Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 7, 13 February 1920 — Page 2

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Barbara Pichay
This work is dedicated to:  Daddy Benedict F.E. Paaluhi with love, Piilani.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

2                     NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA, FEBERUARI 13, 1920

 

KE KULA KUMU MA KILAUEA

CAMP. 

----------

(Hoopau ana.)

O ka la mahope iho o ka po i haawiia ai ka luau, o ia hoi ka la 21. o Augato, he la keia no na kumukula ma ke camp i ai hou ai i ke koena o ka puaa me ka poi. He nui ka ono a na mea apau.

            Mahope o ka aina awakea o keia la, ua hele mai kekahi o na kumu kane e kokua i na kumuwahine i ka wehe ana i na lau hapuu nunui i kakiaia i na paia o ka heleaina, me na palapalai o na pakaukau ame ka hoomaemae ana ia rumi. O kekahi mau kumukula, o ka lakou hana he opeope i ko lakou mau akana no ka hoomakaukau ana e haalele i ke camp, ma ia ahiahi ame ke kakahiaka o kekahi la ae.

            Ma ia la ua hui au me ke kahukula ame ka lunanui no ka hooponopono ana. na hoolilo o ka luau. Ua hooponoponoia na mea apau me ka maikai, a ua holomua ua hana i kuka, a hoohanaia. O na mea apau i ukuia ua loaa ia’u na likiki.

            Ma ia ahiahi ana iho, ua akoakoa iho ua kumukula i koe iho ma ke camp, maloko o ka rumi hulahula. Ua launa mai ka lunanui o ke camp, a wahi ana o ka po hope ia ana e ike ai i ka piha nui mai o na kamakula, a ma ke kakamaka ana ae, ua hoomaopopo oia aia ana ke 30 kumukula i haalele iho ana i ke camp no ka hoi ana aku i ko lakou home. A wahi ana, aole oia e hoonui ana i kana  kamailio ana, a no ka mea, na ike no oia ua makemake na kumukula i ka hulahula. O kana wale no i olelo hou mai ai, i ka wa e haalele ai na kumukula i ke Kilauea Camp, e hahaiia no lakou me na mea maikai ma  ko lakou  alahele, ahiki lakou ma ko lakou mau home.

            Mahope o kana kamailio ana, ua hoomaka koke ke kani ana o ka pila a hulahula na mea apau me ka hauoli. I ka hora 9 ne ka hapa ua lululima iha na kumukula, me kela ame keia, a hoi ahu no ko lakou wahi e hiamoe ai. Ua hiamoe iho na mea apau, a ma ka hora 4 o ka wanaao, ua ala ae na kumukula e hoi ana ma kela kakahiaka, a opeope iho la makou i na huluhulu mehana o makou me na lole no hoi iloko o na eke nunui. Hora elima me ka hapa ua hele aku la makou ma ka rumiaina e ai a inu kope ai. Ma ka hora 6 ua akoakoa iho la makou ma ke alapii o ko makou hale moe a malaila i lululima hou iho ai makou me na kumukula i koe iho me ka lunanui, oiai ua ala mai la no oia a hoomaopopo hou aku la no i ko makou kaa otomobile e halihali ai ia makou i ka Glenwood Station. Ia makou i akoakoa iho ai ma ha’i o na kaa ua pa’ikii ana ua himeni iho makou “Mahalo i ka nani o Kilauea” ame “Aloha Oe.” I ka lohe ana o na kamaaina o ia wahi, o ia hoi o Mr. ame Mrs. S. Kuokoa Kaheiki ame ko laua ohana ia makou e himeni ana, ua ala mai la lakou ame na waimaka o ke aloha, ua haawi mai la lakou i na lululima aloha. Kau iho la na mea apau ma na oto, o ko’u makauhine kekahi a haalele aku makou i ke camp. 

            I na kaa i holo mai ai ma ke alanui, pa mai ka makani hu’ihu’i o ke kuahiwi, nani ke kuahiwi, me na ululaau, nani no hoi o Halemaumau. Haalele makou i ke camp i ka hora 6:30. He 15 minuke i ka hora 9 ua hiki aku makou ma ke Glenwood Station, o ke kakahiaka keia. Hora 9 ua hoea mai la ke kaaahi mai Hilo mai, a ma ka hora 9:15 haalele ke kaaahi i ke station, a no Hilo ko makou pahuhopu.

            I ka hoea ana i Hilo, ua aloha aku makou i na kumukula e hoi ana no Honolulu, a noho iho la makou ma Hilo no kahi mau la ahiki wale no i ka la a makou i hoi mai ai no ko makou home ma kuaaina nei.

            O keia iho ka himeni a makou i mele ai mamua o ka haalele ana aku i ke camp o Kilauea.

MAHALO I KA NANI O KILAUEA

 

            Hanohano Kilauea,

            I ke ahi a ka wahine,

            Kameha’i ke nana

            Na maka o ke kamahele.

           

            Chorus.

           

Mahalo i ka nani,

            O Halemaumau,

            Me ka uwahi noe o Kilauea,

O Uwekahuna ka’u i anoi,

I ka pehia e ka ua a noe ka nahele.

 

Kilakila ke ku a Kamohalii,

Kapukapu i ka maka o na malihini,

I ka pii no a hoomaha i Akanikolea,

E nanea ai me na Lehua makanoe.

 

Ulumahiehie wale,

Ko poli e Wahinekapu,

Au e kahiko mau nei,

I ko lei anuenue.

 

Waianuhea i ke ala,

Ka uka i Olaa,

I ka hoonoheahea mau ia,

E ka makani Lihaupua.

 

Anoi wale ia uka,

I walea ia e makou,

He lei poina ole i ka manao,

Lei no na kau a kau.

                        HATTIE SAFFERY.

 

 

O A. K. WM. KAUKALIU UA HALA

 

Mr. Solomon Hanohano, Aloha:--Oluolu mai kou ahonui no’u hoi kauwahi keena kaawale o ka hiwahiwa aloha a ka lahui, a nau hoi ia e uwila ae iloko a na paemoku aloha o Hawaii. o A. K. Wm. Kaukaliu, ua haalele mai ma keia ola ana, a kamoe aku la i ke ala hoi hou ole mai ma kahi hoi o na mea apau e hoomaha ai.

            Ma ka la 30 o Ianuari, 1920, hora 6 p.m., i pauaho mai ai ko makou hoaloha oiaio, a niau aku la i ka polikua a kane a kuu aku la ka luhi.

            E hooholo ia, o makou o na lunanui ame na lala o ke Kalapu Demokarota o ka Mahele 9, Apapa 5, ke komo pu aku nei makou me ke aloha kui’o nona, a ke komo pu aku nei makou me na kumakena ana me na keiki i hooneleia e ka makua: a ke noi ae nei makou i ka Makua Lani e hoomama ia mai na kaumaha o na keiki mailoko ae o na haawina ehaehalo ke kaumaha.

