Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 6, 6 February 1920 — He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA. [ARTICLE]

He Moolelo no ka MAKAIKIU MAKENEKI a i ole KA OHUA MAI KA PA KAPILIMOKU MAI O SEKOTIA.

"Ho oiua maunwa; ko rriu& mr. ko ho»*a eono anie hapa, :i o koV«lii ma ka hora ohiku ponoi.'' wahi o ku pane n kn !o.it> o ka hokelo. Alnila kuhikuhi ae'ln ka lc«>o i kt*kahi ]>apa kuhikuhi uiamiwa e kau una ae o ka poohiwi o ka lunnnuua. "Hora eono am<j hapa." wahi a Ivlr. Bai-ia i naniunamu iho ai. ina oin e hoJ mai ana 'mahōpe nku o ka hom eono :»•«? hapn :mcanē v hiki ole ia'u ke hoomauawnui i ke kali aku iaia." <♦ K kala mai op ia'u, e ka lunanana, '* wahi a kona hoa maleaik.m, mc ka leo haahaa loa oiai laua e ku ana uji.a kokalii aoao,." "kuhi i na manawa la apau' au e kaahele ai e hoolako p.i iiihu ana oe ia oe iho me kekahi mea make, pela aneif/ " A pehea ka kau e noonoo la, e ke kauaka opio? K manao ana ka paha oe e heie hemahema wale ana no au oiai aolo i ikeia aku na piiileia mamua o ke alaheie," i paiie aku ai o Mr. Baida, mv l;a nana pouo ana aku i ka luuanana. "O kau mau tnea eha mau no anei e lawe mau ai, pela ko'u manao?". "A ina oia ka,'u mau mea eha e hiki ana auoi i kola poe ke kau mai i ko lakoU nuiu lima niahiua o'u, e ka hoaluha Topina?'' "Eia ka'u mea e hoike aku o na kauaka o keia wahi la ea he aloha lnkou i ua kanaka, ua maopopo ia oe ia moa, i ko lakou manawa e lawelawe ai i kekahi'haua .me na kanaka o na aina e. M» ko'u manao ua hoike ku nei au ia oo ma kekahi manawa kokoko aku nei, *-hana mai ana lak-ou i kahi mea.'" Ua makaukau ka lunanana e pane aku no keia mau olelo a kona hoapaahaiia, aka no kona ike koke na aku i ke komo ana ae a Mr. Nila i ka hokele, o ka pii ana mai no ia mai ke alanui mai, hoo!cipu iho la ko#a manao kamailio aku. "Aol« anei he mea i hoea mui nei ia uei na'u?" wahi a Mr. Nila o ka ninau ana ae i ka le<ie peresi«lena o ka buro iaia ka. malama.' "Aohe kelekalapa i loiia ntaiyiei na'u?" "Aole la," wahi a ka lede o ka pane ana mai. "Ho.mau keonimana nae ka i hoea mai nei ianei a uinau mni nei ia'u nou, a olelo aku nei au aole oe i hoi mai," wahi~Tīou a ka Je<le. "Uhu!" i pane inai ai'o Hr. Nila, nie lea huli ana ae e nana i na makāikiu e ku mai ana ,ma kekahi aoao o ka lanai o ka hokele. No kekalū manawa ko Xila nana ana aku i na keonimana e ku inai ana, aole nae oia i hoomaopopo aku la ia lana, eia na<', mahope o 'kona noonoo ana no kekahi manawa pokole a loaa ae la paha iaia ka hoomanao no ke kanaka i kapa iaia iho o Kamikakon», alaila hele ku la ma kahi a ka Lūn'huana Baida e ku mai ana me ka. palua a pakolu ana aku o kana olelo i ka i ana akn: "O, e ka hoaloha, e ka hoaloha, e. kala mai oe ia'u! Eia ka o oe kena e ku mai la, aohe hpi o'u hoomaopop» aku nei ia oe i kinohi. 0, e Mr. Kamikakona, o oe anei ia, a pehea'oe? Lokomaiko.i maoli oe o ka hele aua mai nei e ike ia'u, ke hanoli nui nei au i kou hoea ana mai la." "I wahi minuke hookahi—< hiki ana anei ia oe.o haawi mai i hookahi minuke e kamailio pu ai au me oe?" i niuau mai ai ka lunanana. "No ke aha hoi e hiki ole ai e īoaa akn i minu)te ia oe, e Mr. Kamikakoua. l.oaa, ina o kou makemake ia ,e ka hoaloha. Pii mai iluna o ka rumi. Ua'lohe mai nei anei oe i 'kekahi meu .e pili ana i ka Ahahui I. O. T. A. ame na olelo e ,h.oino ana ia ahahuin ? Ua helulielu mai nni anei oe i kekahi manao i kakauia o ka nupepa .ahiahi? . liiki anei ia oe ke maiiao iho e lilo ana kela mau olelo hoiuo i'.ka ahahui i W'.n mea e, hoopuhiliia ai a ai-paha ka holomua o.na hana • ia ahaniii?" Me ka pinapinh'i wale ri : o. nej> mau niuAū A ua o Mr. Nila o kA ninau āna aku i ka luhaiīana, mo ka haawi ole »ku i