Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 8, 20 February 1920 — Page 4

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E MAKEE I KO OUKOU PONO E NA HOME HOOKUONOONO

            @ @@ aia mai la makou i ke poomanao maluna ae @@@@@ ka hoomaopopo ana i na mea oiaio i la@@@@@@ a hoike i keia keena. no ke kulana o ka @@@@@ mau home hookuonoono no lake o @@@ loa aku na Hawaii i loaa na home hookuono @@@ Waiakea. Hilo. Hawaii a keia pepa e ao  @@@ lakou e akahele a e makee no ko oukou @@@@ na ka hooikaika ana e hoea mai i ka la a @@@@@ noho ona ai maluna o ko oukou mau home @@@@ iho.

            Ua maopopo no ia mamou. he poe nele kakou na Hawaii i ke @ala. e hiki ai ke hoohana aku i na home hookuonoono a i ka loaa ana o na home hoo@@@@@@@ i kekahi poe Hawaii o kakou ma Waia@@@ ma maopopo no ia makou aole a lakou dala e @@@ at ke hoohana aku i ko lakou mau aina aka @@@ mamuli o ka ae ana mai o ka hui mahiko ma @@@@@@@@@ ka e haawi mai i na kokua ana i ka poe @@@@@@@@ ua hapaiia ae kekahi haawe koikoi mailuna ae oko lakou mau aina me ka hoomanawanui no @@@.

            Hoko ae nei o ka mahina o Maraki e hoea mai @@ i ka manawa elua e uku aku ai i kekahi hapa o ke kumukuai o na home hookuonoono ma Waiakea o ka ninau nui ua lawa anei lakou me ke dala no ka uku ana mai i ke aupuni? He hookahi no pane, ua hemahema lakou ia mea he dala. oiai aole i hoea mai i ka ua e oo ai ka lakou ko, no ke oki ana aku. e loaa mai ai ke dala, nolaila ua halawai aku kela poe hookuonoono me kekahi haawina ku-pilikii, a makou e ao aku neu i na Hawaii apau i loaa na jome hookuonono . aole wale no ma Waikea. aka ma kekahi mau wahi e ae, e lilo ia mau piikia maopopo loa i halawai mai me lakou, i mea e koi mai ana a i hoea mai ka wa e oki ai ka lakou mau ko me ke koe nui o na dala iloko o ko lakou mau lima e hoao aku e uku i ke kumukuai holo-okoa o kaaina e waijo i na makemake mahope . he mau mea loaa aku ia i ka imiia. mamua o ka aina.

            Ua pomaikai na Hawaii he mau home hookuonoono ko lakou o Waiakea mamuli o ka loaa ana aku ia lakou o ka aeia. e ke komisina o na aina aupuni, e hoomanawanui i ka uku ana i ke kumumkuai i ko lakou mau home hookuonoono ahiki i ke okiia ana o ka lakou mau ko aole nae keia me ka uuku o ka hana i loaa mai ai kela aeia , aka me na hooikaika @@. ma ka aoao o kekahi o na Hawaii i loaa kona home hookuonoono malaila. e uwale ana no ka po-no o kona mau hoa Hawaii. e lilo ai lakou i poe kakoo aku i kana mau hoolala ana @@ ko lakou pono. ma keia mua aku ina ia he mean e pakele ae ai lakou mai ka pilikia mai.

            Aole o keia pilikia, ua hala aku la ia, ma o ka ha-waiia ana mai i manawa e uku aku i kekahi hapa o ke kunukuai ma ka hookaa elua ana, i ka manawa e okiia ai  ke ko o ka keia pepa e ao aku nei i kela mau Hawaii o Waiakea, in a e koe nui @@@ na dala ia lakou . mahope iho o ka lawe ana ae o ka mahiko i na hoolilo, alaila he hana naauao loa, a he hana makee no hoi i ko lakou pono iho, ka uku ana aku ia koena dala i ke aupuni, ma ia hana ana, e hiki i ke aupuni a e hoalo ae ana hoi lakou i ka uku ana aku i ka ukupanee. a lakou e uku ai, ina i ka-@ali lakou a hoea mai i ka wa no ka uku ekolu ana.

            Ina he mau makemake kaa otomonole iloko o ke kahi poe he makemake oaha e loaa ka noho ulako-ulako ana me ka kaukai ana aku o na dala nui e loaa mai ana mai ka lakou ko mai o ka mea ia e loaa ai ia mau makemake he mau noonoo hawawa loa ia e kiola aku i na noonoo o kela ano e hoopau ana i na pilikia a noho on a ke kananka maluna o kona @@@@ hookuonoono iho ia wa e piikoi aku au i na makemake oiai nae o ka mea oi aku o ka pono ame ka pololei o ka nee maile me ka malama i ke dala. no ka hoohana ana aku ma na hana e hooiia ae ai ka noho kuonoono ana.

            E lilo na pilikia i halawai mai me oukou i keia manawa i haawina ao kupono loa e hookomo hou @@ aku ai ia oukou e na Hawaii iloko o ka pilikia aka e hooikaika e lanakila maluna o na pilikia apau.

