Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 26 March 1920 — Page 2

Page PDF (1.89 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

AUNTY MIRIAM HALAOLE UA HALA.

 

Hol @niaha ole no.

@Kia oiakahiki i pau;

Nui no na hoahanau,

Pau ke ola o lakou;

Aole halawai pu hou

Me kakou malalo nei.

Aole lakou hoi hou mai.

            Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe a nui; --- E oluolu mai hoi oe i hookomo iho ma kekahi wahi kaawale o ka Nupepa @Kuokoa, o ia hoi ke poomanao e kau ae la @maluna. no Aunty Miriam Halaole.

Ua ala i ke ala ohi ole mai ma ke awakea o ka @hora 11 o ka poakolu, @malaki la 10, 1920, i kipa mai ai ka anela o ka make, a lawe akū la i ka hanu ola mai ko maua aunty aloha, ma ko laua home ma Lihue, Kauai, a waiho iho la i kekip puaauanu, ua ko maua uncle aloha ame ka ohana apau e paianua aku mahope nei, me ke aloha poina ole @kona. Auwe no hoi ke aloha.

            Ua hoohiia ko maua aunty me ko maua uncle ma ka berita o ka mare ma ka la 15 o Dekemaha. 1910, ma Kapaa, Kauai, a ua piha no hoi ia laua na makahiki he eiwa ame na mahina keu iloko o ka berita maemae. Ua loaa mai ko laua kihapai he elua mau keiki, i hala e aku wa ka malu o ka make.

            Ua hanauia o Aunty Miriam ma Lawai, Koloa, Kauai, ilol o ka mahina o Augate, la 23, 1892, mai koua mau, makua honua ana, a ko iho la ka olelo a ka Baibala, o ke keiki i hanauia e ka wahine he hapa koua mau la, he piha i na pepilikia, na luuluu ame na kaumaha. no ka mea, hoi ka lepo i ka lepo, a o ka uhane mai. He makuahine aloha keiki oia, he lolmaikai ia maua kana mau kaikamahine ame ka poe apau i kipa ana ma kona home.

            Ua hoomanawahui mau oia iloko o keia noho ana, ua hooikaika iloko o ua hana o ka euanelio o Iesu Kristo ma na ano apau, a he kiahoomaunao mau loa ia ua maua, a he kiahoomauaomau loa ia ua mana e hoomanao mau ai kona.

            Ua pau kana hana oia keia honua, ua moe i ka opu o ka honua, aka nae, aole no ia e hoopoina ia ana kana mau hana i waiho iho ai mahope nei. Oiai e noho ana ko maua aunty mae uncle ma Koloa nei iloko o ka makahiki 1911. Ua piiaku maua no ka home o ko maua mau makua iloko o na wa apau e loaa ana ia maua, he manawa kaawale; ua kipa malihini aku au ma keia aina, a lilo o Koloa i home no‘u, ma o ko‘u @mare ana i ka‘u kan ma ka makahiki hookahi i mare ai ko maua aunty aloha.

            Ua hoi aku ko‘u hoahauau. O Sister Rachel, a noho pu me na makua o maua, a ua hanai mai la laua ia Sister Racheli ka waiu o ka euanelio mau loa, a ia manawa no hoi ua hoomaopopo iho la o Sister Rachel i ka oiaio ame ka mo mona o ka waiu i hanaiia mai ai oia; ua hooholo iho la oia; na hooholo iho la oia e komo i ka ipuka o ka bapetizo, a ua Elder Eliakona oia i hapetizo, a hoolilo aku iaia i hoahanao iloko o ka euanelio o Iseu Kristo.

            Oiai no nae au ma ka hooamana o ko‘u mau makua, ia manawa e ku ana; aka nae aole i pau ka Aunty Miriam mau hana mahope mai o ia manawa. ua hoomau oia i ka hanai ana i ak waiu o ka euanelio, a ua Aunty Miriam no hoi au i hauai mai i ka waiu maemae o ka euanelio o Iseu Kristo, no na makahiki ue eha, a‘u e poina ole nei, i ka nui makee o kekahi makuahine i aloha nui i kana keiki, oia no o Aunty Miriam  Halaoleo Auwe no hoi ke aloha ia oe e aunty!

            O ka hua i ikeia, ua komo iho la au iloko o ka euanelio o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, me ka hauoli o kuu uhane, a ua ike au i ka pomaikai nui o ia mau hooponopono ana a ko maua aunty i a‘o mai ai; na ko mana manao maoli iho no i koho  o ka euanelio, elike me ke kuhikohi ana o ka uhane apau.

            Ua hauoli loa laua no ka hiki ana mai i ka hookoia ana o na mea apau ma o ko maua hoi ana iloko o ka pa hookahi me laua. me ka nana ole ae i ua hoino ana apau a ka poa mawaho ae o keia hoomana.

            Aole maua e lohe hou ana i kona leo, no‘e no hoi oia e hookipa ana ia maua; ua puanuanu ka home. oh uncle dear, ua hemahema oe i keia mau la, ua moku ke kaula gula au ame aunty i wiliai@ Aunty has gone and necer to return. Oh dear anuty, ua hoonele ia oe i uncle me ka‘u mea aloha he wahine. Aawe no hoi ka makkuakane aloha o maua e noho mai new me ka puuwai kaumaha, a luuluu me ke aloha no aunty; aole oia e hooponopono hou ana i na mea apau nou.

            Eko maua kaikunane poii Bernard, aole o aunty e lawelawe hou ana nou, na pau kou lohe ana i kona leo; mama has lced you as her own child. Ua @o no hoi oe i mea nui iaia; ua luhi ia oe me na ano maikai apau, aka uae, @ oia e poina ana ia or e Bro. Bernard.

