Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 11, 12 March 1920 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopukala i na kakahiaka poalima apau.

@Ke LVIII--HELU 11. Nupepa kuokoa, Honolulu, T. @., Poalima, Maraki 12, 1920 NA HELU APAU, 6391

 

O keia na Lala o ke Komite no ke Kenekulia o na Misionari Hawaii na lakou e Hoola la mai nei i na Jana Hoikeike Hoonanao, e malamaia aku ana no ka pule holookoa iloko ae nei o ka mahina o Aperila. He mamo la kou nei na na misionari, a he mau lala hoi no ka Papa Hawaii a i lilo i poe na lakou i ha pai ae ia Hawaii kahiko a i Hawaii hou. Mawaena o ka poe maluna o na noho ma ka laina mua o W. R. Castle, ka lunahoomalu o ke komite, a ma kona akau ae ka Lunakanawai Sanford B. Dole.

 

KILAKILA NA HOIKEIKE NO KE KENEKUI. IA

 

@ui na Hana Hoikeike e Hoolala-ia Ma Nei e na Komite no na Kenekulia o na Misionari

 

HOOKAHI PULE OKOA NO KELA MAU HANA HOIKEIKE

 

E Huliamahi Mai Ana ko Amerika me ko Hawaii Nei no ka Ike Ana i na Hiona Kahiko

 

@@ @@ @@ @@ ka h@okokok@ mau ia mai o @@@H@na a@ nei o Aperila, ka manawa @ @ @@ @@ hookahi haneri @akahiki o @@@ @@@@  ana mai o na misiouari i @@@@@ @@@ pela @h@ la na homakankan @@ @@@@ mai nei iloko o keia mau la no @@ @@@@@@ ana aku i na l@ 10.19 a Ape-@@@@ @@@ la @@@ nui loa @a ka moolelo Hawaii nei.

@ @@ @ana hoomanao no keia piha @@@i makahiki ana. o ke kipa ana mai @@ misionari i Hawaii nei, aole i@ he @@ @@@@ nuku. aka he hana nui. me @@@@@@ia mai o na hiohiona he nui. o @@ @@ kahiko. imua o keia hanauna @@ lilo aku ai i mea ano nui iloko o @@@@@@ o na malihini ame na kawa-@@@

H@ hookahi pule holookoa e komo ai @@ Hawaii nei poe iloko o na hana hoo-@@@@@. me ka hoopihaia o ka awai o K@@@@ha@ me na kanaka haiolelo kau-@@ mai Amerika mai; e malama ana @@@ ka‘ihuaka‘i. me ka hoikeikeia o @ @@@hi mau hiona i kamaaina mau ole @@@ o keia au hou. e hoikeike ana i ke @@ na o Hawaii nei, mai kona a@ ka-@@ mai. ahiki i keia au holomua, me @@@@mo pu o na hui oihana o kela ame @@ ano iloko o ka huaka‘i, a wa ka @@ pokole ana ao. he ka‘ihuaka‘i keia @ mua ole ia ma na hana ka‘ihuaka‘i @@ahope aku nei.

H@@mau haua hookuku himeni kekahi, @@ @@ na mokupuni la, o keia kekahi o @@@na hialaai nui ia. a makemake nui @@@ hoi. ka inea i ike ole ia iwaeua o @@@hui e ao, a o ka hau no hoi i ku‘i @@@@ ke kaulana o na Hawaii no ka @@@@ ame ke kai@ o ko lakou mau leo @@himeni. Mawaho ae o keia mahele @@@ hana hoomanao, he ahaalua luau @@@@ haawiia ae ana mawaho o Ka-@@@ni @aka. mala@@a e hanaiia ai ke-@@ @@@uua nui o na kanaka. i hiki aku @@@ahi o ka elima kaukani kanaka, ka @@kahi o na ahaaina luau nui i ike-@@@@ ka hoolawaia o kela ahaai@a me @@mea@i like ole, elike me na al@@i@a @@ i maa i na Hawaii i ke au kahiko. H@ mau lealea like ole ke malama pu @@@ i loko o kela pule, e laa ka poe @@@@ au, ka poe paani popo hiua‘i, @@@ kekahi mau lealea hooikaika kin@ @@@.

@@ @@ koto pu ana mai iloko o na @@@ hoomanao, aole wale no ka piha @@@ @@ makahiki h@ hookahi haneri, @@@ @@ mua ana mai o na misionari i H@@@@@ nei, aka. no ka pii ana ae o Ha-@@@ aina, mai kona a@o pouliuli mai, @@@ i koua lilo ana i aina holomua loa @@@@ m@@@@ Pakipik@ ,e hoea mai aua @@@mal@hini ko‘iko‘i o Amerika, no ka @@@@maka ana i kela mau ha@a hoo-@@@@. pela hoi ke aumoku kaua o ka @@@pik@. no ka hoohanoha@o ana iloko @@@@ pule holookoa.