            E hooholo hou ia. na ka Peresidena o ke Kalapu e kakauinoa i keia hoalohaloha.

G.W.K. KAUIMAKAOLE, Peresidena o ka Mahele 9, Apana 5 o ke Kalapu Demokarata.

 

 

 

O A. M. C. Atkinson kekahi hoa o ka Papa Mahiai ame Ululaau o ka hookohuia ana ai i ka Hope Kiaaina C.P. Iaukea no elima makahiki e hoomaka ana mai Ianuari 1 mai,

 

HOLO MAKAIKAI E IKE I KA NANI O KAPAA, KAUAI

 

(Hoopau ana.)

            Poalua ne, la ano hakumakuma keia, lele ino ke ao imua, e hoike mai ana he ino nui a hoea mai. Eia ke hoomakaukau nei no ka holo ana aku no Haena, me ke kali liilii ana ia Wui. Werner, a ku ana ka mikukaa o ua hope makai nui nei, o ka hora 8 a.m. ia, me na ike liilii ana, o ka nee aku la no ia o ua mokukaa nei nomua ma kana hookele ana.

            Ke nana nei ka meakakau i ke kulana hookele no keia kapena, he nakaukau piha maoli no, nana aku oe, mea ole ke alu, ke anuu, ka ihona pali, moe kololio ka uwahi o Puna, a hooiho ana makou i ka ihona o Anahola, he haahaa keia wahi me kona nani no hoi, ke nana aku. he nui na lo’i laiki, ke holo nei no makou nomua, o na mea a ka maka e ike nei, o ia no ka mala halakahiki, mai ke kuahiwi mai ahiki ana makou i ka halewili ko o Kilauea,  haupu ae la au, e ike lihi ana i ka nani o ka hale ipukukui o Kilauea, a kuhikuhiia mai la i ka meakakau nei, ua ipukukui nei he u’i no ke nana aku, eia no ua mokukaa nei ke nee nei nomua a hooiho ana makou i ke awawa o Moloaa, o ia mau ka nee imua, a kuhikuhiia mai la kela puu e kau ia mai la e ke ao opua, ke kuahiwi ia o Mamalahoa, a e waiho maikai ae ana o Hanalei me kona mau aekai ame kona muliwai e holo ana i ke kuahiwi, a ku iho la ua mokukaa nei o makou i ka home o Mr. Werner, a hui iho la me  kana aliiwahine me na lululima pumehana ana, o ka hora 10:15 a.m. ia.

Nee hou aka la no makou na ma aekai o ua kaha nei, ame kona mau kikeokee a ku iho la ua mokukaa nei, me ke kuhikuhi ana mai o ua kapena nei, o kela mau puu liilii e ku mai la, na puu pepehi. kanaka keia, a kapaia ai ka inoa Mololokai, a i kaulana ahiki i keia manawa.

Eia kahi moolelo pokole no keia mau puu, ina e ikeia he kanaka e hele mai ana he hookahi, alaila kahea ae la ke kanaka e noho ana iluna o ka puu mua “Mololokai, Mololokai,” alaila i hoike aku ana he hookahi no kanaka, alaila e hoomakaukauia na mea e hoomake ai i ka malihini, ina he nui ua kanaka e hele mai ana alaila kahea ae la, “kai nui”, alaila ua maopopo mai la i ka poe olalo, he nui keia huaka’i kanaka, aia no malaila he lua nui huaka’i kanaka aia no malaila he lua nui kahi e hooleiia ai ko kino, aia no malaila kela one nee, o ia hoi. e nee ana i Kalalau, a pau, alaila hoi hou mai, a kapaia ke one o Kahulaana; o ka nee hou aku la no ia nomua, a kuhikuhiia mai la i ka mea kakau nei, ka puu hinahina a kaalo ae la i na hau o Maihi, na hala o Mapuana ame ka Ipo Leimanu ke ala o Lumaha’i ame kela uluhala, na hala o Naue au ana i ke kai, ua ike ma ke mele, a ike kumaka no hoi i ka mea i lohe wale ai, a ku iho la ua mokukaa nei o makou i ka lae o Wainiha a kuhikuhi mai la ko maua kapena o kela pohaku e moe mai la iloko o ke kai, o kahi ia o ka mano i manao ia ai he kiai no keia kaha, me keia e ikeia ai:

Elua mau keiki liilii e manao ana i auau o ia ka manawa a ka mano e olehaleha mai ana na maka, i ka haule ana no o na keiki o ka pau no ia o ko laua ike hou ia ana, o ia kahi kaao pokole, ame na lehua o Luluupali ame ka puu Kealewalowa, ekolu keia mau keiki, elua keikikane ame ko laua kaikuahine, he hele mau i ka lawai’a o ia ka lakou puni i kekahi la. Aole i hele na kaikunane, o ke kaikuahine wale no ka i hele me ka huhu no o na kaikunane, i keia hele ana ona, i lilo ai. kona kino i pohaku, o Hauwa ka inoa, ame ka lilo ana i i’a pioeoe, a pela no hoi me na kaikunane, ua ku a pohaku, aia iluna o ka pou Hanakapiai, ke ku nei ahiki i keia manawa, puu o Honokoa ame ka puu o Kalalau, a ku iho la ua mokukaa nei i ka palena o ke alanui, a kau ma na lio no ka ike ana i ka luawai o Kapalae ame Kanaloa.

Ke ike nei ka meakakau i na mea i lohe wale ia ai, ke hoomaka mai nei ka ua ame ke ku’i a ka hekili, eia no na elele a Kamehameha ke noe nei nomua ame ka ike maka ana i ko laua kulana ame na malihini, ua ku’i iho kekahi hekili a ke kani launa ole mai, me he la, ma ka manao o ka meakakau, e hanee mai ana ka pali, a hoi mai la me kela kulana paniolo pipi e kuupau ana i ka holo o ka lio ma ma aeono o ua kaha nei, nana aku la au i ko’u hoa, he kohukohu maoli no oia, he kohu Napoliona maoli no, a ku iho la i kahi i ku ai o ke kaa, ua hele ia la a peno i ka noke mau o ka ua, a hoi mai la me ka piha hauoli o na mea apau, a hui hou me ke aliiwahine o ka home.

I ko makou hiki ana mai ua makaukau na mea e pono ai keia kino, o ka hoopiha iho la no ia ia Hanale, nana aku oe la, elua hoe i ka manawa hookahi, ame na hookaauolelo ana me na amaaina, a mea mai la ke aliiwahine, ua ike mai nei oe i ke one pua rose o Mahamoku ame ka limu ka kanaka o Manuakepa ame kahi wai kaulana o Uina ka wai o Namolokama, ame ka puu Hihimanu, ua nui maoli keia mau manao ame ka lululima pumehana ana me ka makuahine maikai, a haalele iho la i ka hora 2:50 p.m., o ka lilo mai la no ia.

