho no i kona auo, i ke kulike ole me ke ano o ke kane a kana kaikamahine i mare aku ai. Ke ku malie la no oia nana i ke kii o Dora no kekahi mau minuke hou aku, e hoike okkoa mai ana hoi kona helehelena, no kona piha i ke aloha no kana keiki, ke kaikamahine hoi ana i haalele aku ai, me he mea ole loa la iloko o kona noonoo, ma o ke alualu ana aku mahope o ka wahine hanakeaka.

            I ke pau ana nae o kona nane ana i ka kii o Dora, nee aku la oia ma kekahi mau wahi okoa aku oloko o kela keena, e kilohi ana hoi i na ki ame na lako hoonani hale maloko, a i kona hookokoke ana aku nae i kekahi puka, ku Iho la oia, a i mai la ia Helema:

"E ae mai @@@ nei oe e komo aku au maloko o keia rumi? Ke makmake nei au e ike i ka rumi O Dora, no ke ake i ke ano o ko olua noho ana, i loaa ai he mea na'u e hoomanao ai, ke kaawale aku au mai keia hale aku."

            "Aia no ia i kou manao, ua hiki ia oe ke hele e makaikai ma kau wahi apau i mauao ai," wahi a Helena, me ka palulu ana ae o kona mau lima, ma na maka, no kona makemake maoli i kela halawai pu ana, aka no ka lilo o ia hui ana, i mea e hoala hou ia mai ai ua hoomanao ana o ka wa i hala.

            Komo aku la ua o Keoni Hanafoda @oloko o ke keena waiho buke, ka nana la oia i na lako hoonani hale maloko o kela keena, ua like no k maemae me kela keena a Helena e noho mai la, alaila komo ae la maloko o kekahi rumi moe, a ike oke aku la no oia, o ko Helena rumi ia, a ma kekahi aoao mai ko Dora rumi.

            Ma kaua mau mea apau e hoomaopopo loa la, o kela ka rumi oi ae o ka nani o na lako hale, koe wale no ka moe, ua kaokoa ae ia mai na lako boonani e ae maloko o kela rumi i loiji loa ai kana nana ana me kona piha i ka ilihia, me he mea la, aia oia maloko o kekahi wahi hoano loa kahi i ku ai.

            Ke nana la oia i na kii o na hoakula o kana kaikamahine e kau mai ana ma ka paia, pela hoi na pine omou maluna o kona pahuume, he mau pine no kakahi ana i ike ai maluna o Dora iloko o kona mau la opiopio loa a lakou e noho like ana, e waiho mai ana no, ua lilo kela mau mea, ana e ike la, i mau mea e hoalaia mai ai kana mau hoomanao ana ua kana kaikamahine.

            O ka hele hoi ia ahiki i kona hoea ana no kahi e ku mai ana o ka moe, nana mai la oia, me he mea la, o kaua kaikamahine okoa no, e hiamoe aku ana, a no kona piha loa i ke aloha: hopu okoa iho la oia i kekahi n@@@a, a puili aku la iloko o kona poli, me ka hookahe okoa ana aku i kona mau waimaka o ke aloha keiki.

            No kekahi mau minuke kona hookahe ana aku i kona mau waimaka, ia wa i hoihoi aku ai i ka uluna ma kahi i waiho mua ai, a nee hou aku la i ka nana ana i na kii ma ka paia. He kii kekahi o Dora e kau mai ana i pa'iia me kona mau hoakula o ka papa hookahi, mahope iho o ka puka ana mailoko mai o ke kula, lalau aku la oiao i kela kii, me ka hoopili ana ae ma kona mau lehelehe, alaila Lookomo iho la maloko o ka pakeke o kona kuka, o kona haalele @@@ la no ia ialoko o kela rumi, a oili mai la iwaho.

            E waiho mai ana no ka rumi aina, ma kekahi aoao mai, nana wale aku la no nae oia i kela rumi, a hoi pololei mai la no ke keena a Helena e noho aku ana.

            "Ua lawa iho la no ko'u makemake, ua ike au ia oe, nolaila e hoi ana au, a mamua hoio ko'u makemake, ua ike au ia oe, nolaila e hoi ana au, a mamua hoi o ko'u haalele ana iho ia oe ke haawi aku mei au i ka'u mau hoomaikai ana he nui, ho kou ae ana mai ia'u e makaikai ialoko nei o kou home."

            Ku ae la o Helena mai kona noho mai, me ka hele ana mai imua o kahi a Keoni Hanafoda e ku aku ana, me kona hele a piha loa i na manao kaumaaha, i ka hoomaopopo mai, o kela kanaka u'i a kulana hiehie o Keoni Hanafoda, aole ia maluna on a i kela manawa, aka me he kanaka la oia o ke kulana kuewa maluna ka ili o ka honua.

            "Ia oe e haalele mai ai i keia hale, ihea oe e hele hou aku ai!" a i ninau mai ai ua o Helena.

            "Aole he maopopo o ko'u wahi e hele aku ai i keia po," i pane aku ai no hoi ua o Keoni Hanafoda.

            "Pehea i pololei ai kau hele ana mai nei e huli a hoea i ho'u hale nei?"