@@keia ana ka poe olioli i na mele @@@ au kihiko. pela hoi ka poe holo @@@ me ko lakou mau pa-u like ole. @@@@@ i ike ole ia ma @a aiua apau o @@@@@@ nei, ma Hawaii nei wale no. @@@@@@ mahele ano nui o na hana hoo-@@@@ @ haalele o koa aku ana kekahi @@ @aiwai i ko lakou mau home, a @@@mai n@ Hawaii nei.

Ka Hoikeike ma Punahou

O kekahi o na mea ano nui loa e pa-@@@@ mai ana imua o ka lehulehu ma @@@ pule o na hana hoomanao, he ho-@@ke m@ ia, no na ano o ke au k@hiko Hawaii nei. @auka‘o Pu@ahou, malu-@@ aku o kahi e ku nei o ke Kula o Pu-@@@@. E malamaia ana kela hoikeike @@ ia a@wina la o ka Poalua, Aperila @@@@ ka nui o ka poe e komo kino @@@ iloko o ka hoikeike, elike me ia e @@@ ana mahope ae nei.

@@hoikeikeia mai ana ke a@o o ka @@@@ii ana o Kamehameha I, ka Na i A@p@ni. mam@@ aku o ka hoea ana mai @@@ misionari loko o ke @haina a ka @@ Kamehameha. e ikeia ana na kapa @@ @a. na papale mahiole i maa i na @@@@ kaukaualii a@e na kunaka ko‘i-@@@@ ke alo alii.

@@@@@ pu ana me Kamehameha o @@@@@@manu kana wahine aloha loa, ame @@@ mau wahine e ae. elike me Ka-@@@@. Keopuolani, ka makuahine o ka M@@ Liholiho. Kamehameha II, ame ka @@@ Kanikeaouli. Kamehameha III. @@@ m@ Kamamalu. Ka wahine a Loho-@@@@ Kalanimoku, kekahi o na pukaua @@han@ o Kamehameha ame ka lehu-@@ a@. o ka poe i waeia no ke aloalii @ Kamehameha.

I hoikeikeia mai ana ke a@o o ka ha-@@ ana i ke kapa pa‘upa‘u, ke olioli, @@ hul@. me na ha@a hookupu ame na @@@ no apau i ke au o Kamehameha, @@ kona akua me Kukailimoku.

I kulike ai me ka mea i hoomaopopo-@@. @a hoao kekahi mea. o Marini ka @@@. e haawi aku i ke pola rama ia Ka-mehameha e iou. a i ka honi a@a o ke alii a ike i ka hohono, ua ninini mai oia ka rama i na maka o ka mea na@a i haawi aku iala, me ke kauoha ana, aole @@ @ haawiia ka rama i kona lehui ka-@@k@. me ka olelo ana, he mea make ka alekohola no kona lahui.

Mahope mai o kela hiona. ka wawahi ia ana o @a akua kii e Kaahumanu. ka hoonoaia ana o ka ai kapu; a mahope aku o keia ka hoea ana mai o na misi-onari. ke a‘o ana i na kauaka i ka olelo. ka hoohuiihuli ana ia lakou mai ka hoo-mauakii mai, a i ka hoomaua ana i ke Akua oiaio.

Elike me ka nee ana mai o ke au o ka manawa ahiki i na mea i keia nei i keia la, pela iho la na hiona e ikeia aku ana, e hanaia mai ana, e ka poe i waeia. a i haawi mai i ko lakou mau apono ana.  no kela mau hoikeike.

O keia malalo iho nei ka poe na la-kou e hoikeike mai ana. i kekahi mau hioua, ma na wahi o ka poe i pau i ka make, mai ka Moi Kamehameha. ka Na‘i Aupuni, ahiki i kona ma@ hope aku:

Kamehameha ka Na‘i Aupuni--Geo. Kealohapauole.

Kaahumanu--Kamaeokalani Mahoe.

Kalakaua--Mrs. Heleu Kinney.

Keopuolani--Mrs. K@@puolani Kali.

Peleuli--Mrs. Joe King.

Kanekapolei--Mrs. A. Bishaw.

Liholiho--Benj. Pittman Kahea.

Kamamalu--Cecilia Kaeo.

Kinau--Miss Rose Holt.

Kekauluohi--Mrs. S. Kamaiopili.

Kapiolani ka Nui--Miss Irene Dirk-son.

Liliha--Miss Lani Hutchinson.

Kahahoua--Miss M@bel Hutchinson.

Kauikeaouli--David Hoapili, Jr.

Haalilio--Henry Naiwi.

Keoni Ana Opio--George Healii K. Be@kley.

Hoapili--Fred W. Be@kley.

Hoolulu--Kahapula Jr.

Kaleimoku--Rev. S. K. Kamaiopili.

Boki--Rev. Akaiko Ak@na.

Naihe--Huko Kanae.

