Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 2 April 1920 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E KOKUA I KA HOONAAUAO

ANA I NA KEIKI HAWAII

 

Ma kekahi wahi o keia papa, ke hoopuka aku nei makou ma ke ano nui i ka haiolelo a Senatoa Charles E. King. maloko o ka halawai haipule o Kawaiahao ma ka po o ke Sabati aku nei i hala, maluna o ke kumuhana, ka hoonaauao ana i na keiki Hawaii a kakou, a keia pepa e manaoio nei, o keia kekahi o na kumuhana ano nui loa, e pono ai i na Hawaii, e haawi i ka lakou mau kakoo piha ana.

 

Ua nui no na manawa i kamailioia ai keia kumuhana hoonaauao i na keiki Hawaii a kakou maloko o na kula kiekie o Amerika, o ka pilikia nae, aole i hoea iki mai i ka hookoia ana o ia manao, ahiki wale mai i keia wa ; o ko kakou mau keiki i loaa na hoonaauao kiekieia ma na kula o Amerika, malalo ia o ko lakou mau makua, a mamuli o ke kokua ana mai a ko kakou mau hoaloha haole.

 

O kela poe keiki Hawaii o kakou i loaa na hoonaauao kiekieia, ke paa nei lakou i na kulana ano nui, ma ka lakou mau oihana ponoi iho, a ma na oihana aupuni kiekie iloko nei o ka aina ; a kakou e hoohewahewa ole ai ke olelo ae, in a i nui ko kakou mau keiki i hoonaauaoia ma na kula kiekie ma Amerika ; alaila i keia la aia kekahi mau hana nui, @ mau kulana koikoi iloko o ka lima o na keiki Hawaii ; aole nae pela, mamuli mai o ka nele a ilihune o ka noho ana, ua hiki ole ke hoouna aku i na keiki a kakou i na kula kiekie ; o kahi naauao i loaa ma na kula o Hawaii nei, aole ia i lawa, no ka noho alakai ana, ame ka noho mana ana maluna o na kulana ame na oihana ano nui i loko nei o ka aina.

 

He hana hiki wale no keia ke hookoia, in a aia iloko o kakou na manao makee e hapai ia kakou Hawaii iluna, ma ka haawi maole ana no o kela ame keia Hawaii i kekahi huina dala uuku no ka waihona hoonaauao ; e haawi kakou me ka minamina ole, me ke kauka'i ole o kau ame ka'u keiki ke hoonaauaoia me kela waihona dala, aka e haawi me ka manaoio, e hoea mai ana i ka la, e loaa like @i keia pono, i na keiki hooikaika apau i ka naauao, aole hoi i na keiki i manao nui ole, e hapaiia ae lakou a lilo i mau kanaka ko'iko'i a ano nui iwaena o kakou.

 

Eia ke Kalapu o na Hawaii ke ku nei no ka makahiki hookahi a oi, me ka nui o ka manawa i hoopau wale ia ma ke kamailio ana maluna o kela ame keia ninau, i pili loa aku i ka pono o na Hawaii, ma ka hooko maoli ana aku nae i ka hana, e hapaiia ae ai ana Hawaii iluna, he keu a ka ulolohi.

 

E uuku ke kamailio, a e nui ka hana, o ka mea oi ia o ka pono, a o ka ke Kuokoa e hoeueu aku nei ma keia kumuhana, ua pau ka noho malia ana o na lala o ke Kalapu o na Hawaii, aka e ku okoa mai lakou imua, ma ka lilo ana o na lala apau o kela kalapu, i kumu alakai, ma ka haawi ana i umi dala pakahi, e ike no a@anei kakou, e loaa ana na manao ohohia i na Hawaii apau i lilo ole i mau lala no keia kalapu, apuni keia Teritore.

 

Ke ole keia pepa e kuhihewa, eia ko kakou mau hoaloha ili keokeo, me ka makaukau i na manawa apau, e haawi mai i na kokua ana, ia kakou maluna o keia kumuhana ; e hana mua nae kakou na Hawaii, elike me ka hiki ia kakou, ma ka haawi ana no keia waihona hoonaauao ; aole loa o makou kanalua iki, ua hamama na hipuu a ko kakou mau hoaloha iwaena o na ili keokeo, e kokua mai i keia hana, no ka mea, aia no iloko o lakou, na manao makee, e hapai aku i keia lahui kanaka iluna, ke ike mua mai lakou, i ko kakou hooikaika ana, ma ko kakou aoao.

 

Ma na hana kokua pili ke a ulaula, na kokua manawale'a no na home o ka poe pilikia, ame na kokua manawale'a apau i hoea mai imua o kakou na Hawaii, ua haawi aku kakou, me ka manao lokahi, me ka manao minamina ole ; nokeaha hoi e hiki ole a; ia kakou ke haawi aku i na kokua ana no keia waihona hoonaauao, me ia manao hookahi, oiai he hana kilakila loa keia, a kakou e haaheo ai na kanaka Hawaii?

 

O ko kakou ike ana aku, i na keiki a kakou i loaa na hoonaauao kiekieia ma na kula nui ma America, e lawe ae ana i na kulana ano nui, e noho mana ai lakou iloko nei o ka aina o na pomaikai iho la no i@ o na dala a kakou i kokua aku ai, no ko lakou hoonaauaoia ana, a o ka mea oi loa aku, ua kukuni paaia aku iloko o ka noonoo o ko kakou mau opio i loaa kela pomaikai mai ia kakou aku, na manao hoomaikai, e lilo ai na mea i hanaia aku no lakou, i aie, a lakou e hookaa ai, aole wale no ma ka hoopukapuka ana mai, a ma ka hoohana ana mai i ka lakou mau kalena iwaena o ko lakou lahui ponoi ; aka e kokua pu mai ana lakou, ma ka hoouna ana aku i ko lakou mau hoahanau i na wahi e loaa ai o @a ike kiekie ame ka naauao.