            "Aole loa au e hoopilikia hou aku ana ia oe e Helena, a i kekahi poe okoa aku paha, aka nae mamua o ko'u haalele ana i ho ia oe, inahe wahi dala kekahiau, alaila e haawi mai oe na'u, no ka mea ua hele au a nele e ku aku la, he mau wahi peni u u@ku wale no koloko o ko'u mau pakeke, a aole a'u mau mea i ai ai, mahope o kela ike ana aku a'u ia oe ma nehinei."

            Ua aneane e hiki ole ia Helena ke kaohi aku i kona mau waimaka, ke haalealea ae la ia ma kona mau lihilihi. Iaia i huli aku ai ihope i na la a Keoni Hanafoda e kaahele ana me ia, aia wale no iloko o ka loko, ka hanohano me ka nui o ke dala iloko o ka pakeke, eia ka e ha@le mai ana oia mailuna mai o kahi kiekie a ilalo loa, ma ke kulana o na kanaka makilo, o ka hia nae keia o kona hoomau ma ka noho palaualelo ana, ame ke punihei i na lealea hua ole o keia noho kino ana.

            "Eia oe ihea e noho nei i keia manawa?" i ninau hou mai ai no o Helena no ke ake e lohe aku i ke ano o ka noho ana o kana kane mua.

            "Aohe he maopopo o ko'u waho e noho ai. a ia'u e haalele iho ai ia oe, e auwana hele aku ana au ma na alanui, ahiki i ke ao ana, no ka mea aole he wahi e hoomoeia ai ko'u poo. Ma ka la apopop nae, e huli hoi aku ana au no Kapalakiko, no ka mea, ua hoouna mai nei o Nakanaela he tikiki ukumoku no'u."

            "E kakali iki iho oe pela," wahi a Helena me ka huli ana aku hele no'oko o ke keena waiho buke, lalau aku la maloko o ka u@@e o k@na pakaukau, a unuhi mai la he apana pepa, me ke kakau ana iho i kekahi mau manao pokole, alaila lalau pu aku la i kekahi bila dala, a lawe mai la a haawi aku la ia Keoni Hanafoda i kela pepa ame ka bila dala, me ka i pu ana aku:

            "E lawe oe i keia pepa a haawi i kekahi wahine maikai loa, he mea oia i kamaaina ia'u, a i kekahi manawa ua kii aku no au iaia e lawelawe mai i ka'u mau hana apau i makemake ai. Aole he loihi loa o kona wahi i noho ai mai keia home aku, ma ke kihi mua loa e loaa aku ana ia oe ma keia alanui e iho pololei nei i kai, e huli ae oe ma kou noao akau, alaila ma ka ekolu o na alanui au e hoomau aku ai i ka hele ana, e loaa aku ana ia oe ke Alanui Akea, alaila huli ae ma kou h@@a, nana aku oe a o ka hale e kau mai ana ka Helu 95, o kona hale ia i noho ai, aia oia ma ka hale malalo, o kela wahine auanei ka mea nana e hoolako mai i kekahi rumi maikai @@@ e hiamoa ai i keia po, a e haawi pu mai i mau meaai nau no ka aina kakahiaka," alaila wehe aku la o Helena i ka puka o Keoni Hanafoda e hemo aku ai iwaho, me ka @aka haalulu nae o kona kino, i kau a mea o ka maka'u, o hoopoino aku auanei kela kanaka iaia na kekahi ano.

            Ku iho la o Kehi Hanafoda no kekahi mau sekona, me ke nana pono ana mai maluna o Helena, me na manao kahaha, no na mea a kana wahine mua, i hana aku ai no kona pono, alaila kulou iho la kona poo ilalo, a pane mai la:

            "O ke aloha no kou e Helena," me ke kana ana aku hele me na kainawawae kaumaha, ke ano o ke kanaka i mihi no kana mau mea apau i hana hewa mai ai i keia wahine.

            Haawi aku la no hoi o Helena i kona aloha hope ia Keoni Hanafoda, alaila pani aku la i ka puka a paa, me ke ku malia ana iho hoolono, in a paha hoi hou mai ana o Keoni Hanafoda, aka nae iaia i hoomaopopo iho ai, ua hele loa no kela kanaka mai kona home aju, ki aku la oia i ka puka a paa, o kona hoi pololei loa aku la no ia noloko o kona rumi moe, a moe palaha iho la ilalo ke alo, me ka hooho ana ae i keia mau olelo:

            "O in a no hoi paha he moeuhane ka'u mea i ike ku nei me kuu mau maka ponoi, e aho no ia; mamua o ko'u halawai hou ana aku nei me ia he alo a he alo, iloko o kela kulana, ku i ke aloha maoli, i kau a mea o ka @@ele ame ka hune."

            He keu no la o ka make ana aku o Marie Dukana, me kaa ana mai o na kii ame na nupepa malolo o kona malu, o ke auhee loa ana aku ia o na haawiaa hookaumaha mai iaia aku, eia ka e oili hou mai ana no ua pilikia, a o ia kana i nalu wale iho ai no iloko on a, in a paha ua kokoke loa mai, i ka wa e hoi hou mai ai na hana ku i ka hoohilahila o ka wa i hala, a kana kane i hookau mai ai maluna on a ame kana kaikamahine.