manawa no ka lunanana«e pane mai'ai i kekahi haina, oiai lakou e pii ana, a ina . no'paha e'haawi mai ana .ua o Mr. Nila i manawa no ka lunanana o [fane aku ai i haina no kana ninau aole no paha e loaa koke nku ana, no ka mea, ua lilo na maka o iia makaikiu i ka nana i na wahi a pau olrtko o ka hokele; e ha-lo ana ina o a e kiei aua maanei, me ka noonoo nui i na mea apau maloko o ia hale. 0 ko ka Mākaikiu Topina ano mau no hoi o ka ha-lo ma o a maanoi ma na mea Kpau ana e ike a>ku ana; oiai lakou t« pii ana <» 1iarl6 wale aua no konu inau ; maka ma na wahi apau o ka rumi, ma na anii oi kā puka i weheia a hamama hapa ana a ina kekahi aoao mai he keoulmana e kilolii anā i kona helehelena i Ke aniani a e pakiikii j»na i kona leia-i, me >ke kilohi ana iaia mailuna a hala Ualo'. ' •'Ia,lakou i kau poho aku ai i ka papāhele elua a e hole aku ana I ma kekahi holo loihi akea, a ma kekahi aoao ae ka rihrii a Mr. Ni]a P noho aha, halawai mai la me lakou kekahi katiaka e auamo ana i kekahi paiki nui, ke aho o ka paiki o ka poe holomoku. 1 k«i ike aiia niai o ua. kanakn la, he Anaki, oia hoi he kan&ka noonoo- ole āV he kanawai keWahi; i ka Makaikin Topiha e helo aku ana*, nanakee māi la oia nie ka hoopuka «na ae i keknhi *nsu olelo hailiiii tt ka Makaikiu Topina nae o ka loho.pono ole ana aku; he kaiiaka hoowahawaha loa oia i ka poe kiokie a i na iuna aupuni,-.i ka poe wāiwai a i ole kulana pāha. I ka ike ana rikU o ka Makaikiu Topina ia mau ano o ua kanaka la, h»ka ponō loii aku la kana nana a.n:i ninhnia 'Ona me ka hoopaanaau pu i kona mau ano apau, no ka hoea mai no i kaha roa* nawa e makemake āi iāia, ua maopopo kona niau ano apau iala. "Iī> hoakakii nnei kekahi āir e haawi mai«ana?" i ninau hou aku ai ka Lunanāna Baida. Xō kekahi'mahawa ko Mr. Nila noonoo iki ana iho mamua o kona pane aha mai i haina no ke kolu o na ninau. "Aole," walii āna. "Alaila e ae mai ana anei oe ia maua e. hoomaka aku i ka maua ninaiiinau anā iA oe maniua 6ūf" "Aohe o 'u makemāke e' keakea āku Ta olua iloko o ka olua hooko ana mai i ka olua hana, eia nae, he makeniake ko'u e ike aku ma ke ano hea la i owili pu ia aku ai a£> iloko o ka ninaninau ana a n:v keonimana me.i ka oihana inaka'i mai ma Knelani maloko nei o Pari8a," wahi a Mr. 'Nilā o ka pahe ana mai. "E loaa aku ana ka ike ia oe iloko o ka manawa pokoie. Ka mna, e kala mai nae oe ia'u —," aluila hele iki aku la Va lunanailn no kahi o ke kaula 6 ka bele e lewalewa mai ana, a hookuni iho ln, "a iloko o ka manawa pokole e lohe aku āoa oe." Ku ikiMhō la lakou e kakali-no kekahi manawa pokole.no ka Aohe no hoi i li'uli'u loa ia kakali ann iho, lohe like aku la iakou i ka halulu mai o na kāpuai maloko mai o ka holp loihi, a kikeke mai la'kekahi mea ma'ka puka. "Komo mai," wahi a MK : Nila o ke kahea ana aku, a o ko ka Makaikiu Topina eleu aku la no ia a wehe mai la i ka puka. He Anaki, oia hoi he kanaka 'kanawāi ole, oia paha ka pololei e olelo ae ai, ke ku mai ana ma ka puka, ua piha kona mau lima mo ka pū-a wahie nt> ke kapuahi. " Aohe maopopo i kela kanaka ka olelo Enelani," i pane koke mai ai o Mr. \ila. "Na'u e ninau ae iaia, me ke kiai makaala loa i kana mau mea apau e 'kamailio mai ni. nmluna o na kumu a]»au au e ui ae ai," i pane koke mai ai ka Makaikin Topina 3 kona hoa makaikiu, no ka mea, oia o laua ka mea akamāi i ka olelo Palani, alaila huli aku la e olelo i ka Anaki, " waihoiā aku ko ilalo ma o no keknhi inanawa; he makemake makou e ninau aku ia oe no kekahi meā." "Aole au i hele mai nei mnanei no ka nnn» ann a 1 "» \ ninau, " i pane māi ai kā Ankki me ke ano okalakala. u ī hoet snid la au maahei no ka palaki ana i na kamaa o oukou, no ka hoomaemue pu ana aku i na paiki a onkou, a no ka