Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 13, 9 April 1920 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ua nono loa ka haole ana aku o ke komite o na hana hoomanao kenekulia misionari. i na ahahui @ o na limahana Kepani o na mahiko ame na Pilipino. mai ko lakou komo kino ana mai iloko o ke ka'ihuaka'i, i hoolalala e ke komite no ka Poalua ame ka Poaha o keia pule ae e hoea mai ana, no ka mea, ua hoike okoa mai kela poe, olohani, ma ka lakou ka'ihuaka'i o ka Poaono aku nei i hala, i ke kahua oiaio o na mea a lakou i makemake ai, o i no ka hoikeike ana ae i na mea pili loa aku i ko lakou pono. aole hoi no na hana i pili aku i ke kulana holomua o Hawaii nei, iloko o na makahiki he hookahi haneri i kaahope aku la.
Me na have e welo ana i ka makani, me na have liilii hoi i kakauia na huaolelo. no ka ukuia o na Kepani he 77 keneka wale no o ka la. a he 58 kenoka o ka la ko na wahine, i pulapu aku ai ka poe @. ame ka poe olohani i ka lehulehu, no ko lakou hooliloia ana he mau kauwa kuapaa, he mau hana pulapu nae a makou e manaoio nei, e no ea mai ana i ka wa e hiki hou ole ai ia lakou ke @ aku i ka lehulehu, a oki loa aku hoi i ko lakou poe ponoi iho.
Ma na mea oiaio loa i ikeia, ma na ukuhana e lono nui i na limahaoa Kepani ame na Pilipino, ke loaa nei i ka poe hooikaika i ka hana, o elima la hana o ka pule. ma kahi o ka ekolu dala ka haahaa, a pii aku, no ka la i ka pau ana o ka mahina, me ka loaa wale aku o kekahi mau mea e ae e pono a ko lakou noho ana. e laa ka hale noho wale, ka wahi ame ka lapaauia me ka uku ole.
Me kela uku kiekie e loaa nei i na limahana Keoaui ame na Pilipino, a e noho ulakolako nei, i oi aku i kekahi poe limahana, ma na hana e ae; heaha ao la ke kumu o ko lakou hoala ana i ka olohani? aole loa ia mamuli o ko lakou makemake ponoi ino. ua ike no kakou, ke ukuia nei lakou me na uku maikai loa. aka mamuli o ka puni wale i na a'o lalau a na alakai o ka hui uniona, me ka manao @ ka olohani ana o na limahana, e hiki ai i na kahiko. ke pelu iho i ko lakou mau kuli ilalo, a ae wale aku i ka mana kakauha iloko o ka hui uniona.
Ina i hookahuaia ka olohani a na Kepani ame na Pilipino maluna o na kumu kupono elike me na ima nunui a lakou e hoikeike ana ma kela ka'ihuaka'i, alaila nokeaha lakou i lawelawe ai i kekahi mau hana o ke au pekana, ma ka hoopilikia ana aku i ko lakou lahui ponoi i ike i ka hewa o ko lakou iohani ana.
I keia la, ina aole na hana hooweliweli, na hana hoomaka'uka'u. a na alakai o kela hana olohani, ua huli hoi kahiko na Kepani ame na Pilipino i ka hana mamuli o ko lakou manaoio, ua pomaikai maoli lakou. i na uku nunui e loaa mau ana i kela ame keia manawa ia lakou.
Ua hiki ole i ka lehulehu ke apono aku i na hana o ka poe olohani. ame ka hui uniona o ka Kepani ame na Pilipino, no ka mea ma kahi o ko lakou ku ana mai a nana aku i na mahiko me na manao mai-@ na lawelawe ae lakou i na hana, i like aku ke ino me na hana a na Kelemania.
Me na hoike i loaa ae i ka hui o ka poe kanuko ma Honolulu nei, a i hoopukaia ae hoi i ke akea, maloko o na nupepa olelo Beritania o keia kulanakauhale. e loa ana ia kakou keia mau mea oiaio @, i hanaia aku e na lala o ka hui uniona o na Kepani.
