Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 8, 20 February 1920 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

HANAIA HE POWA

MAKAU OLE MA

KEKAHA, KAUAI

Aihueia he Umi-kumamakahi

Kaukani Dala Mailuna Aku

o ke Kaaahi o ka Mahiko

KIOLAIA NA KANAKA O KE

KAAAHI ILALO E KA POWA

Paa Nae he Hawaii o Hali Kona

Inoa Malalo o ka Hoohuoiia

Oia ka Mea Nana i Powa

            O kekahi o ua hana powa ku i ke koa. ame ka makau ole, ua lawelaweia mai ne ia ma Kekaha, Kaua. ma ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, ma waena o ka hora ekolu me eha o ka auwiua la, mamuli o ka aiheia ana mailuna aku o ke kaaahi, ka huina o umikumamakahi kaukaui lala, e kekahi mea powa i maopopo ole kona inoa.

            Maluna o ke kaaahi, e halihali ana i kela huina dala, no ka uku ana aku i na limahana o ka mahiko ma Mana, ka wiliki, ke paoahi ame ka mea uku dala, ua kiolaia lakou apau mailuna aku o ke kaaahi e ka mea powa, a hooholoia aku la ke kaaahi eia no kekahi wahi mamao, alaila haalele aku la i ke kaa, me ka lawe ana i na dala apau mailoko aku o kahi waihoia ai.

            Mahope koke iho o ka hora ekolu o ka auwina la o kela Poakolu i haalele iho ai ke kaaahi o ka mahiko ia Waimea. me kela huiva dala mahuahua, no ka uku ana i na limahana o Mana, a i ka holo ana o ke kaaahi ahiki i kekahi wahi e hoopii aku ai o ke alahao iluna o ka puu, ua kau mai la ka mea powa iluna o ke kaa enekiui kahi a kela poo kanaka ekolu e noho ana.

            He pu no ka ka mea uku dala me ia, aole nae oia i hoohana i kaua pu; i kona wa i ike mai ai i ke kau ana aku o ka mea powa iluna o ke kaa, me ka uhiia hoi o kona helehelena, e hiki ole ai ke ikeia mai. ua hoao @ai la oia e paie me ka powa, ua hopuia aku la nae kona lima, me ka owiliia ae a kiolaia aku ka mailuna aku o ke kaa enekini.

            I ka ike apa mai hoi o ke paoahi i ka pilikia i loaa i ka mea uku dala, ua lele mai la oia maluna o ke kanaka powa. oia pu kekahi i kiolaia mailuna aku o ke kaa a haule ana ilalo.

            No kela pilikia i loaa i na kanaka elua, ua hoopaa okoa iho la ka wiliki i ka holo o ke kaaahi, a lele mai la maluna o ka mea powa, aole uao ia he kumu e paa ai o ka powa iaia, aka, ua kiola pu ia aku la no oia mailuna aku o ke kaa enekuiu, a haule ana ilalo.

            I ka ike ana o ka mea powa, ua koe hookahi oia iluna o ke kaa anakini, ua hoomaka aku la oia e hooholo i kela kaa no kekahi mau mile, me ka wehe ana mai i ke kaa lawe ohua, mai ke kaa enekini mai, alaila haalele iho la i ka kaa enekini, a holo aku la me na kaukani dala, ana o ka lawe aihua ana mailoko mai o kekahi pahu.

            Ma ka oleloia, me ka kolopa oia i wawahi ai i ka pahu ahiki i ka hemo aua o ke pani, a lawe aku lai na dala i biki aku ka huina ma kahi o ka umikumamakahi kaukaul.

            Ma ka manawa a ka mea powa i hookuu aku ai i ke kaa anakini e holo me ke kauaka ole oluna, aole he nui o ka mahu o ke kaa, nolaila ua holo malie aku la no kela kaa enekini ahiki i ke ku ana no iluna o ke alahao.

            I kulike ai me ua lono i hoea mai i Honolulu nei, mahope iho o ka hanaia ana o kela karaima powa, a ka makau ole, ua hopuia ae he Hawaii o Hali ka inoa, malalo o na kumu hoohuoi.

            Ma kekahi oleloia hoi, o ka ohua hookahi e kau ana iluna o ke kaa ma waho ae o kela mau kanaka ekolu, o ia uo ka wahine a Hali, o keia ka mea a ka poe oluna o Mauna Loa o ke kamailio ana ae. i ka wai i ku mai ai kela mokuahi no Honolulu nei.

            Ua nui na kumu hoohuoi, no ka hopuia ana o Hali, o kekahi kumu, o ia no na moaliwawae, e moe pololei ana mai kahi mai i hanaia ai o ke karaima ahiki i kona home; o kekahi no hoi, mamuli o kona akamai i ka hooholo ana i ke kaaahi, ne ka mea ua noho hana mua oia he wiliki noluna o ke kaaahi, uo kekahi mau makahiki ae nei i hala. uo ka mahiko o Kekaha, a mahope mai nei i waiho ai oia i kela haua.

            Ma ka Hali hoakaka, i koua wahi i hele ai ma kela auwina la Poakolu, i ka lawaia oia, no ka mea o kana hana ia, mahope o ka waiho ana i ka hana o ka mahiko

            O ua kanaka ekolu o ke kiolaia ana mailuna aku o ke kaaahi e ka mea powa. aole he mau eha kukoukonu i loaa ia lakou.