Hiki makou i Kapaa i ka hora 4:15 p.m., ko makou eleu aku la no ia no ka hoololi ana i na lole i pulu, a i ka makaukau ana, o ke kau hou no ia no Nawiliwili, no ka mea, ua oi loa mai ka  ino, a ku iho la i ka hale aupuni o ke kalana, a kau mai la ko maua kamaaina, ahiki aku la i ka uwapo, i ka manawa kupono, a hui aku la no hoi me na kamaaina.

Eia no ka ino ke hana nei i kana ame ki ku’i mau o ka hekili i na manawa apau, aole e ikeia aku ka puu o Keoua, mea aku la au i ko maua kamaaina ua ike maoli ia mo na elele a Kamehameha, ke hoike mai nei na mana lani, aia no a kau aku maua i malie loa ana, o ka mea apiki a’u i ike ai, o ia no ka loaa ana o ia haawina ia maua, nole i pulu a kau iluna o ka moku. A mahope iho o ia manawa, i iliki hou iho ai ka ua ame ka hekili, a o ka manawa no ia o ua Kinau nei i oni aku ai imua. Eia na ka ino ke hana nie i kana hana ame ke ku’i ana iho o kekahi hekili ikaika loa, he kokoke loa keia hekili me ko’u manao no hoi e holoaia ana ka moku i ka hohonu, a mea aku la au i ke pookuene, pehea kou manao i keia hekili? Olelo mai la no hoi kela o ka makamua loa kela ana i lahe ai i ke kani o kekahi hekili elike me keia pela no hoi au, a hoomanao ae la au i keia wahi kanaenae:

Auhea wale oe e ke kualau,

E ka ua nuhele na ka moana,

 

 

MOANALUA NO KA MAIKAI MA O KONA KAHAKAI LA

----

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua: -E kala mai no oe i kuu hooluhi mau ia oe, aka, e oluolu mai ana no oe no keia mau inamona o kuu aina hanau.

Ua holo kaapuni aku au ia Hawaii, ua ike i na mea a ka maka e ono ai, a pela me Kauai, ua ike i ka mua ame ka hope o na mea i kaaoia ai, a pela no hoi me Oahu nei, ai ka hookuku ana i na mea a ka maka i nana ai, aole no e loaa mai ko’u kaha, aia wale no ia la i ka nahenahe me ka malie o kona kai.

Eia mai na inamona o ua kaha nei o’u: He alakahi, alamihi, kahi opaehune mai no, limu eleele pawai o ke kahawai me kona ala waianuhea puno, kahi limu oolu, limu manauea, papa’i kuahonu, moala, aholehole me awaaua, awa, amaama mai no, aia wale no ia la i ka nahenahe imua ou i ua wa apau au i oni ae ai.

            Pau ia, o na hee mai no me kahi manini; e hele ana oe ma na papa pohaku me na pukapuka e kamakoi ai, a he nui aku na mea i koe, na hua ina no, na hua wana no hoi, a hoi ae i na mea pili kahawai, o ka opae oehaa. O ka oopu nakea, o ka i’a ulaula, o kahi lau kalo luau mai, aia wale no ia la i ka nahenahe, a hoi iho i keia mea e laha mei i kuu kaha he kupee ano olepe no hoi, e kuai ia nei i ka makeke i na la apau, a i ka hoi ana ae i ka inoa o kuu kaha, o ia no ka oi, no ka mea, he wahi lua walo no, aka o na pana ua kaulana, kahi wai o Umi, he wai kaulana keia i ka ono ame ka hu’ihu’i mau, a o ka wai  punahele no hoi i na ‘lii ia au, o ia o Kanakaeha ma ame ia mau alii o Manaku, Kimona Kaai. a he nui aku, ke hu nei no keia wai ahiki i keia manawa, a ka meakakau e kakau nei, ua hele aku au e nana i kela mau la aku nei, o ia mau no ka ikaika maikai o ka wai, aia mau no ka ono; a hoi ae i kahi wai e auau ai na ‘lii, kahi wai o Keoki, he wahi keia i auau ai ame ka lelekawa ana, a i oi loa aku i na po o Mahealani, o ia ka oi loa aku o ka pihaia. No ka mea o ka meakakau pu kekahi ia manawa, oiai nae e komo ana no i kahi lolewawae ekekei, ina he mau ipo, nana aku oe la anapanapa ka wai; hoi ae i kahi wai o Alamihi, o ia wai auau no ia no kamalii nae ia wai, eia no ke lana nei.

            I kou holo ana mai ma ke kaa ahiki i ke kau ana mai i ka uwapo haahaa o Moanalua, mauka iho o ia ua wahi wai nei o Alamihi ame ke awawa o Hulamanu ame ka puu o Leilono o Waliapaakai ame ka puu o Leilono o Waliapaakai ame ka hale o na ‘lii ia manawa, o Halepaihi e malamaia nei e ko makou haku aina, ka ulunui o Lapakea, ke ki’owai Kokuawailele, ame ua luawai o Waiapuka. Ua manao maoli ka meakakau o keia ka waiapuka oiaio i noho ai o Laieikawai; ke nana iho oe i kona kulana, he kapukapu maoli no. Ekolu keia mau luawai hookahi wahi lua uuku, aia iwaena o keia lua e ku ana he pohaku poepoe o ka hooholo ana i ka inoa, na lua wai o Waiapuka, he mau kumunoni ame na ano lau laau like ole o ke kuahiwi, he kulana maoli no oe ke nana iho ma kona kahua, koe wale no, aole i lohe mahu’i ka makaula mai Kauai mai, i hele mai ai e imi, ina o ka lua oiaio keia, alaila o kahi a ka makaula i ku ai, he kahua maikai maoli uona e ike ai i na mea apau iloko o keia luawai, no ka mea he nui na lae omamalu maluna o ka wai, e lilo ai i home nona e noho ai.

Nolaila ua manao ka mea kakau ua oi aku na mea maikai ma ko’u kaha, o na i’a loko no ia mea kaulana, a he nui aku na lokoi’a a na ‘lii ia mau la, ka i’a o Mapunapuna, lokoi’a o Kaloaloa, lokoi’a o Kaihikapu, he ono ke ai aku, ame ke kahua o na kanaka e  lawai’a ai, o ia o Mokuaeo ame ka lai o Kumumanu i lilo ae nei i ka oihana kaua o Amerika.