He Kepani no Kahuku, mahope iho o kona hoi like ana i ka hana o ka mahiko, ua nalowale honua oia. ma ke ano pohihihi loa, me ka lilo o na hoomaikai ana a kona haku hana ame na makaikiu i mea waiwai ole.
He Kepani. i hoi hou i ka hana ma ka mahiko ae nei o Waimanalo. oiai oia e hiamoe ana i ka po maloko o kona hale, i laweia aku ai oia e na lala o ka hui uniona o na Kepani, a huna ma kekahi wahi o Oahu nei, a ma ke ano ulia wale no i maopopo oi kona wahi hoopaapioia ai, ma o kona hou ana i kekahi o kona mau enemi i ka pahi, i kau a mea o ka hoonaukiuki, i na hana ku i ka lokoino ame ke aloha ole i hookauia aku maluna on a.
He elima mau Kepani o ka mahiko o Waialua, i kaa aku malalo o na mana wikani o ka hui unlona o na Kepani o WAialua, me ka pakele ana ami he eha o lakou, no ka ae ana aku aole e hoi hou i ka hana, aka o ka mea nae o lakou i paaikiki loa, ua lawelaweia aku kekahi mau hana hooweliweli maluna on a. ahiki i ke ku a hehena maoli ana o kona noonoo.
He Kepani hou iho no, no Waialua. i hoi hou i ka hana, ua puhiia kona hale i ke ahi, i ka wa e hiamoe ana i ka po. a oiai aole he kukui maloko o kona hale e a ana, ma kela po, aia he mau hoohuoi ana. he hana kela na na hoa o ka hui uniona, eia nae aole he mau ike maopopo i loaa i na makai. He nui na kepani i hoike okoa aku i ke lunanui o ka mahiko, no ko lakou hoi i ka hana, eia nae ua hele a kau ka weli ia lakou, o hookauia aku auanei na hana hoopoino maluna o lakou e na lala o ka hui uniona.
O kekahi mau hana ae la kela a ka poe olohani i lawelawe aku ai maluna o ko lakou mau hoa lahui, a oiai e lawe ana lakou i ke kii o Aberahama Linekona. ma ke poo o ka huaka'i. ma ke ano, o ka makua ia nana i haawi aku i ka noho lanakila ana i na kauwa kuapaa, ma ka moolelo o Amerika Huipuia : ua hoike maoli mai na hana hoopoino a hoopilikia a lakou i hookau aku ai maluna o ka poe i lei hou i ka hana, he hoikeike hoomaewa wale no kela o ka piha hookamani, a kakou e olelo ae ai, e hoohokaia aku na alakai hoeueu olohana, ame ka hui uniona o na Kepani ame na Pilipino e pono ai : e haawiia aku na haawina a'o maikai loa ia lakou, aole i makemakeia ka poe o kela ano e noho pu mai me kakou ma Hawaii nei.
---------------------------------------------
KAPULE HOOMANAO KENEKULIA
E hoomaka ana mai keia la. Sabati ae. a pau ma ka la 19 o keia mahina, e komo aku ana o Hawaii nei, ma ka hoomanao ana i ka piha ana o ka hookahi haneri makahiki, o ka hoea mua ana mai o na misionari i keia Paeaina. He mea ano nui loa keia ma ka moolelo o keia mau paemoku : ma o na misionari la, i weheia ae ai na ipuka o ka noho pouli ana o keia lahui kanaka, a uwiuwiki ae la ka malamalama, o na alahele, a kakou e ike maka nei i keia la, he nohona malamalama, a me ka holomua.
Ua aie nui kakou i na misionari, na lakou i waele ine i ke alanui a malaelae no kakou, a ia kakou e huli aku ai ihope, i na makahiki he hookahi haneri i hala aku la, ua pomaikai maoli kakou i ko kakou komo pu ana iloko o na hana hoomanao kenekulia ma keia pule ae.