Naihe--Hugo Kanei.

Keeaumoku ame Kaumualii--Issac Kaopua.

John Ii--Francis Ii Brown.

John Young--Twigg Smith.

Issac Davis--Edgar Henriques.

George Be@kley I--Leander K. Be@k-ley.

Marini--Kekahi pua.

Hewahewa--Mokumaia o Moanalua.

Kahuna o Pele--Mrs. A. G. M. Rob-ertson.

Hope Kahuna o Pele--Mrs. Eric Bur-gess.

Hope Kahuna o Pele--Miss Abie Bu-ebanan.

Lede Ukali o Kaahumanu--Mrs. La-hilahi Webb, Mris. Debora Kamanoulu.

Lede Ukali o Keopuolani--Kauahei-lani, Mabel Uhaekaahuula.

Lede Ukali o Kalakaua--Mrs. D. H. Lewis, Mrs. Simpson.

Lede Ukali o Peleleui--Mrs. Mary Padigan.

Lede Ukali o Kanekapolei--Keahilua-hino.

Lede Ukali o Kinau--Miss Elizabeth Holt.

Lede Ukali o Kamamalu--Mrs. Geo. Holt.

Ke Alii i Pio o Oahu--William Ma-kawao.

Ke Aliiwahime o Oahu--Miss May Gay, Miss Henrietta Bertleman, Miss Anna Maertens.

Amerika--Mrs. Henry Lyman.

Hawaii--Miss Mercedes Hutchinson.

LONDON, Mar. 9--He ke@ekalapa ka i loaa mai ianei ma ka po i hala e hooiaio ana i na lono mua i loaa mai ai no na hana luku hoomainoino wale a na koa Tureke maluna o ka lahui Ar-menia ma Marsh he 18,000. He 1,300 o na wahine ame na keiki i holo aku ai i pakele i ka lukuia i pau i ka make i ke anu i ka hau, wahi a ka lono.

Ma ka hapalua o ke hora ehiku o ka po o ka la apopo. Paono, Maraki 13, 1920, e noho ae ai ka halawai a na Ka-lapu Repubalika o na mahele koho apau, no ka wae ana i na elele, a ma kela Po-aono aku e kohoia ai lakou, no ka hele ana ae e noho iloko o k@ ahaelele, e malamaia ana ma Honolulu nei, ma ka la 9 o Aperila.

HOAOIA E PUHI KEKAHI HALE O KA MAHIKO I KE AHI.

Ma ka hora 1;30 o ka wanaao Pealua nei i ala ae ai kekahi hale o ka mahiko o Waialua e nohoia ana e kekahi Kepa-ni o Sagara ka inoa, he limahana kahi-ko loa no ia mahiko, e ke ahi i mauaoia ua puhi maoli ia me ka manao e make kela Kepani. Malalo pono ae o kai@@ a Sagara e meo ana me kana keiki uu-ku ka hoomaka ana ae o ke ihi e a. I ka manawa i hoea aku ai kekahi au lima kokua malaila he hohono aila ma-hu wale no ka i honiia aku a na wai e hoopuni ana ia hale a he omole aila mahu wai ole ke waiho ana ma kahi kaawale aku. Ua kaa aku i ka oihana makai o Waialua ka huli ana i k@ mea i puhi kolohe i kela hale.

O keia ka mua loa o na hana hoao a ka poe olohani e pepehikanak@ ma o ke puhi ana i ka hale i ke ahi. He Ke-pani o Sagara i han@ loihi ma ka mahi-ko o Waialua, a ua holo aku oia no la-pana ma kekahi manawa aku nei i hala a he elua pule wave ae nei no koua koi ana mai. Mahope o ka loaa ana o ka ike ia Sagara no ka olohani ana o na limahana, ua hoojolo oia i koua manao e h@i hou uku no e hana ma kahi ana i hana mua ai, me ka ae ole aku i ke koi a na hoa Kepani on a e hui pu aku me lakou na ka olohani ana, a mamuli o ia hoole ana on a, i lilo ai oia i mea inainaia e na Kapani olohani.

Ua naua ole aku o Sagara i na a‘o a ka poe olohani ame na olelo hooweliweli a ma ke kakahiaka Poakahi nei ua hele aku la oia i ka hana. Ua hala ka wahi-ne a Sagara ame kekahi mau keiki i ke-kahi wahi ma kela po. koe o Sagara ame hookahi keiki maloko o ka hale. Oini laua e hiamoe ana na puoho o Sa-gara mamuli o ka wela i ke ahi ame ka hohono o ka uwahi e pii pono ae ana malalo o ka papahele malalo pono iho o ko laua moe. Ua ala koke ae la oia a hopu i ke keiki a holo iwaho no ka hoopukele ana i ko la@a mau ola. me ka lawe ana aku i ke keiki a waiho ma kahi o ka pale ana, alaila holo hou aku la iloko o ka hale, a laki ka lele ana o kekahi mau pahulole e waiho ana no ma ka lanai.