 

He kumuhana maikai loa keia, i pili loa aku i ka pono ame ke ola o keia lahui kanaka ; in a aia i'o na manao makee iloko o kakou no ka nee ana o keia mua aku, alaila, ua hoea mai i ka manawa a ke Kalapu o na Hawaii e hana koke ai ano.

 

Ua kaahope no paha keia manawa, no ka ninau nui o keia ano, aka nae, aole no i kaahope, ka hoonee koke ana aku, ma ka imi ana i waihona hoonaauao iwaena o keia lahui ponoi iho, mamua o ka noke wale iho no i ke kamailio me ka hooko ole.

 

UA HOEMIIA MAI I EHA AOAO

 

Mamuli o ka ulolohi loa o ka hoea ana mai o ka pepa, no ke pa'i ana aku i ke Kuokoa nei iloko o kona mau aoao mau, mai ka ewalu mai a i ka eono, ua konoia mai makou e hoopuka aku i ke Kuokoa i keia pule, me eha wale no aoao, me ko makou minamina nui no nae, no ka hiki ole ke hoopuka aku i keia pepa me kona kulana kahiko; malalo iho la o keia kumu, ua konoia mai makou e hoopanee i ka hoopuka ana aku i na moolelo, ame kekahi mau palapala a na makamaka ; me ka manaoio nae, he manawa pokole wale no keia hana ana aku pela, no keia pilikia, a i ka wa e loaa mai ai ka pepa, e hoi hou ae ana no kona kino a i kona ano mua, o ewalu aoao, a eono paha aoao, elike me ke kulana o ka pepa e hoea mai ai.

 

Ua makemake mau makou, e hoolawa aku i ko ke Kuokoa poe heluhelu me na mahele like ole apau o na mea heluhelu a lakou i iini nui ai, i kela ame keia pule, me ka makee pu no hoi, e hooko mau aku i ka makemake o na makamaka, aka nae i ka loaa ana o keia kuia ma ko makou aoao, o ka makou e noinoi aku nei, e hoomanawanui mai no oukou, no keia pilikia, a makou no e manaoio nei, e hoopauia ae ana na kumu kanalua apau, ma ko oukou aoaoa, no ke kumu o keia hoeiia ana mai o ke kino o ka nupepa.

 

Ua maopopo loa ia makou ka nui hialaai o ka poe heluhelu i keia pepa, mamuli o ka nui o na palapala a na makamaka e hoouna mau mai nei i kela ame keia pule, me ka hiki pono ole no ia makou ke hoopuka aku apau i ka manawa hookahi, aole no nae makou i manao, e hoemiia mai ana ia ohohia, ma o keia palanaiki ana mai o na aoao o ke Kuokoa.

 

KA HOOMANAO KENEKURIA MISIONARI

 

Aole he hana ano nui e ae ma ka moolelo o keia mau paemoku, elike la me na hana hoomanao, no ka piha ana o ka hookahi haneri makahiki, o ka hoea mua ana mai o na misionari i Hawaii nei, a na makaainana o keia Teritore, e huliamahi ai ma ke komo kino ana aku iloko o na hana o ka pule kenekulia e hoea mai ana, a keia pepa e nonoi aku nei i na Hawaii apau, a hoea mai i na la i hookaawaleia no na hana hoomanao kenekulia, e hoike i ko kakou ma u manao ohohia, ma ko kakou hoea kino ana ae ma ia mau hana, no ka mea, aole e oili hou mai ana he manawa o keia ano ma keia mua aku, o keia wale no.

 

Ua nana mai na malihini o Amerika i keia hoomanao kenekulia, ma ke ano he mea ano nui ia ma ka moolelo o Hawaii nei ; ae he mea nui i'o no, oiai, o na misionari i hoea mai no keia mau paemoku, ka poe na lakou i waele ae i ke alanui a malaelae, no na pono ame na pomaikai a kakou e hauoli nei i keia la.

 

O na anoano o ka euanelio i luluia iho e na misionari, ua kupu ae ia ahiki i ka palahalaha ana aku, e hoauhee ana i ka pouli o ka noho pekana ana o keia lahui kanaka, iloko o na hana hoomakaii, a i ko kakou ike moakaka ana aku i ka lama-ku o ke ola ma o ke Keiki Hipa la ; no ua malamalama la, e lilo ai na mea apau i poe hoike ae i na manao hauoli, ma keia hoomanao kenekulia ana.

 

He hookahi haneri makahiki i kaahope aku la, i hoea mua loa mai ai na misionari i Hawaii nei ; oiai nae, ua pau ka lakou mau hana, ua hoomaha ko lakou luhi, ke ku nei na kiahoomanao o ka lakou mau hana mahope nei, e kuhikuhi mau ana maluna o lakou ; a iloko auanei o na hana holikeike, na ka'ihuaka'i hoomanao, ame na hana no apau i hoolalaia no ka pule holookoa, me he mea la, o kela mau misionari pu no kekahi iloko o ia mau hana apau, no ka mea aia imua o ka kakou mau hoomanao ana, ka lakou mau hana kilakila a pookela loa, i hana mai ai no Hawaii.