            Ua manaoio maoli no o Helena iloko o na makahiki he umi i kaahope Aku, aole loa oia e halawai hou ana me ke kanaka ana i kapa aku ai he kane nana, kela kauaka aloha ole, a ku no hoi i ka lokoino. Ua kuhihewa loa oia, ua kiola aku oia i na koloka o na hana hoohilahila mai iaia aku, a e ola aku ana oia iloko o ka hauoli, aole mamali o kona ike maoli iho no i kona lako ma na ano apau; aka no na manaolana i loaa iaia no kana kaikamahine, ka mea ana i luhi hoomanawanui ai me kona kino wahine me kana mau wahi loaa liilii.

            He hookahi wale no wahi manaolana liilii i koe iloko o ua o Helena, no ka hoomau ia aku o kona noho hauoli ana, o ia no ka hooia ana mai o Keoni Hanafoda mamua o kona haalele ana mai iaia ma kela po, aole oia e hoi hou mai ana a hoopilikia iaia ma kekahi ano, aka ke kanalua loa la no nae oia, no ka hiki i kela kanaka ke hooko i kana olelo, no ka mea ua kamaiina oia i ko Keoni Hanafoda ano, aole oia he kanaka hooko ma kana mau mea apau e olelo ai, a e hana ai paha, aka he kanaka lolelua oia i kona wau aoao apau.

            Ua maopopo loa i ua o Helena, aole he kumu e ae nana i alako aku ia Keoni Hanafoda mai kela kulaua keonimana mai, ahiki i kona lilo ana i kanaka haahaa loa, mamuli mai no ia o kona kauka'i maluna o kekahi poe e aku, ma lakou e hoolako mai i kona mau makemake apau, a i ka haalele ana mi o kela poe iaia, ua alakoia aku oia e ke au o ka poino ame ka popilikia ahiki i kona lilo ana he kanaka makilo, a iloko o ka nele i ke dala, ame kahi e hoomoeia ai kona poo, i papale ae ai oia i ka hilahila, a imi okoa aku la i ka wahine ana i kiola aku ai, no ke oi ana, e hoolako mai iaia me kekahi ma@ @ala, e loaa ai kana ai, a e loaa pu ai he wahi e hoomoeia ai kona poo.

            Aole e hiki i ua o Helena ke hiamoe me ka oluolu ma kela po, e kau okoa mai ana kana mau hoomanao ana no Keoni Hanafoda, aia hoi kela helehelena hohoma o kaua kane ke hoomaka'uk@'u mai la iaia, kela kulana nele ame ka ilihune, ke ku mai la ia mau ano apau imua o kona hoomanao ana, a mihi iho la oia no kona haawi ole ana aki i iwakalua dala ia Keoni Hanafoda, ma kahi o ka umi dala ana o ka haawi ana aku iaia.

            Noonoo ae la ua o Helena, me kela mau dala he umi ana o ka hoolako ana aku ia Keoni Hanafoda, aole ana paha e loaa he wahi nona e hiamoe ai maluna o ke kaaahi, koe wale no in a he tikiki kona, no ka papa ekahi, a no kaua mau meaai, aole ana e lawa kela mau dala a hoea i Kaleponi.

            Ina uae e hoea aku ana oia i Kapalakiko me ka pilikia ole o kekahi mea nui, o kona noho ana aku i kela kulanakauhale, no ka mea ua maopopo iaia ko Nakanaela ano, aole oia he kanaki i makemake i ka poe palaualelo e noho aku malalo on a, aka me ka hana wale no e loaa ai ka lakou mea e ai ai, a he kulana ma'i maoli ko Keoni Hanafoda, e hiki ole ai ke hala koke i ka hana, a hala kekahi mau la e hoomaha ai.

            Ala mai la iloko o koua noonoo na hoomanao ana no ka home o ka poe ilihune, in a no ka hookipa ole aku o Nakanaela ia Keoni Hanafoda me ka maikai, ma kona home, alaila aole he wahi okoa ae a keia kanaka e hooma aku ai, koe wale no ka hele makilo ma na alanui ahiki i ka loaa ana mai i na makai, o ka hoihoiia no ia ma ka home i hookaawale ia no ka poe nele, a o ka mea oi loa aku o ke ino, in a ua hilahila oia i ka hoi aku no kela home, alaila e konoia mai ana oia e lawe maoli ae i kona ola iho, elike me ka hana a ka hapanui o na kanaka i like aku ko lakou kulana me kona.

            Na kela mau noonoo lila ole e hana ana iloko o kona poo i hoohiaa iaia i kela po, e hiki ole ai ke hiamoe, a he hookahi wale no mea nana i hoomama mai iaia, in a no ka huli hoi pololei o Keoni Hanafoda no Kapalakiko ma ke kekahiana o kekahi la ae, alaila aole ana e ike hou o Dora iaia.

            Ua hele no hoi a wehewehe kuaiao, akahi no a hoolulumi iho ka makehiamoe i kona mau lihilihi, a haule aku la ua o Helena hiamoe, a aole oia i puoho koke mai ahiki i ke kokoke loa ana e kani ka hora umi, ma kekahi la mai.