Ma ka manawa o ka Lunanui Good-ale ame kekahi peo e ae i hoea ae ai ma kela wahi, aole hookahi Kepani i ikeia aku ma kahi o ke ahi e a ana. oiai uae he mea maa mau ia mamua aku in a e ikeia kekahi ahi elike me kela e haalele ana na Kepani i na hana e ae a e holo aku ana no kahi o ke ahi a hoao e kinai. Ma ka hoomaopopo aku he poe kakaikahi wale no ka i ike i ka hoolalaia ana o kela hana, a me he mea la, ma ka manawa i a ae ai ke ahi o kekahi o ia poe ke hakilo mai ana me ka makemake e ik@ i ko Sagara hopeua.

NUI NA HANA AIHUE MALUNA O KA MOKU LAWEKOA.

Ma ke kelepa mai nei a ka moku la-wekoa Great Northern. mai Kapalakiko mai no HOnolulu nei. i ikeia ai ka nui o na hana aihue maluna o kela moku, me ka nui o na lako gula, na uwaki gula, ame ka dala maoli i lilo ka poe aihue me ka loaa ole nae o ka piko pauiole, ahiki i ka waiho okoa ia ana mai iloko o ka lima ka oihana maikai o Hono-lulu nei. ka hana no ka huli ame ka noii pono ana aku i ka poe aihue.

Ma ka oleloia, he k@u aku ka pala-mimo loa o ka aihueia ana a lilo na komo daimana, na uwaki gula ame ke dala maoli, mailoko aku o na rumi lehu-lehu o ua ohua.

Maloko o kekahi mau rumi, he mau dala nuku wale no ka i laweia, a malo-ko hoi o kekahi mau rumi, ua aneane e piha ka elua haneri dala i laweia, o ka mea apiki nae, aole he maopopo iki o ka mea naua kela mau hana aihue.

Ua nui maoli ke poho, o kekahi mau wahine i hiki aku m@ kahi o na kau-kaui dala; eia nae, na waihoia mai kela hana iloko o ka oihana makaikiu o Honolulu nei no ka huli ana aku.

Ma na lono i hoikeia mai i keia kula-nakauhale, aia ka Madame Pele ke hoi-leike mai la i kana mau hana aiwaiwa ma ka luapele iloko o keia mau la.

PULAPUIA KEKAHI POE PILIPINO NAAUPO.

Me ka manao nei, @e pon@ keia, i ha-awi mai ai kekahi poe Pilipino i ka la-k@@ mau dala i kekahi no o lakou, no ka uku ana aku i ko lakou mau ukumoku eholo aku ai i Kapalakiko o ka mea apiki nae, ua mio aku la kela Pilipino o lakou, i haawiia aku ai ke dala, a ku iho la kona mau hoa i ka hoka me ka hoaa mahope nei, me ka hiki ole he ha-na aku i kekahi mea i wahi e hoihoi hou ia mai ai ka lakou mau dala.

Ma kahi o ka aneane e piha ke kau-kani dala i haawiia aku i kela Pilipino kolohe, o kona mau hon no ka malama ana, oiai uo hoi kela poe Pilipino e hoomau aua i ka hana aua niu kekahi o ua mahiko ma Oahu nei, aka nae ma-mua o ke kau ana aku o ka mea kolohe maluna o ka mokuahi. e holo ana no Kapalakiko, ua kelepona mua @ku la oia i kela mau Pilipino, ua loaa @a tikiki moku o lakou, aia uo ma ke keena o ka hui mokuahi, a e kakali aku ana, o ko lakou hoea mai, a holo aku no Kapala-kiko, maluna o kekahi mokuahi e haa-lele iho ana i keia awa i keia pule.

O ka mea oiuio loa nae, he mau hana hoopunipuni wale no kela, no ka mea he elua hora mahope iho o kona kele-pona ana aku, ua kau aku loa oia maluna o ka mokuahi e holo ana no Kapala-kiko.

Me ka manao hoi o kela mau Pili-pino, aole he pilikia ma ka aoao o ka mea a lakou i hilinai aku ai, ua hoomau no lakou i ka hana ana ma ka mahiko, a hala okoa kekahi mau @@, alaila pii nui mai la uo Honolulu nei, a i ka hoea ana aku no ke keena o ka hui mokuahi, hoikeia mai la ia lakou aohe mau ti-kiki mokuahi maloko olaila i Hookaawa-leia no lakou.

Ua piha loa kela mau Pilipino i ka huhu, me ka hoonaukiuki pu. a hoea okoa ae la lakou imua o ke keeua o ka oihana makai, me ka hoakaka ana ak@ i ko lakou pilikia. eia nae, ua lohi loa ko lakou w@iho ana aku i ua hoohala-hala a@@ imua o na kanaka o ke aupuni, no ka mea ua ke mua aku ka mokuahi Maui no Kapalakiko, a ua lele aku ka Pilipino kolohe iuk@ o ka aina. a hele aku no kahi e loaa ole aku ai oia i ka huliiu.