 

Ina aia he mau aw'awe'a o na hana o ke au pouli iwaena o keia lahui kanaka, e koe nei i keia la, ea, e hoomanao i na misionari ame ka lakou mau hana ; e kiola loa aku ia mau hana o ke au pouli, a e hoike ia kakou iho, he poe no ke au malamalama, a he mau hua no na hooikaika ana a kela mau misionari.

 

KE KULA AʻO IKE HANALIMA

 

Eia ka oihana hoonaauao ke makemake nei i na keiki Hawaii, i hiki ole ia lakou ke komo maloko o kekahi mau kula kiekie o kakou ma Hawaii nei, e komo aku iloko o ke kula a'o ike hanalima. He kula aupuni keia, malalo'o na lilo o ke aupuni, a makou e paipai hou aku nei i na makua meakeiki, e hooikaika ma ka hoouna ana mai i ka lakou mau keiki maloko o keia kula, no ka mea, pela wale no e pono ai, aole o ka ae wale aku i na keiki, e hoolilo i ko lakou manawa ma na hana lealea, me ka noho palaualelo, e lilo ai na pila kika i mea nui iloko o ko lakou noonoo.

 

He nui na ike e a'oia ana maloko o keia kula, na hana ike i pili loa aku i ka pono o ke ola ana o ke kanaka, o na keiki i loaa ia lakou ka makaukau ma na hana ua loaa na ukuhana maikai, a in a e hoomau aku ana kela mau keiki ma ka lakou mau hana, e hoea mai ana i ko lakou lilo ana i poe kanaka makaukau loa e noho poo ai ma ka lakou mau hana ike pakahi.

 

Malia paha, ua kanalua kekahi poe makua, i ka hoouna ana i ka lakou mau keiki, mamuli o ka maopopo ole o kahi e noho ai maanei, pela me ka uku ana aku i na hoolilo o ka noho ana, he pilikia pau wale no ia, ke ninau ae i ke poo o ka oihana hoonaauao, no ka mea aia iloko ona, na manao makee no na keiki Hawaii, a ua makaukau oia, e hana aku eliko me ka hiki iaia, ma ka imi ana i na kokua e pono ai kela mau keiki.

 

He manawa keia no ke kikoo ana aku i na ano hou o ke ola ana o ke kanaka, e kapae loa aku i kela noonoo kahiko o keia lahui kanaka, o ia ka noho hoopili wale ana malalo o ka ohana ; e hooikaika e lilo kakou i poe e noho kuokoa ana no kakou iho, ma ka hooko ana aku i na mea a keia pepa e a'o mau aku nei ia kakou!

 

Nuhou Kuwaho

 

DUBLIN, Mar 31.--Ua kipakuia aku o Wm. Cosgrove, lie hoe no ka ahao'elo ma ka aoao Sinn Fein, a o P. J.. Marloney, kekahi hoa, ua hopuia.

 

PARIS, Mar. 3.1---Ua hoopau wale o Kelemania i kona manao e hoouna hoi aku i mau pualikou no ka hoopuipui ana aku i na pualikoa maloko o ka okana aina o Rubr.

 

WAKINEKONA, Mar. 31.---O ke kukulu ana i alahele kaweleka mau ma ka lewa mai Nu Ioka a i Kapalakiko i hoakakaia maloko o ka itanu o ka bila haawina o $1,415,000, ua hooholoia e ke senate.

 

ESSEN, Mar. 31.---He ekolu mau elele mai ka ahakuka aku a na kanaka hana maanei i hele aku no Cologne me ka lakou kumuhana i hoohiki ai e no aku ana i na aupuni hoi e hoouna mai pualikoa maloko o ka ohana o Rubr.

 

WAKINEKONA, Mar. 31.---Ua kukala ae o lebanona iaia iho ma ke ano he okana aina kuokoa, elike me ka lono i loaa mai i ke keena aupuni. Ua hui ae ke Keikialii Feisal o ka lahui Hedjax me ka ahakuka ahaolelo ma ka la 22 o Maraki ma Baalbek.

 

OTTAWA, Mar. 31.---Mai ka 1911 mai, 115 Kepani ame 25 mau Pake i lilo i mau makaainana Canadian ma ka hookupa ana. Ma ka helukanaka i hala ua ikeia he 9201 mau Kepani ame 27,774 mau Pake e noho nei maloko o keia aupuni.

 

CHICAGO, Mar. 31.---Me he mea la e panikuia ana no ka manawa i maopopo ole na halehana i'o bipi iloko o na kini o Kikako nei mamuli o ka olohani ana o 900 mau kanaka hana oloko o na pa hookuu holoholoua, ka poe na lakou i hoohoka i ka hoololi ana i na holoholo ua ma na pa hoopaa.