            O kahi nae o ka laki ma kela la, o ka Poaono ia ,aole ana kuila ma ia la, a ua hoohala oia i kona manawa, ma ka lawelawe ana aku i kekahi mau hana mama o kona home; me ka holopono ole no nae, oiai e noonoo mau ana oia, uo kela hui pu a@a on a me Keoni Hanafoda, me kona mihi pu ana iho, no ke ano o kana mau mea i hana aku ai i kela kanaka.

            Me he mea la, ala okoa mai la na olelo a ke kahunapule ana i hole ai maloko o ka halepule ma kela Sabati poina ole, i halawai pu ai oia me Marie Dukama, a ke hoohalike la oia iaia iho me kekahi mea i hana i kekahi karaima ino loa, o ia no na manao hoowahawaha iloko on a no Keoni Hanafoda.     

            He eiaio, na haawi aku oia i kekahi mau dala i kela kanaka, ,aole nae ie ao ka manao aloha mai, a i haawiia aku paha no ke kokua maoli ana aku i ka mea pilikia, aka no kona makemake wale no, e kuawale koke kela kanaka mai kona home aku, oiai nae o ka mea pono loa ana e hana aku ai, o ia no ke kamailio aku ma na olelo e hooluluioa aku ai oia, a e hoomamaia aku ai hoi kona mau kaumaha apau.

            Aole he maopopo i ua o Helena kana mea e hana aku ai, heaha la ia noonoo ana ae, no kela wahine o ke kamailio ana mai iaia ma loko o ka halepule, kii aku la oia maloko o ka uma o kana pakaukau, a unuhi ae la i kekahi pepa inoa, a iaia i ike iho ai i ka inoa o Mrs. Remona, o kona huli aku ia no ia i kela inoa maloko o kana buke o ka poe lawe kelepona, a i ka loaa ana iho o kela inoa ame ka helu o kana kelepona, o kona hookani aku la no ia i ke kelepona, me ka ninau ana ak@u.

            "O Mrs. Remona anei keia?" alaila loaa koke mai la no ka pane ma kekahi aoao mai , e hooia mai ana o ka mea e kamailio pu nei me ia o Mrs. Remona no ia.

            "Ke hoomanao nei no anei oe i ka lele au i kamailio pu ai me ia, maloko o ka halepule, ma kekahi Sabati. he manawa loihi ae nei i hala, iloko o ka mahina o Mei, kela wahine no hoi au i kono mai ai iaia e hele kou aku i ka halepule?"

            "Ae, ke hoomanao nei no a nei oe i ke lele au i kamailio pu ai me ia, maloko o ka halepule, ma kekahi Sabati, he manawa loihi ae nei i hala, iloko o ka mahin o Mei, kela wahine no hoi au i kono mai ai iaia e holo kou aku i ka halepule?"

            "Ae, ke hoomanao nei no au no kela le@e, me kuu makemake nui no hoi e ike hou aku iaia, aole nae o maua halawai hou ahiki i keia manawa au e ninau mai nei."

            "O ua wahine nei au i makemake ae e Ike, oia keia e kamailio pu nei me oe ma ke kelepona. E hiki ana anei ia'u ke hele aku e ike ia oe i keia la? He mea maikai ole paha keia na kekahi malimahini ke noi ana aku ia oe elike me ia a'u e hana aku nei, aka nae aole e hiki ke alo ae, no ka mea he manao nui loa ka'u i ake ai e kamailio pu kaua."

            "Ua hiki ia oe ke hele mai i keia le, a oiai nae, he wahi okoa ka'u e hele aku ana ma keia kakahiaka, nolaila o ke hora elua o keia auwina la ko'u manawa e loaaai ia oe i ka hale nei."

            "Me ka mahalo nui ia oe, no kou au ana mai la i ka'u noi, nolaila e hoea aku ana au ia manawa," wahi a Helena, me ke kau ana aku i ka ohe hoolohe o ke kelepona ma kona wahi i kau ai, me ka i okoa ana iho o ua o Helena, i kona pomaikai loa, ua ae mai la kela wahine i kona manao.

Mokuna XVII.

            Ma ka hora elua ponoi o kela la, hoea aku la o Helena no ka home o Mrs. Reimona, he kauwa Paele ka mea nana i hookipa aku iaia maloko o kela home nani me kona haawi ana aku i kona pepa inoa i ke kauwa, a iloko o na minuke elima, o kona kakali aua iho maloko o kekeena hookipa, oili mai la o Mrs. Reimona, ua kahikoia ua wahine nei me kekahi lole keokeo, a o ke keokeo pu iho no hoi o kona lauoho, me he mea la ma ka Helena nana aku, he kulana o ke ano hemolele maoli no ko kela wahine.

            He'e mai la oia imua, a haawi mai la i kona lima ia Helena no ke aloha ana me ka pan@ pu ana mai:

            "Ke hauoli loa nei au i ka halawai hou ana me oe e Mrs. Foda," wahi a ua wahine nei, me ke mau no i ke ku iluna, a hoomau hou mai la i ke kamailio ana:

            "Ina oe e huikala mai ana ia'u ma ke kapae ana ae i na rula maamau o ke kipa malihini ana, alaila e kouo aku ana a@ ia oe e hoi ae kaua maloko o ko'u keena hoonanea, malaila kaua e kamailio pu ai, he wahi ia e hoopilikia ole ia mai ai e kekahi poe, o kaua wale no na mea maloko o ia rumi, aole no hoi e hoolohe wale ia mai ku kaua mau mea e kamailio ana."