            Mahope iho o ka hopuia ana o Hali, malalo o na kumu hoohuoi, ua konoia aku ka oihana makai o Waimea, Kauai, e huli i kahi i hunaia ai o kela huina dala, pela pu hoi me na luna oihanao ka mahiko o Kekaha, ma ia hooikaika ana, e hoihoi hou ia mai kela mau dala o ka aihueia ana.

            LONDON, Feb. 18-O na mokuea ame na kaa tank e lawe aua i na pu kuniahi i hoohanaia aku e na Pelekane ame ua koa Italia maluna o na koa a Mullah maluna o na kiekiena o Abisinia, ka mea i loaa ai ka lanakila. E hoomakaukau ana o Mullah no kekahi kaua hemolele a ua holo aku oia a pakele i ka manawa i hookauliilii ia aku ai kona mau koa, aka nae ma ka olelo a na alakai Europa ua ulupaia aku ka mana o ke @lii pupule a ua hoohioloia.

NUI KA MAI FLU

E PAHOLA NEII

KEIA MAU LA

Hopohopo na Luna Oihana o ke

Aupuni a Uwalo i na Lunakiai

e Loaa Mai na Kokua

HOOHOLO KA PAPA E AE

AKU I KELA NOI DALA

He Eha Haneri me Kanaiwa-kumamaiwa Dala a ka Papakiai

o ka Haawi Ana Ae

            No ke ake ana aku i na kokua ana mai a ke aupuni kulanakauhale. i wahi e pono ai ka poe mai. e malamaia mai nei mauka ae nei o Palama, i hoea ae ai ka peresideua o ka papa ola. ke Kauka Hauehet ame kekahi poe e iho, ma ka halawai a ka papa o na lunakiai, ma ka po o ka Poalua aku la i hala, a mahope o na hoakaka manao ana, i hooholo ae ai ka papa, e haawi aku i na kokua ana, i wahi e pono ai ka poe mai, ma ka hooholoia ana i $199 a ka papa e kokua aku ai.

            Ua hele maoli ke kahua o na mai e, noho nei ma Ka Pa Ola, ma Palama a piha, a oiai no nae he nui okoa aku no kahi koawale, e hiki ai ke kukuluia ae i hale hou, ma ka Poakolu nei i hoea aku ai he noi i ka Hope Kiaaina laukea, no ka ae ana mai i kekahi hale o ka hoikeike fea i hookaawaleia e kukuluia aku ma kela wahi homalu mai, e lawaai na mai hou he kau@ono a oi maloko o kela hale.

            Ua nui na hoakaka manao i hoopukaia ma keia halawai a ka papa, mai na luna oihana mai o ke teritore ame ke kulanakauhale, eia nae, he mau olelo wale no ia mawaho me ka lilo ole i mea na kekahi e hoomaau aku ai i kekahi.

            Ma ka hoakaka ana ae na@, no ke kupono loa i ke kulanakauhale e haawi mai i kekahi mau kokua ana no ke kinai ana aku i ka mai flu. a no ka hoopakele ana ae hoi i ka poe mai, ua hoike ae o Kauka Hanehet, eia ka mai flu ke laha nei ma na wahi apau o keia kulanakauhale, in a aole e laweia ae ana na keehina makaala, iloko o ka manawa kupono, he ninau paakiki loa ka hoemi ana mai i ka laha ana o keia ano mai.

            Ma ka apana o Iwilei ma kela Poalua, wahi hou ana, ua loaa aku he umikumamalima mau mai, o ka hapanui o lakoum aole he lawelaweia e kekahi kauka, he elua wale no mau mai malalo o na kauka; ma kela la hookahi no hoi, he umi mau Pilipino olohani, maloko o ka hale hana sake ma Kakaako, i loaa i ka flu, a laweia no ka Pa Ola, ma Palama, nolaila in a pela mau iho la ka laao ua kanaka i ka mai, ua hiki ole loa ke hoihoiia aku lakou, ma kekahi wahi, e loaa ai na lapaau kupono ana.

            O ka Peresidena Trotter kekahi o ka papa ola i hoakaka ae i kona mauao no ke kupono loa i ka papa o na lunakiai e haawi aku i na kokua ana. i wahi e hoomiia mai ai ke laha ana o kela auo mai,m a mahope o ka hala ana o kekahi manawa loihi, ma ke kamailio ana o na hoa, mai na hoa o ka papa lunakiai, ame ka poe mawaho, ua hookomo ae la ka Lunakiai Arnold i ka olelo hooholo, e hookaawale ana i ka huina o eha haneri me kauaiwa kumamaiwa dala, no ke kokua ana aku i wahi e pono ai ka poe mai, a ma ka ninauia ana, ua koho lokahi na mea apa ma ka aoao e apo no ana i ka olelo hooholo, me ke kaa o ka mana ame ke kuleana ia Kauka Hanehett, ma ka hoohana ana aku i kela mau dala.

PAU HE HALE HOAHU UKANA I

KE AHI.