ho-a aua akii i ahi, aole no kekahi hana 6 ae." "Aha, alaiia, 6 oe ke kanaka kupono a makou e ninau aku ai. He kanaka hana hoi paha oe no keia hale, ea?" i ninau aku ai ka maknikiu ma ke ano hoohuahUalau. "īna pela, e lohe mai oe i keia, eliko me ko makoU ano e hanaia mai ai e na kauwa ma ko makou aiua, pela no maanei." - "Pela?" i pane mai ni ka Anaki me ke ano hoowahawaha, oiai oia e nana ae ana mai ka Makaikiu Topina a i ke kanaka e ku inai ana ma ka. pahuku. "Pehea la ,e hoomau maj ana no anei oe i kau kamailio nui *na?" ninau aku ai ka Makaikiu Topina me ka leo ko'iko'i e kau mai ai no ka weli o ke kanaka. "Owai la auanei ka mea nana e papa mai ia'u mai ke kamailio nui āna aku?" wahi o ka pane okalakala a ka Anaki. "En, ftol« keia he.wahi hoopaii wale, aole no hoī au "hoohoka ana mai ma kekahi ano, o kau niea wale no i maKemakeia nku ai oia kou pane mai i «a hinau apau e waihoia aku ana imua ou." alaila haawi aku la ka Makaikiu Topina i kekahi'apajm .lala gula me ka hoakaka ole aku i 'ke kumu o ia haawiia ana 'aku. "O. e kala mai ia.'u<-H? kala mai!" wahi a ke kanaka. "Aole hiki ia'u ke lawe i kena dala." " Heaha kekumu e hiki ole ai ia oe ke lawe aku?" "Ke kumu ?" alaila nana pono mai la ua kanaka la i ka Makaikiu Topina nie ka 'helehelena kahnha a hoOhiioi. '?No ka.mahele o ka poe kipi hea oe? O ka poe kipi oiaio la ea, aole o lakou hoeo e>»pe, aka ma ka hana lakou e ikeia āku ai: aole no o lakou hoolimalinia i kekah'i mea no ka hooko ana aku i ko lakou makemak<».*he hana kino lakou, o komo kino ana lakou iloko o ka ehn-

<) 'i2 1j*j:i. ko j>ahii a ko olt' ]iaha, a ina no k«» ko «»ia ko lakou "H*- irru ok'lo ['alnni hnn kana o ke kamailio a»n inai, a no ka )oar. o'p o ia mnu olelo ana i ka rnea unuhi e haalele aku no ia wahi. ] hooki ana iho o ua kanaka la i kana kamailio «nn, waiho iho la i k» |.iī a wahie ana iluna o ka papahele. alaila lalau mai la i ka : ]\arj3 «l»la qula a ka Makaikiu Topina e haawi aku ana iaia. Ia manawa ua hookomoia niai la ua kanakn la iloko o ka ninii a nn •r ik.i;kiu e ku aao. a papaniia aku la a paa,.no ka makemake 11 ka l.uaanana Bai<la e lohe wale ia mai ka lakou niau olelo e f { <">»* ]it*j'f»ia<*> e aku. I ka j.aa ana aku o ka puka, alaila hooinaka aku la ka Lunanana e ninau i ua kanuka la, ma o ke kokua ana mai a ka Makaikiu Tot.ina tn:i ka uouhi ana, a oiai ka Lulbnana Baida e hoomau ana i k:t nmau ua hookahaha nui ia aku ko Mr. Nila noonoo no ka lohe mai* ro ka mea he mau ninau wale no e ahuwnle ae ai kana noahuna. Hookahi a elua paha mau ninau i uiia aku i ke kanaka i paneia mai n a ka a«=\ oia no paha na ninau i niaopopo ka haina i ua kanaka la, j.*la ka ka Makaikiu Topina hoomaopopo mai. i I ka loaa ana mai la o kekahi mau. haina kupono i ko ka lunanana j manao, alaila i aku la i ua kanaka la: "Ke makemake nei au e hoo-j I malima i kekahi rumi e pili kokoke mai nei i keia no keia po.' aku la oe?" I He hana hiki ole ia i ke kanaka e ae mai ai, oiai ma ia kakahiaka Tio he kannka ma'i ka i laweia mai a hoonohoia maloko o ia rumi, a namuli o ke kauoha a ke kauka aole hiki ia kanaka ke hooneeia mai in r imi aku a i kekahi rumi okoa. • • O kela rumi ka *o i makemake ai e hoolimalima no keia po. n i mai nei nae hoi keia kanaka aole hiki ke hooneeia kela kannka nm 'i e moe mai la malokō olaila no kekari rumi okon aku, a ina i . in. e noi aku ana au i kou oluolu, e Mr. Mila, e hooikaika ae hoi oe | ♦• I • io mai kela rumi ia'u, ke oluolu mai na-e hoi oe. K nana aku arn .vi '.o ka hof»ena o keia manao, e Mr. Nila." • • Ma ka'u mau mea e hooinaopopo aku nei ua kulike loa kau hana t: : a hoakaka a ka nupepa o ke ahialii nei. Heaha kou mauao? M.i ke ano he kanaka oe no ke ao i ikeia