E WAE ANA NA KAPU REPU-BALIKA I NA ELELE.

No ka wae ana i na elele e uoho aku ai iloko o ka ahaelele Repubalika, uo ke koho ana i na elele ame ko lakou mau hope. e holo aku ai i Amerika no ka wae ame ke koho ana i moho pere-sidena no Amerika Huipui@. i keia kau, e noho ae ana ka halawai a na kalapu Repubalika apuni keia teritore, @a ka hapalua o ka hora ehiku o ka apopo, Maraki 13, 1920.

He wae wale no i ua moho elele, ka hana o keia halawai, a ma ke ahiahi aku o ka la 20 o Maraki nei. o ia hoi kela Poaono aku, e kono maoli ia ai na inoa e waeia ae ana, a o ka poe o lakou e kohoia ana. o na elele i ho la ia. e @oho aku ai iloko o ka ahaelele @ malamaia ana ma Honolulu nei, ma ka la 9 o ka mahina ae nei o Aperila.

Aia a maopopo na elele me ko lakou mau hope no ka ahaelele lahui, alaila, o ka poe e kohoia ana, o lakou ke holo uo Kikako. Amerika, i ka wa e noho mai ai kela ahaelele, ma ka la 8 o ka mahina ae nei o Juno e hiki mai aua.

O ka heluna o na elele i makemakeia no Hawaii Hikina, he 17; Hawaii Ko-mohana. 14; Maui, 32; Oahu, 43; a p@ Kauai, he 13, huina @ui o na elele ho 156.

O ka mokukaua Kepani u‘o koa i manaoia ai e ku mai ana ianei ma keia kakahiaka mai San Diego mai, aole ia e kipa mai ana i ke awa o Honolulu nei mamuli o ka maka‘u i ka ma‘i flue. aka e hoomau loa aku ana no oia i kona holo aua no ke awa o Puuloa a malaila e hoopiha a i ka lanahu ame na lako e ae. E hoakaka ana ma ia lono kele-kalapa uwea ole, "aole e kipa aku ana ka mokukaua i ke awa o Honolulu no ka maka‘u i ka ma‘i flu."

HOPUIA ELUA KEPANI NO KA HOOPAE OPIUMA.

Mauka ae nei o Kalihi. ma ke ahiahi o ka Poaono aku la i h@l@. i p@a ae ni he elua @au Kepani i ka hopuia. ma-mu@i o ka loaa ana aku o ua kini opiu-ma m@lalo o k@ l@na malu. me ke kaa pu ana aku o ko laua kaa otomobile malalo o ka malu o na kanaka o ke au-puni.

Maka uli@ laki wale no i loaa pono ai kela mau Kepani me na kini opiuma i hiki aka ka waiwaio ma kahi o ka $7, 200. Ma na hora o ke ahiahi o ke‘a Piaoao, ua ikeia kek@hi kaa otomobile i k@ maaloalo ma ke ala@@i Hokele, ma-luna hoi o kela ka@ otomobile, e kau ana he elua mau Kepani. me elua ma@ Pake. nolaila i ka manawa i ik@ ai o na ak@u o ka oih@ua auhau kuloko o Amerika ma Hawaii nei i kela poe, ua komo koke ua manao hoohuoi iloko o lakou, aia kekahi ha@a ano nui mawa-eua o kela poe eha, no ka mea aole he maa ka ike mau ia i ke kau mau i ke-kahi poe Kepani me ua Pake maluna o ke kaa hookahi.

No ka hokilo pono ana nae i ka hana a kela poe, ua kau ae la na kauaka o ke aupuni, maluna o kekahi kaa otomo-bile,  a hoomaka aku la e holo mahope o ke kaa i hoohuoiia. Ua holo pololei a ku la ke kaa o kela poe ahiki i ka hoea ana iuka o Kalihi, aia hoi ma ka aoao o ke alanui e ku ana he kaa oto-mobile malaila, ua holo aku la kela kaa elua, a pili me ke kaa e ku malie ana, @a wa hookahi uo hoi i hoea aku ai ke kaa o na kauaka federala.

Ua huliia oluna o kela mau kaa oto-mobile elua, a loaa aku la he iwaka-lua-kumamawalu mau kini opiuuia, ilu-na o ke kaa mua i ku ai ma ko olanui. o ka lilo mai la no ia i na kanaka o ke aupuni, a paa aku la hoi na Kepani elua i ka hopuia, me ka hookuuia aku no o na Pake.

Ma na mea i hoomaopopoia, o na Ke-pani na mea ua lana kela mau opiuma. a o na Pake hoi o ka holo pu ana aku me laua, o na mea i a i makemake e kuai i na kini opiuma, paa e nae hoi i ka hopuia e na luna oihana federala.

