Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 26 March 1920 — KE AU KAHIKO O HAWAII NEI. [ARTICLE]

KE AU KAHIKO O HAWAII NEI.

Palapala L

HoomakAukooia no ka PONOKOHO—PALOKA O NA WAHINE O MAUI.

rHoomnuia mai.) r.; liookuemi iioppiii no ka holomua f . }!'„wāii eei mamuli o l;y loan ole aoa -e k.ilenna i ka 'iina e makemakeia kshi e .iu»hi; oiai u'n lilo pau ; ka moi me na' AVn, —'na lahou i ; I'iUe me l:o lakou , .\ ; , K.imehameha ili ka "Mahele kaulana a pookeia. Mamuli o mahele aina i kauwale ai kahi aina :. >a moi me konu liope hooilina aliima i.; r.eho moi, ma ke ano waiwai kao..■..ī,—oia na "Aina Leialii." O kahi hoi no ke aupuni, oia no na aupuui'' i haawiia ai i .na kana- , o noho a e mahi mni ka makahiki ,0 m:ti. No ke koeua iho hoi, aneaoe . u,. iumamakahi'kaukani. poe i hookoi k» lakon mau paiapala iioi aina a . i inaa aku aa palapaln kuleana- no ia H.ina a lokou e paa ana, o ka ili nae o ia mau apana mai ka _• , i ka 4 eka. Kokoke no i ke kanahiku makahiki u.u'ne ai o Kaahumanu. Kumakena nui :. t makaainana a puni ka paeaina neL \".i iu la loihi īnahope mai ua pinepine ka lehulehu hoomanao ana no ka ho-;.-m,ua o kona au me ka pomaikai i loaa ; in iohulehu īna .o na kula, ka maemae .. k;i nohona lahui, ka holomua o ke hT..ini me ka malamalama o ka oiaio .. . e Akua Lani. M: ; mua o kona make ana na hookohu h hu oīa ia Kinau ma kona wahi, aua k:;u:a aku ia ia ka inoa o Kaahumanu 11. He hooilina oia no Kamehameha a.:a o Kaahumanu, a ua kuahaua akea- :, ,ie e ka Moi oia ke Kuhina Nui, a i ka makuahine alii. Aole no i loaa jj īj na maua i like me ko Kaahumanu, i,ka, ua lilo nae oia i egona nui iloko o aupuni a ua lawelawe no hoi i ka (, :i:u,a i kulike ke koikoi me ko ka Moi. (>.:i kekahi o na wahine kulana muikai iohe akahai, kupaa, hiehie, a he olunui. Piha oia i ka naauaa we ka inauaiiLau, wahine kupaa i kana kane a ;,*> aiukuahine puuwai pumehana i ka f.iunlu, a i na wa a pau, he oia mau heahea me ka hilinai nui ia. Ua hnopuka mau ae na misionari no Kinau; •• Nūiki i kakoo kulana pookelu loa ; waena o ka lahui malalo iho o ka umi: uo ke kulana kupaa mau o kona i l;a maemae noeau aole ona lua; , makaala mau ana oia i na wa a pau ī i.-.i j»ono o ka lahui a ua hoike ae i kona '~iha makaukau maoli ma ka hookele «na i kona mau pono, aoi loa-aku ina vu o ka kupikipikio.'' i.i ia no na hana ano nui e pili ana i k<* kukulu ia ana o ka luakiui o Kawaimamuli oua na makaainana i ohoh:.i |.u mai ai ia ha.ua, ua hookupu no n;-., i kaua dala ponoi, a ma ona la no ho: ka lehulehu i ukaii ai ia ia ma ia niPheu. a pelft. no i loaa mai ai ka pohaku niai na alii uini, ka puna ine ka loau. l'a kalaiia ka pohaku o na kuanu a mai ke akoakoa mai hoi ka puna. Ue 78x144 kapuai ka loa m& ka laula o kh luakini i kona paa ana, a ua oi aku maluna o $6000 ua hoolilo. A hiki mai : . Ja, ke malama mauia npi na hanauaipuie maioko o laila i na Sabati a prui. a peia no auanei no na makuhiki hou aku. Oiai o ka Kinau pQe keiki he walp no, ua hookauia akn oia ia p-miee Pauahi, ke kaikainahiue u'i a' Pai;i, nana hoi ka waliine oke kuikaiiuiUine a Kamehanieha. Ua rula o KiH=ii uie ka nooau a me ka hōopono, aole. Lae i liuliu, ua make oia no ka.ma'i' i"lr> i kona -mau la haaheo, l'a koho.'aku o Kamohāmeha III f i ij-pe oona i - kana keiki hookaīua ia A!