a i kaulana hoi, e manaoio : : :. :io anei oo i kela moolelo i hoakakaia nialoko o kela niipepa, a ) • •> i ki'kahi inoolelo e ae paha i kulike me inf •• Ma k< la moolelo ua owili pu ia aku kn Ahahui I. O. T. A. iloko :i.i haua e pīli ana i ka hoopa-huia ana o keknhi maiuwahi me ka • <:iii:aniai!a. Nau ia e noonoo iho me ke kupono i ka oiaio o ia moo- :••'<> nme ka ole, a no'u nei eia au malalo o kau hoohana ana mai. •*Ho«kahi hana kupouo mua loa a olua e hooko*aku ni. He mau f-onīiiiana olua, me ke kanalua ole, i ka mea nona ka hana a olua e hana uei, ein nae ,aoIe au i ike iki i ko olua mau palapala hookohu." " Hookuu aku oe i kela- kanaka e hele, e Topina," i kauoha aku ai ka lunanana i kona hoa makaikiu. ••\inan aku la ka Makaikiu Topina i ka Anakj no ka nnhou o ka lakna ahahui i kapaia "Ka Lima Hao," a olelo pu aku la i ua kauaka la e hoea aku ana oia i ka manawa e noho ai ka halawai a ;.a ahahui la ma ke Rabati. Aalila hookuu aku la oia i ke kanaka iwaiu». a i kn lalau ana iho o ua kanaka la i ka pu-a wnhie ana a paa :<.> 1h iloko o kona mau lima, haaw» mai la i ke aloha i ka Mnkaikiu T.titina a kaha aku la hele. "O ko'u hoahui keia niaanei me a'u, oia ka akenn o ke keenn o ka f.-h:ina huli i na hihia karaima ma Ladana," wahj a Baiila o ka n-iakaka ana aku ia Mr Hiln, a he kanaka hoi oia i ikeia ma ke ano iaula nialoko o keia knlanakauhale. No ka mea e pili ana ia'u iho, iiip mea la aole paha i kamaaina loa ia oe ko'u inoa, e Mr. Nila." Alnila unuhi ae la oia i kekahi apnna pepa e hoakaka ana i kona ano i'.e hinanaua no ka oihana makaikiu a hnawi aku la i ka mea haiolelo hoole waiona kaahele o ka I. O. T. A. "<), ua heluhelu au no ka mea e pili nna i ka Lunannna Baula," mahope o ka ike ana iho o Mr. Nila i ka pepa hoolauna ,me ke ano h iahuwa. "K kuhi ana ka hoi nu ua lawa la oia me ka hewa hooknhi ann ī hana ai, eia ka o imi hou mai ana 110 i hewa hou. He ljewa koik.»i loa ia ana o ka hana ana i lawa loa kona hiki ole ke hilinai hou ia akn. a kekahi mea e manao iho ai." "Pela? Ina pela, lioolohe mai. l"a waihoia e oe kekahi pahu a p'.iolo paha maloko o kela hale hui o ka poe hoole waiona, ma ke AlaTiui Hausemana, ma kekahi manawa o keia kakahiaka, aole anei pela?" l.-i mauawa huii ino aku la o Mr. Nila a kakan aku la ka nana ana i kahi e raai kahi aku o ka malamalama o ka ihoiho kukui e aa nan, i nie e ikeia aku kona helehelena, a haule iho la kona māu lima m'n kona mau aoao. "Pehea la, e Mr. Xila, e ae mai ana anei oe, a i ole, e hoole mai ana paha." "Ae, he puolo i'o no ka'u o ka waiho ana ilaila." me*ka hooikaika P'.i wale no ia pane ana mai ana. "A i ke aha la?" x "A eia: e noi aku ana au ia oe nō knu kokua ana mai e hele pu "I na mea oloko o ia puolo? Aolie mau mea e ae maloko ola'Ia kaua ilaila a e nana aku i na mea mnloko o ia puolo." "I ua mea oloko o ia puolo? Aohe mau mea e ae nialoko olnila, he mau pu a pepa wale no, he mau paiapala hoike no ka ahahiii, he mnu |H'}.a heluwaiwai, he mau buke i pa'i hou iā no ka hniolelō a k'e 8a \Villiams maloko o ka hale o ua lunamakaainana. Heaha na mea ano nui au i makemake loa ai e ike maloko o ia mau pena e waiwai ai ka kaua heue pu ana aku e naua, ea, e ka Lunanaua ĒaWa?" " He man mea waiwai ole paha lakou ia oe, aka; he mnu mea waiwai wale no lakou i ko'u noonoo. O keia ka'u noi, e loaa mai ua puolo la ia'u, me ka wehe ole ia o kekahi mea, no ko'u ike kino ana aku i na mea apau maloko o ia puolo." Kulou iho la ke poo o Mr. Nila ilalo me ka paae ole mai i kekahi huaolelo no kekahi manawa. Iaia e kulou a e noonoo nui aua, me ka ninau wale ibo no iloko ona, pehea la i loaa ai ka ike i ka lunanana no kela puolo, he ike waleia aku no ka naholo o ka ula ma kona mau