            O ka hale hoahu ukana a B.K. Yamamoto kokoke i ke alanui Liliha ame Vinia ka i holapuia ae e na ula menemene ole a ke ahi ma ka hora 11:45 p.m. o ka Poalua nei, a in a aole ka eleu ame ka makau ole o na keiki kinaiahi, in a ua hamo na alelo ana ole o ke ahi, in a ua hamu na alelo ana ole o ke hale, he mau hale apulu a i nalukai maloko o ia wahi.

            Hookahi lio i make i ke ahi maloko o ka halelio e pili kokoke loa mai ana i ka hale waiho ukana i piha me na mea hao mamuli o ka hikiwawe loa o ka holopapa ana a ke ahi. O keia hale i hamuia ai e ke ahi aia maloko olaila he halekuai, he hale hoahu ukana. he halelio a he hale moe i huiia. Ua lele aku na huna ahi i kekahi mau hale makai iho, a no ka piha eleu o na keiki kinaiahi. me ka hana nui no nae, ua kaa ke ahi malalo o ka hoomalu ana a pakele ia nia@ hale, in a ua hamu aku ke ahi i na hale apau makai iho. O ka hale hoahu ukana ame ka halemoe ka i lilo i puulehu. He $500 wale no ka inisua o ka hale, aole @ae he inisua maluna o na waiwai oloko o ka halekuai. Ua kohoia aia ma kahi o ka $3000 na poho a ke ahi o ka hana ana. Aohe i maopopo ke kumu o ka a ana ae o ke ahi maloko o ia hale.

            Ma ka po nei i hoomaka ai na hana hoohauoli a ka hui malu, me ke ka ihuakai ana o na lala o ka hui ma na alanui o ke kulanakauhale nei, a hoea i ka haleole nui e ku nei ma na uwapa, kahi o na hana hoikeike lehulehu i hoomakaukauia. Ma ka po o keia Poakahi ae, ka manawa hope loa e malamaia ai o na hana hoikeike malaila.

LILO O ROBERTS

I KOKUA LOIO

KULANAKAUHALE

Hookiekieia ae Oia Mai ke Kulana

Kakauolelo Poo a i Loio no

ka Aha Hoomalu

LAWE OIA I KONA KULANA

HOU MA KA POAKAHI NEI

Manao ka Loio Kalanaa Heen ua

Lawa ka Makaukau o Keia

Opio e Paa i Kela Kulana

            E hoomaka ana mai ka Poakahi mai ne, ua waiho aku o Claus Roberts i koua kulana he kakauolelo poo noloko o ke keena o ka Loio Kalana Heen, no ka mea, ua hookohu ae ka Loio Kalana Heen iaia i hope loia kalana nona, no ka lawelawe ana i hna hihia maloko o ka aha hoomalu.

            Elike me ka loaa ana ae la ia Mr. Roberts o kela kulana hou, pela no ka hoomahuahuaia ana ae o kona uku, he elua haneri daa o ka mahina, e hoea mai ai i ka hoomahuahua hou ia ana ae o kona uku, elike me ka loihi aku o kona noho ana ma ia kulana. Ma kekahi manawa pokole ae nei i hala, i loaa mai ai ko Mr. Roberts laikini loio, nokoko o na aha apana o keia teritore. a mamuli o ka nui loa o na hana o ke keena o ka Loio Kalana, e hiki ole ai i na hope o ka Loio KAlana Heen ke lawelawe, pela iho la i kohoia ae ai o Mr. Roberts i hope loio kalana nona no ka lawelawe ana i na hihia maloko o ka aha apana.

            Ma ka leka a ka Loio Kalana Heen o ka hoouna ana ae i ka papa o na lunakiai ma ka Poalima aku nei i hala e hoakaka aku ana oia i ka nui hewahewa o na hihia karaima e kakali nei no kekahi manawa loihi. me ka hookolokolo ola ia. mamuli o ka lawa ole e na aha hookolokolo kaapuni.

            Wahi o kana hoakaka, na kukakuka pu oia me na lunakanawai kaapuni, a ua hooholo na Lunakanawai. De Bolt ame James J. Bank, in a nei no ka loaa o na kokua kupono, alaila ua hiki ke hoolohe like na kiure hookolokolo o kela mau aha a elua i ka manawa hookahi.

            I ka loaa ana aku i ka papa o na lunakiai ka ike no ka nui io o na hihia hewa. e pau koke ole ai i ka hookolokoloia i ka wa kupono, ua ae mai la na lunakiai i ke noi a ka Loio Kalana Heen, no ka hookohu hou ana mai i hope nona, a ma kahi nae o ka elua haneri me kanalima dala, elike me ke noi, ua hooholo ae ka papa o na lunakiai i elua haneri dala ka uku o Mr. Roberts no ka mahina, a ua hoomania uku la no hoi ka uku o ka Hope Loio Kalana Stafford i elua haneri me kanalima dala no ka mahina. aole hoi i elua haneri me kanaiwa-kumamalima, elike me ka mea i noi hou ia aku i ka papa, no ka hoopii ana ae i kona uku.