Aole nae kela o ka poiuma wale no i loaa i na kiu o ke aupuni federala, aka ma ke Sabati mai, he mau Pake elua ka i paa mai i ka hopuia, ma kahi e ko-koke ana i Kahauiki, me ka loaa ana aku o ka opiuma ame na lako puhi opi-uma a he hookahi hoi kini opiuma i loaa malalo o Puuloa, me ka hopuia ana he elua mau Pake.

ME KEIA AHIAHI E HAKOKO HOU AI NA MOHO.

O kela hakoko mawaena o Louis Es-petvedt ame Alfred Naeole, i loaa ole ai ka lanakila i kekahi o laua, a i hoo-paneeia mai ai a no kekahi manawa hou aku, e malama hou ia ana i a maloko o ka Hale Hui Pheonix, ma keia ahiahi Poalima.

Ma keia hakoko ana aole ia e Hoo-pauia ana ahiki i ke kaa ana o ke eo i kekahi o na moho, pela i ho la i mala-maia ai ma keia ahiahi, i hiki ia laua ke hakoko ahiki i na hora o ke aumoe, aohe mea nana e ake‘ake‘a mai, no ka mea aole kela he po Sabati.

I kulike ai me ka aelike i hanaia no kela hakoko, i elua manawa e kaa ai ka lanakila i kekahi moho alaila kaa ke eo iaia. Ina e hina kekahi ilalo, o ia hui a pili kona mau poohiwi a elua ilalo, e emi ole iho i ka ekolu sekona, ka manawa o kela pili ana: a i ka mea e kaa ai ka lanakila, e lilo ai na dala apau, me ka mahele ole me ka moho i haule.

O keia aku ana ka elua o ka manawa e halawai hou ai keia mau moho, a ke noke mau nei laua i ka hoomaamaa i kela ame keia manawa, me ka pua o ko laua manao pakahi o aha‘i i ka lana-kila, no ke alualu ana aku e kaili mai i ka inoa moho o Hawaii nei, e paaia mai la e Ikeda.

eia ke okiokiia mai nei na kumulaau no ka hoomakaukau ana aku i ke kahua o ka hale aupuni federala e kukuluai aku ai ma keia mua iho.

HOOWELIWELIIA HE KEPANI E KA POE OLOHANI

Paa Nae ka Mea Hooweliweli i ka Hopuia e na Makai Ma-lalo Ae Nei o Waialua

A‘O KELA KEPANI I KA POE OLOHANI E HOI I KA HANA

Pii Nae ka Ena o na Alakai Olo-hani a Lawelawe i na Hana Ku i ka Hooweliweli laia

No ka ike paha o na alakai o na Kepani olohani, ke hookokoke loa mai nei i ka hoohokaia o ko lakou make-make e lilo na on a mahiko i mau mea paani wale ia e lakou, mamuli o ka hoi hou o kek@hi poe Kepani i ka hana o na mahiko, i lawelaweia ae ai he mau hana hooweliweli e kekahi poe olohani ma Waialua, a o ka hopeua nae i oili ae ma ia hana o ia no ka hopuia ana o kekahi Kepani o Fujitani ka inoa, malalo o ka hoopii ho@hewa a ke kiure kiekie maluna o Maeda.

I kulike ai me na mea i hoomaopo-poia no kela haua hooweliweli, ua hoao ao kekahi poe Kepani he eono ko lakou nui he poe Kepani i loaa na ukuhana kiekie malalo o ka mahiko e a‘o i ka poe olohani e hoi hou i ka haua o na mahiko a i ka wa i hoea aku ai kela lohe imua o na alakai olohani o Waia-lua ua kiiia mai la lakou apau a laweia aku la @o ka hale halawai a keena hoi o ka hai uniona o na Kepani o kela mahiko malaila i nokeia mai ai kela poe Kepani i ka hookolokolo, ahiki i ka haawipio okoa ana he elima o lakou, mai ka hoomau ana aku i ke a‘o ana i ka poe olohani e hoi hou i ka haua, aka he hookahi nae o lakou i hoole loa i ka manao o na alakai o ka poe olohani oia o Maeda.

No ka hoole ana nae o kela Kepani i hopuia ai oia a laweia aku la no ke-kahi rumi malaila i kuhikuhiia mai ai oia, i na pahi lehulehu e kakou ana, me ka olelo pu ia ana mai ,elike me ka nui o kela mau pahi, pela iho la ka nui o na apana o kona kino o okiokiia ana.

Aia ka maloko o Kekahi rumi okoa aku, e pili kokoke mai ana he heluna nui o na Kepani, e noke mai ana i ke kahea me he poe heheua la, e koi ana e aeia aku lakou e hele mai e hoohana i kela mau pahi, he mau hana hooma-ka‘uka‘u wale no kela, i wahi e haawi-pio aku ai ka lawehala, aole nae ia he mea no Naeda e hooko aku ai i ko la-kou manao.