            Haawi aku la o Helena i kona mahalo i ke kamaaina nona ka home, a ukali aku la mahope o Mrs. Reimona, me ko laua pii ana aku no ka hale ma ka papahele elua, aia hoi kona mau maka, ke au hele la i na mea nani e waiho mai ana ma kela ame keia wahi, me ke komo o na manao haaheo iloko on a, no kela home.

            Ia laua i hoea aku ai no kekahi rumi, i hoolakoia no hoi me na lako hoonaui hale o ke kumukuai pipii, he mea e ha hooihi o ko He'ena manao i kela mau lako hoonani, me ka i ana iho iloko on a, ua kupono maoli ke kulana o kela home me ka on a nona ua home nei.

            "Hele mai kaua maanei e noho ai e Mrs. Foda," wahi a Mrs. Reimona me ke kuhikuhi ana ae i kekahi mau noho paipai @@@ elua, ma kahi kokoke i kekahi puka aniani akea, aia hoi he wahi pakaukau uuku e ku ana malaila, a me ke kihi aku o ka rumi, e kau mai ana ke kii o kekahi kaikamahine opiopio ,a maluna hoi o ke pakaukau, e kau ana he mau pika pua violeta.

            "He wahi maikai maoli ka hoi keia au i lawe mai nei ia kaua," i pane aku ai o Helena, me kona noho ana iho ilalo, a nana aku la i kekahi hiona nani, e waiho mai ana @nawaho o ka puka aniani, he @iona ana i ke ole ai ma kona home e uoho ana.

            "Ae, o kena hiona au e ike aku la, he hiona ia a'u i kamaaina ai no kekahi manawa loihi, me ko'u uluhua ole i ka nana ana i kela ame keia manawa," i pane mai ai no hoi o Mrs. Remona.

            "Ke manao nei au, ua pili paha ia'u ka mahaoi no ke kelepona ana mai nei ia oe i keia la, no kou ae mai ia'u e hele mai e hui pu me oe," i hapai koke mai ai no o Helena i ke kamailio ana, ma ke kumuhana i pili loa i kana misiona o kela auwina la. "Aole no he kumu o ka ikaika loa o ko'u manao e hele mai e hui pu me oe e Mrs. Remona, mamuli no ia o kou oluolu, au i hoike okoa mai ai ia'u ma kela Sabati maloko o ka halepule he eha mahina i kaahope ae nei."

            "Ua hoohauoli loa mai oe i ko'u manao, ma o keia hele kino ana mai nei ou no ko'u home nei, a no ka mea, he hana hauoli na'u ka haawi ana aku i na kokua ana i ka poe iloko o ka pilikia, in a aia iloko o ko'u mana, ka mea e hooluoluia aku ai ko lakou manao."

            Nana aku la o Helena me na manao kahaha maluna o kona kamaaina, no ka mea aole loa oia ma kekahi ano, i kamailio iki aku, no ko@@ pilikia, ame kona kokuaia mai, e kela wahine, ke kamailio ana, no ka haawi mai i na kokua ana i ka mea iloko o ka pilikia, me he mea la ua mao popo e mai la no iaia, ke kumu nui o ko ia nei makemake o ka hiki ana aku ma kela la.

            Ua ike mai la nae o Mrs. Reimana i ka nanaina kahaha maluna o Helena, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "Ma ke ano o kou leo, a'u e hoomaopopo aku ana ma ke kelepona i keia kakahiaka, ua loohia oe i kekahi pilikia nui, a o ia ka'u e noi aku nei ia oe, a hoakaka mai ia pilikia imua o'u, me kou hana ole iho i kekahi mea. Heaha ka mea i hiki ia'u ke hana aku no kou pono?"

            He oluolu me ke akahai ke auo o ke kamailio ana mai a Mrs. Remona, na ia oluolu, me ka minoaka waipahe ma na papalina o Mrs. Remona, i kono mai i na manao maikai ole iloko o Helena e auhee mai iaia aku, elike me ka hau ke loaa mai i na kukuna malamalama o ka la, a o ia ka Mrs. Reimona i hoomau hou mai ai i kana kamailio ana:

            "E hoike mai i kou mau manao kaumaha apau imua o'u, malia he mea hiki ia'u ke nini!i aku i ka aila o ke ola ma kahi i eha," alaila hilinai aku la oia ihope o kona noho, me ke kulou ana iho o kona poo ilalo, e kakali ana, o ka hoike aku o Mrs. Foda i ka pilikia i loaa iaia.

            "He mea na'u e hauoli loa nei no keia halawai hou ana o kaua. no ka mea aole oe i ninau mua mai i ko'u pilikia, a haawi mai paha i na olelo e hool@oluia ai ko'u mau manao kaumaha apau, o ka'u mea nae i ike, ua loaa e i kuu uhane ka maha, aka o ke ano nui o ka'u huaka'i o ka heoea, ana mai la imua ou, o ia no ko'u pohiihi e pili ana no ke aloha, ame ka hoowahawaha, aole e hiki iki ia'u ke kuekaa ae i na mea oiaio loa i pili ia laua."