papalina, e lawa no oe i ka hee la i ku i ke kakala ka mahola o ka uli, a oiai ua o Mr. Nila e kulou ana, "ke haka pouo loa mai la ka Makaikiu Topiua iaia ia nianawa. • • He kanaka makaukau a akamai maoli no oe no kau e Mr. īiai-Ia, i pane mai ai o Mr. Nila. " Aole au e hoole. aku ana i kou akamai, aka e manaoio mai nae i ka'u e olelo aku nei, eia oe ma ke alahele kuhihewa Ioa e hahai nei. He lapuwale maoli no keia hana au a 'u e ike aku nei. Aohe wahi mea iki e pili ana i na hana kalaima iloko o kela puolo au i olelo mai nei ua makeinake oe e nana ia puolo." " Pela no, aohe mea pil| i ka hana kalaiaina iloko o kela puolo a'u j e makemake nei e ike, aka, he makemake no nae au e ike i na mea apau maloko olaila no kekahi mea no a'u i makemake ai." I Ia manawa akahi no a kaakaa ae la ua maka o ka Makikiu Topina v<> īiei mau olelo a ka Lunanana Baida. Ke ninau wale iho la no oia iloko ona heaha la ka koua |>oo ma-ka oihana e hoao ana e nee aku ka hana jmuaf A heaha la hoi kana hana me ke keonimana hoole waiona ana e koi aku ana uo kela nuolo e uana oia Aohe oia i maopopo ia nmnawa, eia iho a mahope. "Auhea oe," wahi hou a ka Lunanana Baida i kamailio aku ai ia Mr. Nila. "ke nee nei ka manawa imua, a he minamina au i ka manawa i ka hoopau wale ia me ka waiwai ole." " Aole au i hewa,' wahi a Mr. Nila o kp, pane ana mai, me ka haule ino ana iho iluna o kekahi noho. Aole oe i hewa i ke aha?" wahi a ka o ka ninau ann nku. Noho inahe oe pela, e Mr. Topina, e aha aku aua oe?" " No kela mea hoi au i olelo mai nei," wahi a Mr. Nila o ka pane ana mai, me ka haka pono mai o kona mau maka nialuna o ka niea i ninau aku la iaia. "E ike aku ana olua e na keonimann i kela puolo." Oia kou pono e kamailio mai ai, aole o kou olelo mai aole ou hewa. Ina pe!a, e ku koke ae oe iluna a haele ae kakou no kela hale ma ke alanui IIauseniana." "Ke ae aku uei au e hele a e noi mua aku ana nae au ia olua e hoohiki mai—e hoohiki mua mai aole olua e hopu ia 'u. Oia anei?" Aole hiki ia maua ke hoopaa mua ia maua iho malalo o kekahi hoohiki, aia paha ia i ka kakou hele ana aku." • * Ea, auhea ohia, he noi keia i o la honua, e noonoo mai hoi olua i k.y i kulana, e noonno pu iho i ka hana nui a'u e paa uei ame ka iuoa e kau nei maluna o'u. Ina hoi no ko olua hopu ia'u ea, e hookomoia aku ana au iloko o ka |Mikia koikoi loa e poino ai ka ahahui, a hookahi ka hoi mea aloha owau. Ea, e oluolu mai olua mai hopu olua ia'u oia ka *u uoi hope i ko olua oluolu." Auhea oe, e Mr. Nila, aole maua e hana aku nna i kekahumea e ku-e aku ai i ko maua mau poo ma ka oihana, aole no hoi maua e hana akuaua i kekahi mea e poino ai oe ma ke ano opea a hoohihia wale. °{ uolu WPku koke ae a e iho ae kakou ilhlo i keia manawa. E oluolu oe f e Mr Topina, e iho aku ilalo a kii nku i kaa no kakou. "O r - To P ina ae la n « » »ho aku la ilalo e hooko i ke kauoha • a ,n a naw a hookahi," j hoomau aku ai o Mr. Bai«la i kana kamaīho aua. he hana la na'u ke a'o mua ann aku ia oe mai noho oe a hoike aku i kekahi mea e lilo ai oe i mea hoike ae i ka oiaio o ia mea. E ia nae. o kela ame keia mauolelo hoakaka au a'u e makemnke ai e hoike mai. ua hiki ia maua ke hoolohe aku ia mau olelo au apau." Oia mau no ka paa o ko Mr. NiPa kuka hoopumehana loihi mai kela komo aoa aku a lakou īloko o ka runij ahiki ia manawa a laua e kama- ° ana - 0 k(^ na , ku ae Ja no ia manawa a hele aku la ma kek'īhi aoao o ka rumi e kii i koua papale ame ke kookoo. "Waiho aku ko kookoo, he kaa hoi ko kakou e kau aku ai " i paue «ku ai ka lunanana, me kua hele e aua aku a ku ma kahi 0 ka puka * n *; h0 ° P ak eke e hahā i kaua pu pauapana! Haalele ia iho ko kookoo iloko nei o keia rumi. A eia hou aole o u makeiuake e