Ua ku‘i aku la ane ka lohe i ka Lu-nanui Goodale o ka mahiko o Waialua, no kela hana hooweliweli a ka poe olo-hani, nolaila ua kii aku la oia i kekahi mau makai elua, me kela mau kanaka o ke aupuni i hoea aku ai oia a hoopakele mai la ia Maeda, a ma ka oleloia, ua ku a hehena maoli kela Kepani, me ko-na uoke mau i ka uwe, i kau a mea o ka piha i ka maka‘u, ame ka weliweli.

EKOLU MAU ULIA I HOIKELIA AE MA KE SABATI NEI.

Mahope o ka hooku‘i ana mai o ke kaa otomobile a H. F. Damon e kalaiwa ana i ka puka ame ka puka auiaui o ka halekuai a En Fat ma ke kihi o na ala-nui Ema ame Vinia ma ka hora 9:30 o ka kakahiaka Sabati nei ua paa ka holo ana a ia kaa i ka manawa i hooku‘i mai ai ia me ka pou kelepona e ku ko-koke ana maila. Ia manawa no ua hooku‘iia mai he kaa oto e kalaiwaia ana e kekahi Kepani a palahuli iluu@ o ke alanui mawaho mai o ka pa hale-kula a‘opiliolelo ma Koleaka.

Ma ka hoike a kekahi makai o ka hoike ana ae no kela hooku‘i ana, e holo ae ana ka ke Kepani ma ke alanui Vinia a e a‘e ae ana i ke alanui Ema a ua hoea ae ka kona kaa i kahi o ke alanui kaa uwila i ka manawa o ka holo ana mai o ke kaa a Damon a hoo-ku‘i me kona kaa a huli ana iluna o ke alanui, a ia manawa i huli ae ai ke kaa o Damon i ka hema a hooku‘i ae la i ka halekaui, a ua nui ka poina i loaa ia halekuai.

Mahope iho, oiai o charles Merseberg e holo mai ana ma ke alanui Ema a a‘e mai la i ke alanui Beritania, a e holo mai ana no ke alanui Uniona, o ka ma-nawa no ia a G Fukuda i holo mai ai me ka@a mikini mai ka huiu@ mai o na alanui a hoohuli mai la no ke alanui Uniona a Hooku‘i kona kaa me ke kaa o Merseberg a poina like ia mau kaa. Ua hoike ae ka o Fukuda nona ka hewa a ua ae oia e uku i na poho apau o ke kaa o Merseberg.

Ma na hora kakahiaka o ia la up oiai o Manuel Lindo e holo ana maluna o kona kaa motokaikala ma ke alanui Moi a e kau ana hoi kekahi keiki Paele ka-lewa nupepa mahope on a, a i ka hoea ana aku ma ke kihi o na alanui Moi me Papu, no ka pokole loa o ka Lindo hoohuli ana ae i ke kaa ma ke kihi ua huli iho la ka motokaikala a hooku‘i aku la i ka pou e ku ana ma ke kihi, a eha o Lindo a laweia aku i ka hale-ma‘i o na poina ulia, a pakele no hoi kahi keiki lawe nupepa o ke Kuokoa.

Iloko o ka pahola nui o ka ma‘i flu me ka nui pu o hoi o ka make iwaena e ka papa ola no ka hoomalu ana aku o na kanaka, aole he mea i noonooia ae i kekahi mau wahi, a papa ana paha i ka hoakoakoa nui o na kanaka ma na hale kii onioni, a mau wahi e ae elike me na halekula.

MALAMAIA HE HALAWAI NUI MA AALA PAKA

Loheia na Manao Ku-e i na Hana a ke Konisina Ahaolelo I Holo Aku no Wakinekona

AHEWAIA KE KOMISINA NO KE KU-E I KA LAKOU HANA

Aponoia he Olelo Hooholo Ku-e ma Kela Halawai a Kohoia i Komite me na Lala Ekolu

Ma ka halawai makaainana i malama-i a ma ke ahiahi o ka Poaono aka la i hala i loheia ai na manao ku e no @a hana a ke komisina ahaolelo mai Ha-waii aku nei e pili ana i ka lakou hana, maluna o ke Kumuhana no na aina au-puni, i kulike ai me ka olelo hooholo, i aponoia e ka ahaolelo aku nei i hala.

Ua hoea ae he heluna nui o na maka-ainana, ma kela halawai me ka hoolo-heia aku o na haiolelo mai ka poe mai i hoike ae i ko lakou mau manao k@ e i ke komisina mai Hawaii aku nei.