            E nana mai i ka nui o ka pana o keia wahi kaha, ua hooneeneeia mai na mea apau a mua o kou alo, nau ka hana ole i na mea e pono ai oe. Eia no ia mea ono o ke kukui inamona, o ia mea helu ekahi no ia, papa’i aama, he opihi no ko kuu kaha e ha’i ai ko a-i, ua hanai wale ia a pu’ipu’i; e kala mai, ua pakika loa aku la, a hoomanao ae la au i na keiki o kuu kaha:

   Moanalua ha’i ke au,

   I kahauiki hemo ka umoki;

   I ke kula loa hoi o Kalihi,

   I Kaiwiula kikiipau;

   I kapalama lo’i laiki,

   I Keoneula malu ke kiawe;

   I leleo i ka lokowai,

   Haaliliamanu honi kaua;

   I Kapuukolo i ka Nekina,

   Hololio laau ne ke aloha.

   E kala mai ua pahee loa aku la imua, a i ka hoopau ana i na kaena ana i kuu kaha, me oe e kuu     kapena maikai ko’u welina pau ole.          Kou haahaa,

                                                                   J.K. MOKUMAIA.

 

Hoike ae oe i kou nani,

I ka malamalama oi kelakela.

            Ua lilo aku la au me Anaipua, he nanea hoi kau, a kahea ana kahi pele boy, “Honolulu, Honolulu”, i ko’u nana ana iho i ka uwaki, o ka hora 2 a.m. ia ame ka haku’i o kuu puuwai, na ka hui ana aku me kuu ipo leimanu; mea aku la au i ko’u hoa, manao au eia paha ko’u kaa i ka uwapo, i ka hoopili ana mai i ka uwapo o ka hone aku la no ia o ka leo o kuu iiwi, aole i loihi iho, hone ana ke ala o kona hanu, nana aku oe la, lalawe ana i kuu puuwai, a iho nai la a hui me ia, me na hani hoomaumau ana a hoolauna aku la au i ko’u hoahele o Mrs. Jos. Kanepuu keia ame na olelo pili no keia huaka’i, a hoihoi loa aku la au i ko’u hoa no kona home, a hoi mai la no hoi maua no ka olu o kuu kaha, kahi a ko aloha i noho ai, o ka hora 3:15 a.m. ia, me ka maha o ka manao ame ka hoomaikai ana ae i ka Makua Lani, a lilo hou aku la me Lilinoe, kela u’i kaulana i ka hooipoipo.

            E kala mai e kuu kapena maikai, ua hala hope keia manao, o ia hoi, ua kuhikuhiia mai ia’u ka heiau o Lohiau ame ka wai o Kama, ame kuu iini o kuu kapena maikai, ua nue kou hoomanawanui i ka’u mau hooluhi ana ia oe, ame na keiki nana e kikokiko na kaula keleawe o ka ipukukui malamalama, ka mea nana e hoike i na mea ano nui o ka honua nei me ka iini o ka meakakau nei, ua. nui ka hauoli o na makamaka heluhelu maluna o keia kalaimanao ana.

            Kou haahaa mau loa,

                        J.K. MOKUMAIA.

 

KAKOO I KA INOA KAAHUMANU NO NA HALE O KEAWE.

----------

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua; - Eia no au ke hooluhi hou aku nei no ia oe, no keia poomanao e kau ae la maluna, ina he mea hiki i ka lawe ana mai a noonoo no keia poomanao.

            Ua kau aku maluna o kela ame keia poohiwi o ka mea aloha oiaio i na ‘lii o keia mau mokupuni, eia ka manawa e ala ai e ua Kaahumanu e noi a e imi i na mea e oni aku ai ka inoa o ka mea e oleloia nei. Ua hiki aku ka meakakau nei no na Hale o Keawe ma Honaunau, ua makaikai i na mea a na kupuna i hana ai, o ka ike nui a ka meakakau o ia no keia: Ua oi loa aku na mea i hanaia no ke Aliiwahine Kaahumanu, kahi ana e noho ai. kahi ana e hoomaha ai i kona manawa e pau ai o kana ai ona kahi ana i holo ai e pee mai ia Kamehameha mai, he pohaku nui maoli keia,ua kaulana ahiki i keia hanauna hou e nee nei, ma kona moolelo, he ihiihi maoli no ke nana iho, pela no me kahi ana i noho ai me kona mau alii, a kakou e lawe mai ai a malama mau ai no hi ko o ana o kona inoa maluna o kahi ana i noho ai ame kahi ana i pee ai.

            Ua manao no ka meakakau e kakoomai ana no na makuahine makaonaona o ua kaha nei i keia mau manao, no ka mea e lohe mau ana no hoi au i ka olelo o ia mau le@e, e pono no i kapaia no na inoa o na ‘lii ma kekahi mau wahi elike me ke alanui holopuni o Oahu nei e manaoia nei Kamehameha, no ka mea, oia ke alii i hiki i ka nuku o Nuuanu a kaua ai me ke alii o Oahu nei, a lanakila ai oia; pela no hoi me Honaunau, e hoolilo ae ia Kaahumanu Paka, no ka lehulehu, a e ili  ana ia hana maluna o na lunamakaainana ame na senatoa hanohano o ua aina nei, ame ke kulana o Hawaii, na lakou e malama i ka maikai, a e lilo ai i mea e kaulana ai no keia mua aku.

            Ua ike ka meakakau ua manao na kahuwaiwai o Bihopa ma e haawi i ke Kalana o Hawaii i keia kahua o na Hale o Keawe, ua puka ma ka nupepa: nolaila ke paipai nei keia makapeni i ka Ahahui Kaahumanu ie hapai i ka inoa o ke aliiwahine.

            Owai hou ae ia me kakoo mai i keia poomanao no ka pono o keia inoa?

            Lei Kaahumanu i ke aloha,

            Lei haaheo i ka lanakila;

            Lei i ka mamo hulu melemele,

            Lei Hawaii i kou inoa.

            E ola e ka i me ka mahi,

            E ala na kini o ka aina;

            Hookahi puuwai me ka lokahi,

            I ola ka inoa o Kaahumanu.

            Aia ai oukou mai e na lede makaonaona mai o ua Kona, ka holomua o keia inoa, a hui mai hoi na keonimana o ua nina nei, Kona kai opua i ka la’i hui aku hoi me ko Oahu nei, a kaomi mai hoi o Kauai, a o Maui mai no hoi ka oi, o ka oili pulelo no ia o ke ahi i kamalie a hoolei mai hoi o Hilo i ka lei lehua o ka puni ai la no ia o ua punahele nei a ka lahui.

            I ka hoopau ana i keia mau manao, me oe e kuu kapena ko’u welina pau ole.