 

E LAWELA AE NA KEEHINA MAKAALA E PONO AI

            Eia ka mai flu ke laha nei ma na wahi like ola me ka pii mahuahua ana i kela ame keia la a i ka nana aku in a penei iho la ka pahola hikiwawe i keia mai e hoea mai ana i ka manawa e hiki ole ai i ka papa ola a i na kauka ke hana aku i na mea e hoopakekeia ae ai ke ola o na kanaka a e hoemiia mai ai paha ka laha ana o keia mai.

            Ua nui ko kakou lohe no na ano ame na hopena poino o keia ano mai ma na aina e, ke ole e laweia ao na kulana makaala apau, ma ka aoao o na kanaka ame na luna oihana i kuleana i ke ola o ka lehulehu in a o ka mea oiaio ia alaila ua ili aku ke koikoi maluna o ko kakou papa ola. a maluna iho no hoi o kakou ka lawelawe ana aku i na hana e hoemiaa mai ai ka poino, a me ka laha nui ana aku o keia mai iwaena o kakou.

            Ke hoomanano nei makou ma ka manawa i oili @@@@ ae ai o keia ano mai ma o kakou nei, ma ka makahikik aku la i hala, ua hookapuia ka hoakoakoa ana maloko o na hale kii onioni a ma na hokeie malalo o ia mau makaala ana, i lawe ae ai na kula ma ka hoopaa ana ia lakou, aole e hookuu wale e huikau me kowaho nei poe aole anei he mea pono i ka papa ola ka mana nui ma na nunau i pili i na mai o keia ano ka haawi ana ae  i na kauoha no ka hoopau o ka hoakoakoa ana o na kanaka maioko o kekahi mau wahi e maalahi loa ai ka lele ana aku o ka mai mai kekahi aku a i kekahi?

            Eia  na luna oihana o ka papa ola ke hopohopo nei no ka hoea mai ka manawa e hiki ole ai ia lakou ke hoomalu aku i ka pahola hikiwawawe ana o keia mai i waena o na kanaka ua komo pu aku ia manao hopohopo iloko o ka Hope Kiaaina mamuli o ka nui mai o na Pilipino ame na Kepani olohani o na mahiko ma ke kulanakauhale nei in a pela io ka mea ma kekahi wahi e pono ai me ka nana ole in a ia he mea e hoopilikiaia aku ai kekahi poe kakaikahi he uuku ia pilikia mamua o na poino e holopapa mai ana maluna o ka lehulehu.

            No ka pono nae o na Hawaii, me ka nana@ ole i na alahele a ka papa ola e hooko mai ai, ma na mea i pili loa aku i keia ma'i flue, o ke a'o a ke Kuokoa, o ia no ka makaala mau ana i ka maemae o ke kino, ame ka noho ana; e lawe mai i na laau kupono a hoohana aku iloko o ka wa kupono, e ikeia ai na hoailona o ka ma'i, mai kakali ahiki i ka nui loa ana, o lilo auanei na hoao ana e hoopakele ae i ke ola i mea lohi loa.

            I ka manawa e ike ai o kekahi mea i ka @lia mai o ka ili, i ka nalulu mai o ke poo, a i ka hanupaa mai paha, e hoi koke no kahi moe, me ka hoomaemae koke ana aku i ka @opu, a ai no hoi i na laau kupono apau i ikeia, me ke kanalua ole ke olelo ai, e hiki ana ke kinaiia ka ma'i i ka wa lahilahi, e palekana ai ke kino mai ka poino mai.

 

E NOONOOIA NA KANAKA

WAWAHI OLOHANI

 

            Iloko o kea manawa a na Pilipino ame na Kepani, o na mahiko o Oahu nei i hoala ae ai i ka olohani; ua komo aku na Hawaii, na Pukiki, na Pake ame na Korea, a kokua i na mahiko, mamuli o ke pani ana i na hakahaka o ka poe olohani; a i hoea mai'i ka manawa a ka poe olohani e manao ai e hoi hou aku i ka hana o na mahiko, he mea pono e nanaia ka poe wawahi olohani e na haku mahiko, no ka haawi ana aku ia lakou i kekahi mau kulana ano nui iloko o na mahiko.

            Aia iwaena o ka heluna nui o ka poe wawahi olohani, he poe kanaka i loaa na manao makee e noho paa aku ma na hana o na mahiko, ke haawiia aku ia lakou na kulana maikai, na kanaka hoi i loaa ka iini ame ka makemake, e hoikeike ae ia lakou iho, no ka hiki ke hooko i ka lakou mau hana, me na manao makee no ko lakou mau haku hana; a no ka panai ana mai, i ka mea a keia poe kanaka i hana aku ai no ka pono o na mahiko ma Oahu nei, ke manao nei ke Kuokoa, aole he hana kupono e ae ma ka aoao o na haku mahiko e hana kupono e ae ma ka aoao o na haku mahiko e hana mai ai, o ka apo wale mai no i na keiki kupa o ka aina, a hoonoho ae ma na hana ano nui, a hoonoho aku i na malihini, ma na hana i kupono, me ko lakou kulana, o ka hoea ana mai no Hawaii nei.

            I keia la, ua hookaakaa pono ia na maka o na on a mahiko, i ke kulana oiaio o na Pilipino ame na Kepani, ua loaa ia lakou he haawina a'o maikai loa, e kau aku ai ka lakou mau hilinai ana maluna o na limahana ponoi oloko nei o ka aina; ka poe i makaukau mau, e ku pu aku me lakou iloko o ka wa o ka pilikia e ala mai ana o keia ano, ma keia mua aku.