Ua noho hoomalu ia kela halawai e Jesse Uluiki, a ua aponoia no hoi ka olelo hooholo, i waihoia ae e ka Mea Hanohano Kumalae, elike me ia malalo iho nei penei:

"Oiai, ua noi aku ke komisina aha-olelo, i hala aku ai i Wakinekona, no ka hoao ana e hooko aku i ka makemake o ka ahaolelo aku nei i nala o kaia Teri-tore i ke Komite Teritore o ka Hale o na Lunamakaninano o ka ahaolelo lahui o Amerika Huipuia, i kekahi mea i kue a i kaokoa i ka kaua a ka ahaolelo, e hoike ana:

"O ke apono ana a ke komisina i ole-loia i ke komite o ke hale, e hoolima-lima hou ia na aina kanu ko o ka papa ekahi i ka poe koho kiekie loa aole hoi e hoolimalimaia aku i hookahi ha-palima wale no o na aina i oleloia elike me ia i paa maloko o ka Olelo Hooholo Hui Helu 28.

"Nolaila, ma keia ke hoohoioia nei, e @ohoia i komite o ekolu laia e ka lu-nahoomalu o keia halawai a me keia ke hoamanaia nei kela komite, ma ka aoao o na kauaka o keia Teritore e hou-una aku i kelekalapa i ka lunahoomalu o ke komite Teritore o ka ahaolelo la-hai o Amerika Huipuia e hookaka aku ana i ka manao o keia halawai, uo ke ku-e o na kanaka o Hawaii nei, i ka manao o ke komisina ahaolelo, e hoike ana, o ia ke kuai ana aku i na hoolima-lima o na aina kanu ko maikai apau o ke aupuni, ma ke kudala akea, aole hui he hookahi hapalima wale no elike me ia i aponoia ai ma ko kakou ahaolelo aku nei i hala."

O ua komite i kohoia mai e ka Luna hoomalu Uluihi, i kulike ai me ka olelo hooholo, oia Kumalae, Andrews ame Kauka Raymond.

I ka hoakaka ana i kona manao, ma-luna o na hana o ke komisina ahaolelo ua olelo ae ka Mae Hanohano Kumalae, i ke kapakahi o na hana a ke Kiaaina,

no kona hookohu ole ana mai i hookahi Demokarata i hoa no ke komisina, ak@ ua koho aku oia i na kanaka ana no i manao ai e hiki ana ia lakou ke hana elike me kana i makemake ai i ko la-kou wa e kaawale aku ai i kahi e.

Hoakaka pu mai lo oia i ka pulapu o ke Kiaaina i ka Lunamakaainana Chandler o Kauai, ma ka hoohulihuli ana i kona manao, me ka hoakaka pu ana mai, i ka hooikaika palena ole o na on a o na mahiko, ma na ano apau ma ka imi ana i na alahele e kaa aku ai na aina aupuni malalo o ka lakou hoohaua ana.

Ua ku mai hoi ka Mea Hanohano An-drews a hoakaka mai i ka hoouna maoli ia ana o ke dala e Castle aina Cooke i Kohala, i wahi e koho hou ia ai ka Mea Hanohano H. L. Holstein i hoa noloko o ka ahaolelo, a mai noho ole o Hol-stein i lunahoomalu no ka hale, in a aole i hulikua na Lunamakaainana Eddi Fernandez, Levi Joseph ame Aguiar, ma ka hele ana i ka Banako Hawaii, e hui pu ai me ka Lunamakaainana Lewis.

Wahi ana ua maopopo loa i ka poe kanu ko, ka hoololiia o ke kanawai ku-inuu ma ke ano e kaa aku ai na aina kanu ko malalo o ko  lakou malu nolaila i hoouna okoa ia aku ai ka Lo@o Thomp-son i Wakinekuna me ka olelo hoohol@ no ka loulou ana i na hoa o ka ahaolelo lahui, eia nae, ua make kela olelo hoo-holo, no ia kumu i huli hoi mai ai ka Loio Thompson uo Hawaii nei me ka nele.

Mahope iho o ke aponoia ana o ka olelo hooholo aka Mea Hanohano Ku-malae o ka waiho ana ae ama kela hala-wai, i ku mai ai ka Puuku Metzger ilu-na a kauoka mai la ia Kumalae e aka-hele, ma ka hoala ana mai i na mea e ku-e aku ai i ka hana a ke Kianina ma Wakinekona.

O ka pane a Kumalae, o la no kon@ huli mua ana i ka oiaio a ua loaa mai na hooia ana iaia, no ka poiolei o k@ nuhou i hoounaia mai i Honolulu nei no ka mea a ke komisina ahaolelo i hana ai, no kela kumu, i lawe mai ai oia i ka olelo hooholo i ke aponoia ana.

O Kauka Raymond kekahi i hoakaka ae i kona manao, me kona ku-e ana nae i ke ano o ka haawi ana i na aina au-puni i na kanaka Hawaii, me ke ano elike me na Ilikini, aka he apono loa kona i ke kukuluia aku o ka waihona aie dala, me ia waihona wale no e hiki ai ke kokuaia aku na Hawaii ma ka lawe ana i na aina hookuonoono.