huli aku i kou kino, aka, malia he pu kekahi an a tif manao nei no au e hooko aku ia hana. E ninau mua aku ana na f *u ia oe. ]>ehea,-he pu no nae paha kau?" "He pu ? O, aole o'u mna i ka lawe la mea he pu ma na wah apau a u e hele ai." 1 . •;0, ina pela ua pooo. Pihi mua ae hoi hn i ko kukn, ke oluolu mn I ke?a manawa lohe like aku la laua i ka halulu mai o na kanua wawae « Topina e pu mai ana ma ke alanuipii. O ko lnua oili liki aku la no ia iwaho; o Mr. Nila mamua, a mahope iho o Tonina a i ka Lunanana Bai«la mahope loa o ka hahai ana aku. I ka hoea nui ana aku o lakou i ka buro ma ka papahele malalo lon k.na at» la o Mr, Nila e uioau i e malama ana ia buro ina hi L*l*kalama paha kekahi i hoounaia mai nana a i ole he leka paha

Aohe mea i laweia mai nann. aolio im> hui he kelekalapa, walii a ka , pauo a ka le.le uana e nialaimi aua ia buro. Ninau mai la nae ua wahine la ina paha na keonimana e ai pu ana t me ua o Mr. Nila i ka aina ahiahi, me ka leha ana ae o na maka o ua wahine la i ka Makaikiu Topina, me ka minoaka aaa mai me he mea | la he hooha'i koua i ka Makaikiu Topina, no ka inea, he kanaka opio , u'i o Topina. . Mamua o ko Mr. Nila pane ana aku huli mua ae la oia e nana ī ka Lunana Baida, me he mea la e ninau inai ana no ko Baidā inanao. i "Olelo aku oe iaia ma ka hora ehiku eai ai, ooe ame elua mau hoa- , loha e ae, ina nae e hiki ana ia oe ke hoi inai ina ia manawa, a e makemake ana hoi maua e hoi pu mai e ai me oe maanei." Ia kau ana aku a lakou maluna o ke kaalio e loheia aku ana na leo ' o na kanaka ma o a maanei o ka aoao o ke alanui. "Ke kino make o ke kaoaka maoko oka hale. waiho kino inake! Na oleloike uo ka hale keaka Du Noda! Ka pōe ohumu kipi oke Alanui llauseinana! " j f lko lakou kaa e huli.ae aua inai ke Alanui Hue Lafaiete ai ke Alanui Hauaemana, holo rnai aua kekahi kanaka a ku ina ka aoao o ke kaa me ka nee mau ae i ka uwa no na nuhou maloko o ka nupepa, a kiola niai la i kekahi nupepa iloko o ke kaa ma ka puka aniani mai. " Ile keu aku ka mea kupanaha." wahi a Mr. Nila o ka hooho ana ae. "He hana ku maoli ka kela i ka weliweli." ! "E hoike mai oe ia'u," ae ai ka Lunanana Baida i ua o Mr. Nila, ika mauava i 4 ku ilio ai ke kaalio mamua mai ona keena hana o ka I .0. T. A., "u*a maopopo no anei ia Mjr. Bamebeia na mea imaloko o kela puolo au o ka waiho ana maanei?" j v'Aohe oia r niaopopo," wahi akaua o Mr. Niaa .pane. i "E noonoo pono oe i kau huaolelo e pane mai ai mamua o k«u ka- I mailio ana mai; he mea e ae no anei kekahi i maopopo i na waiwai i hoopaaia malōko o ke.la imolo?" j Aneane loa o Mr. Nila e j>ane mai, eia nae, hoomaha iki iho la oia,' mamua o kona pane ana mai, no ka mea ua loaa hou ae la kekahi ma- j I nao okoa iloko ona ia mnnawa, a i ka loaa ana o kana mea e pane mai ai i mai la: , j " F]a, me he mea la i ka nana aku inai a Mr. Bamebeia paha i loaa mai ai kena ike ia oe! " j "Aole. E'i auanei eua hui iki maua a kamailio no ia nfea," i pane aku ai ka Lunanana Baida. "Aole? lle keu nae hoi kou maopopo wale i na mea i hanaia e a'u. Ina pela na'u no ka paha i hoike aku ia oe ina mea apau a'u e kamailio aku ana?" " E kala mai oe ia'u. Inn e loaa aku ana kola pnolo ia kakou elike me ia au o ka haalele ana aku, alaila, aohe mea e ae i kamaaina niua ; i na waiwai maloko o kela puolo o oe wale no. Oia anei ka pololei? E pane mai oe i nei manawa!" "Aohe a 'u mea hou e pane aku ai," wahi a ua o Mr. Nila, no kona i ike ana iho la un loaa pono aku la ōia i ka mnkaikiu. I "Ina pela ua pau ae la keia. E Topina, olelo aku oe i ke kauaka kahukaa e kali iho; e makemake aua kakou iaia mahope no ka hoihoi aua aku ia kakou no kn hokele. Pii pu juai iluna nei me maua, malia e makemake aku ana