            No ke kakoo ana aku i ka inoa o Mr. Roberts i Hope Loio Kalana, ua hoakaka ae ka Loio Kalana Heen. no ka loaa ana o ka makaukau loio ia Robers, no ka mea he mau makahiki kona o ka noho hana ana maloko o kekahi mau keena loio, a ua loaa aku no hoi he mau olelo mahalo mai na loio aku nona, pela me ka lunakanawaia o ka aha apana. nolaila aole on a kanalua iki, no ka hiki i ka l@io upuni hou ke hooko aku i na hana apau i kaa aku malalo o kona malu, me ka makaukau ame ka holopono.

MAKEMAKE E HOOPAU I KA LAIKINI

LOIO.

            No na mea e pili ana i ke kupno o Pablo Manlapit. ka peresidena o ka huiuniona o na Pilipino, e paa i kona laikini loio, e noonoo aku ana ka Hui Loio Hawaii, no kona kupono e hoomania aku i loio ame ka ole. ma ka halawai a ka hui loio e noho mai ana iloko ae nei o ka mahina o MAraki.

            Ua ala mai kela manao e huli pouo aku i ka oiaio o na mea i kamailioia ae, no kona hoaoia ana e ki pe e Mr. Thomplson. he loio no ka mahiko. me kekahi huina dala mahuahua: oiai nae ua hoole ae o Mr. Thompson, i ka oiaio o na olelo a kela Pilipino.

            Aole he mau hoike mawaho ae o Manlapit. n k ahooiaio ana mai no ka hoao ana o Thompson e kine aku iaia, a oiai ua hoakaka ae kekahi mau hoa o ka papa loio, no ke kupono loa e hoo@auia ka laikini loio o kela Pilipino, ua kanalua nae kekahi mau hoa o ka papa loio, nolaila aole he mea i hanaia i keia manawa. a hiki i ka noho hou ana mai o ka halawai a ka hui loio ma keia mahina ae.

            Ma ka hoakaka nae a ka Lunakanawai Kaapuui De Bolt, maloko wale no o ka aha kaapuui, e hooloheia ai kekahi palapala noi, no ka hoopau ana i ka laikini loio o Manlapit, a e waihoia ae hoi na olelo hoakaka ma na aoao a elua, me ka hoohoheia o na ololoike. a e hoopukaia aku hoi ka olelo hooholo i kulike ia me ia oleloike.

            Ua olelo ae nae o Manlapit, in a uo ka hoea mai i ka hoopauia ana aku o kona laikini, no ka lawelawe ana i na hihia maloko o na aha apana. alaila e hookomo pu aku ana oia i kekahi hoopii no ka hoopau ana mai i ka laikini loio o Mr Thompson, no ka mea, wahi ana, kela loio pu kekahi i pili i ka hewa.

PUHIIA KE KO

O KA MAHIKO ME

KA MANAO INO

Ma Kahi o ke Kanaiwa Eka Ko o

ka Mahiko o McBryde ma

Kauai i Pau i ke Ahi

PAA ELUA MAU MEA I KA

HOPUIA MA KA HOOHUOI

Huli Pono Ia na Kumu o ke Ala

Ana Mai o Kela Puhi Kolohe

Ana i na Malako

            Ma ka Poakahi iho nei i loaa mai ai ka lono i Honolulu nei mai Kauai mai, ma ke kolekalapa uwea ole. no ke puhiia ana mai nei o kekahi mau maloko o ka mahiko o McBryde i ke ahi, me ka paa ana nae@o kekahi mau mea elua i ka hopuia malalo o na kumu hoohuoi.

            I kulike ai me kela lono, he ehiku mau malako i puhiia i ke ahi, ma kekahi mau wahi lehulehu, ma ka po o ka Poaono ame ke Sabati aku la i hala, a ua hiki aku ma kahi o ke kanaiwa eka ka nui o kahi i pau i ke ahi.

            No kekahi manawa ae nei i hala, ua hopohopoia e na on a o na mahiko, no ka hoea mai o na hopena o kela ano, mamuli o ka hana a na alakai o ka poe olohani a i wahi e hoomau hou ole aku ai ka poe kolohe i ka lakou hana, ua lawe ae ka Makai Nui Ri@e i ua keehina makaala, pela hoi me na haku o na mahiko. ma ka hoonoho ana i mau kiai ma na mahiko.

            O na malako i puhiia i ke ahi, he mau malako no i kupono no ke okiia aku, a ua nianaoia, aole no e nui loa ana na poino, ke loaa na limahana nui kupono. no ke oki ana i ke ko. a halihali koke aku no ka halewili, iloko o k manawa kupono. e wiliia aku ai.

            Ma ka Poakahi nei i haalele iho ai ka Lunakanawai Hoomalu Lightfoot no Kauai, no ka huli a noii pono ana i ke kumu o ka pau ana o kela mau malako i ke ahi. me knoa hookohuia aku i hope loio kuhina, a ma knoa manawa e huli hoi mai ai no honolulu nei, a maopopo ai. na mea e hana aku ai, no ka hoopakele ana ae i na mahiko, mai na poino mai. i mauaoia e hookau aku maluna o na mahiko lehulehu e ka poe manaoino.