            E baby Miriam e ua pau ko Aunty Miriam nailani ana ia oe, a hoomaopopo mai ana no kou pono; ua waiho iho oia ia oe me ka minamina nui no oukou apau. E na kupuna i aloha nui ia, Ai@ George Bathburn, ua nele olua i ka moopuna@ ka ike ana i kona hiona@, na pau kona oili ana ua ua i o olua ia me he malihini la.

            E na kaikaina i hoonelia i ke kaikuaana, Ainoa Liilii ame Maluhia, ua pau kau hana me kuaana ma na ano apau: ua pau kona a‘o ana ia oe i na mea maikai apau: ua pau kona kahea ana mai ia oe e hana i na niea apau o  ka home e pno ai. E ka nui o ka ohana, aole oukou e ike hou ana ia Aunty Aiuli@ ma ko oukou mau ipuka; ua hoi aku oia ma keia aoao a malajla ananei e hoohuiia ai kakou apau iloko o ka manawa o hoea mai ana.

            Ia oe e ka manoe o Koloa, aole e hoopulu hou ana kou mau lihilihi ua maluna o Aunty Miriam: ua pau kon a maalo ana ma kou mau ala. E ka aina alhoa, e Kuwalu hoi aole o Aunty Miriam e hehi hou ana i kou mau kula uliuli, aole no hoi oia e auau hou ana i ke kai aloha o ka aina.

            E ke puhikai o Kukuiala, aole o Aunty Aiuli@ e kiei hou ana e ike i kou nanai i kaulana i na malihini. Ia oe e Lawai Beach Home ame ka niu ono o Lawai, aole o Aunty Aiuli@ e maalo hou ana ma ko oukou mau kihaoai.

            E ka waiula iliahi ame ka wai kea o Waimea, ke onekani o Nohili a me na wahi apau i hele ia e Aunty Aiuli@, ua pau kona maalo a hehi hou ana ma ia mau wahi no ka manawa mau loa. E na

KUU MAKUAHINE ALOHA UA HALA.

 

            S. Hanohano, Aloha oe: -- E oluolu mai kou ahounui, in a he keena kaawale kekahi o ka nunu ahailono o ka Moana Pakipika, ka Nupepa Kuokoa, e hookomo iho i keia wahi puolo a ke aloha, a nana hoi ia e ha‘i aku i ka lohe, mai ka la puka ma Kumukahi a ka welonaa ka la i Lehua.

            Ma ka hora 11 a.m. o Feb. 6, 1920, ua kipa mai la ka hale kino o kuu mama i aloha nui ia, Mrs, Kaikaina, a lawe aku la i kana o ka uhane, me ka waiho ana iho i ke kino lepo na‘u me na moopuna e paiauma aku ma keia ao.

            Ua loihi no ka hoomailo ana a ka ma‘i maluna o kona kino, hookahi makahiki a oi, a hala aku la oia.

            Ua puka mai oia i keia ao mai ka puheka mai o kona mama Geo, me kona papa Keahia, ma Wainiha, Kauai, Mar. 17, 1841;  ua piha iaia na makahiki he 79 me na mahina 11 a oi; he nui no lakou i puka mai i keia ao, mai ko lakou mau makua mai; ua hala e no nae ka nui, a oia aku la ka hope i ukali aku la ma ke alahele, a ua makua me na hoahanau i hala e aku.

            I kona mau la o ka wahine u‘i, ua hoohuiia oia ma ka berita o ka mare me Kealaula, mai ko laua puhaka i loaa mai ai na keiki he 16; 6 keikikane, 10 kaikamahine. Ua hala aku no nae ka hapanui ma kela ao, a koe hookahi ka mea nana e hoopuka nei i kona moolelo.

            O kuu mama i hola aku la oia kekahi makuahine maikai, he mea nui iaia kana kane i kona wa ola ana, pela hoi makou kana poe keiki, aole i ko mako i nui a lehulehu e hapa ai kana mau pulama ana, aka, he liko kana malama ana mai ko makou mua loa a i ko makou hope loa. ke hoomanao ae ia mau pulama ana, he mea e ka walohia o ka naau.

            He makuahine haipile oia i ka manawa ikaika o kona kino, e hele ana no oia i ka pule. Mea ole ka loa o ke alahele e ku o‘e maile ia ana no eia, a na ka nawaliwali o kona kino i hoopai@ mai i kona hele ana no la hana maikai.

            He wahine aloha kane, ua pili aloha ia e laua wa ui ahiki i ka hala ana aku o kana kane, ma ke alahele ana aku o kana kane, ma ke alahele ana i uakali aku la. Luuluu wale! Aka o ka make ka panina hope no na mea hanu ola apau, ana i hana mai ai. E hoomaikai ia Kona inoa.

            Ke haawi aku nei au i ka‘u mau hoomaikai piha, i ka ohana me na hoaloha i kumakena pu me a‘u, oiai ke kino o kuu mama e kau ana, pela me ua makana pua i hoowehiwehi iho iaia, pela pu i ka poe na lakou i hana kona pahu, me ka eli ana ika lua, no oukou apau ka‘u e poina ole nei i na la apau o ko‘u ola ana, ua ke Akua ko kakou makua i kiai mai ia kakou ma keia ao luhi, me ke aloha i na keiki hoonohohua o ke Kuokoa.

            Owau iho no me ka luuluu,

            MRS. MARY MAHAILANI.

            Wainiha, Kauai, Mar. 8, 1920.

            hale halawai o ka euanelio o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, aole o Aunty Aluli e komo hou ana ma ko oukou mau ipuka no ka hana i maa iaia.

