Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 9 April 1920 — Page 2

Page PDF (1.80 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA PONOKOHO PALOKA O NA WAHINE KA POINO NUI A HOEA MAI KE HOOHEMAHEMA.      

_______________________________________________________________________________________

 

            @@@ @@@@ponopono: -- E oluolu mai @ @@@ wani kolamu kaawale o ka @@@@@@@@@ @@ @@@ mau wahi manao @@@@@@@@@.

            @@ ka wa o ka anaolelo o ke kau o @@@@ @@@@ @@@@ @@@@ na wahino o Ho-@@@@@@  @ @@@ikaika ana i ka ahaolelo @ @@@ kaaawa koho o ua wahine. Ua @@ @@@ @@ k@kau manao paipai i na @@@ @ @ makaala i ko lakou pono ma @@@@@ @@@@ ko lakou kuleana wae @@@@@@@ @@@ @@ kane i ka poe kau @@@ @@ @ @@ @@@ 'oihana polokaia. @@ @@@ ma i keia mau la. ke ike nei @@ @@ loa @@ @@@@@@ ae o na alakai @@ @@@ Hawaii i na hana e loaa ai ka @ @@@@@ I ka nui wahine Hawaii no.

            @@@@@ @@@@, aku i ko lakou ku-@@@@ @@ @ kaua ma ke koho paloka @@@@ @@ aha. Ke lilo nei ka noonoo @@@@@ @@@ a akai wahine i na hana e ai @ @@@@ @@@ nei i ka pono maoli o na @@ @@@ moa aku.

            @ Oahu @@@ @ hoopalaleha ana. Aia o @ @@ @@@ la me ka hoomauawa@. @@@@ a na kane. Ua kukula @ @@@ kaikamahine haole i hanauia @@@@ @ @@ ka wahine a kekahi o na @@ @@@ @ @@ Hono-a-Piilani--i ka @@@@ @@@@@@ Paloka a na wahine @ @@@ @@ko o keia ahahui a lakou, @ @@@ ke na wahine haole me na @@@ Hawaii @a ku he mau kalapu @@@ @ ma kela wahi keaia wahi apuni @ @@@ Ke a'o nei lakou i na wahine @@@@@ @a mea a pau a ke kanawai i hoo@@@ @@@@ ka pono o ka aina me na @ @@@@@ a@@. He naauao maoli na la@@@ @@ @@@ @@@ Kela poe wahine. Ua hoo@@@@@a@ lakou he mau palapala a'o @@@ @ ma ka olelo haole me ka olelo hawaii. Maloko o keia mau palapala @@@@@ @@kaku pili i na kanawai koho @ @@ @ ke apo o ke koho ana a pela @@@ @@@ He mau mea wale no i loaa @ @@ papanui o na kane Hawaii. M@@@ o ka makee nui o kela lele @@@ Maui i ka pono o na wahine @@ @@ apau. No laila oia i hoala ai i @@ Au@@@@@ @a mamuli o kona lilo po@@@ @@@@@ nei na hoolilio hoohana. He @@@@ @@ @@ ka aoao kalalaina o ka ha@.  o @@ kane a wela poe wahine, eia na @@ @@ lakou kahua. Ua kaupale @ @@@@ i ke hoonui kalaiaina me ua @@@ O ko lakou makiu e ku nei o ka @ @@@@@@@. ka hoopono me ka kau@@@@ @@@@ na lawelawe oihana aupuni @@@ @@@ ka lehulehu.

            @@@@ mea naui loa i keia poe !!! o Maui, oia no ko lakou kupaa @@@ @ @@ikaika e loaa like ka pono@@@ paloka i na wahine Amerika apau @ me ka wahine Haole a i ka wahine H@@@@@ A@@@@ ko Maui wahine wale @@@@@ @@ Hawaii nei no a pau.

            @ @@ Kaiapa o Maui. Ua makaukaa @ @@@ @@ apau ka Hawaii. Haole, Pu@@@ @@@ wale aku. No ke koho i ka @@@ @@ @@@@ ke kanawai. Aka, ma na @@@@@@@ Hawaii me Kauai. Ame ke Ka@@@@@@@@ me Kalana o Honolulu @@@ @@@@ O ka hopeua o ia makaukau @@@@@@@@ ana na Hawaii ma ka pahu @@@@ @@ @akui @ No Maui no nae, , @@@@@ aku ahi ka hauheo o na Hawaii @@ @ Kalona

            @@@ makuahine o Hawaii lahui, o @a@@@@kaahu. Mai hoohemahema mai @@@@. Aia ko kakou manaolana o keia @@@@ aku ma ka polo o ko oukou. @@@@ E hoomakaukau ia oukou Iho @@@@@@ o oukou e noho maua ai. E @@@@@ papa oukou, he wahine ke kuhi@@@ Hawaii nei i ke au kupiki-@@@ @o @@ hookele aupuni ha@@@@ ma-@@@@@@ hala ae nei. Na Kaahumanu i @@@@@@ Kamehameha ma ka hoopono-@@@@ ana ke aupani. He poe wahine @@@@@@@@ o ka hale kau kanawai i @@@@ kahiko a na lakou i pale aku i @@@@@ hoowalewale a ka poe lapuwale @@@@@@@ ana e kinai i ke aupuni. He poie @@@@@ kekahi i hookele i na mokupuni @@@@@ @@@au ma ke kulana kiaaina. @@@@@oeau ka lawelawe ana a ia wahi-@@@@@ @@@ @ olelola he @'au hupo @@ pe@@@@@@@ @@ e ua wahine o keia "a@@@@@@@@@" N@@ ka wai @ # ala, a e na'i i ko oukou @@@@@.

 

WILLIAM J COELHO

            P.O. Box 23 Honolulu, T.H.

            P.S lua i makemake kahi o oukou @@@@ kahi mau hoakaka laula a kuhi@@@@ paua no keia kumuhana, e hauoli @@@@@ haawi i ka'u mau kokua ana @@@ @@a mai ma ko'ukeena, ma ke ke@@@@@ @@@@ Andrewn, Pittman & O'Brien, @@ ke alaani kalepa, aoao makai o ka @@@lekaua i ole, ma ka palapala paha, @@@@ole e leka pololei no i ka Maui @@@@ Suffrage Club, Kahalui, Maui.

 

______________________________________________________________________________________________________

 

HE KUAHAUA I NA LALA O NA AHAHUI POOLA ELUA.