            Aole he manawa maikai e ai i wehe hamamaia mai no oukou e na Hawaii, elike la me keia; ua loaa maoli na uku maikai o ka mahina ma na hana o ka mahiko i keia manawa, ka mea i ike ole ia pela mamua aku nei; o ka poe he wahi makaukau liilii ko lakou ma na hana wiliki, na hana mikini, a mau hanalima e ae paha, ke kakali mai la na kulana no lakou ma na mahiko i keia manawa.

            E pau ka noho ana ma keia kulanakauhale, in a he hana paakiki ka loaa ana o ka hana i kekahi poe; a in a aole i loaa na uku maikai, e loaa ai ka noho oluolu ana, o ka makou e a'o ikaika aku nei ia kakou na Hawaii, ano ka manawa, e ku ae me ka maloeloe, a hoi aku ma na hana o na mahiko, e hoike ae ia oukou iho, ua hoea mai i ka manawa a na Hawaii, e kokua ai i ka hooholomua ana i ka oihana kanu ko ma ko kakou aina.

 

            @na ua hopohopo na luna oihana o ke Teritore no ke kulana o ka ma'i flu ma keia kulanakauhale, no ka piha loa mai i na limahana olohani, alaila aole he hana naauao e ae ma ko lakou aoao, o ke a'o wale aku no i na alakai olohani, e kauoha i na limahana olohani, e hoi hou i na hana o na mahiko, i loaa ai ia lakou na hale noho wale me ka uku hoolimalima ole. Ua ili aku ke ko'iko'i maluna o na limahana olohani, in a he mau poino kekahi e halawai mai ana me lakou ma keia mua aku, no ko lakou ku ana a haalele aku i na mahiko, a puni wale aku i ko lakou alakaiia ma ka ihu e ka poe kakaikahi, i manao, ma o na limahana la e hoea mai ai i  ka hookoia ana o kekahi mau manao ohumu iloko o lakou, no ka hooke ana aku i na on a mahiko a pili i ka paia.

 

            Ma na hana puhiahi a ko Kauai mau limahana e hana mai nei i na malako, i hoike mai ai lakou i ko lakou ino maoli elike me na Kelemania, ma ka manao ana pela iho la e hookoia ai ko lakou mau manao lapuwale!

 

Nuhou Kuwaho

            CLEVELAND, Feb. 17. -- Na ka hau i ha@le mai me ka manoanoa loa i hookaulua i ka holo ana o na kaaahi ame ka hoohanaia ana aku o na @@@@ kele@@laa ame kelepona maloko o keia apana.

 

            WASHINGTON, Feb. 17. -- Ua waiho aku la na kuhina Lou Tsent Tsiang@ ke kuhina o ko na aina e o ke aupuni o @ina ame Che@ Lee, ka hope kuhina o ko na aina e, i ko laua mau kulana elike me ka hoakaka a ka lono kelekalapa mai Pekin mai i loaa ae i ke keena kanikela Pake maanei i nehinei.

 

            PARIS, Feb. 17. -- I kulike me ka hoakaka a ka Nupepa E@ho o Parisa ua hoole ia e na aupuni o Enelani@ Palani ame Italia na kumu keakea a ka Peresidena i ka aelike i hanaia ai e na mana ekolu me ka lahui @ugoslavia no ke kumu he manaolana ko lakou ma ia aelike i hanaia ai e pau ai na hoopaapaa ana maluna o ka ninau e pili ana i ke kapakai hikina o ke Kai A@riatie.

 

            BELGRADE, Serbia. Feb. 16 -- Ua haalele mai ka a@a kuhina holookoa o Servia i ka hana no ka hoole o ke Keikialii Alexander i ka hoopau ana aku i na luna o ke aupuni kuikawa a e kahea ae no ke koho ana i mau hoa no ka ahaolelo.

 

            WASHINGTON, Feb. 16. -- Ua hoole na luna aupuni o ka Hale Keokeo ma ka po nei i ke kamailio ana maluna o ka manao a ka Nupepa Paris Temps e pili ana i ka hoouna ana aku nei a ka Peresidena Wilson i kekahi palapala i na kuhina a na Aupuni Huiia e hooole ana i ko Amerika komo pu ana aku iloko o na hana ma Europa, in a e hoopaakiki loa ana ka ahakuka kiekie e hooholo maluna o ka ninau e pili ana i ke Kai Adriatic me ke kuka ole mai me Amerika malua o ia ninau.

 

            WASHINGTON, Feb. 18. -- He oia kmau ka hoike mai o ka  Peresidena Wilson i ka maikai o kona ola kino. Ma ka la i nehinei na ala kakahiaka nui loa ae oia a lawelawe i kana mau hana maa mau.

 

            WASHINGTON, Feb. 18. -- O kekahi keehinahana maopopo loa no ka hoopau ana aku i ka hooponoponoia ana o na alanui kaaahi Amerika ua hanaia ma ka la i nehinei, i ka manawa a ka Lunahoohana Nui Hines i kauoha aku ai e hoopauia na keena oihana o na kaaahi apau ma kela ame keia apana ma ka la @ o Maraki.