au i kau oleloike inahope aku." I ko lakou iioea nui ana aku i ke kolu o na papahele, kahi e kau mai ana maluna ae o ka puka o ka papahao me na huapalapala uunui I. Ō .T. A., a he ahuwale no hoi ka ike ann aku me ka maopopo lof l mamuli o ke kukui ailaea e hoolele pouo mai ana i kona maiamalamn maluna o ia mau huapalapala, a hoomaopopo iho la ka lunanana o kj keena oih'ana ka ia o ka I. 0. T. A., alaila kamailio aku la ka Luna nana Baida ia Mr. Nila, e lawe pu mai ana oia ia Mr. Topirta ine ia no ke kūkakuka pu ana a no ka hoolohe pu ana hoi i na mea pau a ua o Mr. Nila e kamailio mai ai, a e ikepuhoi i na waiwai i hunaia maloko o ka puolo a ua o Mr. Nila i waiho ai maloko o ia keena. 0 kn hana wale no i makemakeia ma o ko ua o Mr. Nila aoao oia no ; ka hoikeike ana inai ona i ka puolo ana o ka waiho nna inaloko o.'i? kefcnn, me ka hoopnu nui oie ia o kn mnnawa ma in- hana, ā e hooia pu mai no hoi oia aole i lawelaweia La puolo e kekahi niea mai kaua manawa inai o ka waiho ana" aku malaila ahiki ia manawa a kii aku a lioikeike mai. 1 kn pau ana o nei mau olelo a ka Lunanana Baida o kona lniki iho la no ia i ke kaula o ka bele e lowalowa ana ma ka puka,' : eia nae, iloko o ka ikaika o kela hookauiia aaa aku la aohe pane i loaa mai, a. no ia nele ua huki hou iho la ka lunanaua i ke kaula o ka hele no ka lua o.ka manawa, aohe no he pane i loaa mai, elike no me ia mamua. O ke kumu o keia ne!e ana, mamuli no ia o ko" ka Makaikiu Tojpina ikeia nna ma ia walii he hapalua hora nianiua aku, a ua lilo kona ikeia ana malaila i mea hoohuoiia a ua ikeia aku kekahi hioun uluaoa j maloko o'ia hale. No ka nele no i ka paneia mai ua hookani hou; aku la ka lunanana no ke kolu o ka manaua. Ma keia manawa o ke kaikamahine Palani lauoho ehu i like ka pala o kona oho me ka laui pala, ka i oili mai a wehe mai la i ka puka. "Eia no anei ka Monisua Bamebeia maloko o kona ruini?" i ninau aku ai o Āfr. Xila, ka hoahui ai pomaikai !ike o ka nhahui. ! "Ae; eia no oia uialoko o kona home, aia no ma kona keena liana, pela ko'u manao." "E aeia mai ana nnei keia jnau keonimana e komo aku iloko?" "O, komo mai. No Mr. Bamebeia la ea, i keia manawa, ua paa loa ka hana e hiki ole ai ke hele māi. "Ua hoao aku ua kaikamaj hine Ia e kamailio ia Bamebeia, eia nae, aohe paneia niai o kaiia poi ] 0 ka hoike ana aku o hele mai e hui me na keonimana, me he mea la he hana ano nui oa kana ia manawa. ! Ia manawa haawi aku la o Mr. Nila i kona pepa lioolauna i ke kai- \ kamahine no ka lawe aua aku e haawi ia Bamebeia, i ole e loaa aku ! kekahi manao pahaohao ia Bamebeia no ka mea i mnkemake e ike iaia. Ua hoomaopopo mai la ke kaikamahine Palani i ka Lunanana Baida a! hoomaka mai la e minoaka, a ia mannwa. i nonoi mai ai i ua palapala> hoolauna o na makaikiu. Eia nae iloko o kela manawa i haawiia aku ai na palapala hoolauna, ua loaa loa Ke manawa no ua la e kilohi pono mai ai i na helehelena o na makaikiu, o ka oi aku nae ! 1 ko ma Makaikiu Topina. " ' No ka opio no hoi paha o Topina, hui pu iho me kona kanaka u'i, maluna ona ka hapanui o ka manawa o ka ke kaikamahine Palani nana ana mai, me he la aia iloko ona ka makemake ame ka hoohihi, o. ka ike ole ia aku hoi oloko hananui, aka nae, ma kōna mau minoaka hoohie e ikoia aku ai aia iloko ona "ka anoi, aia ilaila ka iini; aia ilaila ka halia, me ka ua lokuhala o Puna." , ] Ia loaa ana aku la o na palapala hoolaiina o na makaikiu ame ko | Mr. Nila pu, o ka huli aku la no ia o ua kiakamahine la a hele aku la me ka mama noloko o ke keena e noho inai ana o Mr Bamebeia, a iloko 0 ka manawa pokole oili mai ana ua o Mr. Bamebeia, a ia ike ana ; mai ia lakou nei i ke ku aku, i mai la me ka mahamaha: "A, e na hoaloha, komo nui