            "Alaila, he ninau pohihihi loa anei keia ia oe?"

            "Iloko o ko'u ola ana, o keia kekahi ninau pohihihi loa. Ua manao maoli iho no au, owau kekahi wahine maikai, he wahine e makee ana no ka'u kane, a e hiipoi ana hoi i ka'u kaikamahine. He wahine e hooko pono ana i ka'u kaikamahine. He wahine e hooko pono ana i ka'u mau hana apau o ko'u home; e maka'u ana i ke Akua, a e haawi ana i na kokua ana i ko'u mau hoaloha, ma na mea apau i hiki ia'u, me ko'u manao, he mau hana ia apau i ku i ke aloha oiaio. I ka manawa i hoea mai ai o ka pilikia, e auamo ana au ia mau pilikia apau, me ke kaniuhu ole, e hooikaika ana ma na hana apau, e hoomauia aku ai ka ikaika me ka hauoli iloko o ko'u kino, aole no ko'u pono wale iho no, aka hauoli pu kekahi o ka'u kaikamahine hookahi wale iho no.

            "Ua hooneleia mai maua ma ke ano ku i ka lokoino, i ko maua home, ke kulana, a o ka mea oi aku, o ia no ko maua inoa. Ua manao kuhihewa kulana, a o ka mea oi aku, o ia no ko maua inoa. Ua manao kuhihewa loa au la, ua kaa ka lanakila ma ko'u aoao, ua lilo ka'u mau hooikaika ana, i mea e kau hou ole mai ai na kikohukohu o ka wa i hala maluna o'u, eia ka auanei, o ia mau manaolana ana apau, he mau hoike wale no ia mawaho, a o ka mea oiaio, akai aku maloko ka hoowahwaha kahi i noho mau ai, me ke ala okoa ana mai o kekahi manao makemake iloko o'u, ua oi loa aku ko'u hauoli, ke ike aku ua make na kanaka, a aole e ike hou aku ia lakou. Ua lilo anei keia kii a'u e kuluklu aku nei imua ou, i mea hookahaha loa aku i kou noonoo?"

            Me kela wahi i hoomaha iho ai o Helena i kana kamailio ana aku, no ka mea ua hele oia a piha i ka pihoihoi.

            "O keia mau mea apau au e kamailio mai nei e Mrs. Foda, ua pili pololei loa aku anei ia i kou ola ana?"

            "Ae, na pili pololei loa ia ia'u, a ua like au me kekahi kinoaka wailua o ka po, ke noonoo ae no ko'u ano oiaio maoli.

            "Alaila, manao no anei oi, nau ponoi iho no i hana aku na mea i ala mai ai ua ano ino apau elike me ia au i kukulu mai nei imua o'u?"

            Nana aku la o Helena me na maka kahaha maluna o Mrs. Remona, a ninau okoa mai la. "Ke pohihihi loa nei au i ke ano o kau mea e hoakaka maei nei," wahi ana me ke kau pono ana aku o kana nana ana maluna o Mrs. Remona.

            "O kou ano maoli, he maemae ia, o ia no kou lunaikehala, ka mea i makemake ole loa i ke hewa, e kahiko ia kela ano maemae ou, me ka pono ame ka oiaio, e pololei ke noonoo, e oiaio ke ano o ke ola ana, a e maikai hoi ma na ano apau."

            "Alaila o ka noonoo ana ma na mea oiaio a pololei ole, aole anei ia o ke kino maoli, a o ka mea ai maloko o ka laua mau huke a'u i heluhelu ai; eia nae, i ka wa a kekahi mea e nonoo iho ai, he maikai no kana mea i hana aku ai, o ka mea e noonoo iho ai, he maikai no kana mea i hana aku ai, o ka mea oiaio nae, he hana hewa ia, a pilikia iho la @o oia malaila."

            "Ma ia wahi, ua kuhihewa oe e kuu hoaloha. O na mea maikai a kekahi mea i noonoo ai, a i hooko aku ai, aole ia e lilo mea hewa, no ka mea o na noonoo maikai apau mailoko mai no ia o kou lunaikehala, a o na hua maikai i oili mai, mamuli o kela noonoo, he mau hua ia i pili loa aku i kou ano maoli, e hiki ole ai i kekahi mea ke kii mai a kaili mai ia oe aku.

            (Aole i pau)

He Moolelo no ka

MAKAIKIU MAKENEKI

a i ole

KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

"He elua manawa; ka mua me ka hora eono ame hapa, a o kekahi ma ka hora ehiku ponoi." wahi o ka pane a ke le@e o ka hokele.

            Alaila kuhikuhi ae la ka le l@e i kekahi papa kuhikuhi manawa e kau ana mahope ae o ka poohiwi o ka luanana.

            "Hora eono âme happa," wahi a Mr. Baida i namunamu iho ai," in a oia e hoi mai ana mahope aku o ka hora eono ame hapa aneane hiki ole iaʻu ke hoomauawnui i ke kali aku iaia."

            "E kala mai oe iaʻu, e ka lunanana," wahi a kona hoa makaikiu me ka leo haahaa loa oiai laua e ku ana ma kekahi aoao," "kuhi au i na manawa la apau au e kaahele ai e hoolaka p@ mau ana oe ia oe iho me kekahi mea make, pela anei?"