I kulike ai me ke kuahaua a ko kakou Kiaaina, e koi ana i na kanaka a pau o Hawaii nei, o ka oi loa aku, na makaainana o keia kulanakauhale, e huliamahi ae ma na hana ka'ihuaka'i, pela hoi makou e hoeueu aku nei i na Hawaii apau, e hooko aku kakou ia leo kono, ma ka wahio iki ana i ka kakou mau hana maamau o kela ame keia la, iloko o na la i hookaawaleia ae i mau la kulaia, a e hoolilo i na hana i hookaawaleia, i mau hana e hiki ole ai la kakou ke hoopoina, a i hana pookela hoi ma ka moolelo o Hawaii nei.
Ua makemakeia ua mea apau, na ahahui, na limahana, na luna oihana ame na hakuhana, e komo pu iloko o na hana ka'ihuaka'i, a makou e koi ikaika aku nei ia kakou na Hawaii, e hoolilo kakou i kela hana i maea ano nui, no ka mea aole keia he wahi hoomanao uuku, no na mea pili hoomana wale no, aka ua pili aku ia i na kulana like ole, a i na loli like ole hoi, ma o na hooikaika ana la a na misionari.
Ua kipa mai nei ua malihini ko'iko'i mai na wahi mawaho aku nei o kakou, no ka ike kumaka ana i keia homanao kenekulia, o na mea a lakou e ike ai maanei nei, o ka lakou ia e hoihoi pu aku ana me lakou, no ko lakou mau home, a makou hoi e imi nui nei; o na mea a lakou ia e hoihoi aku ana, he mau mea wale no ia e haawi ana i na mahalo kiekie ana no Hawaii nei, ma ka lokahi like ana o na mea apau, ma na hana hoomanao kui'o, aole o ka lilo wale no i poe maikaikai.
O kakou na kupa o Hawaii nei, ia kakou i luluia mai ai na anoano o ke au malamalama, aole wale ma na mea pili uhane, aka ma na mea pu kekahi i pili i keia noho Honua ana, nolaila e lilo kakou na Hawaii, i poe hikimua loa, ma ka hoikeike ana ae i ko kakou mau manao ohohia, ma na hana apau i hookaawaieia no keia pule ae, aole hoi o ka hoolilo ia kakou me he poe malihini la, a o na malihini, ka poe na lakou e lawelawe mai i na hana hoomanao.
Ua pomaikai kakou, ua hoea mai keia hoomanao kenekulia ana i ko kakou au; he haneri makahiki okoa e kakali aku ai, mamua o ka hoea hou ana mai he hoomanao ana o keia ano; a me he mea la i ka nana aku, o keia ka hikimua o na hoomanao o keia ano naua e haawi mai i ka hapanui o kakou i na ike ano nui loa, o ke kulana o kela au kahiko ame keia au hou.
Nolaila, a hoea mai i ka hoomaka ana aku o na hana hoomanao, e hoao kakou e waiho ae i ka kakou mu hana, a e komo like aku ma ka akoakoa ana ae ma na anaina apau e malamaia ana ma na wahi like ole iloko o na la eiwa i hookaawaleia no ka hoomanao kenekulia misionari.
--------------------------------------
KE KINO O KE KUOKOA
Ma keia helu o ke Kuokoa, he hoopuka aku nei makou me na aoao ewalu, me ka hiki ole nae ia makou ke hooia aku, o kona kulana ia e oili mau aku ai i kela ame keia pule.
Ua nui na hoohalahala i hoea mai i keia keena, ma ka manawa i oili aku ai ke Kuokoa nei, me eha wale no aono ma ka pule aku nei i hala, a no ka hooko ana aku i ka makemake o na kaukani o kona poe heluhelu, ua konoia mai makou e hoopuka aku i ewalu aoao i keia pule, me ko makou ike no nae, aole i lawa ka pepa e hiki ai ke hoomauia aku kona puka ana me ia kino, i na manawa apau; he hookahi nae mea a makou e hooia aku nei, elike me ka lawa o keia keena pa'i me ka pepa i na manawa apau, pela iho la e mahuahua ai na aoao o ke Kuokoa e puka aku ai, aka i hapa mai no ka loaa ana o ka pepa. pela iho la no e emi mai ai kona kino.