                        Kou haahaa,

                                    J.K.  MOKUKAIA

 

MAHAELUA NA PILIPINO LIMAHANA

 

            Iloko o ke kauoha a na alakai o ka hui uniona o na Pilipino i na limahana Pilipino olohani apau, o na mahiko o Oahu nei, no ka hoi hou ana i ka hana, a e hoopau hoi i ka olohani ana he hookahi wale no hapa-kolu o na Pilipino i hoolohe aku i kela leo kauoha, a he elua hapakolu, aole lakou i hoi hou i ka hana; a ma ka oleloia, eia na Kepani olohani ke hookikina aku nei ia lakou o hoomau i ka olohani ana, i wahi e hookoia ai no mea a lakou i makemake ai, mai na mahiko mai.

            No ka manao o na lemahana Kepani o ka hui pu ana aku o na Pilipino me lakou ma ka olohani ana, ke kumu e loaa’ai ka lanakila ia lakou, ua loaa aku na hooia ana i ke koena o na Pilipino i hoi hou ole i ka hana, o hoolakoia aku ana lakou me ka ai, ame kahi e noho ai ma keia kulanakauhale, a no keia kumu hoohoihoi, ua haalele okoa aku he heluna nui o na Pilipino i ko lakou mau kauhale ma na mahiko, a hoea mai la no ke kulanakauhale nei, ma ka Poalua nei me ke kaa ana aku o ka malama ana ia lakou malalo o na alakai o ka hui uniona o na Kepani.

            He heluna mahuahua no o na Pilipino i hoi hou i ka hana ma na mahiko lehulehu, eia nae, ua hoomau no kekahi poo Kepani i ka olohani ana, a o lakou ka i haalele i na hale o ka mahiko, me ke kauka’i aku, nana Kepani e malama mai ia lakou ,a e hoolako mai i ko lakou mau hemahema apau.

            No ke kipakuia ana o kekahi mau Kepani elua mai ka mahiko mai o Ewa, e ka lunanui o kela mahiko, no ko laua loaa pono ana, e hele ana e a’o i na Pilipino aole e hele i ka hana o ka mahiko. i haalele aku ai he heluna nui o na Pilipino i ko lakou mau hale, pela hoi me na Kepani olohani, a imi mai’la i wahi no lakou e noho ai ma Honolulu nei, malalo o ke kokua aku a ka hui uniona o na Kepani.

            Ma ka oleloia, ua ki-peia aku kekahi mau Pilipino limahana e haalele lakou i na hana o na mahiko, a e holo aku no Kaleponi; ua lawelaweia keia ano haua i wahi e lanakila ai na Kepani olohani, mamuli o ka nele o na mahiko i na limahana.

            Me ka nana ole ae nae i na mea a na alakai o ka hui uniona o na Kepani e hana mai nei, ua hoolimalima ae na mahiko i ka poe wawahi olohani, a ke hana nei lakou ma na mahiko i keia manawa me ka holomua o na hana.

 

KUKULU NA KOREA I AHAHUI WAWAHI OLOHANI

 

            Hookahi haneri a oi aku mau kane ame wahine Korea i kukulu ae i kekahi ahahui ma ka po Poaono aku la i hala no ke kokua ana i na mahiko i hookunanaia na hana a no ka hoopiha ana ae hoi ma kahi o na limahana Kepani olohani ina no ko lakou makemakeia mai.

            I kulike ne ka hoakaka a ka moolelo e pili ana ia kukulu ana ae a lakou i ahahui na hoopukaia ae he hoolaha mai ke keena oihana mai o na Korea he hapanui o na kane ame na wahine o hiki ana ke hana ma na la Sabati wale no, a o kekahi hapa o lakou ua hiki ke hoohanaia ma na la e ae o ka pule.

            Ua kphoia he komite na ka waiho ana aku i keia manao o lakou ia R.D. Mead, ke kakauolelo a ka ahahui o ka poe mahiko, o ka loaa ana ae nae o kekahi pane e ao ae ana i ko lakou manao ame ka ole , koe aku ia.

 

HOOMANAO ALOHA NO KUU KANE

 

            Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, ka Ipu Alabata hoonaueue puuwai e olapa mau nei apuni ke Teritore o Hawaii, Aloha kaua:-- He wahi lei ka’u, he wahi ukana luuluu, o kuu mea aloha, o kuu makua o na la opio, o kuu kane o na la heu ole, o kuu Thomas S.K. Nakanelua, ua niau palanehe aku la; ua nalo na maka, ua hoopalo manawaino mai la la’u, kona hoa pili; auwe kuu aloha pau ole e!

            Ua hanauia kuu kane aloha ma Kaauhuhu, Hamakua, Hawaii, na Nakanelua ame Kaheana, ma ka la 23 o Mei, 1829, a hala aku la oia ma kela ao ma o ma ka la 3 o Dekemaba, 1919, ma Puumoi, Hilo, ma ka home aloha o ka maua mau aikane. Ua piha iaia he 60 makahiki me na mahina me na la kea.

            Ua hoohuiia maua ma ka berita maemae o ka mare ma Waipio i ka ehuwai o Hiilawe, na ka Makua C.M. Kealoha, ma ka la 10 a Sepatemaba, 1895. O na la omaka mua o ko maua hauoli, a’u i manao ai i lei ia nou, i makua hoi no’u no na la kanikoo, ua poho nae ia manaolana, aka, ke hoomaha nei ko’u luuluu ma na lima o ko kakou Haku.

            O kina kulana, he maemae, he heahea, he hookipa i na hoaloha, he haipule oiaio. Ma ia kulana haipule, ua kohoia oia i ilanuku nui no ke kahua kaua o ko ke Akua aupuni. Ma ia kulana ona, ua pili aku au na ke ano he aliikoa ukali hoohanohano, e paio ana i na ino o keia ao, i ka paio a ko kakou Haku Iesu Kristo a maua i paio ai, mai Hawaii ahiki i Kauai. Aloha ia wahi a maua i pili ai i ka hana a ko kakou Haku. Aloha na makamaka ame na hoaloha i hookipa maikai mai ia maua; aloha ka uakukalahale i ke one o Kakuhihewa, e hoike ae oe i kuu aloha i ua hoa paahana apuni ia mokupuni. Aloha na ale kualoloa o ka moana, aloha na Haleakala e ku kilakila nei, e hoike iho oe ia Maui, o kuu mea aloha, kekahi o kona mau hoa paahana iloko o ko ka Haku aupuni, ua haalili mai i keia ola ana.

            E Hawaii, e Hawaii hoi e, i Hilo i ka uakanilehua, e kokolo ae la ma o o Panaewa, aloha ia ua hoopulu i ke kamahele; aloha iho oe i na hoapaahana i hooikaika pu ai me kuu kane.