_____________________________________________________

Mama'i o ka mana i haawiia mai ia maua na mea no laua na inoa malalo @@@, @@@ keia mau ahahui mai elua: Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola aina ka Ahahui Hoopakele o na Poola, nolaila. Ke kauohaia aku nei na 'ala apau o keia mau ahahui ae la ma @@@@ e hiki ao ma Aala Paka, ma keia Poaha ae. Aperila 15, 1920, me ko lakou mau aahu piha no ke komo pu ana aku i ke ka'ihaaka'i e malamaia ana ma kahi i hoikeia @e la maluna, ma ka hora @ puni.

            He ia ano nui keia iloko o ka moolelo o Hawaii nei. ka piha ana o hookahi haneri makahiki o ka pae ana mai o ka enanulio o ka malamalama i Hawaii nei. he la hoi e loaa hou'ole ai i na kanaka e ola ana i keia manawa, a pela pu me kekahi hapa o na mamo o keia mau aku: nolaila, ho mea pono e pela mai na lala apau, in a no ua loaa, e loaa ole ka aahu o keia mau ahahui, aka. e hele mai no.

            O maua iho no me ka haahaa,

JESSE ULUIHI.

Peresilena Ahahui Kokua a me manawalea o na Poola;

JOSEPH A. McGUIRE,

Peresalena Ahahui Hoopakole o na Poola.

HE HOALOHA NO MRS. SARA PALEIHOOLANI

_______________________________________________

            Kuu Solomon Hanohano, Aloha kaui:-- Ke noi aku nei i kou ahonui me ka'u puolo kaumaha o ke aloha. Auwe kuu aikane aloha! Ua haalele mai la oia i kana mau keiki a me kana kane Ani, au aku la kona uhane me ka pane ole mai i kaua kane aloha e haalele ana oia iaia. Olai hoi e palauma like ana oia me kona ohana, hiki ole ae ke ui i na popilikia. Aloha ka makua o ka home. Auwe no hoi ka ehaeha. Kuu aikane o keia aina malihini, aloha wale na lei a maua e hiipoiia ai e waiho ana i ka nawaliwali a pela pu no hoi me kana aliikane, a haalele iho la ia lakou.

            Aole no hoi kana aaikane me ia iloko o na la on a waliwali, u hoi mai la oia me ka loha ole ia he ma'i. Mai hanapepe no oia i hoi mai ai i koloa nei he elua no la kona ike ana i na ea huihui o kona kahakai, o ke kolu no o ka la, o kona haalele mai la no ia i knona home aloha; auwe no hoi e! Ua pau ka ike ana iaia.

            No ka aina lei ilima mai oia , a ua lona hoi kana aikane no Manokalanipo, o ka lei kaulana he mokihana, a ua hui ia maua me ke aloha, kuu hoa pili o keia wahi. E na kaikuaana a me na kaikaina, a me kona mau kaikunane; aloha wale oukou a pau loa; ua pau ko oukou ike ana ia sara paleihoolani, ua nalo kona mau maka.

            E Waipilani e ame Nukumoi, auhea iho nei kuu aikane aloha. Aia i ke kiloi 'upena, hoi mai la oia, ua piha na kini i na i'a like ole. Auwe no hoi 'e kona lokomaikai ia makou e! E Waiohai e, ua ike iho nei oe ia aikane? Ae, nia aku nei i ka mea hooluhi kino, he hoi mai koe, i kona hoi ana mai ua luhe i ka wai o Paiaia , hookahi ka luhe liko ana i ka nani o ia mau la.

            E Makahauena e, ke kukui poina ole a Sarah Paleihoolani e hana mau ai i kona mau la E Makahiapo e, auhea o Sarah? Aia i ke mokulimu koliu na ka lei aloha.

            Kuu aikane i ka uanoie o Koloa, e pulu mau ana kona kino i kona mau la o ka lanakila, me ka hana i na mea apau e pono ai o keia noho ana.

            Ua puni o mano o Kalauipo iaia i ka kaaheleia mai ke komohana a ke kona, ua ike no hoi i na pana o kekahi mau wahi, koe aku no hoi kekahi laia. Aloha wale ia mau wahi. Na hoa piha me ka maikai, ka wahine heahea i na mea apau e aloha aku nona, hookahi makua o keia aina he leo ame kana aliikane no hoi ke Haupu ae nona.

            Ua haule kuu aikane i ka la 17 o Maraki, 1920, ua piha ia maua eha makahiki keia, me na mahina keu a nalo kona mau maka. Auwe no hoi e!

            Aloha wale ka haulani ana me kuu S. Palihoolani, ue pau kona oni ana; ua hoi oia me ka makua. E na hoaaloha o S. Paleihoolani mai Koloa a Hanapepe ame Waimea, ua nui kana mau hana maikai ia kakou apau, aohe o kakou makamaka e hea mai ai i ke one o Poipu, na nalo kona mau maka; auwe no hoi kakou i kuu aikane hele loa; ma o kuu aikane maikai, ke kane; ua hapa mai iaia, ua oi aku oia mamua o kakou apau loa, a kakou i ike ai, mai ka uka a ke kai; aloha wale ia mau wahi ana i hana ai.

            I ka wa o ka lanakila he hale piha i na makamaka a me na hoaaloha Paka wa pilikia; owai hoi ka mea ike wale mai. Auwe no hoi ka hana maikai a keia makuahine S. Paleihoolani, kuu aikane aloha; auhea aku nei la oe, aia paha oe i Mana e ike i ke one kani? Eia mai o bebe Sarah Pua, na'u e paa aku, a hoi mai olua me kou olioli, pela no hoi au, eia ka e pauaho mai ana oe ia kaua; auwe no hoi ko'u aloha walohia nou. Nolaila ua hoi aku la kuu aikane aloha me ka makua mana loa, Nana no i hana mai a Nana no i laew aku, e hoi ka lepo i ka lepo, ko ka olelo a ka Buke Nui.

            Ke haawi aku nei au i ka'u hoalohaloha i ka poe apau i hele mai eokumakena me ka mea aloha kuu aikane, Sarah Pleihoolani. Ke haawi pu aku nei au i ko'u mahalo no na keiki pa'ihua o ka Nupepa Kuokoa.

            O wau iho no me ka haahaa.

MRS. LIZZIE K. M. KEAWE.

________________________

 

KA HOOLALA HOOKUPU NO KE KEIKIALII O WALE

______________________________

            No ka hookupu ana aku i ke Keikialii o Wale, ke hooa mai oia ianei maloko o aueane olua pule mai keia la aku, ka hana i poonooia e ka Ahahui Kaahumanu ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei. Aole o ia ahahui wale no ke hapai ae ia hana o ka makemake o ia ahahui oia ke noi ana mai i na ahahui Hawaii e ae apau o komo pu aku a e lilo ia i hookupu na na Hawaii oiaio mai o a o o ka aina.