            Mahope iho o ka loaa ana mai o kela lohe no ke puhiia ana o na malako o ka mahiko o McBryde i ke ahi, ua hui ae o John Waterhouse, ke poo o ka hui o Alexander & Baldwin, me ka Hope Kiaaina laukea. ame ka Loio Kuhina Lightfoot. no ke kukakuka ana i na alahele apau e loaa ole ai ka poino i na mahiko. a ma na mea i oleloia ae, ma kela kukakuka ana, i hoalaia mai ai kekahi mau noonoo ana, e pili ana i ke kahea ana i na pualikoa kiai lahui. eia nae e kakali ia ana ahiki i ka hoi ana mai o ka Luuknaawai Lightfoot.

            Ua oili ae kekahi mau lono, no ka makemake o na on a o na mahiko ma Kauai, e hoolakoia aku na kiai ame na makai kauwai, me na komisina maka, i loaa ai ka mana piha ia lakou. e hiki ai ke hooko aku i ka lakou mau hana. me he poe kanaka la lakou, malalo o ka mana o ka oihana makai.

            Aole he mau olohani i hoalaia ae e na limahana o na mahiko mawaho aku nei o keia mokupuni, eia nae. ua lilo ka nuhou e pili ana i na hana olohani i mea hialaai loa na na limahana o a kuaaina, mai na Pilipino a na Kepani, me he mea la nae, ke kakali mai nei lakou o ka loaa aku o na kauoha mai na alakai aku o na hana olohani. o ko lakou wa ia e haalele aku ai i ka hana, a hoomau aku no paha i ka noho hana ana no ua mahiko. ua hoea mai nei kekahi mau elelo o na hui uniona o ua Pilipino ame na Kepani mai na mokupuni mai. no ke kukakuka pu ana me na alakai olohani o Honolulu nei, a na keia mua aku e hoike mai i ka hopena o ka lakou mau mea i hooholo ai.

LIKE KA HANA HOOMAINOIO A

NA KEPANI ME NA KELEMANIA

            Wahi a C.L. Baldridge, he kanaka i hui pu a i hana ma ka Nupepa "Stars and Stripes" i hoopukaia maloko o Palani e ka A. E. F.. iloko o ka manawa kaua. ua like na hana hoomainoino ano holoholona a na Kepani i na Korea me ka na Kelemania i hana ai i na kanaka o Belegiuma.

            Aohe hoomaopopo o na Kepani i ka manao maoli o na Korea, wahi ana. Aia ka na Korea ke ala ku e mai la ia Iapana me ka hiki ole i ka Barona Saita ke hoomalu. Ua hoike ae oia no ka mea e pili ana i kekahi kahuna i laweia mai ka Hokele Severanee mai, ha wahine i hoopaahaoia e na luna aupuni Kepani oiai oia e kali ana no kona kiiia aku i hoike, i anu na lima no ka nele i ka mehana. He mau kahumai Korea e ae no ka kekahi i lawelawe inoinoia me he mau holoholona la e ka poe na lakou i hopu ia lakou, wahi hou ana. O ka hana a na kaikamahine Korea maloko o na kula oia ka hana ana i mau mikinilima no na kahumai Korea wahine i hoopaahaouia, eia nae, ua hoole na luna Kepani o ka halepaahao i ka haawiia ana aku oia mau mikinilima i na paahao. Ua hooweliweliia aku ua Korea e wehe i ko lakou mau lole a holoolohelohe aku maloko o ka pa no kahi o ka halehana kahi i waiho ai na lole hana o lakou a malaila e komo ai.

HAALELE AKU NA

LIMAHANA I NA

HALE O NA MAHIKO

Koho Lakou e Haalele i Kela MAu

Kauhale Mamua o ko Lakou

Hoi Hou Ana i ka Hana

LAWA KA HOOMANAWANUI

ANA O NA HAKU IA LAKOU

Makaukau no Nae ka Hui Uniona

o na Kepani e Malama i ka

Poe Olohani o Oahu Nei

            I kulike ai me ke kauoha a ka Aha hui o ka Poe Kanu Ko. in a aole e hoi hou na Kepani olohani o na mahiko o Oahu nai i ka hana. ma ka Poakolu aku la i hala. alaila e ku lakou a hele mai na hale aku o na mahiko, a lakou e noho ana, i hooko aku ai na Kepani olohani ia kauoha, ma ka haalee ana i ko lakou mau home, a hoi ma la no Honolulu nai, a no kekahi mau wahi kupono e ae. malalo o ka malama ana aku a ka ahahui uniona o na Kepani.

            No ka mahina okoa ka hoomanawanni ana o na on a mahiko i ka poe olohani mai na Pilipino a na Kepani, ma ka noho ana ma na hale o na mahiko me ka hoi hou ole i ka hana, ua hoea mai nae i ka manawa a ua on a o na mahiko i ka manao ai. ua lawa kela manawa i haawiia aku i ka poe olohani, o ka mea wale no e hoomauia aku ai ko lakou noho ana ma ko lakou mau home, o ka hoi wale no i ka hana o na mahiko, in a aole pela, alaila e ku lakou a hele no ka huli ana i mau wahi no lakou e hana ai.

            O ka hoakaka a kekahi mau nupepa Kepani, no ke ao ana aku o ka Peresidena Trotter e ka Papa Ola i na Kepani olohani o Aiea, aole e haalele i ko lakou mau home, o lilo auanei lakou i poe hoolaha i ka mai flu ma keia kulanakauhale, ua hoole loa ae ka Peresidena Trotter, i kona haawi ana aku i kekahi kanoa o kela ano, no kona ike. aole he kuleana o ka papa ola ma kela ninau.