 

NA MARE

 

            Jas. McShane ia Rebecca Hina, Feb. 12.

            Kekai Kiko ia Louisa Kealoha, Feb. 14.

            Wm. L. Kahele ia Louisa Guerrero, Feb. 14.

            Losio Lovel Lee ia Nadine McKenzie, Feb. 16

            Paul K. Kahalekau ia Margaret Richard, Feb. 16.

            Samuel Soloman ia Louisa A. Lapaku, Feb. 18.

NA HANAU

            Na Geo. Keala âme Clara Pahea, he kaikamahine, Feb. 8.

            Na Geo. K. Kahaulelio ame Lily Manners, he kaikamahine, Feb. 8.

            Na Manuel Phone ame Elizabeth Woodward, he kaikamahine, Feb. 12.

            Na John Lui ame Sarah Pae, he keikikane, Feb. 12.

            Na Santiago de Santos ame Julia Kalani, he kaikamahine, Feb. 13.

            Na C. D. Rose@rans ame @a Hussey, he keikikane, Feb. 13.

            Na Jos. Keouli ame Miulang C. Kiam, he kaikamahine, Feb. 14.

            Na Ikewa K. Hopu ame Phoebe A. Baker, he keikikane, Feb. 14.

            Na Jos. E Garrett ame Rose Johnson, he keikikane, Feb. 14.

            Na Geo. Zalopany ame Anna Silva he keikikane, Feb. 14.

            Na Geo. Mansfield ame Lucy Nawahine, he keikikane, Feb. 15.

            Na W. A. Ackerman ame Victoria H. Meyer, he kaikamahine, Feb. 15.

            Na A. Champ ame Clara Fairman, he keikikane, Feb. 16.

            Na Chas. Rutkowski ame Lucy Palsimo, he kaikamahine, Feb. 17.

NA MAKE.

            Samuel P. Lani, ma ke Alanui Pauoa, Jan. 30.

            He bebe na Jos. El. Garrett, ma ke Alanui Kamehameha IV@, Feb. 16.

            Samuel Kaaukuu, ma ke Alanui Moi, Feb. 16.

            Mrs. Rose Kahai, ma ke Alanui Kapahulu, Feb. 17.

            Mary Brown, ma Puuloa, Feb. 17.

            Mrs. Mabel Schutte, ma ke Halema@i Moiwahine, Feb. 17.

            He bebe na Jos. H. Lii, ma ke Alanui Dowsett, Feb. 18.

            Mrs. Fanny Papke, ma ke Alanui Luso, Feb. 18.

 

HE HOALOHALOHA.

            Oiai, ua oluolu loa i ka Mea Mana Loa ka lawe ana aku i na hanu ola o Mrs. Kemalia Kamali ame Mrs. Margaret K. Daniels, he mau hoahanau kupaa ma ke oiaio ahiki i ko laua mau la hope, he mau paahana i lawelawe i ka hana a ko laua Haku me ka hoomanawanui, nolaila.

            E hooholoia, ma ka aoao o ka Ekalesia o Kawaiahao, ke komo aku nei makou e auamo pu i na luuluu me na ohana o na mea i haalele mai la i keia ola ana, a ke noi ae nei i ka lokomaikai o na Lani e hoomama mai i na naau luuluu @ no ka mea, o ke alahele like ia o na mea ola apau e hele aku ai, a @

            E hooholo hou ia, e hoounaia i hookahi kope o keia hoalohaloha i ka ohana ka ohana o Mrs. Margaret K. Daniels. o Mrs. Kemalia Kamali, a i hookahi i

            Na ka Ekalesia, ma o ke komite la,

J. K. NAKILA@

JAS. H. S. KALEO.

            Honolulu, Feb. 8, 1920.

 

            Ma ka Poakolu nei i loaa hou mai ai ka lohe i Honolulu nei no ke puhiia ana o kekahi ma'ako@ o Gay & Robinson, ma Makaweli, Kauai, e ka poe manaoino, i hiki aku ma kahi o ka iwakalua ka nui o na eka ko i pau i ke ahi.

 

Nuhou Kuloko

            Mahope o ka hoohala ana he elua mau pule ma Hilo, Hawaii, i h@li hoi mai ai ka Rev. S. K. Kamaiopili ma ka Mauna Kea o ka Poalua nei.

 

            Ma ka Poalima aku nei i hala i hookuuia aku ai he eiwa mau paahao mai ko lakou noho paahao ana mamuli o ke kauoha a ka Hope Kiaaina @aukea.

 

            I ke kaona iho nei o Mr. Geo. Kekipi o Kamalo, Molokai, kahi i hoohaia ai no kekahi mau la, a ma ka Ida May i huli hoi aku ai oia no ka moku o Hina.

 

            Ma na mea e hoomaopopoia aku nei i keia manawa u@ kokoke @oa mai i ka wa e pokole hou ai o Hawaii nei i ka aila gesolina, no na kaa otomobile.

 

            Ma keia keena mai ka Lunakiai Jos. Uahinui o Kaunakakai, a ma ka Mikahala o ka Poalua nei i huli hoi aku ai no kona home. He o ia mau no ka mikimiki ame ka eleu o ka lunakiai o Molokai.