            Ina no ka hookoia aku o ia hana maloko o ka "Rumi Edineboro" ke Koikialii e hookipaia ae, me kela home o ka Moiwahine Emma, Kaleleonalani ma Hanaikamalama ma ke Awawa o Nuuanu, kahi o ke keikialii, ka makuakane hanauna o ke keikialii e hoea mai ana i hookipaia ai a hookupuia e ua Hawaii i ka 1889. Ma ka manawa i hookupuia ai ke Duke o Edineboro maloko o kela hale ma kela la ua lawe mai na Hawaii mai na wahi like ole mai o ka okupuni o Oahu i ka lakou mau makaua like ole a haawi me na manao maikai i ke kaikaina o ka Moi Eluene o Pelekane i make mai na huaai a i ka waiwai ano nui loa i loaa i na kanaka Hawaii oia ka ahuula. O ka mokukaua nana i lawe mai i ko keikialii, oia ke Galatea, ma ka olelo a ka poe i hiki ke hoomanao ae, ua piha ia moku i na waiwai.

            He mau umoke laau nani, na lei palaoa, na ihe ame na mea kahiko e ae a na ohana ka i haawiia aku me na manao ohohia i ke Duke opio, a me he mea la o na mea kahiko apau a na kanaka Hawaii i haawi makana ai i hiki ke malamaia aia ia mau mea apau maloko o ka hale e waiho ai o na mea kahiko no ka hoikeike ana i ko ke ao poe e makemake ana e ike o na mea kahiko o na aupuni apau ma Enolani.

            Ma kela manawa a ke Duke opio i hoea mai ai ianei i haawi ae ai oia i ka Hon. David Kalakamu, ka mea i lilo i moi mahope mai, i kekahi kupee momi waiwai nui, a ma ka oleloia oia ke kupee i kau mau ia e ka Moiwahine Liliuokalani ma kona lima ame ia mau ia ahiki i kona hora hope loa. Ua ike mau ia ia kupee mai ka inoa ke Kupee a ke "Duke o Edineboro."

 

HE PAPAAINA NUI HIHIMANU I IWILEI

_________________________________________

            Mr. Lunahooponopono, Solomon Hanohano: ---E oluolu oe i rumi no kei ohua oneki i like iho na lede ame na keonimana i hiki kino ae ma kela maina luau he la hauau no kuu moopuna i aloha nui ia, o Makaula, he mamo no ke Makolekailalani ua poka mai keia kama i keia ao malamalama, o Mr. Noa kona papa ume Kanani kona mama, ma ka la 24 o Mraki. 1919, ahiki i keia la 24 i piha ai iaia hookahi makahiki; he nui a pu'ipu'i maoli no keia keiki, oia paha ka mea i oleloia he pu'ipu'i a ka lawai'a i walua.

            Ka manao nui o keia paina luau i ke kani 'ana  o ka hora 11 malaila ae ka Rev. Albert K. Peters i hoolauna mai iwaena o na keonimana ame na lede, o ke anaina nui makolukolu. He manaoio ko'u o ka hoohiki a Aberahama imua o Iehova, ke mau nei ia ahiki i keia la 28 o Maraki, he olelo ka Iehova ia Aberahama kana kauwa elike me ke one, na hoku o ka lani. Eia hoi o Isaaka i kana olelo hoopomaikai i kana mau keiki, o kana hiapo o Esau ame la kopa, ka lilo ana o ua hoopomaikai ia Jakopa. Hoopahaohaoia aku ka makuakane ma ke leo, he leo kahea, e kipa mai ka pomaikai maluna o ka mea @@na keia la hanau e o Makaula i kauwa oe na kou Akua o Iehova o na lehulehu, i kanaka makau oe i kou Akua o Iehova, oiai ka mole o ka naauao, pela oia e hooloihi mai ai i kou mau la, a panai i kou mau makahiki imua. E hoopomaikai ia na makua, na kupuna, na ohana apau e komo pu mai i ka la hauoli o ke kamalei.

            O ka Poakolu ke la 24 o Maraki, oia i hauau ai; ua hoomau ia keia papaaina ahiki i keia la 28 o Maraki. Penei ka olelo a Iesu, o ka mea hana i kamakemake o ko'u Makua i ka lani, oia ko'u lehulehu, ua pili na mea apau; he koko Hawaii piha ua makua ame na kuku o ua kamalei nei o Iwilei (Kamakaula o Iehova).

            Eia ko puni kauoha, ohene iki a ka noe welo, lulu lima pumehana Iho la au me Hanale, me kuu aikane o Keoni Pulu, he mea oiaio na unu ia mai na ano like ole, e hewa ai ko maka i ka nui maoli no o ua meaai o keia papaaina nui hihimanu i Iwilei, ua ka poe no i hiki kino ao malaila, o lakou uo ua hoike oiaio, na ohana pouoi he 11, he $69 na ka lehulehu he $239, nui na hoolilo pela mai ka'u keiki ia'u in a hoi he oiaio kela, o ka mea oi loa ae maluna o na mea apau o ka huikaulua o ke kaona, he maluhia mai hoi kau.

            Ke hoomaikai aku nei ko kamalei nona ka la hanau ia oukou o "Makaula o Iehova," i na hele aine na keoninana i haawi i ko lakou lokomaikai, mai na ohana no apau i komo pu mai owaho, oloko ame waho ma keia paiu luau, pela ke Akua maikai kiekie loa e hoopomaikai a hoolakoia la oukou.

            Ke hoomaikai nei ka ohana apau o Mama Kanani ame Papa Noa, ame Kuku Makaula, Kuku Mrs. Lono Kaipo, e ke haawi nei lakou apau i ka mahalo i ka lehulehu apau i hiki ae malaila.

            Kaua me ka haahaa,

 

KUALEKE

_______________

ALOHA O G.M. KEONE.

_______________________

            E Mr. Lunahooponopono, Aloha oe:--- Ke ole au e kuhihewa, ua kamaaina ka Lunahooponopono i keia makua o ka pono i noho loihi ma Ewa no na makahiki lehulehu i hala ae. Ua haulele mai oia i keia ola honua ana, a niau palanehe aku la ma ke ala hoi hou ole mai ma ke ahiahi, hora elima a oi o Mar.24, 1920.

            Ua hanauia oia ma Iune 15, 1826, mai na puhaka aloha mai o Piaa (w) ame Keonehaliiokalani, kona makuakane, ma ka aina po i ke ala o ka hala me ka hinano, o ia o Puna, Hawaii.

            Ua elima iho paha makahiki o na makua Mikanelo i Hawaii nei, o ia ka hanau ana o keia makua maikai. Ma ka noonoo ana iho ua loaa ia G. M. Keone na makahiki i loaa i keia makua o ka pono a e hauoli ai ua keiki ame na moopuna no ko lakou kupuna ola loihi.