            Ua hoi aku oia ma kela ao no ka hoomau ana i kana hana i maa iaia ma keia ao. Oiai no hoi ka ma‘i flu e laha ana ma na wahi apau o Kauai nei, a he nui ka pie i make aku ma o ka loaa ana o keia ano ma‘i, ua loaa pu iho la no noi ko maua uncle ame aunty me na poki uuku a elua i keia ma‘i, aka nae, he kunu ka mea i hoomaopopoia i loaa ai o Aunty Miriam, a o ka hopena o ia kunu, o ia no kona haalele ana mai i keia nohona ana me ka aloha nui ia.

            Aole no hoi kona he kulana nawaliwali e pilikia koke ai, oiai ma ka Lapule ua kupa aku na kauwa a ke Akua ma ko laua home, oia hoi na alakai misiona i noho poo ia e Elder E. Jenkins ma keia mokupuni; ua hoopomaikaiia o Aunty Miriam me ka maikai elike me kona makemake i hana ia pela, a ma ka Poalua mai, ua hoea hou aku no na keiki misiona ma ko laua hone, oia o Elder Davis ame Elder Williams, a hui no hoi a kamailio pu me ka maikai no o Aunty Miriam, a ma ka Poakahi ae hera 11, ua haalele maikai mai la oia i keia noho honua ana.

            Ua hoike koke ia mai la no hoi ka lohe ma Koloa nei no ka pauaho ana mai o Aunty Miriam i keia ola ana, a pela i hoea aku ai ka ohana apau me a‘u pu kana kaikamahine, a ma ke kaikahiaha Poaha, hora 10, i malama ia ai kona anaina hoomanao ma ko laua home e ke poo misiona, a hoomaka koke iho la uo ka hoaka‘i hoolewa no Koloa nei, oiai o kona aina keia a waiho aku la kona kino wailua me na lihilihikai o Kuwalu, ka iliwa o ka ohana.

            Malaila no hoi i akoakoa ae ai ka ohana a ike hope no hoi i ka helehelena o ka mauahine o maua me ka naau aloha poina ole nona. Ua malama hou ia no hoi he hoomanao haipule ma ke ka‘e o ka luakupapau me na kulu waimaka o ke aloha no Aunty Miriam heleloa.

            Ke haawai aku nei maua na maikamahine i hooneleia i ka aunty ame ko maua uncle i ka mahalo ame nahoomaikai nui ana i ka poe apau i haawai mai i na makana hoke@ pua ame ke komo pu ana mai e kokua no ka maua aunty aloha, a na ke Akua e hoopomaikai mai ia oukou; a pela no hoi maua e komo pu aku nei iloko o ke aloha a minamina pau ole me ko maua uncle aloha John Halaole, a ke hooholo nei maua e hoouua ia i hookahi kopeo keia hoalohaloha i ko maua uncle, a na ke Akua e hoomama mai ia oe e uncle, a pela auanei oia e hoopomaikai mai ai ia kakou apau, o ka maua pule keia ma o Iesu la, amene.

            Ke haawi ak nei maua i ko maua mahalo a nui i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa.

            O mana iho no me ka oiaio,

            MRS. RACHEL P. MOKE,

MRS. ESTHER N. MEDEIROS.

            Koloa, Kauai, Mar. 16, 1920.

MAKE KA BEBE.

 

            Ma ke kakahiaka Sabati nei i make ai ka bebe kaikamahine a Mr. ame Mrs. Benjamin P. K. Beckley mahope o ke kaa ma‘i ana no kekahi manawa pokole wale no. He mahina wale aku nei no@ hala ka hanauia ana mai o ia bebe ma ka home o ka mea kiai o ka halekupapau o na alii ma Maunaala, mauka ae nei o ke Awawa o Nuuanu mahope koke iho no o ka huli hoi ana ma o ka makuakane mai ke kaua mai. Ua maieia@ oia ame Mrs. Beckley ma Enelani i ka 1919 aku la i hala.

 

PALAPALA HOOMAIKAI A NA HOAHANAU POOLA KAHIKO

 

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha kaua: --- O keia palapala hoomaikai a na hoahanau poola kahiko, e paneeia aku nei imua o kou hanohano ame ke ahonui o ka Ahahui Poola Makua Aohu@  Ulaula o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola, H. K. M. P. O., a na ka kaua Kilohana hoi ia e aha‘i mama aku ma na aekai aloha o Hawaii uuku i piha kona mau keena apau, me na momi waiwainui o ke aloha, aole wahi kaawale, ua piha kuineki i ka nui o ke aloha, manuahi wale mai ka lei o ke ola; mea loaa ole hoi me ka nui o na waiwai o ka honua nei ke kuaiia.

            O keia palapala hoomaikai, e lilo ana ia i mea hoomaikeike aku i na ahahui Hawaii apau i kukuluia, a e ku nei no na makahiki loihi, he poe aloha no ka na keiki poola ia lakou iho, ka poe hoi iloko o ka ehuehu o na hana keikikane o ka uapo, a‘u hoi e olelo ae ai me ka oiaio loa, " na keiki hanau o ka aina, na oiwi Hawaii ponoi, na pua hope loa hoi o Hawaii aloha."

            E heluheluia hoi ua palapala hoomaikai la penei:

            Poola Hall, Holokahana Lane, Honolulu, Mar. 15, 1920. Peresidena Jesse Uluihi o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola H. K. M. P. O., Kulanakauhale ame Kalaua o Honolulu nei, Teritore o Hawaii. Aloha oe: -- Me ka pana‘i pu ana aku hoi ia aloha hookahi i kou mau luna nui apau ame na lala.