            Ua hoole ae no hoi na lunanui o ka Ahahui o ka Poe Kanu Ko, i ke kipaku okoa ia ana aku o ka poe olohani, koe wale no ka haawiia ana aku o ke kauoha ia lakou e hele i ka hana, o ka noho wale ana i na hale o na mahiko, aole loa ia he hana kupono. a oiai ua haawiia i manawa no lakou e haale iho ai i ua mahiko, ua ili aku ke koikoi maluna o lakou, ka imi ana i na mea e hoomauia aku ai ka noho ana ma kela mau hale a me ka ole.

Kokua ia ka Poe Olohan@

            Ma ka Poalua iho nei i hoea mai ai he ekolu mau Kepani mai Hawaii mai. ma ke ano he mau elele i hoounaia mai e na hui uniona o na Kepani limahana ma Hawaii, a wahi a kela mau Kepani, na mahiko o Hawii, e kokua mai i ka poe olohani ma ke dala, o ia hoi he elima dala ka ke kanaka hookahi e haawi ai o ka mahina.

            Wahi a kela mau Kepani ekolu. ua makaukau loa ko Hawaii mau Kepani e kokua i ka poe olohani. ma na ano apau, in a no ia he hookahi makahiki e ku ai keia olohani, o ka mea nui wale no a lakou i makemake ai, oia ka loaa o ka lanakila, i ka poe olohani.

            I mea e hiki ai ke ikeia aku ka pololei o kela manao o ka poe e kokua nei i na Kepani olohani ma Oahu nei, ua oleloia ae, e hoounaia aku ana he he, luna nui o ka poe olohani no Kona, no ka noho hana ana aku ma kekahi mau aina kope, i noho onaia e na Kepani.

            Ma ka Poalua iho nei i holo aku ai he elua mau Kepani no Kona, no ka hoomao@opo ana i ka hana malaila. ame na mea apau e pono ai na Kepani olohani ame ko lakou mau ohana ke hoi aku malaila e noho hana ai.

HOOLE KE KANIKELA KEPANI I KA OIAIO.

            Mamuli o na mea i hoikeia ae maloko o na nupepa e hoopukia nei ma ka olelo Beritania. no ke kamailio ana o kekahi mau alakai o na Kepani olohani, o ke aupuni kekahi o Iapana i komo pu mai i loko o na hoeueu olohani ana ma Hawaii nei, i oili okoa mai ai ke Kauikela Kepani maanei nei, me ka hoole ana i ka oiaio o kela mau olelo a na Kepani hoeueu olohani.

            Aole malaila wale iho la ne pau, na hoakaka a ke kanikela Kepani. aka e kauoha pu ana oia i na Kepani apau, aole e manaoio aku i na olelo hoonuinui o kela ano. e kamailioia aku ana e kekahi poe imua o lakou.

            Ma kekahi manawa ae nei i hala i kulike ai me na mea i hoikeia ae maloko o na nupepa olelo Beritania o keia kulanakauhale, he hookahi Kepani i kamailio maloko o kekahi halawai i malamaia ma Ewa, no ke komo pu ana mai o ke aupuni o Iapana iloko o na kokua ana no ka pono o ka poe olohani, a e hoea mai ana he mokukaua Kepani no ka hoihoi ana aku i na limahana no Iapana.

            No na olelo o kela ano i hoopuka okoa ae ai ke kanikela Kepani maanei nei i ka hoolaha, e hoole loa ana oia i ka pololei, ame ka oiaio no ke komo pu mai ke aupuni o Iapana e hoohuikau iaia iho, maluna o ka ninau koi ukuhana a na Kepani limahana maanei nei; e kauoha aku ana hoi i na makaainana Kepani. aole lakou e hoopuka hou i na olelo oiaio ole elike ae la me kela maluna.

NOHO-I KE PUHI

NO KE KU-E I. KE

KANAWAI WAIONA

Eono MAhina Hoopaahao ka

Hoopai i Kauia Mai Maluna

o Kekahi Kepani o Maui

HOOLE KEKAHI POE NO KO

LAKOU PILI I KA HEWA

Ma Keia Pule ae Nae e Hooloheia

ai ko Lakou Mau Hihia Imua o ka Aha Federala

            No kona ae okoa ana aku i kona pili i ka hewa. o ia ke ku e ana i ke kanawai hookapu waiona lahui, imua o ka aha federala ma ka Poalua iho nei. i kauia mai ai ke hoopai maluna o S. Mori. h@ Kepani no Maui, e noho hana oia maloko o ka healepaahao no na mahina eono. mamua o kona hookuu hou ia mai e hele lanakila mawaho nei. Ma ka Mauna Kea o kela Poalua no i laweia mai ai kela Kepani e ka Ilamuku Amerika Smiddy, no Honolulu nei. a ma ka auwina la no o kela la i hooloheia ai kona hihia. me kona ae okoa ana aku no kona hihia. me kona ae okoa ana aku no kona pili i ka hewa.