 

            I kulike ai me ka hoike a na luna oihana o ka papa ola, eia ka ma 'i @@u ke pahola nei ma na wahi like ole o keia kulanakauhale, me ka pii mau o ka ma'i i kela ame keia manawa.

 

            Ma keia pule iho nei i haawiia aku ai ka palapala ae i ka mahiko o Waipahu, e kukulu i halema'i no ka mahiko ma Waipahu, nona ka huina hoolilo ma kahi o ke kanalima kaukani dala.

 

            Mamuli o ke kaa ana o ka La o Wakinekona ma keia Sabati iho, nolaila ma ka Poakahi aku, ka la 23, ka la kulaia, e panikuia ana na hale oihana ma ia la, me na keena aupuni.

 

            Ma ka la apopo e hoea mai ai ka hui kinipopo o Maui, a ma ka auwina la o kela la e hookuku ae ai me ka hui o Waikiki mawaho o ke kahua kinipopo o Kamoiliili, e hoomaka ana ma ka hapalua o ka hora ekolu o ka auwina la.

 

            Ua hoopaneeia aku la ke kakauinoa a ana o ka hoolimalima no ka Hale Kapiolani no kekahi manawa hou aku@ mamuli o ka lokahi ole o na aoao a elua, ma kekahi mau hana i pili i kela hale, no ka lilo mai i hale oihana no na keena oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei.

 

            Mamuli paha hoi ka hookokoke aku i ka manawa e koho baloka ai, na moho no ka ahaolelo, eia ke hele liilii ae nei ka poe kupono i ke koho baloka e hoopaa i ko lakou mau inoa, i loko o ka buke inoa o ka poe koho baloka ma ke keena o ke Kakauolelo Kalana Kalauokalani.

 

            E hoomaka ana mai ka po nei mai, e wehe hamama ia ana ka hale o na hana hoikeike o ka hui malu, ahiki i ka po o keia Poakahi ae. Mamuli o ka nui o na hana hoikeike i keia makahiki, ua manaoia, e oi loa aku ana ka piha o kela hale iloko o kela mau po lehulehu i na kanaka.

 

            Ua hoike mai nei kekahi lunanui mahiko o Hawaii i na akena ma Honolulu nei, ua loaa aku ka ike iaia, mai na limahana aku, e noho hana nei ma na mahiko, he elima dala a kela ame keia limahana e kokua nei no ka pono o na Kepani olohani o Oahu nei.

 

            Ma ka Poalua nei i kakauinoa ae ai ka Hope Meia McClellan i ka olelo hoohelo, e hookaawale ana i ka huina o 55,000 dala, no ke kuai ana aku i ke kahua paani o na kamalii ma ke alanui Beritania ame Kamika, e lilo mai ai kela aina i waiwai no ke aupuni kulanakauhale.

 

            No ka loheia e hooikaika aku ana na on a o na mahiko, e hookomo mai i na limahana Pake i Hawaii nei, no ka mahiko i hoala ae ai na hui uniona o na limahana mahiko maanei nei, i na ku-a ana me ka hoouna pu ia aku he hoike i ke poo o ka hui uniona o na limahana ma Amerika, e hooikaika aku oia i na hoa o ka ahaolelo lahui, i wahi e hiki ole ai ke hookomoia mai na Pake limahana i Hawaii nei.

 

O MATTHEW H. KANE UA HALA

 

            I kulike me ka nuhou kaumaha i loaa mai i keia kulanakauhale mai Kona, Hawaii mai, ma ke Sabati iho la i hala i haalele mai ai ke aho hope loa ia Matthew H. Kane, ke kumukula aupuni o ke kula o Napoopoo, Kona, Hawaii, mamuli o ka ma'i puuwai. Maluna o kona wahi moe i loaa aku ai oia ua lele loa ke aho.

            Ua hanauia oia ma Halawa, Molokai, mailoko mai o ka puhaka o Mrs. Opiopio Kane, ame M. Kane, kona luaui makuakane, a iaia i moe aku la ua piha iaia na makahiki he 48. Ua haalele mai la oia he wahine kane make me na keiki lehulehu e kanikau aku nona, he mau hoahanau no kona e ola mai nei, hookahi o laua he kumukula no ke kula a'o hanalima ma Waialee. O kekahi oia o na puukani a ike himeni mawaena o na Hawaii, a he mau mele hoinainau Hawaii lehulehu no hoi kana i haku ai a e mele mau ia mai nei. Ua hoike aku oia i ka nanai o kona leo ma ka fea i haawiia ma Kapalakiko ma kekahi mau makahiki i hala. He kumukula nui oia no ke kula aupuni ma Kipahulu, Maui, no kekahi mau makahiki mamua o kona hoololiia ana aku no Kona. He oluolu a he waipahe loa oia ma na kuka ana a he hoaloha oiaio hoi no ka poe apau i ike iaiai, a pela no oia i aloha ia mai ai.

 

NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI

I FEBERUARI 14, 1920.

 

Ekela, Samuel (2)

Kaeliekila, Mrs. Kimona

Kailipuuwai, Mrs.

Kaia, Mrs.