            No oukou ma na hoomaikai ame na mahalo kiekie loa ana mamuli o ka loaa ana ia makou o ke alohaia, na Hoahanau Poola kahiko hoi, mai ko oukou puuwai hamama mai o ke aloha oiaoi o ka hoahanau i ka hoahanau, o ka hoomaka ana hoi e kukulu i kou ahahui kokua ame manawale‘a o na poola, a kou mea hanohano hoi e alakai nei me ke ahonui, i kakoo pu ia hoi me ka lokahi ame ka oiaio, e kou mea mahaloia, kou mau hoahanau luna nui ame na hoahanau poola kahiko kakaikahi hoi ame kou mau hoahanau poola hou, a kou ahahui poola hoi i hookumu a kukulu ai ma ka la 28 o Feb, 1907, hora 7:30 o ke ahiahi Poakahi, ma ka home noho o Peter K. Kane, ka mea mua loa hoi nana i hookahua i kou ahahui ame kona peresidena mua loa, ame kona mau luna nui.

            Ua nanaia aku ia mau la koli‘uli‘u i hala o 13 makahiki a oi i auihope aku la, a ke alhoa ame ka inea i noho ai, me na welina hoomanao poina ole no ka poe i hala ame ka poe e ola nei.

            He oiaio, ua paa ke aloha o na hoahanau poola kahiko o kekahi i kekahi iloko o ia mau la i ka mea a ka houo ko lakou mau lae i imi ai, ame ka mea hoi a ko lakou mau lima ponoi i hana ai me ke kaniuhu ole, aka, me ka minamina a maee@ pu hoi mahope mai, ua hoohemahema aku makou a uiha me ke aloha ole, a haalele hoi i ka ahahui ame ka berita a makou i berita ai, imua o ko kakou makua lani kiekie loa, ko kakou akua aloha hoi, ka mea e mau loa ana.

            Ae, he mea oiaio loa, ua haalele iho makou na hoahanau poola kahiko i ka aina, ka home ame na waiwai no apau a makou i nana aku ai i na wa i hala aku, he makua aloha oiaio ka ahahui a makou i kukulu ai, a hoopili pi me ko ke Akua aoao, no ka wa nele a ilihune, no ka wa wi hoi ame ke kau ai, no keia nohona kino ana hoi ame ka wa e pauaho mai ai o keia ola ana, no kahi mau o na mea apau.

            O kela manaopaa a aloha iloko o makou, ua lilo i mea ole, ua palohia hoi a poina me ka hoomauao ole ia; no ka hou o ka lae a makou i hooikaika ai me na wahi hunahuna @ala liilii loa, a makou i houluulu ai, i aina no ka ahahui e ku ai, ame ko makou mau kapuaiwawae e ku iho ai, me ka naueue ole, i wahi home hoi e malu ai i ka wela o ka la, ka ua hoi ame ka makani.

            Ua hookoia ia mau li‘a ana ame ia mau iini, he lani iluna, he honua hoi ilalo, a makou na hoahanau poola kahiko i kukulu ai ma ke aloha o na lani kiekie, ma on a wale no e ku ai na hana apau, aole ma ka manao o ke kanaka.

            He oiaio no ka eha hoi o ka ili a makou i eha like ai, no ka luhi hoi a makou i luhi ai me ke aloha, aole loa e hiki e hoopoina ia iloko o ko makou mau pauwai pakahi, no na hoahanau poola kahiko hoi, e moe mai la iloko o ke kino puanuanu o ka hona, iloko o ka maluhia, a lakou hoi i makee ai a aloha ai, a moe pu aku la no lakou me ia haawaina ma‘ema‘e laahia loa, ame ia momo waiwai nui hoi iloko o ko lakou mau puuwai pakahi, he aloha i ka ahahui poola a lakou i kukulu ai me ka oiaio o naueue ole, ka makua aloa hoi nana i hanai ia lakou i ke kau ai ame ke kau wi, i ka wa ma‘i hoi ame ka wa nawaliwali, ka makua aloha hoi nana i hoohanohano aku, ama ka lakou mau huaka‘i hope loa apau, a pela hoi me kahi e huna iho ai i ko lakou mau kino lepo no ka wa mau loa.

            He oiaio, ua palaka a poina makou i ka ahakui a makou i aloha ai, ua like makou me na keiki makna ole, e hele ana hoi i ka loa ame ka laula o ka aina aka o ko kakou makua aloha ma ka lani aole loa mau mea liilii i nalo i kona mau maka aloha, ua nana mai oia i ko makou haalele ana i ka berita a makou i berita aku ai imua ona; oiai, he palena a luaole kona aloha, o ia aloha ka kona ihiihi mau loa i hookomo ae ai iloko o ka hoahanau hoomanawanui me ka aloha, Hoahanau Thomas Pedro, ka mea hoi nana ka olelo hooholo noi imua o ka Ahahui Poola Makua, i apono a hooholoia me ka lokahi, no ka wehe hamama ana i ka puka o ka ahahui no kona mau hoahanau kahiko apau loa e ola nei, aole koe hookahi, e hoi iloko o ka ahahui a lakou i aloha ai me ka uku komomua ole, a e wehe hamama pu ana hoi i ka puka no na lala hou apau, he kanalina keneka wale no ke komo ana, ma ka halawai kumau o Feb. 16, 1920.

            He oiaio, ua paa ka makou berita i hoopaa ai imua o ka oiaio o na lani keikie loa, e hooko no makou i na hana apau iloko o ka ahahui, kokia kekahi i kekahi, a aloha hoi kekahi i kekahi, a mai hoao hoi ke kanaka e wawahi ia mea he berita, a he hoohiki hoi ana i hoohiki ai.

            Ma ko makou aoao hoi na hoahanau poola kahiko i hoi hou mai nei iloko o ka Ahahui Poola Makua, a makou i manaoia ai, aole loa mako ue hoi hou mai ana iloko o ka ahahui, aka, aole makou i ike i ka mea i kanuia iloko o ko oukou puuwai no makou, a pela hoi me ka haohanau nana ka olelo hooholo, ka makana kilakila luaole hoi o ka piha ana o hookahi kenekulia o ka hoea ana mai o ka pno i Hawaii nei, a ka Ahahui Makua Poola hoi no kana mau keiki i haalele mai iaia, a ho‘iho‘i hoi mai hoi iloko o kana mau pulama aloha ana, o ka lokahi ame ke aloha, aole loa on a wa e pau ai.