 

CHICAGO, Mar. 31.---Hookahi haneri poe i make iloko o ka ino nui a ka makani ku i ka weliweli i pahola ae ai maluna o na wahi like ole o ka aina ma ke Sabati i hala. Ma ka hoouluuluia ana o ka poe i poino i ka ino ma na mokuaina like ole o keia ka huina i ikeia no kela ame keia. Indiana 36, Ilinois 30, Ohio 26, Michigan 12, Georgia 28, Alabama 17, Missouri 1, Wisoncsin 1,

 

COPENHAGEN, Mar. 31.---Ua loaa mai kekahi ike ianei he olohani laula ke kaheaia ae ana ma keia kakahiaka ma ke ano oia ka pane no ka hoole ana o ka Moi Christin X i ka hoihoi hou ae i ka aha ki@hina a Zable i hoopauia ai. Ua hoike ae ka moi i kona hoole ana i ka manao hope o na Demokarata lahui e kanoha ana no ka hoihoi hou ia ae o ka aha kuhina i pau. Ua ukali pu aku me ka manao hope o na Demokarata kekahi mau olelo hooweliweli e noho ana ka halawai a ka ahahui uniona a na kanaka kalepa Denemaka ma ka la i nehinei, me ka manao e kukala ae no kekahi olohani laula in a e hoole mau ma@ ana ka nohoalii i ka hooko mai i ke koi, komo pu me ke kaheaia ae o kekahi ahaolelo kuikawa ame ka hoihoi hou ana ae i na kulana aupuni malalo o ke kumukanawai. he ahakanaka nui ka i akoakoa ae maloko o na pa o ke kulanakauhale a kauoha ae la e kukuluia on a aupuni repubalika maloko o Denemaka, He puali makai nui ka i akoakoa ae ma na alnui e moe pololei ana ka halealii. No ka hapalua hora ko ka Moi Christian kukakuka ana ma ka Poakahi nei me na lunamakaainana o ka aoao lahui na lakou i lawe aku i na koi imua on a. Ua hooohiki mai ka moi e haawi mai ana oia i pane no ia mau koi a lakou maloko o na hora he 24.

 

AOLE PAHA E KOMO ANA KA AHAHUI KEPANI ILOKO O KA HUAKA'I

 

Aohe i hooholoia o ke komo pu mai o ka ahahui uniona a na limahana Kepani o ke ka'ihuaka'i, a i ole e aeia aku ana paha lakou e komo pu mai, ma ka la 15 o Aperila e hiki mai ana.

 

He halawai ka ke komite ka'ihuak'i i noho pooia e ka Lunakanawai Heen o ka malama ana ma ka auwina la Poalua nei, a ua kamailioia ka mea e pili ana i ka pane mai ka ahahui uniona Kepani mai maluna o ka leka i hoounai aku e noi ana no ka ae mai o lakou e komo i ke kaihua'i. Aohe olelo hooholo i loaa ma ia halawai ana, mamuli o ke kali aku a kuakuka me ke komite hooko no ka hooholo loa ana i ka mea e hana aku ai. ua loaa ka hoomaopopo ana i ke komite he leka ka Mr. W. R. Kakela o ke kakau ana aku i ka ahahui unina Kepani e komo pu mai i ke ka'ihuaka'i. Ma ka Mr. Kakela hoakaka ua konoia aku na Kepani ma ke ano laula, aka nae in a he makemake ko kekahi ahahui a na Kepani e komo pu mai, aohe oia i ike i kekahi kumu e hiki ole ai ia lakou ke komo mai.

 

"Eia nae," wahi a Mr Kakela, "e pono e loaa mai kekahi hooia ana i ka lehulehu aohe mau hana ku-e e ikeia aku maluna o na kaa e lawe ana i ka lakou mau mea hoikeike, a pela hoi me ko lakou mau have, oia mau mea ano e e ikeia aku ana aole e aeia aku e komo pu mai iloko o ka huaka'i. Ina hiki ole i ke komite ke hana aku ia hana ma o ke ke'ake'a ana aku, o ke komite hooko ka mea hiki. Aohe au i ike i kekahi kumu kupono e ke'ake'aia aku ai ka laweia ana mai o ke kii o ka Peresidena Linekona e na Kepani iloko o ka huaka'i, aka, aole nae pono e kauia kekahi mau olelo ma kekahi ano e owili pu ana i ka peresidena kiekie me na hana hoohaunaele a na limahana Kepani."

 

 

AOLE PAHA E KOMO ANA KA AHAHUI KEPANI ILOKO O KA HUAKAʻI

 

Aohe i hooholoia o ke komo pu mai o ka ahahui uniona a na limahana Kepani i ke ka'ihuaka'i, a i ole e aeia aku ana paha lakou e komo pu mai, ma ka la 15 o Aperila e hiki mai ana.

 

He halawai ka ke komite ka'ihuaka'i i noho pooia e ka Lunakanawai Heen o ka malama ana ma ka auwina la Poalua nei, a ua kamailioia ka mea e pili ana i ka pane mai ka ahahui uniona Kepani mai maluna o ka leka i hoounai aku e noi ana no ka ae mai o lakou e komo ia ke ka'ihuaka'i. Aohe olelo hooholo i loaa ma ia halawai ana, mamuli o ke kali aku a kukakuka me ke komite hooko no ka hooholo loa ana i ka mea e hana aku ai. Ua loaa ka hoomaopopo ana i ke komite he leka ka Mr. W. R. Kakela o ke kakau ana aku i ka ahahui unina Kepani e pili ana i ke komo pu mai o ia ahahui i ke ka'ihuaka'i, a ua manao ke komite he mea pono ka hoopanee ana i ka hooholo ana abiki i ka loaa ana mai o ka pane.

 

Ma ka hoakaka hoi a Mr. Kakela ma ke ahiahi o ka Poalua nei e hoakaka wale aku ana no oia i ka manao o Rev. Doremus Seudder, ka lunahoomal@ o ke komite hooko, ma ka manawa ana i pahola aku ai i ke kono i na Kepani e komo pu mai i ke ka'ihuaka'i. Ma ka Mr. Kakela hoakaka ua konoia aku na Kepani ma ke ano laula, aka nae in a he makemake ko kekahi ahahui a na Kepani e komo pu mai, aohe oia i ike i kekahi kumu e hiki ole ai ia lakou ke komo mai.