            Ma ka 1852 ua hele mai oia i Honolulu nei a ma ka 1856 au i ke kai anu o Alika, maluna o na moku i kapaia he okohola, a pakele ke ola mai poino i ka i'a nui o ka moana, a ma ka 1857, ua huli hoi i ka home me ka haoli. Ma keia makahiki, ua hoi oia a noho ma waikane, Koolau, Oahu.

            Ma ka 1867 hele i Wailuku, Maui, a komo i ke Kula kahunapule, i noho kumuia e Rev. W.P. Alekanedero. Ua noho oia ma ia kula a pau ma ka 1870. Ma keia makahiki ua hiki mai oia a noho haiolelo ma Ewa nei, a mare no hoi i ka wahine o Mileka kona onoa, a loaa na hua keiki, a ma na hua moopuna he makenawale.

            Ma ka 1874 ua hele aku oia no Anahola, Kauai, a noho hai olelo ma ia ekalesia no eono makahiki, a ma ka 1880 ua huli hoi hou no Kaiahamauleo o Ewa, ahiki iho la i ka la 24 o Maraki, 1920 hamau ka leo o G.M. Keonehaliiokalani, aole elohe hou ia. Aloha no!

            Alima makahiki me eono mahina kuu kamaaina ana iaia. I ka 1883, ma ka mahina o Novemaba, ua wae ka Ekalesia o Ewa, he ehiku kanaka maikai, i mau hoa no ka papa kahu malaina waiwai, no ka Ekalesia o Ewa, a o kekahi hoa i waeia, oia o G.M. Keone, ame eono hoa e ae. Ua hala mua he eono o keia papa ma kela aoao, a koe oia nei hookahi, a akahi no ka haule.

            Eia na ano o ka makua i hala i ka'u ike: He haipule kupaa ma ka pono. He haipule paa a malama i ka waiwai ekalesia, aole on a makemake e hoolilo wale. He hilinai oia i kona ekalesia mai ka mua a i ka hope. He hoomakaulii, ua loaa no he wahi e ku ai ka wawae, a e moe ai ke poo ma Ewa nei. He hoomanawanui, he haahaa me ke akahai.

            Owau âme kuu ohana, ke komo pu aku nei me na keiki, na moopuna, e aamo pu i na luuluu, na ehaeha, ame na kaumaha no hoi.

WM. KAMAU

_________________________________

HE HOOMAIKAI

____________

            Ke haawi aku nei ka ohana o Joseph Keohokii i ka oomaikai noi i na makamaka a me na hoaloha apau o Keohokii, a pela me ka Ahahui Kokua'a Hookuonoonoo o ua Oiwi Hawaii, ka ahahui ana i lilo ai he lala no na makahiki lehulehu i hala ame na hoahanau e pau o Kawaiahao i komo pu mai e kumakena pu me lakou iloko o ko lakou mau hora o ka luuluu a i lawe pu mai hoi i na makana pua no ka hoohiwahiwa ana iho i koua kino wailua.

 

KUU MEA ALOHA UA HAALELE MAI.

___________________________

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua a nui:---E oluolu mai hoi oe i kauwahi kaawale o ka kaua milimili, nana hoi e awila aku i ka puolo waiaka e kau ae la maluna.

            Oiai no au me ka'u mau keiki ma ka aina hookaonoono ma Puukapu Homestead, na loaa mai la he leka mai kekahi kaikamahina a'u, e ha'i mai ana he homa'ima'i ko kuu meaaloha, oia hoi o James J. Fero.

            He mau la aku mamua ua leka mai oia ia'u aole on a pilikia, he maikai no oia. Eia ka o kana leka hope ia ia'u i kana wahine nei; a kuu aku la ka luhi nolaila i ka lohe ana o ka maua lei i ka oma'iina'i o ka papa, ua hoomakaukau oia, no ke kii ana aku e hoihoi mai. Mamua o ko laua haalele ana i ka hale nei, ua loaa mai la makou i ka wahaolelo hoolele hauli o ke kaumaha, e ha'i mai ana, ua haalele mai kuu mea aloha ia'u, me na lei a maua.

            Oiai no au e waiho ana i kahi moe no ko'u oma'ima'i no, i ka lohe ana i ka pilikia o kuu meaaloha, ua like ia me kekahi haawe kaumaha i kau iho maluna o'u. Auwe kuu minamina pauole i kuu makua e.

            No laila, ua hoomakaukau koke mai ka'u lei i ko makou paiki, o ke kau'aku la no ia i ke kaa, holo no Kawaihae, a au aku i ka Moana Pakipika. Auwe kuu minamina pau ole i kuu meaaloha e!

            He mea nui au iaia, me na keiki a maua; kahi niea uuku, ua hoolawaia eia.

            I holo aku oia no ka pilikia o kona pokii kaikaina meia eia ka e waiho ana kona kino i ka aina malihini. Aue ke kuu minamina pau ole e!

            O kuu mau kaikaina poki, ka ike i kona hanu hope: auwe au e, aole au i ike i kona hanu hope.

            Ua hanauia mai oia mai ia James J. Fern Sr. ame Kaipo Fern, ma Maui, i ka mahina o Nov. la 22, 1856, nolaila ua piha iaia na makahiki he 64 o ka hanu ana i keia ea huihui a moe loa aku la.

             Ua hoohuiia maua ma ka mare i ka makahiki 1885, i ka mahina o Mei, no laila ua piha ia maua na makahiki he 35 o ka noho ana me ke aloha, aole ku o mawaena o maua.

            Ua loaa mai ko mana puhaka mai he 6 keiki, ua hla e elua, koe cha e ola nei. Hookahi keikikane ekolu kaikamahine me ka moopuna. Ua piliia e maua a me na keiki a maua na wahi apau, no ka imi ana i pono no ka noho ana aole haule ka hana i kona mau lima, a haalele mai oia ia'u. Ua pili ia e maua mai Kohala, Kukuihaele, Honokaa, Mahiki, a nee mai maua no ka aina hookuonoono, kahi ana i hoomakakau ai no maua, amena keki maua, Eia ka e kuu ana ka luhi.

            E Waimea e, i ka ua kipuupuu, aole oe e hoopulu hou ana i ka papalina o kuu meaaloha, mea ole ka loa o Keamoku i ka heleia i ka hana e kuu mealoha.

            E Kawai have uka e, ua pau kou ike ana i kuu mealoha, i ka maaloalo ma kou alanui, a peia me Kawaihae-kai.

            Aole i piha ka mahina o kona kaikaina meia ilalo, hahai aku kona kaikuaana mahope o kona meheu. Auwe ka ehaeha o kuu naau e!