            Ua loaa ia makou ka hanohano me ko makou puuwai apau, ka haawi ana aku i na mahalo kiekie loa ia Thos. Pedro, na lunanui ame na lala hoi apau, no ka mea, aole ia nana, aole pu hoi na oukou, aka, nana no ia i haawi mai ia oukou, ko kakou makua aloha, ka mea hoi a kakou i hoopili pu aku ai me ko kakou Ahahui Poola Makua.

            A in a he mau mahalo kiekie kekahi i loaa ole iloko o keia palapala hoomaikai ame na mahalo no ka mea nana ke noi wehe hamama i ka puka o ka ahahui, na lunanui hoi ame na lala, ke koi ae nei hoi makou, in a nae hoi e loaa ia makou ke alohaia, na hoahanau kahiko ame ua hoahanau komo hou, e haawi mai hoi ia mau hoomaikai ame na mahalo i koe, i mea hoi na makou e papahi aku ai maluna o ka Hoahanau Thos. Pedro, na lunanui ame na hoahanau lala apau.

            He oiaio o ka halawai kumau keia o Mar. 15, 1920, ka la hoomanao poina ole hoi iloko o ka puuwai o na hoahanau poola kahiko, ka la hoi a lakou i hoi hou ai iloko o ka Ahahui Poola Makua a kakou i aloha ai, ame ko kakou mau hoahanau lala hou hoi uona ka huina oiaio o hookahi haneri umi-kumamalima lala ma keia la poina ole, me na hookipa ohaoha hoi o ke aloha pumehana mai na hoahanau puuwai hamama kupaa mai, a ia kakou hoi ko lakou mau hoahanau ponoi.

            O keia ka mua loa iloko o ka moolelo o na ahahui Hawaiia apau loa i kukuluia maluna o ka lepo aloha o Hawaiia uuku. He mea hoi i hana ole ia e na ahahui Hawaiia e ae i kukuluia maloko o keia kulanakauhale, ka ho‘iho‘i hou ana i kona mau lala kahiko apau iloko o ka ahahui a lakou i kukulu ai me ka uku mua ole i hookahi kepeka@, kow wale no kahi uku mahina ame ekolu amhina hoomalu, a pela no hoi me na auhau liilii e ae, elike me ka rula maamau o ka ahahui, e hookaumaha mai ai ia oe, o keia he haawi wale, me ka puuwai apau, o na lala hou hoi , he kanalina keneka wale no ke komo mua ana, aole hoi me na auhau e ae aneane no i ka umi dala@,  alaila lilo oe i lala me ke apono mua ia ana hoi e ke kauka; keia, aole oe me ia mau ake‘ake‘a, hamam ka puka nou e na Hawaia oiaio ame kupa Amerika.

            Ua loaa mai keia makana hui ko‘iko‘i mamuli o ka nui o ke aloha, no ka mea, na nana mai na hoahanau poola kakiho e noho nei iloko o ka ahahui, a paa hoi i ka mana o ka Ahahui Poola Makua iloko o ka poho o ko lakou mau lima kakaikahi, ia makou ko lakou mau hoahanau, i hookuia me na ulia pakalaki o ka manawa, oiai, o makou no ka iwi o ko lakou mau iwi, ke koko hoi o@ko lakou mau aakoko, ka i‘o hoi o ko lakou mau i‘o; he mea nui na maka i ka hui hou ana, pela no auanei e hoonipaaia ai ke aloha iloko o ka puuwai o na keiki poola o ka @wapo.

            Oiai, he wahi makani hele ululu uuku wale iho no ka maina ame na ulia o ka manawa, no ka mea, aole loa oe, o kakou apau i maopopo i ka pohaku e kuia ai o ko kakou mau wawae, aka, ua uhi pu ia hoi ia mau mea apau e ka nui o ke aloha, aole loa hoi e mokuhia i na wai kahe he nui.

            Ke aloha o ka ahahui, ke aloha o ko makou mau hoahanau, ke aloha o ka makou mau wahine, ke aloha hoi o ka makou mau kaikamahine, na makuahine hoi nana e hoolaupa‘i i na pua hope loa o Hawaiia aloha, ke aloha o ka makou mau keikikane, na poola opio hoi o keia mua aku, nana e paa i ko makou mau wahi apau, oiai ua lu‘alu‘a ko makou mau la, ua elemakule hoi makou a nawaliwali, a o ka makou mau keikikane ponoi no anei ko makou mau hooilina oiaio, a makou i imi ai na makua no lakou, me kela ino poina ole hoi, Poola Hall, na lakou e paa ka laahia o ko makou mau inoa, ame ka Ahahui Poola Makua, na keiki poola o ka uwapo, ua keiki hanau o ka aina.

            E Mr. Peresidena, in a i loaa ia makou ke alohaia, e lawe aku i ka makou mau hoomaikai kiekie loa ame na mahalo palena ole, a oukou koi e koopaa iho ai ia mea ma na keena kaawale i ko oukou mau puuwai.

            Oiai, ua hoopa mai oukou i na aakoko apau iloko o ko makou mau puuwai ame ko makou mau uhane, i piha a maona i ka nui o ko oukou mau uhane, i piha a maona i ka nui o ko oukou aloha, a makou hoi e aie nui loa nei ia lokomaikai, a oukou i haawi wale mai ai, e hiki ole ai hoi ia makou ke uku aku ia oukou me ke dala, aka, me ke aloha wale no.