mai iloko nei! Komo mai!" He peni ke paa a*na ma kekahi lima o ua o Bamebeia a he mau apana pepa hoi ma kekahi lima oia hele pu ana mailoko mai o kona keenahana."He nui ka'u hana ke ike mai la no hoi oukou ke paa aku la au i ka peni ani(j na apana pepa, o i ala aku e ku mai la ka mea i maopopo 1 ka nui o ka'u hana, oia na hana e pili aha i ka Ahahui I. 0. T. A., a he mau hana lehulehu e ae no hoi kekalii. i "Ke ike aku nei au he mau malihini keia, he mau keonimana anei i makemake niai nei e komo i keia ahahui?? O, ina pela, hauoli wale! Konio mai, ua hamama na ipuka o keia hale no olua." Me ka hoihoi wale 110 kela kamailio ana mai la a ua o Mr. Bameheia, aia nae maluua o ka Makaikiu Tobina ka haka pono a kona mau maka, me ka minoaka pu. No ka hoakaka aua*aku i ka na makaikiu hana o ia hoea ana aku ua kaa p akii la ma ko Mr. Nila aoao ka hoakaka ana aku ma ke , ano pokole, oia hoi ua maopopo iaia o na apana pepa ana o ka waiho ana aku malalo o knna nialama ana aole ia e lawelaweia ana e kekahi ; mea a e haawiia mai ana ia mau pepa a pau iaia, no ka hoikeike ana ae i kana mau malihini o ka lawe ana aku. "He inau keonimana keia i hahai mai la ia'u ianei no ko laun ma- , jkemake e ike i na mea maloko o kela puolo a'u o ka waiho ana ianei . | malalo o kou malu, a ke kaumaha nei nae au i ka hooluhi aku ia oe no ke kii ana aku a waiho mai iwaho no ka laua nei nana ana iho. . " Aia kekahi mau apana pepa maloko oia puolo a laua nei i kau nui t loa ai e ike, ua olelo mua aku nei au ia laua nei he mau palapala wale t no no na hana e pili ana i ka ahahui nei, a ua koikoi loa mai %ei nae hoi laua nei e ikemaka, a pela iho la makou i hoea mai la imua ou. ī \ a " ma . h * nei au ' ke ka nei,—aka—" a hooki pu iho la ua o Mr. Aila ī kana kamailio ana. Mamuli 0 na olelo a Mr. Nila o ka hoakaka ana aku ia Mr. Bame- ■ beia, me ka leo oluolu, a me na olelo hoi e hoike ae ana i koua kauinaha no ka holeia ana aku e ninau iaia no ka mea e pili ana i ka 3 P", 0 o ka waiho ana maloko o kela keeua, ua komohia iho la. Mr. Baida ke nlohji nona, no ka mea, ma kann hōomaopopo W knnaka o Mr. Niln e lnki ole ai ke manag rfku ua hanaia-kekahi hewa eia, he kanaka hoi i knulana ma nn wahi apau no kaua mau hana wa'kai, o \ia no hoi ka holomua o na ht»na o ka Ahahui I. 0. 1. A. malalo o kana hookele ana. £ Ina nei no ka loaa o kekahi hewa ia Mr. Nila he laaakila* nui ia me ka hanohano pu e loaa ana iaia mailoko mai o ka oihana makaikiu 0 Ladana, he paahao ano nui keia e paa ana iaia i ka hopu - U£ \ ho . ea Hk , p al s u la lakou a P au eko1 " iloko oke keena hana oMr |Bamebeia mahope o ko lakou hahai ana aku mahope ona, a ia lakou . malaila hoomaka aku la 6 Mr. Bamebefa e huli i kana mau ki a i ka | oaa ana hele aku la e wehe i ka pahuhao uuku e ku mai ana'ma kekani kihi o ka rumi. ' [' Ia hemo ana mai oke pani oka pahuhao, wehe mai la oia i kekahi • puolo ī opeia me kekahi pepa olenalena mai ka ume mai malalo loa a haawi m&i. la īa Mr. Nila. e la lona ana raai la ia Mr. Nila, aole oia i hookaulua iho ika weh(? ana ae i na jnea apau oloko. O na mea ana ō ka lawe pakahi ana ae ua knhke wale no me kana mea oka hoakaka ann i na makaikiu oiai lakou maloko o kona .hokeie e noho aila, eia nae, ia manawa hookahi . ana e wehewehe ana i na pepa, aole no i nele kela lelele o kona oih' iame ka haalulu o kona kino, aka, me ka hoomanawanui wale uo oia | o ka wehewehe ana ae. M "Alaila, oua puolo a ope i>epa ala anei kena an i olelo mai nei?" 1 i ninau mai ai ka Lunanana Baida: "-o kena anei ka mea au i make.make ni e lawe mai kela wahi mai?" 1 "O keia ka puolo pepa, ae," wah' v aua o Mr. Nila oka pane ana • aku, no ka ninau a ka lunanana. 10 j •, a. l (Aole i pau.)