            He piha oluolu oia, he mea nui ka ohana iaia, aole kunukunu. Ua hai mua ia mai. He mali flu ko kuu aloha, hookahi hora e aeia ai makou e ike i kona kino wailua. I ko ke kauka hoike ana mai aole he ma'i flu kona, aole maopopo ka ma'i nolaila ua haawiiamai ia makou ka wahine nei me kaa ohana, mai ka hora 6 o ke ahiahi Poaono ahiki i kona hoolewa ana, i ka hapalua hora ekolu o ka Lapule.

            Ua hele mai ka makua uhane e hoomaikaai iaia, i kona hora hope, a hoihoiia aku kona kino e haomoe ma ka aoao o ka wahine mua a kona kaikaina i hala mua.

            Nolaila ke haawi nei au i ko'u hoomaikai  a nui i ka poe i hele mai e ike i kuu mea aloha, ame ka lakou pua makana malunaona; ke haawi nei au i kuu hoomaikai ia Robt. Ahuna, nana i hoomaikai i kuu meaaloha ma ka lua. a me kona kokua 'ana mai ia'u Hoa'a wale au i kuu aloha e noho mai la i ka aina malihini, hoona wale ae ana i ke aloha, aole nae ia e pau.

            Ke haoki nei au i keia kanaenae aloha no kuu mea aloha hele loa, ua ke Akua e kiai mai a malama ia kakou apau.

            Owau iho no me ka luuluu,

MRS. JAMES J. FERN.

______________________________________________________________________________________________________

 

 

HE HOALOHALOHA.

_____________________

            I ka Lunahooponopono o ke Kuokoa: Ina no ka loaa o kekahi wahi kaawale o kau pepa, e oluolu oe e hookomo iho i keia hoaaloha no ko makou hoapaahana a hoaloha oiaio hoi, Iosepa Keohokii i moe aku la.

            Elike me ke ao e puhiala ana e ka makani a nalowale aku, elike me ka mahu i pua ae a nalowale aku, olike hoi me ka pua nani i mohala ae a mae iho, pela iho la no i nalohia aku ai ko makou hoapaahaua a hoaloha, Iosepa Keohokii, maiwaena aku o kakou me ka hikiwawe loa. Ua pau kona leo, ua pau hoi ka ike hou ana aku iaia e noho mai ana mai loko o kekahi o na noho o ka halepule, ua hala oia ma kana huakai hele. Loa a ua moe aku la i ka moemau loa me Niolopua.

            Aloha, aloha wale ia paahana hoomanawanui, aloha ia lima kokua ikaika o na hana pono. Ua hala oia, aka o kana mau hana maikai ke ku nei i kiahoomanao poina ole nona, no ka mea ua kukulu ae no oia i kiahoomanao nona, oia kana mau hana apau i hana ai ma keia ola honua ana.

            Me ka minamina ame ke aloha oiaio no ka mea i hala, ko komo pu aku nei ka Ekalesia o Kawaihao e u pu me @@ e Mrs. Kapuaikahikina Keohokii, ka wahine kane make i hooneleia i ka makua ame ka mea aloha me na keiki na moopuna, ha makamaka a me ua hoaloha o Keohokii. Ka makou kanaenae e hoomama mai ka Haku nona keia ola ana i ko oukou mau luuluu a pau, Nana e lawe aku i na manao kaumaha a pau, a e hoonani aku i Kona inoa, no ka mea Nona na mea apau, Nona keia ola ana, a o ke alahele a Keohokii i hele aku la o ke ala hookahi no ia a kakou e hele aku ana i kekahi la.

            Mo ka ohana o Iosepa Keohokii i hoopilihuaia na noonoo ka makua aloha nui. Na na hoahanau o ka Ekalesia o Kawaiahao, ma o ke komie In.

JAS. H. S. KALEO,

J. U. IOSEPA,

J. K. NAKILA

__________________

PIHA KA HANERI MAKAHIKI IA MRS. KAKAOLA HENELI PEELUA.

___________________

            Ma ka manawa e malamaia ai ke kulaia no ka piha ana o ke kenekulia o ka pae ana mai o na kumu mikanele mua i Hawaii nei maloko o Honolulu nei ma keia pule ae o kekahi o na makuahine Hawaii kahiko loa nona ka inoa o Mrs. Kakaola heneli Peelua a i hanauia hoi ma ka la 23 o Augate o ka 1820, kekahi e hauoli pu ana me na kaukani ma ia manawa, aohe no he wa a malama pu oia i kona kenekulia me ke kenekulia o na misionari. Oia ana kekahi o na malihini hanohano ma ka papa kuhikuhi hana iloko o na la eiwa e malamaia ana o ke lulaia kenekulia.

            Ua hanauia oia ma Kawela, Molokai, eha mahina ame 23 la mahope iho o ka pae ana mai o na kumu mikanele maKailua, hawaii, ma ka la 23 o Maraki, 1820, a ua emi hoi malalo o ka makahiki mahope iho o ka make ana o Kamehameha ka Nui. O ka mea hiki iaia ke hoomanao ae oia ka make ana o Keopuolani ma Lahaina, Maui, ma ka la 16 o Sepatemaba, 1823, i kona manawa ekolu makahiki a oi iki.

            O na makua o Mrs. Peelua oia o Maiku'i Palioweloa ame Kailaa. Ua mare oia i ke kanei ke kanakolu o kona mau makahiki, a ma ka 1902 i hala ka makeana o kana kane.

            Aohe a laua mau keiki ponoi, aka ua hookama mae i kekahi keiki kane ame kekahi kaikamahine i mau keiki ponoi na laua.ua kapaia ka inoa o ke keikikane o Heneli Peeloa, ka inoa o ke kane, a o ke kaikamahine oia o Mrs. Esthel Keliann Bishaw o ke alanui Lemon, Waikiki, a me ia e noho mai nei keia makuahine Hawaii kahiko loa i aneane e kulaia i kona kenekulia.

            Aneane e piha ia Mrs. Peeloa na makahiki hookahi haneri, mea ka kau la a hapopo kona mau maka a'i ole poina kona noonoo. Oia mau no ka ka ikaiku o kona ike me ka hiki iaia ke helu helu me ke kokua ole a na makaaniani.

            Aohe hoopaapaa ana no ko Mrs. Peelua mau makahiki. Mawaena o kekahi poe i huli pono i na makahiki o Mrs. Peelua o Rev. Sam K. Kamaiopili kekahi o ka Ahahui Eunolio Hawaii, a ua loaa na hooiaio ana e piha ana ia Mrs. Kakaola Peelua na makahiki hookahi haneri ma ka la 23 o Augate e hiki mai ana. O ke ola ia a ke Akua i oleloia e kahiko. Owai hou ae ia kahiko elike me ia?