Kaouwi, Agnos Kaluna

Kahue, Miss Alice

Kahuhu, Cecilia

Kaniho, Mrs. Helen

Kanoio, Mr

Kapali, John

Kealoha, Kelley

Kekai, Miss Sarah

Kekuewa, Miss Daisy

Kimokeo, Mrs Maka

Kilohi, Mrs Polena

Koikoi, Mrs Alice

Lono, Mrs Same

Lani, Maggie Nelson

Nakeu, Mrs. L K

Naoho, Dan K

Nakeu, Mrs N

Paauila, Miss Hazel

 

NUI HEWAHEWA KA POE I LAWE KUU KAME ALOHA @ AKONA UA

AE I KO LAKOU MAU OLA

WEHE I KA PILI ALOHA

A MAUA.

            Mahope iho o @@ kaka@@@@@@@ ana @ ka @@@@@@ @@ @@ hoomaha ana i ke @@@@ @ @@@@@ @@@@ ka po@ i la@@ po@@@ ae i ko lakou ma@ ola ma @a @ahi like @ @ o ka @@@@@, elike me ia @@@@@@@ a ia moolelo malalo @@@@

            @@ @@@@, Feb. 16. -- Mai ka mana@ mai o ka hoomaia ana e kakau@@@@@ @@ a@like @@ ka hoomana ana i ke @@@@ mai ia manawa ka pii ma@@@@@@ ma ae o ka @@@@@@ o ka poe i lawe @@@@@ @ i ko lakou mau oia ma kela a ma ke @ahi @@@@@ me ka hoike i @@@@@@@ ia @ e ka @@@@@@ hoopakele i ke ola. Ma@ ko o @@@@@@@@@, Ko@@@, @@@@@ ame kekahi mau aupuni e ae o na la@@@ e ka i nui loa ai ka @@@@@@ @@@ o na @@@ lawe ponoi ia ae, o ke kumu i hoaiai ia ae ao ka @@@@ i ka @@@@@@@@@ @@@ li o ka nui o na pilikia o ke ano o @ ola ana mamuli o ke kaua.

            Ma ka hoike i hoo@@@@@@@@@@@@@@ @ 5121 ka nui, o ka poe i lawe ponoi a i ko lakou mau ola maloko o Amerika i ka 1919. No ka poe akeakamai@ @@ loio o lakou ka mua ma ka papainoa @@ 43@ @e 12 o lakou he ma@ lunakaaawai 36 mau kauka; 28 mau kamakala, a he 11 mau kahunapule. Komo pu ma@@@@ o ia papainoa na peresidena o na hui nui he 20 ame 30 mau hoa o na kalapa he poe koikoi wale no, na on a miliona ame na wahine waiwai o na ahahui. No ka mokuahana mau iloko o ka noho mare ana he 350 ka nui o ka poe i lawe ponoi ae i ko lakou mau oia.

            Ua oi aku ka heluna o na kane i make; no na kane 2987, a no na wahine 1657; no na keiki hoi na oi aku na kaikamahine mamua o na keikikane@ 252 ia 225. I ka nana iho na pakele na lunahooponopono i keia ano o ka make ana, no ka mea aohe mea i hoakakaia no lakou.

 

VITOIA KE KANAWAI HALE KAA

OTOMOBILE HOU.

 

            O ke kanawai hale kaa otomobile hou o ka hooholoia ana e ka papa o na l@nakiai, no ke kukulu ana aku i hale kaa otomobile no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua viloia ae ia e Wm. H. M@Clellan, ke kokua Meia, ma kahi o ka Meia Per@, @ waiho mai nei i ka ma'i ma ka halawai a ka papa lunakiai, ma ka Poalima aku nei i hala.

            Ua waihoia nae ka palapala @ito a ke kokua Meia ma ka papa no ka manawa o hookahi pule, mahope aku o kela manawa, e maopopo ai na mea a ka papa e hana aku ai, in a paka no ke apono ana i ka @ito, no keia manawa nae, aole mea i maopopo.

            I ka vito ana nae i kela @ila, aole ia malalo o ka loaa ole o na kumu kupono, aka malalo no ia o na kumu, elike me ka hoakaka a ke kokua meia maloko o kana palapala vito.

            Ma ke kumu ekahi o ka vitoia ana o kela bila, e hoakaka ana ka palapala vito, maloko o kela kanawai, e koi ana ia no ka wehe ana aku i keena oihana hou, ua like ia me ka hookohu ana aku i kanaka ma ke poo o kela keena oihana, a i poe kakauolelo aku, na lakou e lawelawe na hana apau o kela keena@ he mau hana hoonui lilo wale no kela ma kona manao; a o ka oi aku o ka pono, wahi a ke kokua meia, o ia no ke kaa ana aku o ka hoohana ana i kela keena hou malalo o ka enekinia kalana.

            O kekahi kumu ku-e a ke kokua meia i kela kanawai, o ia no ka aeia o na kaa otomobile o kekahi mau luna oihana, e waihoia mawaho, oiai nae o ka mea pono, wahi ana, o ia ka hookomoia o na kaa otomobile apau o ke kalana, a i ka wa e makemakeia ai, ua hiki no ke kiiia aku, no ka hoohana ana aku ia mau kaa.

 

O SAMUEL K. PINAO KEKAHI PIO A KA MA'I FLU.