            E Puna, i Puna paiaaala i ka hala, e oluolu oe nou kahi aloha. E Waiohinu i ka makani kuehu lepo, eia aku la paha me ka Uahaao, e kuehu la mauka o Auaulele. E Kona, e Kona, i ke kai maokioki, e Kona kaiopua i ka la’i, opu hinano ua malie, aloha ia mau wahi a maua i hele ai me kuu kane, aloha na makamaka me na hoaloha, aloha na Kula Sabati ou ,aloha na hoa e hooiaika pu ai i ka ke Akua hana.

            E Kohala, e Kohala i ka makani apaapaa, ke haawi nei au i ko’u aloha piha no kau i hana mai ai, e laa me Waimea, a ai i Waimea i ka uakipuupuu, au me kuu kane i hooluolu ai malalo o kou malu, ua ono kau hua i kau ai ana, ua inu a lawa i kou lokomaikai. Nou e Kawaihae, kuu aina hookama, a maua i noho ai me kuu kane, o oe e ke kaihawanawana, me na nalu puao o Puakailima, me ka makani hu’i koni he waileia. Hiki anei ia oukou ke hookoo ae i nei ukana luuluu he waimaka

            He waimaka na’u i ko oukou makua, ka mea nana i hapai ae ia oukou iluna, mailoko aku o oukou i puka aku ai, he ilamuku nui no ke kahua kaua o ko ke aupuni lani pualikoa, kuu mea aloha Thomas S.K. Nakanelua.

            He kahu Kula Sabati nui no Hawaii hikina, a lunakanawai no Kohala Hema, a nou e Hamakua i ke ala ulili kekahi hoomanao nou, ka aina hanau o kuu kane, ame a’u nei kona hoapili, a naua i kaama pu ai ne ma hoaloha, na makamaka ame ka ohana iloko o ka ke Akua hana, e hoomanawanui ana i ma alu kinikini ou e Hamakua.

              Aloha, aloha kuu aina hanau, e Waipio i ka wailele o o Hiilawe, me ka i’a miliopu hooheno ae i ka lima, e walea ana i ka owe a ke kai o Pa-o-o me ka holu mai a ka niu o Pakaalana, eia au la ke kuewa nei i ke ala me ka waimaka.

            Maluna ae o na mea apau, ke wailo nei au i ko’u mau luuluu, na ka Makua Lani e hoomama mai. Ke haawi nei au i ko’u mau hoomaikai piha i ka poe i kakua mai ia’u iloko o ko’u wa o ka pilikia, ame na makamaka i hui pu mai ma kona huaka’i hope loa.

            Me ka luuluu,

                        MRS. T.S.K. NAKANELUA

            Waipio, Ianuari 26, 1920.

 

 

HOIKE OKOA KE ALAKAI O NA PILIPINO I KA EPA.

 

            Mahope iho o ka hoo-pu malie ana no kekahi manawa, a mahope iho hoi o kona ike ana, ua hoea mai i ka wa e pau ai o kona mana. a e hoolohe ole ia ai o kona leo. i oili okoa ae nei o Pablo Manlapit iwaho. ka peresidena o ka hui uniona o na Pilipino. a hoikeike ae i kona ona oiaio maoli, he mea oia i piha me na hana pulapu wale ame ka epa, no ka pono o kona hoa lahui.

            No ka nui o na ahewa i hookauia aku maluna ona. no kona kauoha ana i na Pilipino e hoi hou i ka hana o na mahiko, i hoea okoa mai ai oia maloko o ke keena o ka nupepe Advertiser, ma ka po o ka Poakolu iho nei. a hoike okoa mai i  ke kumu o kona kauoha ana e hoi hou na Pilipino i ka hana, mamuli no ia o kona ike ana iho, ua ku lakou i ka hoka.

            Ua hoakaka ae nae oia i ka hoao ana a ka Loio Thompson, e ki-pe iaia me ka huina o iwakalua –kummalima kaukani dala, ina e hiki ana iaia ke hoopau i ka olohani ana o na Pilipino. a e haalele pu iho hoi oia ia Hawaii nei, ma io wahi i o’elo mai ai oia, ua koi aku ka oia i kanalima kaukani dala kona uku; aole ka no kon manao maoli, e lawe nai i kela mau dala nona ponoi iho. aka no ke kokua ana aku i na Pilipino olohani.

            Wahi ana, he makemake wale no kona e pulapu aku i na ona mahiko. ma ka-ae ana aku e lawe mai i kela huina dala mahuahua. oiai nae, o ka mea oiaio aole oia e haalele iho ana ia Hawaii nei; o ka oiaio a oiaio ole o kela mau hoakaka. ua hiki o’e loa ke hilinaiia aku, no ka mea ua hoike maoli mai no oia i kona ano epa me ke kolohe.

 

 

            CHICAGO, Feb. 12- Ke hu’i mai nei na makai no ka poe no lakou i hana i kekehi  waiona ano hou loa “Coroner’s Cocktail.” he waiona a lakou o ka hoike ana ae he oi aku kana hoomake ana mamua o ka ka alekohola laau. He 25 poe i inu ia ano waiona hou ma ka la i nehinei a make. Hookahi o ia poe i inu ai i make maloko o ka halema’i.

 

KE ALANUI KAHIKO AME KE ALANUI HOU

(Hoomauia mai.)

            E kala mai e na makamaka e pili ana i keia manu he kolea aole o kela kolea kahiko, aole ia o ka manao o keia kolea o keia au hou e noho nei, ua piha maoli kakou i keia ano manu hoowalewale nui wale, o ia ka manao nui o keia kalaimanao ana; o ka mea i ikeia, ua nui na leialoha i hoopoinoia, a heaha ka mea i ikeia ai, o ia ka hoea ana aku o kekahi opio wahine i hoopoinoia ai, a hoike aku la i ka puuku o ke Kalana o Oahu nei, no ka holo mahuka ana o kana kane haole, a haalele iho la- iaia.

            O keia ke ano o ke alanui hou, e ikeia nei, no ka mea, i ka wa e popohe maikai ana ka pua iluna o ka helehelena o ua leialoha nei au, e ike auanei oe i kona hoomano mai, ahiki i ka loaa ana o kana mea i makemake ai, alaila hoomaka mai la e hoolalau ahiki i kona a’o ana mai i ka hoopunipuni, ua nui ka mea a ka meakakau i ike ai ame ke a’o  aku no hoi e makaala loa, aole i kuu i’o wale no, aka i na lahui e kekahi; ua nui ka’u mau a’o ana i na kaikamahine, e makaala loa aole e puni wale, o kekahi ua hoolohe mai, a ua pakelo oia, o kekahi aole i hoolohe, o ka mea i ikeia aku, ua emi ke kino ame ka hiki ole ke maalo hou mai imua o kona mau hoaloha.