 

"Eia nae," wahi a Mr. Kakela, "e pono e loaa mai kekahi hooia ana i ka lehulehu aohe mau hana ku-e e ikeia aku maluna o na kaa e lawe ana i ka lakou mau mea hoikeike, a pela hoi me ko lakou mau have, oia mau mea ano e e ikeia aku ana aole e aeia aku e komo pu mai iloko o ka huaka'i. Ina hiki ole i ke komite ke hana aku ia hana ma o ke ke'ake'a ana aku, o ke komite hooko ka mea hiki. Aohe au i ike i kekahi kumu kupono e ke'ake'aia aku ai ka laweia ana mai o ke kii o ka Peresidena Linekona e na Kepani iloko o ka huaka'i aka, aole nae pono e kauia kekahi mau olelo ma kekahi ano e owili pu ana i ka peresidence kiekie me na hana hoohaunaele a na limahana Kepani."

 

Nuhou Kuloko

 

He la mahuahua loa ka Poakolu nei o ka poe i hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa me ke kakauolelo kalana, a@eane e piha ka haneri.

 

Ua haalele mai i keia ola honua ana o Mrs. Hanauumi Kekoa ma ka home o kana moopunawahine ma Kaimuki ma ke kakahiaka Poakolu nei.

 

He ekolu-hapaha o ka ukumoku kumau o na ohua e holo mai ana no Honolulu nei elike me ka hoolaha e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa.

 

He mau la laukanaka aku keia o ke kulanakauhale o Honolulu i na keiki o ke kai a e hala ana he mau la lehulehu e hookamaaina iho ai ma Honolulu nei.

 

Aohe i maopopo ke kaheaia aku o kekahi halawai kuikawa a ka ahaolelo kuloko elike me ia a ke Kiaaina MeCarthy o ka hoike ana ae ma ka Poakolu iho nei.

 

Ina e puka ole aku ana kekahi mau manao o na makamaka i kakau mai ai e hoomanao iho ua komo loa ka moku Kuokoa i ka ukana i keia pule, nolaila hoomanawanui a kahi wa aku.

 

Ma ka hora ehiku o keia kakahiaka Sabati ae, e malamaia ai he anaina haipule maluna o Puowaina, me ke konoia ana o na hoomana apau e komo pu ae iloko o kela anaina haipule.

 

He mokuahana ka i ulu ae mawaena o kekahi mau lala o ka hui kaa otomobile Pon@] a ua waihoia aku nae ka hana o ka uwao ana i kekahi komite o elima lala o ka Ahahui Kalepa o Honolulu a ua manaoia e pau ana ka hoopaapaa ana.

 

Ma ka hora 2:30 o ka la 15 o keia mahina e hoomaka ai ke ka'i ana o ka huaka'i o ke kenekulia a na misiona mai. Aala mai, elike me ia i hooholoia ai e ke komite o ke ka'ihuaka'i ma ka auwina la Poalua nei, a ma ke alanui Victoria e hookuuia ai.

 

No ka imi ana aku i waihona no ke kukulu ana i home no na kaikamahine e noho ai maloko o keia kulanakauhale, oiai e imi ana i ka naauao, a e noho hana ana paha ma kekahi mau wahi, e haawiia ae ana he ahamele nui me hoikeike tabalo, maloko o ka Memorial Hall, ma ka po o ka Poaono, ka la 10 o keia mahine. He hookahi haneri poe e komo pu ana iloko o kekahi himeni, na keikikane o ke Kula Kamehameha ame na kaikamahine o Kawaiahao, ka poe na lakou e himeni mai ana, a e hoikeikeia mai ana no hoi na hana tabalo i pili ia Hawaii nei. Ua makemakeia na Hawaii e hoea ae e ike pono i kela mau hana.

 

NA MARE.

 

Feliciano Morales ia Elizabeth Akana, Mar. 13

 

W. L. Kulder ia Hannah de la Cruz., Mar. 20.

 

Henry Hookani ia Anna Keliihoomalu, Mar. 22.

 

Sampson Kamakalulehua ia Helen Hookani, Mar. 22.

 

James Papoko ia Rose Perez, Mar. 22.

 

L. M. Villaneva ia Julia C. Fat, Mar. 24

 

George Kissel ia Josephina L. Chong, Mar. 27.

 

Ah Leong Ching ia Juanita Wood, Mar. 28.

 

John M. Kaua ia Emma Kamahalauae, Mar. 28.

 

NA HANAU.

 

Na Henry Bertelman ame Lilia Kapulani, he keikikane, Jan. 3.

 

Na Harris Kekahi ame Lydia Ka-ne, he keikikane, Mar. 16.

 

Na John Ahuna ame Julia Hiapo, he kaikamahine, Mar. 18.

 

Na Daniel Mokuau ame Anna Hakuole, he keikikane, Mar. 20.

 

Na Solomon Kuahine âme Annie apikao, he keikikane, Mar. 22.

 

Na Lee Nip âme Lucy Ako, he keikikane, Mar. 23.

 

Na J. K. McCandless ame Madelina Fernandez, he keikikane, Mar. 23.

 

Na J. A. Williams ame Daisy Kalei, he kaikamahine, Mar. 24.

 

Na W. K. Lelepali ame Emily Moehau, he kaikamahine, Mar. 24.