______________________________

HAINA NANE

____________________

            Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa aloha oe: ---E oluolu mai kou ahonui kekahi wahi kowa o na kolainu o ka kaua pepa, nana hoi ia e aha'i mama ae, ma na kapakai aloha o ka aina kulaiwi o kaua: i ike mai ai hoi na keiki laeula ma neia mea he huli nane.

            Eia mai ka'u haina o ka nane a kahi ou o na pali hauliuli o na Koolau eia iho ka nane:

            Hookekee hau kaua la, ka hua i ka umauma la, ha'i ia mai?

            Owai la kuu inoa pololei? Haina: O Nuuanu ko inoa pololei. Eia iho: Hookekee hau o Nuuanu.

            Ea, loaa pono aku la paha ke kolohe ia makalei i ka laau pii on a a ka i'a ke ike nei au ke koni koni nei i ka'u makau.

            Me ka mahali i ka Lunahooponopono ame na keiki lima poahi o ka papapa'i.

                                                                                    I.K. KALAIOKONA

            Aole i loaa mai la kahi koloh, eia mai no ke hookolo malie aku la. Hahauia mai ke poo i ka laau!---L.H.

                                                                                                HAINA NANE

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua a nui loa: --E oluolu mai hoi oe in a he rumi kaawale kekahi o ka kaua hiwahiwa i ike iho hoi ke keiki kamahao o ke Kai Malino o Koua, ka mea nana e wehewehe aku i ka nane a ke keiki o ka pali kapu o Keoua.

            Aohe no keia he nane a kana mai i pahua ai ka poe naauao wehewehe nane, pehea la, maneo aku ana palia oia i ke keiki o ke Kai malino o koua ka himeni i hakuia:

            Auhea wale oe e ka moae,

            Ke lawe hele nei i kuu aloha,

            Ua lohe no au i ko leo,

            Me ka pane ana mai me ka nahenahe.

            Ea, kupono no keia himeni i ke keiki o ka pali kapu o Keoua, ka mea nana e hoomaneoneo aku i kona puuwai, a pela paha nialiu mai ka ike ia makou.

            Mahele 1. He keiki au na ka la i ha mau mai. Haina: Dala Wehewehe ana: Kii kakou i ke dala paa, a nana kakou maluna o ia dala, he keiki kii, pili no ia i ke dala, me na hoku ma na aoao e mililaniia ai kona kulana. He keiki i kapa ia Liberty, ka mea nana e hoomalamalama aku keia Jala Amerika i na wahi apau. He hanau no ke dala, mai ka hapalua, hapaha, kenikeni, hapaumi a kapalu ai he olelo mau, ki'o mai la ko dala a koe iho la ka iliili.

            Mahele 2. Piliwale la e piliwale, piliwale ka i'a o piliwale. Haina: Manu aeko. Wehewehe ana: Ma kekahi aoao o ke dala he manu aeko, pili no ia i ke dala; a he i'o no ia i ka poe ilikini ma Amerika; i na wa kahiko, ahiki i keia la, a ua mau no ka lakou hana, no ka have mai o ka puu i na i'o holoholona ahiu o ka lewa. Pau pu no hoi me ka poe Amerika ki aku la no lakou i ku manu aeko i i'a na lakou, a he ono maoli no hoi ka i'o oia holoholona, a ua pau no iloko o ia mau hana a he ono maoli no.

            Mahele 3. He kahiko no hoi oe, aohe nui ana ae. Haina: Dala no. Wehewehe ana: Kahiko no ke dala aohe oia i nui ana ae aole nae oia i liilii iho, ahiki i keia wa. I ka wa i hanaia ai ke dala i ka makahiki 1852, o ia hoi ka loli ana mai ke dala a Amerika, mai na aupuni e, a loaa ia kakou i keia la U.S. money. Ke dala paa aole no oia nui ae aole nae oia e liilii, a pela no hoi ka hapalua, hapaha, kenikeni, hapaumi, pau loa keia mau mea aole lakou i nui ae, aole liilii iho. Ke dala no keia e kuai nei i ka nupepa kuokoa, ame ua mea apau a kakou e makemake ai.

            Ka hui ana keia mau mahele ekolu e loaa ana ka haina nane. Dala.

            Ea, ku aku la paha, ka papa auwae o ke keiki o ka pali kapu o Keona. Hoounaia mai kuu nupepa.

            Owau iho no me ke aloha i na keiki pa'ihua, ame oo e Mr. Luna hooponopono.

E.K.K. KAI MALINO.

            Ua nele oe i ka nupepa makana, no ka mea ua huhewa mai la kau kiina e loaa pono ai ko hoa paio. Hooikaika hou ia mai!--L.H.

 

KA MAUA OPUU PUA ALANI UA MAE IHO NEI.

__________________________________________

            Mr. Lunahooponopono o ke Kilohana, a hiwahiwa a ka lahui, Aloha oe:--- No maua hoi kekahi wahi kaawale o kou kino lahilahi in a ia he mea oluoluia mai, a nana hoi ia e aha'i mama aku, i ike mai ai hoi ka ohana mai ka la hiki ma Kumukahi. a ka welona a ka la i ka mole o Lehua, i kela mau huaolelo e kau ae la maluna, o Miss Haliaka David K. Keoho, ua hala i ke alahele o na mea apau, no ka wa mau loa.

            Ua hanauia ka maua leialoha ma kauhou-kai, North Kona, i ka mahina o Iune, la 5, 1916 a haalele mai la ia maua na makua e kani kau mau aku nona.

            I ka mahina o 'Maraki la 7, 1920 ua piha iaia na makahiki 3 ame na mahina keu 9 o ka hanu ana i na ea o keia ola honua ana. Auwe kuu kaumaha i kuu leialoha e kuu lei mai ka nalu ha'i mai o Kaulue, e hooluulu mau mai ana ko aloha i kuu waimaka, e ninini aku ia oe, kuu lei i ka nalu owili o lLapue e holapu mai mai ana i ko aloha i kuu puuwai e uwe. Kuu lei i ke kai la'i o Mahiki e, e mahiki mau ae ana ko aloha i kuu houpo, e hoohaku'iku'i mau ana i kuu umauma.

            Kuu lei mai ke kai nehe i ka iliili e, ilihia wale au i ko aloha e, kuu lei i ka uka iuiu o Helani, kuu lei i ka nohano olu o ka uka iu ana e, kuu lei hoopoina ole ia'u. Auwe kuu aloha a kaumaha ia oe. Auwe kuu lualuu ka eha o kuu puuwai i ke aloha ia oe e!