            Nolaila e makaala loa kakou i na leialoha a kakou, a pela me na hana uhauha, o ia hoi ka piliwaiwai, ma ka nana aku a ka meakakau, o ko’u  i’o no ame kuu koko ka oi ma keia hana, ma na pipa alanui aupuni apau o keia kulanakauhale, e ike ana oe i na keikikane, ua nunui maoli e kupono e imi i kona ola ame ko na makua, o ka mea apiki, e ike aku ana oe e paani pepa hahau mai ana, ame ka lulu ulu ana no hoi, aole i maopopo ia’u ke ano o keia au hou, ua kokoke mai na mea apau imua o kou maka, e loaa ai na dala maikai loa, o ka mea apiki, aole loa iho la e hanaia aku la ma na hana hua ole, e hoopapau ai, o ia hoi, o ka lulu ulu 7 i ka 11 iho la e hoopapau ai, oiai nae, he hana ha’iha’i kanawai ame ka loaa ole o ka inoa makai.

            O ka hana maikai, e loaa mai ai ka inoa maikai, kapaeia ae la, he kupanaha o na kupanaha, oiai nae, ua hana a loaa na dala nunui e loaa ai ka noho oluolu ana, o ka mea apiki e puehu mua ana mamua o ka loaa ana o na mea kuai o ka makeke, a hoi aku la o ka neo ka mea loaa, oiai e kali nai ana ka makuahine maikai o kou hoi aku me na mea e pono ai o ka home, o ka mea apiki aole iho la ka mea i iiniia ai, e nana aku i ka manao kalai o ke keiki o ka eheu o na manu, e a’o mai ana e pohopoho hou i na lole, e ulana papale ame na ano hana no i kuluma i keia lahui, o ia kahi mahiai ame kahi lawai’a, a ia mau mahele o ke alanur kahiko no ia, o ia hoi ,ina no e paa mau ana ko lima i ka hana, i na manawa apau, ma ka malama i na mea e pono ai, o ia iho la no ke ano o ke alanui kahiko, aka ina aole i paa mau ko lima i ka hana, a manao oe e loaa wale mai ana na mea apau ia oe, alaila o ke alahele ia a ke alanui hou, o ia hoi ka hoaa ame ka nele

            E hoohalike ae paha ka meakakau i ke Sabati nei ma ka Luakini o Kawaiahao, a lohe i ka mea a ke kahu Panoke mai ana i ka hana, a ke kanaka hookahi o ia hoi, ma o kana hana i hoopakeleia ai he meleona kanaka, a oi ka nui, ma o kona manaoio ame kona paulele ma kana mea i ike ai he pono, no ka mea ua noi aku oia i na mea ana i manao ai ua pololei o ia hoi e hoopakele ae i kona lahui mai ka noho kauwa kuapaa ana.

            Heaha ka mea i ikeia? Ua haawiia mai ia noi ana, oiai nae he nui no na kanaka e hele pu ana me ia, i oi ae ko lakou naauao mamua ona, o ka mea apiki, aole loa i loaa ia lakou nei na mahele e noi maluna o ka hoopono, e noi maluna o ka hoomakaulii. e noi maluna o ka hoopololei. oiai nae he nui ka poe haipule, e hele pu ana me ia na kauka, na kanaka kamana, ame ka poe kilokilo, aka o ka mea i oi loa ae ai ka keia kanaka hookahi i hana ai, ua nana aku oia no kona lahui, a lawe mai oia ia mahele, e loaa ka malamalama i mea nona e ike ai i kana mea e hana ai, a noi aku oia, me ka ikaika loa, i ka Makua Lani, e haawi mai i alanui nona e pakele ai me kona lahui. Heaha ka mea i ikeia ai. Ua loaa iaia, no ka mea, aia maluna ona ka hoopono ame ka hoomanawanui i kupono ai keia mahele hana o ka hoopono, o ia wale no ke alanui e holomua au na mea apau

            Heaha hou ae? Ua hele aku oia ame kona lahui maluna o ke kaiula. Heaha ka mea i ikeia! Ua poino ke kanaka i manao ai oia ke akua o ka honua, ua pakuia mai la oia, a kaawale mai ka mea ana i manao ai, e hoopilikia aku; e nana mai e-ka lahui iloko o keia miliona a oi ka nui o keia lahui kanaka. eia nae, iloko o keia nui kanaka, he hookahi wale no mea i lawe ae i keia kulana hoopono ame ka manaoio e loaa mai ana no kau mea i makemake ai, ina oe e hoopololei ia oe iho mamua o kou hoopololei ana ia ha’i, a hoihoi ae la ke kahu maluna o ka lahui Hawaii.

(Aole i pau.)

 

KILA HE PILIPINO E KA MAKAI

 

            M ke kakahiaka o ka Poakolu aku la i hala. i kiia ae ai he Pilipino i ka pu e kekahi makai, o John N. Whaley ka inoa, ma Waipahu, a he kulana kupilikii ko keia Pilipino, elike me na mea i hoikeia ae, mahope iho o ka hookoia ana o kela hana ki pu.

            Ma ka manao o na makai, ua pupule-ia kela Pilipino, no ka mea ua hoao oia e oki i kona pau i ka pahi, me ke oki pe ana i kona opu, a oiai maloko oia o ka hale o na limahana o ka mahiko kahi i noho ai, ua hora aku la kela makai me kekahi luna o ka mahiko, me kekahi poe e ae, a wawahi i ka puka o ka hale, a komo aku la iloko, no ka hoopakele ana ae i ka Pilipino mai ka make mai.

            I ka manawa ka i komo aku ai kela poe, ia wa i holo mai ai ua Pilipino nei imua me kekahi pahi eki ko, no ke oki ana mai i ka makai, a no ka hopakele ana ae i kona ola, i ki aku ai oia i kana pu panapana.

            Ma ka hoakaka a ka Makai Nui Rose, ma kona manaoio, ua opulepule kela Pilipino; he kulana kupilikii nae kona, mamuli o kona hoopoino ana iaia iho, ame kona ku ana aku i ka poka o ka pu a ka makai.

 

KUU KANE DANIEL NAHUKU UA HALA

 

            E ka Lunahooponopono ahonui, Sol Hanohano, Aloha oe:- E oluolu mai ka ae e hookipa aku ia ‘u ame kuu wahi paolo, a nau hoi ia e lawe aku maluna o na kai ewalu o Hawaii, i ike mai hou na ohana o kou mealoha, ame ua keiki a maua, elike me ka la pouli, ame ke k@ koko o ka haakohi keiki apa, pela @ la na haawina kaumaha o ka ehaeha @ ili maluna o’u, no ka’u kane hele @.

            Elike hoi me ka la maile loa, @ iho la kuu mea aloha i nana maikai mai ai ia’u ame na keiki imua o ko @ alo, oiai makou e hoopuni ana i kona moe, a pili maile iho la kona mau @ lihi maka, a niau aku la ka uhane, @ ipukukui o ke kino, a waiho iho la i ke kino puanuanu na’u ame na keiki @ ka ohana, na hoaloha e paiauma aku i ke aloha nona.