            Ke noi pi aku nei makou i ko oukou oluolu, e lilo keia la 15 o Maraki i la hoomanao, elike me ke kukuluia ana o keia ahahui; ka la hanau hoi o kona hookumuia ana o Feb. 28, 1907, ame keia la hoi o na hoahanau poola kahiko i hoi hou mai ai iloko o ka ahahui i mau hoahanau oiaio malalo o kona malu no ka wa mau loa.

            Aole hoi mamua aku nei, mai kona hookumuia ana, aole loa hoi ma keia hope aku, ke au hooponopono aupuni ahahui iloko o na keiki poola paaua o ka uwapo.

            Ke pule nei makou i ko kakou Makua Lani aloha keikei loa, nana no e hooholomua i ko kakou aahui, malalo o ke alakai ana a ko kakou peresidena opio ame ko kakou mau lunanui, ame kakou hoi na hoahanau lala apau, me ko kakou moto oiaio hoi, " Ma ka lokahi ka ikaika, ma ke aloha kakou e hoonui ai." He oiaio, he kokua ke Akua i ka poe apau e aloha ana ia lakou iho.

            O makou iho no me ka haahaa, kou mau hoahanau poola kahiko ame kou mau hoahanau lala hou, o ka Ahahui Kokua ame Manawale‘a o na Poola, ma o ko makou komite la,

GEORGE K. KANE,

            Kakauolelo moolelo o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola, a komite hoi o ka palapala hoomaikai ma ka aoao o na hoahanau poola kahiko i hoi hou ame na hoahanau lala hou.

            E Mr. Lunahooponopono o ke Kilohana, o keia hooluhi, ua kaa aku ia maluna o kou hokua ame kou mau keiki hoonoho hua ahonui. Aole me ka maalahi ame ka mama, aka, me ke ko‘iko‘i i na wa apau, koe wale iho no ma ka laula ame ka hohonu o kou noonoo i huipuia me ke aloha, pela na makamaka apau o kaua e ike nei i ka lakou mau mea aloha apau maloko o na keena laahia o ka Nupepa Kuokoa.

            Me oe ka‘u mau hoomaikai he nui

GEORGE K. KANE,

            Kakauolelo moolelo o ka Ahahui Kokua ame Manawale‘a o na Poola.

            Ikea:                                                                            JESSE ULUIHI

KUU PAPA SAMUEL K. KEOLANUI

UA HALA.

 

            Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe: -- E oluolu hou mai kou ahonui no ka‘u puolo luuluu he aloha no kuu papa hele loa, Samuel Kaai Keolanui, i hala aku la ma kela ao mau loa, a mau hoi ia e uwila aku ma na kihi eha o ka honua, i ike mai ai na aunty ame na hoahanau, ame ia mau kupuna e noho mai la i ka pohu la‘i o Kona, no ka maua mea aloha he moopuna, ua wehe mai la i ka poli o maua na kupuna ame kona poe aunty, a hoi aku la ka lepo i  ka lepo, a o ka uhane me ka mea nana i hana mai.

            Ua hanauia mai o Adline Kaluna Ahuna mai ka puhaka mai o Mr.  ame Mrs. Robert Ahuna, i ka la 19 o Nov., 1916, a haalele mai la oia i a maua i na kupuna, i ka la 9 o Maraki, 1920, a ua piha iaia na makahiki he ekolu me na mahina ekolu ame na la kou he umi, i ka hanu ana i keia ola mauleule ana. Auwe no hoi ka mea ehaeha o ka haau ke hoomanao ae i kona leo i ka hea mai tut. I like eat poi. Auwe, ua pau ko@ mua lohe ana i kona leo; awe kuu poapili o na wahi apau, kuu hoihele o ka halelana i ke kai, a ka Mikahala i hii hele ai ia maua me kona aunty, ahiki makou i Kalaupapa a noho ana ia aina malihini.

            Na ke aloha o kua keiki i kono mai ia‘u e au aku ia kai loa me kuu mea aloha he moopuna. Auwe ke aloha e, ke hoomanao ae ia wahi a maua i hele ai!

            E Kilauea e, ia halelana o maua i ke kai, ua pau kou hiihele ana i kuu moopuna. E na ale hulilua o moana, ua pau ko oukou paialewa ana i kuu moopuna maluna o kou mau ohuku ale. Auwe, e Kona e, e Kona kaiopua i ka la‘i, opua hinano i ka malie, hiolo na wainaoa a ke kehau; ua pau kou ike hou ana ia Adline Kaluna ma kou mau kaiaulu. E ka wailana malie o Paahuula, heaha keia e haale nei, ua ike paha oe ia Adline Kaluna, ua pau kou hoopulu ana i kona ili; aloha ka malu puhala, ia wahi a kaua e noho ai, aloha ka lau o ka niu i ke a@ peahi iho maluna o kaua; aloha ko leo i ka hea mai, e tutu, I like go home Honolulu see my tut kane. Auwe kuu moopuna e!

            E ka whukai o Pinelae, ia wahi au e hele ai me kuu moopuna, ua pau ko oukou hoopulu ana i na papalina lahilahi o Adline Kaluna. Ekahi wai hu‘ihu‘i awili pu ia me ke kai o Puuokealia, ua pau kou hoopulu ana iaia. Eke one nenelu o Neneue e, ua pau ka hehi@ hou ana o kuu moopuna ia oe. E ka pahoehoe@ enaena hulili i ka la o Kahapaakai, ia wahi a maua e hele ai. E Hookena e ka uwapo holuholu o Kupa Landing, ua pau kona hehi hou ana i kou mau papahele. E ka ulkukui o Kaukaweli, ua pau kona maalo hou ana malalo o ou malumalu. E na lehua o Pinaoano, ia wahi a maua e hele ai me ka moopuna, ua pau kona maalo hou ana ma ia wahi. Aloha Pahoehoe i ke ala kikeekee a Kalanipoo, ia wahi a maua i noho ai me ia aunty ame ia mau kupuna. Auwe ko oukou ike ole i kona hanu hope!