 

            Mahope o ke kaa ma'i ana no hookahi pule wale no ua haalele mai i keia ola ana o Samuel K. Pinao, o ke Alanui Lota, Kalihi, ma ka hora ekolu o ka auwina la Sabati nei maloko o ka halema'i Pa Ola, ma Kapalama, mamuli o ka loaa ana i ka ma'i flue. Ma ka hora 3:30 o ka auwina la Poakahi nei i malamaia ai kona anaina maloko o ka halekupapa'u o Mr. Williams ma ke Alanui Nuuanu.

            He kanaka wahinemake oia, a o Hilo, Hawaii, kona one hanau, a ma kona manawa i haalele ma@ la i keia ola honua ana ua piha iaia na makahiki he 36; ua haalele iho la oia ma keia ao ekolu mau keiki liilii, elua mau kaikamahine a hookahi keikikane. Ma ka oihana koa he kakiana ekahi oia no ka Puali A o ka Puali Kiai Lahui, malalo aku o Kapena David K. Sherwood; he lala oia no ka Ahahui Kamehameha ame ka Phoenix. Ua hoikeia aku i na luna nui o keia mau ahahui e akoakoa mai ma kona anaina hoolewa ma ka auwina la Poakahi nei.

            He limahana o Mr. Pinao i lawelawe loihi i ka hana malalo o ka Papa Ola no kekahi mau makahiki lehulehu, a he limahana no hoi oia i makemake nui ia e kona mau haku a pela hoi me kona mau hoapaahana mamuli o kona makaala ame ka malama pono i ka hana e kauohaia aku ai iaia. He mau makahiki lehulehu mamua aku nei o Pinao kekahi o na kanaka i heluia ma ke akmai i ka hoohei pipi oiai he paniolo kana hana mamua; ua hala aku la oia a o kana mau hana maikai a kaulana o ka@hana ana iloko o kona mau al@e ola ana he mau kiahoomanao poina ole ia ia nona.

 

KA-MAUA HOOMAIKAI.

            Na hoahanau ame na pokii kaikuaana o ka pupuu hookahi o ka pohai o Kamehameha, i huiia me Kaumualii Kamehameha helu ekolu, he mea na maua e poina ole ai, i na mea i hanaia mai no maua, i na la a kakou i launa like ai, no ka holomua o ka inoa o ka hui a kakou i kakoo like ai, e lilo kakou i kumu waina oiaio ma na ano apau, me kela aloha hoahanau, me ka oiaio, e hoolilo ana ma ka hana i na mea e ulu mai ai na kumu waina oiaio, ame kona aa me ka maikai a loaa mai na lau waina maikai, pela kakou elike pu ai ma na ano apau, elike me ke kumu waina oiaio, pela maua e haawi aku nei i ke aloha pumehana, em ka iini e holomua na mea apau me ka maikai no ka pono o ka inoa o ka hui ame kakou apau, ahiki i ko kakou hui hou ana ma ka mana o ko kakou Hoola e pono ai, o ia ka mana leo pule.

            O maua iho no me ka haahaa,

            JOS. KANEPUU, Hope Alii Aimoku;

            J. K. MOKUMAIA, Pukaua Iki.

 

H. AKONA

 

            E kou Kilohana A@@@ @@@@@@@@@@ E ol@@@@ @@ @@@@@ @@@ @ @@@@@@@@@@ o ka ka@@ hiwahiwa a@ai@@ @@@@@@@@@@ hoi i ka @@@@ aloha i ka @@@@ @@@@@@@ loha o k@@ ka@@ aloha@ ma @@@@@@@@@@ ka la a ke komohana. @@ @ @@@@@@ kane aloha H. Akona @@ @@@@@@@ @oi ole mai ma ko maua @@@@@@ ma Waiakea Homestead. H@@@@@@@@ ma ka b@@@ 3 auwina la Poa@@@@@@@@@ a@@ 20. 1920.

            Me ka maluhia aloha i @@@@@ mai ai oia i kona @@@@ hope ka a @@@@ ako la ka anela o ka Haku i kona @@@@@ a waiko iho la i ka ukana @uu@@ @@@@ a a@amo. Auwe @@@ mea aloha @@@ kane.

            E Hilo Hanakahi i ka @@ @@@ hua, mahea la oe i lawe aku la i @@@ aloha, aia aku nei paha oi i Panaewa ke kui lei lehua. E Waimea i ka ua kipuu@@@ ka home aloha a maua i pili ai me k@@ kane, o ka @@@@ @o ka ka@ manao ole mai. E Kawaihae i ke kai hawanawana @@ ka o ko leo ka'u i lohe aku nei i @@ hane hane ana iho i kuu manawa. @@@@ no la hoi oe i ha'i manawa ole ma @@

            E Kona i ke kai @@lino kai maokioki oki ke a'oha o kuu kane ia kaawale; auwe kuu aloha panole i @@ hoapili@ aloha wale ia mau wahi a maua i pili ai.