 

Na C. E. Kauhane ame Lucy Kanakaoluna, he keikikane, Mar. 24.

 

Na Wm. Kama ame Annie Kane, he kaikamahine, Mar. 26.

 

Na Wau Kai âme Lena Pung, he keikikane, Mar. 26.

 

Na Chas Malahu ame Emalia Keahi, he kaikamahine, Mar. 27.

 

Na E. E. Robins Jr ame Mary Pai, he keikikane, Mar. 28.

 

NA MAKE.

 

Harry K. Wright, ma ke alanui Coral, Mar. 24.

 

Elaine L. Mahaulu, ma ke alanui Pua, Mar. 24.

 

Kapeka Malailua, ma ke alanui Morris, Mar. 24.

 

Mrs. K. Kaululaau, ma ke alanui Leahi, Mar. 25.

 

John Kahikina, ma ke alanui Kawaiahao, Mar. 25.

 

Mary L. Zerbe, ma ke alanui Moi Hema, Mar. 27.

 

Huli Honua, ma ke alanui Dowsett, Mar. 27.

 

Catherine Nicholas, ma Kamoiliili, Mar. 27.

 

James K. HObbs ma ke alanui Liliha, Mar. 28.

 

Theodore Mahalekukula, ma ke alanui Aala, Mar. 28.

 

Maraea M. Smith, ma ke alanui Papu, Mar. 28.

 

Kahanauumi Kekoa, ma ke alanui 5, Kaimuki, Mar. 30.

 

E LAWEIA AKU ANA KA BUKE HOOPAAINOA MA NA KUAAINA.

 

No ke ano ulolohi maole o ka poe kupono i ke koho baloka aohe eleleu ae e hoopaa i ko lakou mau inoa maloko o ka buke hoopaainoa nui a ke Kakauolelo Kalana D. Kala@okalani, e lawe heleia aku a@a ia buke ma na kuaaina no ke hoopaa ana mai o ka poe kupono i ke koho baloka i ko lakou mau inoa maloko o ia buke, i mea e paa ai ko lakou mau inoa mamua ae o ka mahine o Okatob, ka manawa e noho mai ai o ka aha wae moho, elike me ke Kalauokalani o ka hoike ana ae.

 

E hoomaka aku ana ke kaahele ana o ke kakauolelo kalana me kekahi o kana mau kakauolelo ma ka Poakahi, Aperila 19, oia wale no ke alahele ame ka hana ana i manao ai e hiki ai e loaa aku ka poe koho. Ma kela ma@awa e kaahele aku ai o ke kakauolelo e lawe pu ia @@@ ana loa buke hoopaainoa nui o ke kalana, a e noho ana ke kakauolelo ma kela ame keia hale. Mamua o ke kaahele ana aku o ke kakauolelo, e hoopuka mua ia aku ana ka hoolaha ma kela ame keia wahi me ka manawa e noho ai ke kakauolelo ma kela ame keia la, wahi hou ana o ka hoike ana ae.

 

I ko Kalauokalani manawa e kaahele ana ma na kuaaina e malamaia ana no ka hana hoopaa inoa o ka poe e hele aku ana i kona keena.

 

Ahiki mai i ka auwina la o ka Poalua nei he 3065 wale no ka heluna o ka poe i hele ae e kakau i ko lakou mau inoa ma ke keena o ke kakauolelo, a ma ka hoomaopopo iho aia maluna aku o ka 10,000 poe i koe aole i kakauinoa. E makaala ae e ka poe i hoopaa ole i na inoa i ka manawa e hele aku ai o ke kakauolelo ma na kuaaina.

 

KOʻIKOʻI KA HOOPAʻI O KA POE PILIWAIWAI.

 

He la ino loa ka Poakahi nei maloko o ka aha hookolokolo hoomalu no ka poe piliwaiwai. O na Korea i hopuia ai ma ka la 27 o Maraki, he 12 ko lakou nui, ua waiho loa ia ae ko lakou hihia imua o ka aha kaapuni.

 

O na Pake he 12 i hopuia ai no ka piliwaiwai a i bela ae ai he $100 pakahi, ua hoopaneeia mai ka hooloheia ana o ko lakou hihia a ka la 1 o Aperila, ua kanaluaia nae ko lakou hoea ae imua o ka aha ma ia manawa.

 

O J. R. Davis i hopuia ai no na kumuhoopii elua oia ka oleloino ana ame ka hoeha ana i ka makai, ua hoopaneeia mai kona hihia a ka Poalua nei.

 

Haalele o J. P. Proctor i kona bela o $`5 no kona hihia i hoopiiia ae ai he kalaiwa i ke kaa otomobile me ka laikini ole.

 

O ka hihia on a o Philomena Kaona, he wahine hapa-Hawaii, i hoopiiia ae ai he eono mahine kona hoomalu a ka aha i kau mai ai, me ke kauoha pu ia mai e hookaawale loa iaia mai kahi mai o ka lama e inu ia ai. I kekahi ahaaina la hanau @ebe ka oia kahi i hele ai a on a i laila.

 

He $6 me na koina o ka aha ka hoopa'i i kauia mai maluna o L. T. Belliveau no ka on a. O keia ke kane a Mrs. Theresa Belliveau e paa mai la i ka halepaahao no ka hoao ana e apuka i ka palapala kauoha a ka Moiwahine Liliuokalani.