            Ua piha ia maua he aha mahina o ka noho ana i Kona, a huli hoi mai no Honolulu nei; ua piha ia maua he hookahi mahina o ka noho ana ma keia kulauakauhale a haalele mai la oia ia maua kona mau kuku ame kona mau aunty e: paiauma aku nona mahope aku nei.

            Ua loihi no ka hoomailo ana o ka ma‘i maluna o kona kino, a ua huliia no ke ola i na kauka, he ole no nae ka loaa mai o ke ola. No ka mea na oi aku ka ma‘i mamua o ka mea hiki i ke kauka ke hana aku.

            Ke haawi aku nei maua i na hoomaikai ana i ka poe i makana mai i ka la kou mau po ke pua, no ka maua mea aloha he moopuna. E oluolu e lawe aku i ka maua hoomaikai a nui loa. Na ke Akua e hoomaikai mai ka mea oi ae, a i ka Lunahooponopono ame na keiki hoonohohua o ka papapa‘i ko maua welina.

            O maua iho no me ka luuluu ame ke kaumaha.

            MR. & MRS. E. MANUHIA.

 

ena, Kona Hema, a he lala hoi no ka Hui Opio. He peresidena Kula Sabati kuu papa no na makahiki loihi a mamuli o kekahi kumu ana i ike ai, ua noi oia e hookuuia oia, a ua kohoia ae o Mr. James Kalauli i peresidena Kula Sabati ma kona wahi, a ua hooholia, a hoopaaia o James Kalauli i peresidena ahiki wale no i ka waiho loa ana mai la o kuu papa i na hana apau.

            Ua pau kona maalo hou ana maloko o ka hale i kukuluia i hale hoi e houluuluia ai na hoahanau apau maloko o ia keena. Aloha no! Ia oukou hoi e na hoahanau e hoomanawanui pu ai me kuu papa i ka ke Akua hana, ua pau ko oukou ike hou ana ia Brother S. K. Keolanui maloko o kena Betela nani; ua pau kona noho ana mai ma kona noho mau; a ua wehe mai la i ka pili ana me oukou, no ka wa pau ole loa.

            E kuu mama aloha e, ka mea hoi i hooneleia i ke kane ole, ka lima akau ikaika hoi, au i lawe mai ai iaia i makua nou a no makou hoi na keiki me namoopuna, a i hoa ohumuhumu pu hoi nou i ko olua mau la opio, a na ka moku ana iho la o ke kaula gula mawaena o olua, o ia ka make, peia iho la olua i kaawale ai kekahi me kekahi, a hemo hoi ka pili aloha ana.

            Ua niau palamimo aku la oia mai ia oe aku, a waiho iho la i ka ukana luuluu a kaumaha nau e hiipoi aku mahope nei.

            Aole loa e lohe hou aku ana i ka leo aloha o papa, e hea mai ana ia oe, e mama, ua hele oia, ua hoapili oe nona. Aloha no ka alu aku ai, mea ole ka loa o ia wahi, e makaala ia ana e kuu papa no ka ohi hope; ia wahi no e miki kau ai kuu papa, huli hoi mai ai o ke kakahiaka nui me ka ekake i kaumaha i na eke ulu; auwe, aloha wale au i kuu papa hele loa a!

            Ua pau ko makou ai uhauha ana i na mea apau a ka papa o makou e hoolako mai ai, nolaila, he kaihoomanao kana mau hana apau na ka nui ame ka lehulehu.

            Ke hooki nei au, a ke nonoi ae nei au i ka Haku Mana Loa, Nana no e hoomama ae i na manao luuluu a kaumaha mai a‘e ae, ame kuu mama ame ka ohana no apau.

            Me oe e Sol. Hanohano ka adios.

            Owau iho no me ka luuluu no kuu papa hele loa.

            MRS. EMILY K. PALI.

                                                            Kahauiki, Maui, Mar. 17, 1920.

 

NA MEAHOU O KALAUPAPA

 

            I ka Lunahooponopono o ke K@ Sol. Hanohano: -- Aloha kaua: -- E@ no au imua ou no ka lua o ka ma@ a in a he wahi keena keewale k@ no‘u e kipa aku a, e homai ia @ no‘u, a nau hoi ia e hoolauna aku @ i kou mau keiki paahana o ua h@ wa nei a kaua, a pahola loa ai im@ ka poe heluhelu, o ka kaua hiwahiwa.

            Ma kela pule i hala aku nei, o@ ma‘i o Kalaupapa e noho ana m@ nanea, ua lohe ia ae iwaho e nana, @ he mokulele, he ekolu ko lakou @ lele hoola‘i ana, a ua pohai ae ua @ ma‘i nei, a lele kaapuni ana, a ua @ mai na ma‘i mai na wahi like o@ ka uoke ana i ka uwa leo nui a ana i ka peahi iluna, a o ka poe @ iloko o ke kai e lawai‘a ana, ua @ lele ka upena lilo ka noonoo i ka lele, a k@ neini ka uwa, ua h@ ma‘i a piha hauoli loa, a ua nui ka @ halo i ka nani hiehie o ka mokulele ia no oe o ka manu iwa e hele hoo@ ana.