            He elua mau paahao e ae o Maui i hopuia no kela hewa hookahi no, oia o T. Tokogawa ame Antone S. Vares; ua ninaninauia no ko laua hihia imua o ke Komisina Harry Mossman ma Wailuku. a hookuuia laua e noho mawaho malalo o ka bona ia ana, me ka huina o hookahi kaukaui dala pakahi. Ma ka Poalua nae o keia pule ae e @ooloheia ai ko laua hihia, imua no o ka aha federala.

            Ua hoihoi pu mai ka Ilamuku Smiddy mai Hilo mai he elua mau Kepani i hopuia no no ka hewa kuai me ka halihali ana i ka okolehao, ua kaa aku ka o@omobile i loaa aku ai o ka okolehao, malalo o ka malu o na kanaka federala, a e kuai hoolilo ia aku ana ia, ma ke kuai k@dala ana i ke akea.

            He Korea o Pui Yee ka inoa, no ka pili ana no o ka hewa iaia, o ia ke ku-e ana i ke kanawai hookapu waiona lahui, i kauia mai ai ka hoopai o hookahi haneri me kanalima dala maluna on a, ma kela auwina la.

            No ka hoole ana o Lee Him i kona pili i ka hewa, ma kona manawa i ninauia aku ai, ua hoopaneeia mai ka hoolohe ana i kona hihia, no kekahi manawa okoa aku.

            Ma ka noho ana no hoi a ka aha federala. ma kela auwina la, i hookuuia aku ai ka mokukuna aila ea Pioneer mai kona paaia ana e ke aupuni, ma lalo o ka bona o eiwa kaukani me eha haneri dala.

PUUHIA HE MAU HALE I KE AHI E

KA PILIPINO PUPULE.

            I kulike me ka moolelo a ka Nupepa Hilo ribune o ka loaa ana mai i keia kulanakauhale ma ka Poaono aku la i hala he mau hale lehulehu ka ma ka pa kumakahiki o Waiakea, Hilo, ka i puhiia i ke ahi e kekahi Pilipino pupule, elua mau Kepani i okiia me ka pahi oki ia nui, a hailukuia kekahi mau hale me ka pohaku a he nui hou aku kekahi mau hana hooweliweli ana, ma ke ahiahi o ka Poaha o ka pule i hala.

            No keia mau poino i hanaia e kela Pilipino pupule na kahea okoaia ae ka Makaikiu Tucker, a me ka puahi nui oia o ka holo ana mai Hilo ae no kahi o ka poino i hauaia, a me ka hana nui ka oia o ka hakaka pu ana me ia Pilipino pupule ahiki i kona paa ana. Mahope iho o na Kepani i okiia ai me ka pahi a i loaa ai hoi ia laua na moku kukonukonu loa ua laweia ae noloko o ka halemai ma Hilo, a hookahi o ia mau Kepani ma ka oleloia ua kukonukonu loa kona mau wahi i moku e maopopo ole ai kona ola ae.

            O ka hana ka a kela Pilipino mamua o kona puhi ana i na hale i ke ahi oia kona ninini ana i ka aila mahu mahai o na hale a mahope kuni aku la me ka kukaepele, me kona lelele ana ma o a maanei me ka hauoli no kona ike aku i ka holapu a ke ahi i na hale ana o ke puhi ana aku.

HOOPII POHO IA KA MOKUKUNA

PAIONAIA.

            Ma ka Poaono aku la i kula i hookomo ia ae ai he hoopii koi poho hou no kahi mokukuna ailaoa Paionia iloko o ka aha hookolokolo moana e ka Hui Halakahiki Hawaii no $1970.70. ka hui hana halakahiki kini $1571.32 ame ka Libby McNeill & Libby, he $1150.68.

            Maloko o ke koi a keia mau hui o keia mau huina ae la ka lakou i uka aku ai no ka ukumokuno ka laweia ana aku o na halakahiki i hanaia maloko o na kini. Ua holo aku keia wahi moku no Hilo. a no kona kupono ole no ka holo ana i ka moana ua hoi hou mai ia no Honolulu nei no ka hana hou mai ia no Honolulu nei no ka hana hou ana ae i na wahi on a i poino. Ua hookauia aku ka ukana maluna o ka mokuahi Matsonia ma Hilo. a mailaila aku i laweia ai no Kanalakiko, ka pahuhopu o ia ukana i makemakeia ai. Maloko o kela ukana i hoounaia ai he 7173 mau pahu halakahiki iloko o na kini.

            O ke City Mill o keia kulanakauhale ka on a o ia moku. He moku lawe wai oia mamua i hoohana mau ia maloko iho o ke awa o Honolulu a i onaia hoi e ka hui a Hakapila ma. Ua kuaiia e ke City Mill a okiia ia i elua apana a hooloihi hou ia aku me ka hoolakoia me ka enekini ailaea.

MAKE ELUA MAU

WAHINE I KA PU

MA KAPALAKIKO

He Mau Kamaaina Laua no Honolulu

Nei Waiho Nae na Iwi

i ka Aina Malihini.

ALA KELA PILIKIA NO KA

HOOPII ANA O KA WAHINE

Paa Nae ke Mea Ki Pu i ka

Hopuia Mahope Iho o ka Hookau

Ana Aku i ka Make

            Ma ka la 7 iho nei o keia mahina i kulike ai me na lono i hoea mai i keia kulanakauhale i pau palua ai k@ ola o ka makuahina ame kana kaikamahine i luahi na ka pu panapana. iloko o ka lima o Geo. Williams, ke kane a makuakane o kela mau mea; eia nae ua paa koke no ka mea ki pu i ka hopuia. mahope iho o ka hanaio ana o kela karaima.