            Ua haalele mai kuu kane ia’u ma ka hora 2:30 o ka auwina la Poaha. la 22 o Ianuari. Ua hanauia kuu kane Daniel Nahaku ma Hamakua, Hawaii, i ka la 6 o Augate, 1838, nolaila ua piha i kuu kane na makahiki he 81, 5 mahina @ na la 15 o ka hanu ana i na ea oluolu o keia ola honua ana.

            I kona mau la opio, he Paniolo pipi kana hana ma ka aina hanai holoholona o Parker, ma Waimea, Hawaii, a h@ kupa a ho kamaaina no ke kuahiwi o Maunakea.

            Ma na la mua o ke kupulau o ka 1871 ua- holo mai la kuu kane no Maui nei, me kana wahine mua, a noho ma Kaanapali, he paniolo pipi no ka hana, mai laila mai noho ae i Wailuku, o ia hana no; pau kona noho ana i Wailuku, @ hoi ae la no Makawao, o ia hana no @ ka hui hanai pipi o Haleakala, mahope mai ua waiho oia i ka hana, a lilo oia i makai no Makawao, Huelo me Paia, he mau makahiki kona noho ana ma keia oihana.

            Hoohuiia maua ma ka berita o ka mare ma Ulupalakua i ka 1898, ua puka mai mailoko mai o ko maua puhaka eha keiki, elua kaikamahine ame elua keiki kane. Ua noho hoomanawanui ia e maua ke kuahiwi o Haleakala a ua @ no hoi kuu kane i mea nana e lawe ka poe malihini iluna o ka lua, no ka ma kaikai ana ia mau la.

            Ua nee aku ko maua noho ana ma Honolulu, a ua noho makai no he mau ma kahiki; i ka pau ana o ko maua noho ana ma Honolulu, ua hoi mai la maua a noho hana me ka hui mahiko o Paia. ma ia hana oia i noho ai a na ke @ mai o ka ikaika o ke kino i kono mai e waiho aku i ka hana. Ua haawi mai no ka hui mahiko i ka uku hoomau i kuu kane ahiki i kona hala wale ana aku la.

            He hoahanau kuu kane no ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, a he lunakahiko, he kau wa hoopono na ke Akua. E hoona ae ana au i ke aloha i kuu kane, mahea la e na ai; ua wehe mai oia i ka pili hookoo ialoko.

            E ka luna o Haleakala e, kahi a maua e pili ai me kuu kane, i ko anu o ka hooilo, i ka la wela o ke kau, ua pau kou pehi hou ana i kou mau kulu kehau maluna ona. Waimea i ka ua kipuupuu, i ka poli o Maunakea, imua pu kuu kane i kona mau la opio, a ua hoopuluia ko na mau papalina e kou mau kulu kehau, ua pau, ua nalo kou ike hou ana iaia. Puuhue ka makani anu, ua hookipa aku no oe i kuu kane i kona mau la opio, e pili me Kalahikiola na puu haelelua, hele ke aloha, naue pu no me ka anoi; ua pau ko olua ike hou ana ia Daniel Nahaku, kuu mea aloha.

            Kaanapali, o ia wahi a kuu kane e luakaha ai, na pau kou ike hou ana iaia; Wailuku i ka malu he kuawa, ua piliia no ia wahi e kuu kane, ua pio na nalo o Daniel Nahaku, ua hoi aku la i ka polikua a Kane.

            E Makawao i ka ua ukiukiu, ame ka luna o Ukulele, ua piliia e maua @ wahi, me na lei a maua; aloha wale ia uka kanaka ole a maua i pili ai. E k@ kahawai o Piikaula, ua pau kona m@ hou ana ia mau wahi, ua hele ke aloha ua puanuanu ka hale, aia aku la paha me Niolopua. Auwe kuu kaumaha, ke hoomanao ae ia mau wahi a maua i noho hoomanawanui ai.

            Ulupalakua, kahi hoi i hoohuiiia ai @ me kuu kane, aloha wale ia home a ma ua e luakaha ai; ua nalo o Daniel Nahaku, ua pau kou hookipa hou ana iaia. Luuluu wale!

            Ka ua kukalahale o Honolulu, ua ho loholoia kou mau alanui eia, i ka hui kau o ke kaona, ua pau kou ike hou ana, no ka mea, ua maalo ae la ia me he aka la, a nalo aku la no ka wa mea loa.

            Paia i ka ehukai, kahi hoi i moe aka la o kuu kane no ka wa mau loa, kahi hoi o maua i pila hope ai, ua pau @ ike hou ana iaia, no ka mea, ua hookoia ka olelo a Kekahuna, e hoi ke kino i ka lepo, a o ka uhane me ke Akua, ka mea nana i hana. Pomaikai ke ka naka ke make iloko o ka Haku, a ma hope aku, wahi a ka uhane, e hoomaha no oia i kona mau luhi, a i hahai @ kana mau hana mamuli ona.

            Ke hooki nei au me na manao kaumaha. Me ka mahalo a nui loa ia oe e ka Lunahooponopono.

             Owau iho no me ka luuluu,

                        MRS. ANA NAHAKU

 

POINO KEKAHI WAHI O KA UWAPO HELU 10.

 

            Na-ha kekahi wahi o ka Uwapo @ i ka mokuahi Charlton Hall i ka manawa i hooku’iia mai  ai e ia moku oiai @ e hoohuli ae ana no ka holo ana aku @ ka Uwapo 21, mahope o kona hoea ana mai i Honolulu nei mai ka Atelanika mai ma ke`alahele ae o Balboa, a e holo ana no ka Hikina. Ua hiki ole @ ka poe`e kuku aku ana maluna o ka uwapo ke hoakaka ae i ke kumu o keia hooku’i ana mai, no ka mea, ma kahi @ kona hoohuli ae ua holo mai la nae ia imua a hooku’i me na kua nuhui o ka uwapo; a oiai he mokuahi nui ia me ke kaumaha ua olepe pu ia ae kekahi wahi o ka Uwapo 10.

            O ka Hui Mokuahi Holopiliaina ka akena o keia moku. He ahakuka ka i noho e noonoo ma ka auwina la Poakolu nei maloko o ke keena hana o ka hui mokuahi, lehulehu na lunanui i no ho ma ia halawai, komo pu me L@ Bigelow, ka lunahoomalu o ke kon@ na o na awapae, mahope o ka nana ana a na lunanana o ka iwikaele ame na ipuhao mahu o na mokuahi  R.T. B@ ame T.J. Heeney. Ma ka hora @ nehinei i holo aku ai ke Charlton Hall no Yokohama. He pulupulu kana ukana me ka haokila.