 

UA HALA O MRS. HENRY SMITH

 

Mamua koke iho o ke aumoe o ka po SAbati nei i lele loa ae ai ke aho o Mrs. Henry Smith, ka wahine a Henry Smith, kakauolelo o ka aha kiekie, maloko o ko laua home ma ke alanui Papu. Ua haalele iho oia i kana kane i pili alohe ai no na makahiki he nui mahope nei e u mau aku none, a pela hoi i kana keikikane Alapaki Smith, a me keia mau kaikamahine: Mrs. E. C. Peters, Mrs. Helen Gedge, Brs. B. K. Clarke, ame na Misses Daisy, Hilda ame Henrietta Smith. Ma ka aoao o kona moa make kona ohana ahiki i kona aho hope loa. Ua hanauia oia ma Makawai, Maui. Aloha no!

 

E WEHEIA AKU ANA KE KOENA O NA AINA O WAIAKEA.

 

O ke koena aku o kela aina mahiko mua o Waiakea i koho ole ia ai nona ka iliaina he 800 eka e weheia aku ana ia no ka noho hookuonoono ana ma ka 1921 ae nei e hiki mai ana ke pau ke ko i ke okiia. E oki ia ana ke ko iloko o na mahine o Ianuari ame Feberuari ame Maraki e hiki mai ana, a mahope aku o ia manawa e weheia aku @i manawa e weheia aku ai no ka hookuonoono ana, elike me ka hoakaka a ka nupepa Hilo Post-Herald o ka la 28 o Maraki.

 

I kulike me ka hoakaka a ke Komisi na Aina aupuni elike me ka heluna kupono o ka poe noi i waiho mai ai i ka lakou palapala noi no ka wehe ana i na aina e kauohaia ae ana ke anaaina o ke aupuni e hoomaka koke aku i ke ana ana i na apana a ma na mahine mua o ka 1921 e noho ia aku ai e ka poe hookuonoono, elike me ka hoakaka a ia nupepa.

 

HOOHUIIA NA BANAKO ELUA I HOOKAHI.

 

Ma ka Poakolu iho nei i hoohuiia ae ai na hana a ka Banako o Honolulu me ka Banako o Bihona a me keia hope aku aole e ike hou ia ana ka Banako o Honolulu ma kela inoa. O kela hale ame na buke moowaiwai e hooliloia ae ana i ka Banako o Bihope, a ma kahi o ka Banako o Honolulu mamua e lilo ana ia i ka hui o Brewer ma ma ke ano he hale paku'i mai i ke keena hana e ku nei ma kahi kokoke malaila i nei manawa. O ka lunahoohana o ia banako mamua oia o E. I. Spalding, e hoolilo aku ana oia i kona manawa ma nei mua aku ma na hana pilikino.

 

E HOOLOHE.

 

Ua makemakeia na Kahu Kula Sabati a puui o ka paeaina nei, e paa pu mai i ka lakou mau hoike papahelu i hiki ke hookomoia iloko o ka hoike papahelu hou, elike me ia i hooholoia i ke kau i hala. Mamuli o ka pilikia no keia ma'i flu, ua lohi loa ka puka ana aku, aka, e loaa ana i ka manawa o ka Aha e noho mai ai. A mamuli no oia kumu hookahi i loaa ole aku ai ka buke moolelo o ka Aha o ke kau i hala. Ke manaolana nei e loaa ana mamua ae o ka noho ana mai o ka Aha i keia kau.

Na ke Kakauolelo o ka Aha,

JAS. H. S. KALEO.

 

LEHULEHU NA ELELE I HIKI MAI NO KA HOOMANAO KENEKULIA

 

Lehulehu na malihini a ke komite a na misiona kenekulia Hawaii i komo aku ai no ka hoea ana mai ma ka manawa e malamaia ai ua hana hoomanao a kulaia no ke kenekulia ma keia mahine, i hoea mai ma ka Poalua iho nei maluna o na mokuahi Ventura mai ke kai mai o ka hema, a maluna mai o ka mokuahi Matsonia mai Amerika mai.

 

Maluna mai o ka mokuahi Matsonia o David. P. Jones, ka meia mua o Minneapolis; a he hope peresidena ho'i no ka papa komisina o na misiona ma na aina e i nei manawa, me ka ukali pu ia mai e kana wahine ame ka laua kaikamahine.

 

Ke Kauka E. D. Eaton, he hope peresidena mua no ka papa komisina no @@ misiona ma na aina e, me ka @@ @@@ ia mai e kana wahine.

 

Eia pu ma Honolulu nei o J. A. Richards, ka hoahanau o Theodore Richards; a o ke poo hoi o ka hui hoolaha nupepa o ke kulanakauhala o Nu Ioka; he @@@ hoomaha mai nei kana, a no ka makemake pu hoi e ike i na hana o ke kenekulia Hawaii.

 

Ua hoea pu mai maluna o ka mokuaku Matsonia na wahine i kaulana o Nu Ioka i ka au oia o Miss Ethelda Ble@@trey ame Miss Charlotte Boyle, no ke kekomo pu ana ma na heihei au hookuku ma ka la 17 a me ka la 19 o Aperila.

 

Maluna mai hoi o ka mokuahi Ventura ka Rev. E. W. Thwing o Kin@, he elele oia mai Kina mai no ke komo pu ana mai ma na hana hoohiwahiwa @@ kenekulia Hawaii.

 

O W. Clarke kekahi i hoea mai maluna no o ia moku hookahi; he hoaloha kahiko oia no L. Stevenson ma ka manawa e noho ana o Mr. Stevenson ma Samoa.

 

NA HEAMOU O WAIANAE.