            Ua ire pu ia aku no ka noho ana ma o ke kauaka e noke mai ana no i ka peahi, a oiai ua emi iki mai ka mokulele ilalo, a o ia ka wa i hoolei i@ ke kanaka o ka makulele he eke me ka leka oloko, he hookahi leka na ko @ kou Lunanui MeVeigh, a he hookahi @ ka na ko makou Kauka Goodhue @ hookahi palapala aina, a ua lilo ia i @ hoohauoli i na ma‘i i ka hoolei ia @ iho o keia mau mea ma‘i ka moulele nai, a ke haawi nei keia makapeni ame o‘u mau hoa ma‘i ame ka poe no apaa e noho nei ma keia aina, i na m@ kiekie loa i na loea mokulele i ka @ ikeike ana mai i ko lakou ike a makaukau ma ia haha, a pela no me ko lakou hele ana mai, a ke haawi pu nei no i ka mahalo i ka mokulele kuwalawala i na lewa, o ia mea hoanoe no ia‘i ka noonoo o ka poe e nana aku ana, eia nae i ka ike o keia au hou, ua hiki loa keia mea kaumaha ke olepelepeoa ae a hoopii hou aku, a hooiho a pehea aku ia koe, a in a paha he haahaa hou iho ilalo iho, in a ua oi loa aku ka lohe o na kanaka mokulele i ka uwa o na ma‘i lepera o Molokai nei, a ua loaa he @ a oi dala aia ma ka lima o ko makou lunanui.

            Ua nani ka ahamele ma na ano apau ua himeni mai na kaikamahine o Pauahi Home me ka sweet nahenahe, a oi loa aku hoi i na loea hookani guitar ame ukulele o ia nani okoa no ia; mahalo no a nui ia lakou apau ame ko lakou alakai opio Adline.

            Pele pu no hoi i na keikikane o Baldwin Home, he kani mai hoi kau e eha ai no, a e moe ole ai no o kona po (kaikamahine), nolaila ke haawi nei keia makapeni i na mahalo ia oe e Silvester, puukani o Baldwin Home, ame kou maa hoapaahaua, nolaila hoomau aku i na hana maikai, o ia haawina hookahi no i na kaikamahine o St. Francis Choir, Kalaupapa, iloko o ka lakou mau mahele hana i meleia me ko maikai loa, a pela no me na aahu like nona ka wai hooluu he holu, ahiehie, me ke melelike ana ame ka hana ana elike me ka olelo o ia himni, he ku i ka nani, na mele apau a keia poe kaikamahine a pela no me ka lakou hookahi piano, o ia mea kaili puuwai no ia, aole keia he liki, a he akena, aka,  he ikemaka maoli no, a o ka lehulehu ka hoike ike maka.

            Ua meleia ka himeni a Chas. E. King i hakuy ai (Kamehameha Waltz), me ka u‘i ame ka piha pono o na leo apau a in a no paha o Chas. E. King kekehi ianei, aole e nele kona mahalo, nolaila e na opio puukani o Kalaupapa, e hoomau i ka oukou kana maikai, e lokahi ma na mea apau, a ke haawi nei keia makapeni i na mahalo ia oukou apau na opio kane ame na opio wahine o keia papa himeni, a pela pu no hoi i ho oukou alakai Mrs. Mary Kalama.

            Ke haawi pu nei i ka mahalo i ka papa himeni o ka L. D. S. i alakniia e J. M. Bright,  he iki ia me ka aolha pu pela no hoi me ka moolelo o ka moeuhi me a Nepukaneka, ua mau no ia me kona mau kahiko, a ua maikai na mea apau.

            Me oe e ka Lunahooponopono ke aloha a nui, me na keiki o ka papapa i ko‘u welina. Me ka mahalo.

MRS. MARY K. KAIUWAHINE.

 

HIKI OLE I NA KEPANI KE LAWE

I KA AELIKE.

 

            Mahope iho o ka lilo ana o ka aelike no ke kukulu ana aku i ka hale huli akeakamai o ke Kula Kiekie o Hawaii mawaho ae nei o Waikiki, i kekahi hai Kepani, o ia ka hui i Sugihara & Co. i haawi ae ai ka Hope Loio Kuhina Lightfoot, i kone manao, aole loa e hiki e hookoia aku kela aelike, no ka mea o ka hui Kepani i lilo aku ai ka aelike no ke kukulu ana i kela hale, he hu@ ia o na lahui e, ka mea a ke kanawai i papa mai ai, ma na hana i pili aku i ka lehulehu.

            Ma manao kauawai o ka Hope Loio Kuhina Lightfoot e hoakaka ana ia oiai, o ka hale e kukuluia aku ana maluna ia o ka aina aupuni, a oia nae mai kekahi mea mawaho ae o ke aupuni ke dala i hookaawaleia no ke kukulu ana aku i kela hale, aole no ia he kumu e kee aku ai kona hanaia ana malalo o kekahi hui Kepani, no ke mea wahi ana, i ka wa e paa ai kela hale i ka hanaia, e lilo aku ana ia i hale na ka lehulehu, ma ia ano iho la, o na ma kaainaha Amerika wale no ke kuleana e hana i na hale o kela ano.

            He okoa loa ka manao o ka Persidena o ke Kula Kiekie o Hawaii na kahi e pili ana i ka hui o na kanaka na lahui e, mawaho ae o na kanaka na lahui e, mawaho ae o na makaaina@ Amerika, no ka mea wahi ana, ma@ o ke kaa ana aku na kekahi mea ka@ koa loa, aole hoi na ke aupuni e uku mai i na ddala, no ke kukulula ana o ka ha@ i manaoia, aole i pili aku ke kanawai hanaia, in a nei no ke kaa aku o ke kukulu aha i kela hale i kekahi hui Kepani.

            Malalo nae o kela manao kanawai o ka Hope Loio Kuhina Lightfoot, e wehe hou aku ana ka Lunanui o na Hana Hou i ke koho, no ke kukulu ana i kela hale, a o na hui lawe aelike wale no o na makaainana Amerika ko aeia o kukulu i kela hale, aole hoi @ na @ kekahi o na Kepani.