            E ka huikauloa o ke kaona i ka ua kukalahale, o kau ia e hea mai nei, aole ka lohe, ua @@@@kuli loko i ka haaloku a ka waimaka e hana mao ole nei. Auwe @@@@@ wale au i ko aloha@

            E Kaimuki i ka owe a ke kaa weila, aloha, aloha ia home a mana e luana ai me kuu kane aloha. Paumako wale au ia oe@ a ke hoo@na wale ae nei no pehea la ia e pau ai ahiki mai ko aloha e uwe no au. Auwe kuu aloha pauole i kuu kane e kuu @inamina pauole a@

            Nolaina, e hoo@@niia ka inoa hemolele loa o ka Haku, Nana @no i hana mai a Nana no i lawe aku la.

            Ke haawi ou aku nei au i ko'u mahalo me ke aloha nui i na hoaloha a pau huipu mai me makou ka ohana, iloko o na hora o ka ehaeha, na makana pua hoohiwahiwa i kau iho maluna o kona @ina wailua.

            Ma ka Poaono ae, hora 2:30 p@ m@ maneleia aku ai oia no ka halepule Kakolika St. Joseph me ka hoomaikai hope a ka Makua James, a malaila aku no ka ilina ma Homelani, no ka moe ana aku no ka wa mau loa.

            Me ke alpha pu i ka Lunahooponopono ame na keiki o ka papapa'i.

            Owau iho no me ka luuluu.

THERESA H. AKONA.

 

KA AHAHUI KAMEHAMEHA AME KONA KULANA.

 

            Kuu Dear Solomon Hanohano. Aloha kaua: -- E oluolu mai kou hanohano, ina he mea hiki no keia poomanao e kaa ae la maluna, i ike mai ai ko kaua lahui, i ka hoonee ana aku i neia kalaimanao ana imua o kuu koko.

            Ke lawe mai nei au i na mea ano nui a keia hui e ku nei, ame kana hana e hana nei, a me na alakai e lawelawe nei.

            Eia no ka mua ame ka hope, o ia hoi he eha no mahele ano nui o ia ka hoopono ame ka malama i ka inoa Hawaii o kou koko, o na pono ano nui a ka hui e hana aku ana nou, o ia no keia, e nana ana i kou pilikia ma ke kino a@@ ka haalele ana mai i keia ola h@@@@ ana, ua ili mai ia ko'iko'i maluna o ka hui, ma o kona mau luna nui la, ka makaala ana aku ma kou home o ka pilikia.

            Nolaila e kuu koko, e ike mai i keia mea, a e lawe a noonoo me ka akahele a e kaupaona ae nou iho, a e ike no oe i na mea nui ame na mea liilii, no ka mea, he hui keia i kukuluia maluna o na kanawai ame na rula, aole e hiki ke alo ae, e pono e hoohoia na mea apau, me ka pololei loa, i na manawa apau, aole o ia wale, e kiai ana no koa pono pilipaa maluna o ka lep, mai kou mau kupuna mai, o ia kekeahi mahele e kuu koko e ku mai nei mawaho, e ala, a e komo mai, ua hemo ka puka @@@ i na manawa apau, ina aia kela koko piha iloko ou a i ole hapa paha ua hemo like no i na mea apau me kela kulana maemae.

            Nolaila, e kuu lahui, nou ame a@@ keia pomaikai nui@ no ka pono a@@@@ ka pilikia, ua kaa iho no hoi maluna o na poohiwi o kela ame keia makuahine maikai ka noonoo maikai ana, no kona pono, a e paipai mau aku ai i kana @@@ kane e pono oe e komo me ka @@@@ oleloia nei, he hui Hawaii piha @@@@ hanauia ma Hawaii nei, ua loaa @@@@ na mea e kalaia ae ai ko kaua pilikia in a e hiki ma@, o ia iho la no ke @@@ nui o keia hui i oleloia ae la, o @a hui e kokua ana ia oe, i kou wa o ka pilikia, a i ole, ua @ele paha oe i @@@@ kenikeni, me na kukakuka maikai ana e loaa mai ana kau mea i makemake ai, o ka pau ae la no ia o kou pilikia mohala hou mai la no ia o kou mau maka, me he mea la, aole loa oe i loaa ia haawina popilikia.

            Nolaila e kuu koko, mai lawe mai i na olelo hoopohala, a kau ae mamua @@ aka e lawe mai i na olelo maikai @ kau ae mamua ou, a noonoo ana @@ @@ akahele loa@ a e kaupaona i @@ @@@ maikai, a i kou ike ana, ua kupono @@ ua maikai i kou manao, e lala@ iho i @@ kaula kaohi o ka manaolana, e huki @@@ oe, aole loa i poino oe@

(Aole i pau.)

 

PARIS, Feb. 16. -- Ua hooholo ka aha@@@ kiekie a na Aupuni Huiia e hoo@@@@@@ i ka noho ana o ke Suletana o Tareke maloko o Konatinopela, elike me ia i noiia mai ai e ka aupuni Tureke malalo nae o ua olelo hoopaa e noa ke Kowa Dardanelles no na moku apau, me ka malama ole ia @o kekahi pualikoa e Tureke. Ua hoikeia mai ma kekahi manawa aku nei i hala aohe kokua o ka ahakuka kiekie i ka malama hou o Tureke i kekahi aupuni maloko o Europa, aka nae, mahope o ka halawai ana a ua kuhina a na Aupuni Huiia ma kela mahina aku nei u hoikeia mai ko lakou ae lokahi ana e hoomau aku i ke ku ana o ke aupuni otomana ma Konatinopela.