«an«ler (Alekane<Vpro),- .ke kelki. a( K:n»;,i. Oia uo o Kamehamēha XV i. kon:i w:i he iwukalua-kumaiiiakahi maka-'. r.U: :i i kahi makahiki mai maie wahino. i '.i» moopuna a Keoni Ana, ka Moiwa-. . noeau ui ia Emina Booke. Ue w;i'iine o Kuioi Emma i aloha nuiia e ua njea a pau. Oia ine Kamehameha IV—. m laua ke kiahoomanao a laua i waiho :io ai i ka lahui—?ka Ilalemai Aloiwa--iilne, m'i llouolulu—na laua pouoi no i iauu?le i waena o ka leHulehu uq ka ii <o .upu no ia hana. 0 Kamehameha V oia no o Lota, kekuiii keiki a Kiuau. Pihi oia i ka ma--uukau a he mauaopaa, he haawiua i ioaa iaia mai io. Kamehaiupha Mui mai. Aole oia i mare wahine—o ke alii >va•ne nu; Bcrniee Pauahi kana i niake'nukn ai e mare, kokahi-o ua wahine u 'i ii<' ka naauao piha. Aole nae makeona i ke Kalaunu, ua oi aku kona - :ūen.ake e imi i ka pono o kona lahui iu:; kekahi ano okoa ae. Ua mare oia ;"j«iiope niai ia Mr/Chaa. K. Bishop. 1 ke anaiua haipule hoolewa ma ke K«].;tki mahope iho o kona make ana :iivwaho ae o kahi mau olelo a ke kahun:ipule i hoopuka ai keia mau olelo: "" ka hope loa a me ka pookela loa o 'i . Kamehameha eia ke waiho nei i -oua, nioe mau loa. 2fo;kanalima-kunia.-aiikoiu makahTki kona'kpmo ana i waei.a o koni m'akaaina'nā a liia lieia k ihnakauhale.. Ma kona kulana kiekie :' t&lieo, iioko o koūa 'lako "i na mea a i<iu aua e makeniake ai, e lawelawe ana ■ meq a pau e pluolu a e maemaje ai ua aoiiona īna killkiiakauhiile me ka !ahui uolookok,ua noonoo ole iho oia " {> -ona wahi pono ponoi." ko Berui. p Eiahop 1 kulanā •wāUine oiaio, na mau hana i lawelawē ai 6 hoike ae ; nani maemae o kona inoa. Ua Jioole a;».u oia i ka hiehie o ke Kalaunu, ua aaahaa iloko o ka pono, a loaa no, i:i u ke kalaunu lilelile o ka'Mau Loa. 1 ka hoole ana i ka hanohano noho ma>t» nialuna o kona lahui, ua haawi ae °- : i i na koikoi oi aku, —-ua lawelawe oia ka lahui t a. ma ke ario i oi ue ku ' uaheo i ka naau o ka lehulehu no ka j ,n iio ana i hooikaikā ai." i kukulu i ke Kula Nui'o Ka!i īūaeiia aua hooili aku i konu wai-w-i no ia oihana, no, ka hoonaauao ana | Opio Hawaii—ua keikikane me na '« e makemalje ana e lilo i j ' T, iane a . wahine ku^ono. Muhopp 0 make ana o Kamehao Luna.lilo ka i kohpia iho i moi •' -; l<*]iulehu. I kona make ana.ua wa:.v iiio oia j kona waiwai no ka m:ijama ; na elpinakule Hawaii ma ka Home* (Aole V pa.iO niuii o ka piha loa o ka uupepa i l'Us«, ua hoopaneeia ka hoopukā aku i kekahi mau palapala a na e waiho nei ma keia keena; " f,aa tlra kupono, .