            "A pehea ka kau e noonoo la. e ke kanaka opio? E manao ana ka paha oe e hele hemahema wale ana no au oiai aole i ikeia aku na pikikia mamua o ke alahele," i pane aku ai o Mr. Baida, me ka nana pono ana aku i ka lunanana.

            "O kau mau mea eha mau mea eha mau no anei e lawe mau ai, peia koʻu manao?". "A in a oia kaʻu mau mea eha e hiki anei i kela poe ke kau mai i ko lakou mau lima maluna oʻu, e ka hoaloha Topina?"

            "Eia kaʻu mea e hoike aku o na kanaka o keia wahi la ea he aloha lakou i ua kanaka, ua maopopo ia oe ia mea, i ko lakou manawa e lawelawe ai i kekahi hana me na kanaka o na aina e. Ma koʻu manao ua hoike ku nei au ia oe ma kekahi manawa kokoko aku nei, e hana mai ana lakou i kahi mea."

            Ua makaukau ka lunanana e panu aku no keia mae olelo a kona hoapaahana, aka no kona ike koke na aku i ke komo ana ne a Mr. Nila i ka hokele, o ke pii ana mai no ia mai ke alanui mai, hookipu iho la ko@a manao kamailio aku.

            "Aole anei he mea i joea mai nei ia nei naʻu?" wahi a Mr. Nila o ka ninau ana ae i ke lede peresidena o ka buro iaiai ka malama. "Aohe kelekalapa i lona wai nei naʻu?"

            "Aole la," wahi a ka lede o ka pane ana mai. "He mau keonimana nae ka i hoea mai nei ianei a ninau mai nei iaʻu noʻu, a olelo aku nei au aole oe i hoi mai," wahi hou a ke lede.

            "Uhu!: i pane mai ai o Mr. Nia, me ka huli ana ae e nana i na makahikie e ku mai ana ma kekahi aoao o ka lanai o ka hokele

            No kekahi manawa ko Mr. Kila nana ana aku i na keonimana e ku mai ana, aole nae oia i hoomaopopo aku la ia laua, eia nae, mahope o kona noonoo ana no kekahi manawa pokole a loaa ae la paha iaia ka hoomanao no ke knaka i kapa iaia iho o Kamikakona, alaila hele ku la ma kahi a ka Lun@uana Baida e ku mai ana me ku plua a pakolu ana aku o kana olelo i ana aku:

            "O, e ka hoaloha, e ka hoaloha, e kala mai oe iaʻu! Eia ka oe kena e ku mai la, aohe hoi oʻu hoomaopopo aku nei ia oe i kinohi. O, Me. Kamikakona, o oe anei ia, a pehea oe! Lokomaikai maoli oe o ka hele aua mai nei e ike iaʻu, ke hauoli nui nei au i kou hoea ana mai la."

            "I wahi minuke hookahi-e hiki ana anei ia oe o haawi mai i hookahi minuke e kamailio pu ai au me oe?" i ninau mai ai ka lunanana.

            "No ke aha hoi e hiki ole ai e loaa aku i minuke ia oe, e Mr. Kamikakoua. Loaa, in a o kou makemake ia, e ka hoaloha. Pii mai iluna o ka rumi. Ua lohe mai nei anei oe i kekahi meu e pili ana i ka Ahahui J. O. T. ame na olelo e hoino ana ia ahahui@? Ua heluhelu mai nei anei oe i kekahi mano iho e lilo ana kela mau olelo hoino i ka ahahahui i mea mea e, hoopuhiliia ai e a allailaiia ai paha ka holomua o na hana a ia ahahui?"

            Me ka pinapi@@aʻi wale no nei, mau niuaa a ua o Mr. Nila o ka ninau ana aku i ka lunaanana, me ka haawi ole aku i manawa no ka lunanana e pane mai ai i kekahi naiha, oiai lakou e pii ana, a in a no paha e haawi mai ana ua o Mr. Nila i manawa no ka lunanana o pane aku ai i haina no ke kana ninau aole no paha e loaa koke aku in a, no ka mea, ua lilo na maka o ua makaikiu i ka nana i na wahi a pau oloko o ka hokele, e ha@lo ana ma o a e kiei ana maunei, me ka noonoo nui i na mea apau maloko ia hale.

            O ko ka Makahikiu Topina ano mau no hoi o ka ha-lo ma o a maanei ma na mea apau ana e ike aku ana; oiai lakou e pii ana e ha-lo wale aua no kona mau maka ma na wahi apau o ka rumi, ma na ami o ka puka i wheia a hamama hapa ana a ma kekahi aoao mai he keoni mana e kilohi ana i kona helehelena i ke aniani a e nakiikii ana i kona leia-i, me ke kilohi ana iaia mailuna a hola ilalo.

            Ia lakou i kau pono aku ai i ka papahele elua a e hole aku ana ma kekahi holo loihi akea, a ma kekahi aoao ae ka rumi a Mr. Nila e noho ana, halawai mai la me lakou kekahi kanaka e auamo ana i kekahi, i ka Makaika Topina e hele aku ana; nanakee mai la oia me ka hoopuka ana ae i kekahi mau olelo hailiili a ka Makaikiu Topina nae o ka loho pono ole ana aku; kanaka hoowahawaha loa oia i ka poe kiekie a i na luna aupuni, i ka poe waiwai a i ole kulana paha.