            Ke hooki nei ka'u makapeni maanei me ka ehaeha a mokumokuahua o ka naau i ke aloha no kuu lei.

            Me ka Lunahooponopono ko'u aloha ame na keiki o kou papapa'i ko'u adieu.

            O maua no me ke kaumaha,

MR. & MRS. DAVID K KEOHO.

______________________________________

HE HOALOHALOHA

_______________________

            Mr. Luna hooponopono o ka HIwahiwa a ka Lahui, Solomon Hanohano, Aloha oe:-- E oluolu mai kou ahonui i kekahi keena o ka nunu lawe meahou, no ka puolo a ke aloha, a nana hoi ia e aha'i mama aku i ka lono ma na pae moku aloha o Hawaii ma ka la puka ma Kumukahi a ka welona a ka la i Lehua, i ike mai ai na kini lehulehu o ka ohana o ka mea i alohaia ua hala.

            Ma ka Poalua, Maraki 23, 1920, hora 4:30 p.m., i komo palauehe ae ai ka anela o ka make iloko o ka hale kino o ka mea i aloha ia Miss Kauwa Kekela, a lawe aku la i kana o ka uhane, me ka waiho ana iho i ke kino lepo me ka ohana e paiauma aku ma keia ao.

            Ua hanauia oia ma Hiwaoa, Marquesas Island, Mei 3, 18771, mai ka puhaka mai o Rev. ame Mrs. Kekela, kekahi o na misiona mua loa o ka pono i ko na aina e. He nui no lakou a ko lakou mau makua i hookipa mai ai i keia ao e ola nei, a o ka hapanui o lakou, aole i ike i ka hanu hope loa o ko lakou pokii.

            O ka mea aloha i hala aku, oia kekahi makuahine maikai no ka nohona home ana, he puuwai hoi i piha i ke aloha me ka oluolu, he mea nui iaia ka ohana me na makamaka, e kipa mai ana ma kona home.

            O Miss Kauwa Kekela he hoahanau oia no ka Ekalesia Hoolepope o Waianae, a he haumana Kula Sabati. He lala ku maikai oia iloko o ka ekalesia ana e ku ana, a he mea kokua i na mea apau a ka ekalesia e kauoha aku ana iaia e hana.

            Oiai o ka mea i halo aku, he mea i alohaia, ke komo pu nei makou na hoahanau, haumana Kula Sabati ame ua lala o ke C.E. o ka Ekalesia Hoolepope o Waianae me ka ohana, no ka auamo pu ana i na kaumaha a me na luuluu, a ke nonoi ae nei makou i ka oluolu o ka makua lani, e lawa ae i na kaumaha ame na luuluu mai ia kakou ae, no ka mea Nana no i haawi mai, a Nana no i lawe aku. E hoomaikai ia kona inoa. Ka makou pule keia ma ka inoa o ko kakou Haku o Iesu Kristo, Amene.

            E hoounaia hookahi kope o keia hoalohaloha i ka Nupepa Kuokoa, a hookahi kope i ka ohana o ka mea i hala. Me ka Lunahoopoonopono ke aloha pau ole.

            O makou iho no ma o ke komite la,

REV. S. W. KEKUEWA,

H. KAPELA,

S. KAPU,

MRS. D. KEAWEKANE,

MRS. S.W. KEKUEWA.

_______________________

HAINA NANE

__________________________

            E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha nui oe:---E oluolu mai hoi oe no'u kuawahi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui, mai Hawaii nei a hale loa aku i Niihau , i ka nane hoouluhua i ka noonoo, hele a eha ke kumu pepeiao i kau a mea o ka pakiki o ka nane a ke kae'ae'a o ka pali kapu o Keoua.

            E alu like mai kaki i keia nane hoouluhua, a i loaa ole, e nonoi aku i ka oluolu o ka Lunahooponopono, e kuailo mai. Alia hoi, e hoao ae hoi au i ka'u haina, a in a e hele ana imua, alaila, ua laki, a in a hoi mahope o ia iho la no!

            Akahi. He keiki au na ka la i hanau mai. Haina: Ua. Mai ka la mai no ka ua.

            Alua. Pili wale la e pili wale. Haina: Wela. Ina wela ka la holo oe i kahi malu e pili ai a oluolu.

            Akolu. He kahiko hoi oe, aohe nui ae. Haina: Kona. O ia mau no o kona aohe nui ae.

            I ka hoohui ana o na mahele ekolu, ka loaa no ia o ka haina ua wela kona.

            Me ka lana o ka manao e kupono ana i ka piko o ua kae'ae'a nei o ka pali kapu o Keoua.

            Me ke aloha nui i na keiki o na papa'i, ame oe e Luna hooponopono ahonui ko'u aloha hope.

JOHN K. KEOLONAHIHI.

______________________________

            Aole i ku pono mai la i ka piko, ua paewa mai la, aohe wa a kapoo ma ka puka a Kaniho. Ulaa hou ia mai kahi i pee ai o ke kolohe!___L.H.

___________________________________________________

HOOLAHA.

__________________________________

            Ua makemakeia na lala apau o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola, e hiki ae ma kahi o Manuel E. Silva, alanui Nuuanu ame Kukui, ma keia Sabati ae e hiki mai ana, Aperila 11, 1920, hora 2:30 p. m., no ka hele ana aku i ka hoolewa o (Hoahanau John Kaheleopio i haalele mai i keia ola ana.

OEO. K. KANE,

Kakauolelo ahahui Kokua ame Mana-@@@ walea o na Poola.

6395---Apr. 9.

 

KUU DEAE PAPA UA HAALELE MAI.

________________________________

            Mr. Sol. Hanohano, Aloha kaua:--- Eia hou no au ke hooluhi aku nei ia oe, i na he wahi kaawale kekahi o ka kaua hiwahiwa a ka lahui.

            Oiai au e hoomakaukau ana e holo i Honolulu no ke kii ana aku i kuu papa aloha e hoihoi mai, no ka mea, ua loaa mai ka'u leka mai kekahi o ko'u hoahanau, Roselia Kauhane, e ha'i mai ana i ka ma'i o kuu papa: mamua o ko'a haalele ana iho i ka hale nei ua loaa e mai makou i ke kelekalapa, ua hala kuu papa ma ke ala hoi ole mai.

            Auwe kuu minamina pau ole i kua papa lea ole ia makou, kaua poe keiki. E waiho ana no kuu mama I ka ma'i mahope nei. Auwe kuu papa, kuu hoa i au pu ai i ka moana Pakipika, no ku pilikia o kuu unele meia, eia ka e uhai ana oia mahope o ka meheu hookahi.