 

I ke koa kawalia Solomon Hanohano, ka mea nana e hookele ana i ka ma@ nunu lawe leka apuni o Hawaii aina aloha:--E oluolu mai kou ahonui, in a e loaa ana kahi rumi kaawale ma ke kino lahilahi o ua nunu maka ohaona nei, ka nupepa Kuokoa, no kela mau lalani olelo e kau ae la maluna, o ia hoi:

 

Eia ma Waianae, nei ke laha nei ka ma'i flu ua hala aku kekahi mau ola uhane ma kela ao iwaena o keia poe i hala aku, o ka wahine kekahi a ko makou hope luna nui, oia o Mrs. Kaliko Braunu ame kekahi kaikamahine Pukiki kamaaina o Waianae nei, oia o Mary Malia Lolena, he Pilipino kana kane.

 

Nui keia mau make na Waianae nei, o kou kiu hanu meahou kekahi i loaa i keia ano ma'i, eia nae ua puka mai me ka lanakila. Eia no kekahi poe ke waiho mai nei me ka ma'i, o ia ka kou kiu nei e ninau aku nei ia oe e kuu i'o ame kuu koko, pehea la, ua kapu hoi ka waiona, ka mea i olelo mau ia, nui ka make o na Hawaii, no ka hoonoaia o ka rama, pehea hoi keia, ua kapu hoi nui ka poe make?

 

I ka wa e noa ana ka rama, aole nui loa o ka poe make, e like me keia, he hala inurama ko Waianae nei mamua, aole nae he pilikia elike me keia e ike ia nei, oiai o ka rama kekahi laau maikai loa, ua ike pono kou kiu nei i ka maikai, ua hana a ua hoao, ka mea e kakau nei i keia mau mamala olelo, o ia hoi keia, loaa ke kino i ke anu a me ka eha i ka wa pau o ka hana, no ka nui o ka hana, ike mai nei ko'u haku ia'u kana kanaka ha@a, ma'i oe e David Kahuhu? Ae aku au, a e hele oe i ka halekuai rama o Yamatake, kuai oe hookahi omole rama uaikeke, kela ano omole he 50 keueka, in a loaa, hoi oe i ka hale auau a pau mamua o kou moe ana, ninini oe i ka wai o kela omole hapalua au i kuai ai, a hapalua like o kela omole iloko o ke kiaha aniani, hookomo oe hookahi huamoa, hookahi puna tipiha i ke ko keokeo, hui pu me kela kiaha rama me ka hua moa, koai a hui like, alaila inu oe, manao au e hiki ana ia oe ke hele mai i ka hana i ke kakahiaka o ka la apopo.

 

Hawai aku nei au i ko'u aloha i ua haku nei o'u, oia o F. Meyer, hoi no hoi kela, hoi no hoi au, ahiki i ko'u hale, ike mai nei ka'u wahine i keia pilikia i loaa ia'u kana kane e hoomanawanui, o ia ka'u pane, ninau hou au i ka'u wahine auhea ke keiki nui a kaua? Eia kaua pane, i ae no, kahea aku nei ka makuahine, Peter, makemake o papa ia oe, holo mai nei ke keiki, kakau iho nei au he wahi apana pepa me ka hapalua dala, lawe oe i keia a haawi ia Yamatate.

 

Me he mea la o ka hora eono paha ia o ke ahiahi, aole no hoi i loihi, hoea ana ke keiki, ua hookoia na kuhikuhi me ka pololei, mamua no hoi o ka inu ana i ua laau nei, hoomanao mua ae la i uhane, moe i kela po, ala ae hora ekolu paha ia, ua loaa ka oluolu, ua pau ke ano e o ke kino, in a paha elike me keia manawa e kapu nei ka rama, pehea la mai oukou e kuu i'o ame kuu koko i ka maikai o ka rama, manao kou kiu nei i na eia no ka rama ke noa nei, aole e nui loa ka poe pilikia, aole hoi e hihi ua hookapu kapakahi ia, loaa no i ka poe nui o ke dala, mele no kaua ka mea ilihune, loaa ole aku i kahi hapalua dala, ina paha e hiki ana ia oe e kuu lahui, ka poe i loaa ka mana koho e kakauinoa kakou apau, hoouna aku i ka elele alii, aloha a ka lahui, malia no hoi paha, o loaa na hooponopono me na kanawai maikai, o ka loaa hou no ia, pono pu me ke aupuni i na dala o na laikini, aole i laua aku na mea hou o Waianae nei.

 

Owau iho no me ka haahaa,

D.K. LIMAHANA.

Waianae, Oahu, Mar. 22, 1920

 

HE HOOMAIKAI I NA MEA APAU.

 

O wau o Benjamin H. Mahoe, he lala no ka Ahahui o ka Poe Hana Mikini, ke haawi aku nei i na mahalo kiekie ana i kuu mau hoa lala o ke ahahui, no ka lakou kokua i haawi mai ai ia'u, oiai au e waiho ana i ka ma'i "FLU," no na hana oluolu a ko'u mau hoa lala malalo iho nei:

 

J. S. K. Cushingham, Gene Dunn, Manuel Luiz, J. Atkins, Geo. Herrio@, Chas, Hawkias, Wm. Napeer, H. Seselberg, C. Ruh, H. Gramberg, M. K. Makekau, Wm, Allen, S. E. Klemme, I. J. Jamison, Jas. Russel, Ben Cruz, J. Freitas, T. A. Kiakona, Wm. Brede, John Kaaihue, Martin Wiebke