            I ka ike ana aku o ka Makaikiu Topina mau ano o ua kana la, haka pono loa aku la kana nana ana maluna on a me ka hoopaaunaau pu kona mau ano apau, no ka hoea mai no i kana manawa e makemake ai iaia, ua maopopo kona mau ano apau iaia.

            "He hoakakak anei kekahi au e haawi mai ana?" i ninau hou aku ai ka Lunanana Baida.

            No kekahi manawa ko Mr. Nila noonoo iki ana iho mamua o kona pane ana mai i haina no ke kolu na ninau.

            "Aole" wahi ana.

            "Alaila e ae mai ana anei oe ia maua e hoomaka aku i ka maua ninaninau ana ia oe mamua ou?"

            "Aohe oʻu makemake e keaka aku ia olua iloko o ka olua hooko ana mai i ka olua hana, eia nae, he makemake koʻu e ike aku ma ke ano hea la i owili pu ia aku ai a@ iloko o ka ni@aninau ana a na keonimana mei ka oihana makaʻi mai ma Enelani maloko nei o Parisa," wahi a Mr. Nila o ka pane ana mai.

            "E loaa aku ana ka ike ia oe iloko o ka manawa pokole. Ka mea, e kala mai nae oe iaʻu-," alila hele iki aku la ka lunanana no kahi o ke kaula o ka hele e lewalewa mai ana, a hookuni iho la, "a iloko o ka manawa pokole e lohe aku ana oe."

            Ku iki iho la lakou e kekahi no kekahi manawa pokole no ka pane @ Aohe no hoi i liʻuliʻu loa ia kakali ana iho, lohe like aku la lakou i ka halulu mai o na kapuai wawae maloko mai o ka holo loihi, a kikeke mai la kekahi mea ma ka puka.

            "Koma mai," wahi a Mr. Nila o ke kahea ana aku, a o ko ka Makaikiu Topina eleu aku a no ia a wehe mai la i ka puka.

            He Anaki, oia hoi he kanaka kanawai ole, oia paha ka pololei e olelo ae ai, ke ku mai ana ma ka puka, ua piha kona mau lima me ka pua wahie no ke kapuahi.

            "Aohe maopopo i kela kanaka ka olelo enelani," i pane koke mai ai o Mr. Nila.

            "Naʻu e ninau ae inia, me ke kiai u@@akaala loa i kana mau mea apau e kamailio mai ai, maluna o na kumu apau au e ui ae ai," i pane koke mai ai ka Makaikia Topina i kona hoa makaikiu, no ka mea, oia o laua ka mea akamai i ka olelo Palani, alaila huli aku la e olelo i ka Anaka, "Waihoa aku ko pu a wahie ilalo ma o no kekahi mea"

            "Aole au i hele mai nei maanei no ka pane ana aku i kekahi ninau," i pane mai ai ka Anakai me ka ano okalakala. "I hoea mai la au maanei no ka palaki ana i na kamaa o oukou, no ka hoomaemae pu ana aku i na paiki a oukou, a no ka ho a ana aku i ahi, aole po kekahi hana e ae."

            "Aha, alaila, o oe ke kanaka kupono a makou e ninau aku ai. He kanaka hana hoi paha oe no keia hale, ea?" i ninau aku ai ka makaikiu ma ke ano hoohuahualau. "Ina pela, e loha mai oe i keia, eliku me ko makou ano e hanaia mai ai e na kauwa ma ko makou aina, pela no maanei."

            "Pela?" i pane mai ai ka Anaki me ka ano hoowahawaha, oiai oia e nana ae ana mai ka Makaikiua Topina a i ke kanaka e ku mai ana ma ka pahuku.

            "Pehe la ,e hoomau mai ana no anei oe i kau kamailio nui ana?" i ninau aku ai ka Makaikiu Topina me ka leo koʻikoʻi e kau mai ai no ka weli o ke kanaka.

            "Owai la auanei ka mea nana e papa mai iaʻu mai ke kamailio nui ana aku?" wahi o ka pane okalakala a ka Anaki.

            "Ea, aole keia he wahi hoopau manawa wale, aole no hoi au hoohoka ana mai ma kekahi ano, o kau mea wale no i makemake aku ai oia kou pane mai i na ninau apau e waihoia aku ana imua ou" alaila haawi aku la ka Makaikiu Topina i kekahi apaoa dala gula me ka hoakaka ole aku i ke kumu o ia haawiia ana aku.

            "O e kala mai iaʻu-e kala mai." wahi a ke kanaka. "Aole hiki iaʻu ke lawe i kena dala."

            "Heaha ke kumu e hiki ola ai ia oe ke lawe aku?"

            "Ke kumu!" alaila nana pono mai la ua kanaka la i ka Makaikiu Topina me ka helehelena kahaha a hoohuoi.

            "No ka mahele o ka poe kipi hea oe? O ka poe kipi oiaio la ea, aole o lakou hoao e kipe, aka ma ka hana lakou e ikeia aku ai: aole no o lakou hoolimalima i kekahi mea no ka hooko ana aku iloko o ka ehu

            (E nana ma ka AoAo Eono)