            No laila, ua nele makou i ka makuakane, hoomakua wale aku no ia ha'i Ua lilo makou i mea nui iaia, aole leo nui mai na makou ka hana apau, , aole no ko makou mare ana a hoohemahema oia, ua hoolawa oia i na mea apau i loaa iaia.

            Nolaila, ke haawi aku nei au i ka'u hoomaikai a nui i ka poe apau i hele mai i ka la o kuu papa hele loa, am ka lakou makana: Mrs. J. Fern, Mary Sibre, Mrs. K. Fern, Mr. & Mrs. G. Fern J. Fern, Mrs. Julia North, Mr. & Mrs. Kaleikau, Mr. & Mrs. (i. Fern J. Fern, Mrs. Julia North, Mr. & Mrs. Kaleikau, Mr. & Mrs. Weber, Esther Kelle, Mr. & Mrs. C. H. Rose, Mrs. L. Fern, Mr. & Mrs. N. Lincoln, Mr. & Mrs. H. Fern, Mr. & Mrs. Kaoini, Roselia Kauhane, Mr. & Mrs. Woods, Mr. & Mrs. Woods, Mr. & Mrs. W. Maby.

            O ka põe keia i loaa ia'u na kikiki na lakou ka pua hoohiwahiwa i kuu papa aloha. He nui wale aku no ka pua eia nae aole maopopo ia'u, aole hiki ke hoomaopopo, no ka mea, aole inoa maluna o ka bo-ke pua.

            Aloha kuu papa hele loa, kuu hoa i au pu ai i ke kai, eia ka e hele loa aua oia, a haalele ia makou kana poe keiki. me ko makou mama, e paiauma aku mahope nei nona.

            I ka nalo ana o kuu papa, ua au hou mai au me kuu mama, ame, ka ohana i hele pu me a'u no ka aina nei, a kuu papa i huli ai, a loaa a i ae makou i keia manawa no makou.

            Nolaila ke noi ae nei au i ka Makua Lani e haawi i na hoomaikai a nui i ka ohana, hoaaloha, i hele mai i kuu papa hele loa, a peia me Robt. Ahuna nana i hoomaikai i kuu papa ma ka lua.

            Ke hoomaikai nei au i ka poe na lakou i hapai i ka pahu o kuu papa. R. Ahuna, Mr. Kaleikau, John Kalua, II. Fern, a ua komo pu aku kana mau hunona e hapai ou i ka pahu, oia o Lui Namauu ame Agapita Tolentino. Ua puanuanu ka home, aole makua Na ke Akua e hoomaikai ia kakou apau loa.

            O makou iho no i hooneleia i ka makua me ke kaumaha,

JIMMY J. FERN, JR.,

MRS. A. K. LOUIS,

MRS. MIRIAM AGAPITO,

MISS MARY K. FERN.

___________________________

MOE ILOKO O KA MALUHIA ME KA WAIMAKA.

_______________________________________

            Ia oe e Mr. Solomon Hanohano, aloha kaua a nui loa: --- E ae oluolu mai hoi oe ia'u i kou puuwai hamama o ke ahonui. no'u hoi kekahi wahi keena kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui, a o ka ipukukui malamalama i ike mai ai o'u mau kaikamahine ame kuu papa i aloha nui ia.

            Ia'u e walea ana i ka pa aheahe mai a ka makani e kilohi ana hoi i ka wahaolelo a ka lahui, he haupu hikilele hoi ia o ka oili i ike iho ai au i kuu mama aloha, Anna Nainaoelua Lono, ua hala, ua moe aku la iloko o ka maluhia, a hoopulu iho la au i ko'u mau waimaka no ko'u ike ole ana i kona hanu hope loa, no ka mea aia au iloko o kahi paa e hiki ole ai ia'u ke hoopulu iho i ko'u mau waimaka o ke aloha makuahine i aloha nui ia.

            I kuu wa e noho pu ana me ua makuahine nei o'u o ka pono ke hele au i ka hana i ke ahiahi a hoi ai i kakahiaka nui i ka hale, a ike mai la oia ia'u: auwe, ua hoi mai la ka oe Ae, ua hoi mai la au. Auwe, ua pau ko'u lohe hou ana i kou leo i ka pane mai, a ua haalele iho oia i kuu papa i aloha nui ia e u ana i ka luuluu ame ke kaumaha, e hele hookahi e imi ka pono. Auwe, hala aku la ka hoa pili o kuu papa aloha, Peter K. Lono e hoopulu ana i ko'u mau lihilihi me ka waimaka.

            E hele mai e ka pope luhi a me ka poe kaumaha na'u oukou e hoomaha aku.

            Ua lawa aku la keia hooluhi ana i kou ahonui. Me na keiki o kou papa pa'i ko'u welina pau ole iloko o ke aloha pau ole.

            Owau iho no me ka luuluu.

WM. R. KULANAKILA.

___________________________

HAINA NANE.

__________________________

 

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, aloha nui kaua:--E oluolu hou mai ia'u no ka inoa o ke kama a kuu hoa o ka la'i a ehu,Z.P.K.K. Eia ka inoa la: Napuuhaelelua. Penei ka nane:

            1. He keiki au na ka la i hanau mai. Haina: Kalakihiola. He inoa keia no kekahi puu e ku nei iuka o Kohala Akau.

            2. Piliwale la e piliwale, piliwale ka i'a o piliwale. Haina: Pili. He inoa no keia no kekahi puu e ku kokoko loa ana me ka puu mua i i kapaia o Kalahikiola. He mau puu kaulana keia no Kohala ka aina haaheo.

            3. He kaliko no hoi oe, aohe nui ana ae. Haina: Puukohola. He inoa no keia no kekahi puu kaulana o Kohala Hema, e ku nei i kai o Kawaihae. He puu nae aole na ka honua i hanau ae a kiekie elike me na puu okoa ae, aka i lilo keia ipuu mamuli o ka makemake, o na lii kaulana o ka wa kahiko, a he puu hoi ka olelo ana, aka nae, aole oia e nui hou ae. oiai, ua make na lii na lakou e  kukulu a uui ae, a aole no hoi he poe o keia au hou o ka aina i makemake ia ano hana kaulana.

            I ka hoohui ana ae i ka inoa o keia mau pua a lilo i hookahi, loaa iho la ka inoa pololei o ke kama a ua hoa nei. Napuuhaelelua.

            Me ka mahalo a nui i ka Lunahooponopono ame na hoapaahana o kou keena.

            POHAKUOPELE

            Lihi launa ole mai la no oe i ke ao aina, ua aha'i aku la ka pupuhi, i ka i'a o Uko'a. Huli hou ia mai! ---L.H.