            He mau wahine keia no Honolulu nei, eia no ko laua ohana maanei nei kahi i noho ai. aka mamuli o ka mare ana o ka makuahine i ke kane hou. ua hoi aku oia me kana kane. ame kana kaikamahine no Kapalakiko e noho ai, he manawa pokole wale ae nei no i hala, eia ka e waiho ana na iwi i ka nina malihini.

            Ma ka hoakaka a ka nupepa Chroniele o Kapalakiko, ua henaia kela ki pu ma ka hora eono o ke ahiahi o ka la 7 o keia mahina, i ka manawa @ wahine elua i lele iho ai @@@@@ @ @@@ o ke kaa uwila, a i ka manawa hookahi no hoi a na makai e noke ana i ka huli ia Mr. George Williams. ka mea ki pu no ka hooko ana aku i kekahi palapala hopu maluna ona.

            Wahi a Mrs. Brown. he wahine okoa aku, e hele pu ana me Mrs. Williams ame kana kaikamahine, ia lakou o ka lele ana mailuna mai o ke kaa uwila, ua kaa e ka ike i ke kaikamahine, no kona makuakane, a haawi aku ia oia i ka hoalona i ka makuahine. o ka wa no ia i paa aku ai oia i ka hopuia e williams, me ke kau pono ia ana aku o ka pu panapana ma kona poo, a ki aku la o Williams no ekolu manawa, me ka hina ana aku o kela kaikamahine ilalo o ke alanui.

            I ka wa hoi o ka makuahine i ike mai ai i ke aumeume o kana kaikamahine me Williams i ka pu panapana, ua hoomaka aku la oia e holo no kekahi aoao o ke alanui, eia nae. ua alualu aku la no o Williams mahope on a, me ke ki ana i kana pu panapana no kekahi mau manawa lehulehu, a ku aku la he hookahi poka mahope o ke kua o kana wahine.

            Ua piha ke alanui i na kanaka iloko o kela manawa, me ka holo ana e kekahi poe e pee o lo@a aku auanei kekahi mau poino ia lakou, aka nae ua paa o Williams i ka hopuia e kekahi mea. oiai no ka uwahi o kana pu panapana e pohina ana iloko o kona lima

            Ma ka manawa i ninauia aku ai o Williams i ke kumu o kona hana ana i kela karaima pepehikanaka, ua hoole ae oia, aole oia i maopopo. me ka olelo pu ana ae, aole oia i ike i kana wahine ame ke kaikamahine ma kela la, oiai nae wahi a Mrs. Brown. na ike ao o Williams i kana wahine ma kela le, me ka pepehi ana i ka wahine, me ka hoopuka pu ana i na olelo hooweliweli no ka lawe i ke ola o kana wahine, no ia kumu. i hele okoa ai o Mrs. Williams i ka oihana makai, e hoopii ai i kana kane.

            He hoopii oki mare ka Mrs. Williams i hookomo ai iloko o ka aha no ka hanaino o Mr. Williams iaia. o keia ke kumu ano nui, o ko Mr. Williams hooko ana aku i ka hana ki pu, i kulike ai me na oleloike a ka poe i maopopo i ke kulana o kela mau mea.

            Ma ka olelo a ka poe i ike ia Mr. Williams. mamua o ka hanaia ana o @e karaima, aole e kala i hoea ai kela kanaka ma kahi a na wahine elua o ka lele ana mailuna mai o ke kaa uwila, me kona holoholo ana ma ke alanui, a i ka wa i hoea mai ai o ke kaa uwila, akahi no oia a hooko okoa aku i ka hana i konoia mai ai oia e hoea ma kela wahi, o ia no ka hookau ana aku i ka make maluna o kana wahine ame ke kaikamahine a kana wahine.

LOAA KE DALA I AIHUELA AI MA

KAUAI.

            I kulike ai me ka lono kelekalapa uwea ole i hoounaia mai i ka Nupepa Star Bulletin. ma ka Poakahi iho nei, ka la 16 o keia mahina, aole he poho ma ka aoao o ka mahiko o Kekaha, Kaua, no kela mau dala he umi-kumamakahi kaukani o ka aihueia ana mailuna aku o ke kaaahi a kekahi kanaka powa, no ka mea ua loaa mai nei ua mau dala la, me ka nalowale ole he hookhi keneka.

            E hoakaka ana kela lono kelekalapa uwea ole, o ka huina o umi-kumamakahi kaukani dala. o ka aihueia ana. ua pau loa i ka loaa: a ma ka hoakaka a ka Makai Nui Rice, ua manaoio loa oia, o ke kanaka i hopuia ai malalo o na kumu hoohuoi, oia maoli no ka mea nana i powa i ke kaahi, me ka lawe ana i kela huina dala mahuahua.

            Ua loaa aku kela mau dala, i ka Hope Makai Nui Webber ame na makai mahope o ko lakou noke ana i ka huli, eia nae, aole i hoakaka pono ia mai o kahi i loaa aku ai o kela mau dala a i hunaia ai paha.