Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 9, 27 February 1920 — I MAU KUMUKULA HAWAII HOU AE. [ARTICLE]

I MAU KUMUKULA HAWAII HOU AE.

11» Leo Kahea i na Ppio Hawaii e Hele e Hoomakaukau ia Lakou Xho i man Kumukula no HawaiL He 1500 mau knmukula o Hawaii nei i keia la, a o ka heluna i makemakeia no keia maka-hiki ae he 1400. He 190 ka haule o ka heluna maoli e lawa kupono ai na kula i keia wa, a e pii mau aku ana ka heluna o aa kumukala i makemakeia i kela makahiki keia makahiki eiike me ka hanau nui mai o ea kamaiki. He oihana hanohano ka oihana kumukula. O na oihana hahohano helu ekahi iho la oo ia oke aupuni repubalika. O ia. ame ke kahunapule. Ke malama poso oe i kou kulana maemae me ka hoi mau ana aku oo e hoonaauao mau ia oe iho. % T"a hamania ka ipuka o na wahi hanoaano apau nou, a mahope aku ēlike me kona hooikaika e hoonui ae i kona ike ma ke a'o ifna no ma ka hale, mawaho aa o na hora gula, ina no he hookahi hora. a ī ole, hookahi paha haj»a hora ī keia ame keia la, a hele mai i ke Kala Kumu Wa Hoomaha no ka pinauia ana, pela e pii mau aku ai kona kulana ame ka ukuhana e l'oaa ai iaia. l'a ha'i ae na haole loea ninaninau ••ihana kula o ke aupuni makua i hoouoaia mai nei ia nei, ma ka lakou iini pono ana a liinaninau ana ma na kuaninn o kakou. o ua kuinu koko Hawaii, awiliwiii, a holookop paha, ka oi aku o ka makaukan, i|iaalahi, a kupouo maoli no ka iaknu oihana. 1 Hc malaina maemae ia na halekula, ua ua kula, i ko lakou alakai ana. | l'l» paipai .aku iakou i ka lakou mau ! kamalii a ua alakai maoii aku i na | Kula Sabati o na hoomana Kristia«o like ole. ! E hana pu ana a hapai like me na kamalii i na hana mauawalea no ka pono. Ma kekahi n»air kula, ua a 'o ia ua keiki i ka humnhumu, pahanohono a hoJoi ana i ko lakou mau aahu, i maemae mau no lakou ke hele mai i ke kula. , l'a ha'i ae kekahi poe o ua poe loea nei ma ua ano apau o na kumu Hawaii ka oi ae o ka lawa pono ma na kulana 0 ua kula haahaa; a mahope aku o lakou na Amcrika ili keokeo, na Pukiki me na Pake, a o ka haahaa loa na la}>ana. Mai ka hooinaka ana o ke Knla A'o Kumu i ka Normal Schooi e ku nei i ka luakahiki 191G he 681 poe koko Hawaii 1 hoopukaia i mau kuinu pi'ha. O ka pono maoii no e a'o nui na opio Hawaii i knmukula, a mafloko niai o lakou e hoolawaia ai na kunni naua e a 'o na kamalii o ko kakou aina aioha.

Aole e hiki ke hilinai nui aku maluna o na kumu niai Amerika. Un jtflikia maoli» no ka aina makua no ka lawa ole i na kumu ,a ke uwowo nei ka poe aloha aiua, o hoi hou aku ke aupuui i oleloia "ka oi o ka malamalama. ma ka ili honua'* i ka pouli arae ka naaupo. Ea, e Hawaii i aloha ia, e eu iuui hoi <m- e hoolawa i keia pilikia uui, -o hoi hou anu kakou i ke au o Waawaa-iki-»aaup(». He hookahi tausani «|a!a ka uku makahiki o na kumu i loaa ka |>alaj>ala hookohu i kinohi. l'a ioheia ka hoohalahala a kekahi j»oe no ka hoouua inau ia o na kuuia opio Hawaii ma na kua&aiua e a'o ai. Aole keia he mea e hookaumahaia ai kou noonoo e ka Hawaii oiaio. I keia manawa, ke kukuluia nei na hale ano maikai i hoolako pono ia ma na kula kuaaina. A lawa oe, i ka hale uoho uiaikai. O ka kaiia ai mau o ka poikalo. ka uala, a poi ulu paha. He oluolu loa ke kunmkuai o ia mau inea ma na kuaaina. E niahiai ao hoi paha oe, e ke kumu, e:ike no hoi me kau mea e a'o aku ai i kau inau haumana. He mea hiki loa no hoi ia oe, e ke huiuu aiio palupalu ke hooiimalima iho i ua keikī nunui e kokua mai i ka paeli njia i kahi inahakea o kau mala, a nau Uto uo e haua kahi i palupalu. Ma na ano apau he oluolu loa 'ka hoolawa ana i ka ai ma ua kuuaina, a e koe ana jio kekahi hapa nui. a liapa uuku paba. elike me knu noeau, o kou uku mahina i inea uuu e hooahu ai ma >>anako no kou manawa e hele mai ai i liunolulu »• inakaikai ai i na mea hou <• k«* kaona. In* no Honolulu iiei. i ka lilo ha!e um a nuni paha, i ka ai no e pouo »i Kou ola kino, i lea lole no i kupono ai mr kou kulana keonimana a lele ;>aha. ī n« no, papale. a pe?a aku, aole o koo «ahi kenikeni i kou pakeke, ine kom» pu aku i ka aie. Ka oiaio keia v Ua'iia aku noi p kekahi kumn hiw'iiiakaulii a noua ponoi iho koua hale i.oho. PAPA HOONAAUAO.