Ua maopopo ia make, he like ole ka makemake o ka poe heluhelu, i na mea e hoopukaia aku ana maloko nei o ke Kuokoa. ma ka moolelo ka hialaai o kekahi poe, a ma na manao hoonaauao, ame na palapala i kakauia mai e na makemakea ka makemake o kekahi poe. nolaila i ka hapa ana mai o ka pepa ma keia keena pa'i, e oluolu no hoi ka poe heluhelu, e hoomanawanui mai, ma ke kaomi ana iho i ko lakou mau makemake. ahiki i ka wa kupono a makou e hoopuka aku ai.
Eia ke kulanakauhale aei he heiuns nui o ko na kuaaina poe, no ke komo pu ana iloko o na hoomanao kenekulia.
-------------
No ka la hookahi wale no, i noho ae ai ka shaelele a na Repubalika ma ka Poakahi nei, a hookun no ma kela ahiahi me ka nui ole o na hana.
------------
Ma keia Sabati aku, ka la 11 o Apelila nei, ahiki i ka la 19. e malamaia ai na hana hoomanao kenekulia misionari ma Honolulu nei.
-------------
Ma ke kakahiaka o ka la apopo a ma ke kakahiaka o ka la Sobati, e pau loa mai ai na hoa o ka ahabui Paeaina no keia kulanakauhale, e laukanaka ai o Honolulu nei i keia mau la.
----------
I kulike ai me ke kuahaua a ke Kiaaina, he elua mau la kulaia ma keia pule ae, o ia ka Poalua ame ka Poalima, e hoomaka ana mai ka hora 12 aku o ke awakea, ma kela mau la a elua.
------------
I kulike ai me na hoolala ana a na kepani olohani, e ka'ihuaka'i hou ana na Kepani ame na Pilipino olohani, malalo o Waialua, me ka hoikeike ana i na mea no a lakou i hoikeike ai ma Honolulu nei, ma ka pule aku la i hala.
-----------
Mawaho o Punahou ke kaihuakai me ka hoikeike i kekahi mau hiona o Hawaii nei, ma ka auwina la o keia Poalua ae, a maloko nei hoi o keia kulanakauhale ke kaihuakai me ka hol pau, ma ka auwina la o Poalua mai.
-------------
Ua hooholo ae nei ka hui o Catton Neill, e malama aku i kona mau limahana i noho loihi me ka hoomanawanui i ka hana, ma ke ano he uku hoomau ia lakou i ka wa e loaa ai i na poino.
------------
I kulike ai me ua mea i hooholoia o na ahahui Hawaii, e huhamehi ae ana kela mau ahahua apau, ma ke kaihuakai o ka auwina la o keia Poaha ae, pela hoi me na limahana o na halebana ame na bale oihana o keia kulanakauhale.
----------
Ma kahi o ke kanaono ka nui o na kaa unui i hoohiwahiwaia, e komo ae ana i loko o ke kaihuakai o keia Poaha ae, me ka huliamuahi o na hale oihana apau ame na ahahui iloko o ka hoohiwahiwa ana i na kaa e hoikeike ana i ko ano o ka lakou mau oihana pakahi.
-----------
Oiai o keia Sabati ka manawa weheia aku ai na hana hoomanao kenekulia no na misionari, ua kono akea mai ke Kahu, Rev. Akaiko Akana, i na Hawaii apau, pela me na ahahui Hawaii. e hui pu aku ma ke anaina haipule o Kawaiahao, ma keia Sabati iho.
----------------
Nui ka on a me ke kahi'ohi'o o kekahi poe kauaka oluna o na mokukaua in a kekahi mau wahi, me ka loaa pono ana aku o kekahi mua omole wiaake, iloko o ka paiki o kekahi mau haole, oiai e hono ana e kuai-maloko o kekahi o na hale inurama o keia kulanakauhale.
--------
Iloko o ua po eha' a na Ahahui Luosililo me Camoes e haawi ae ana i na hana himeni me hoohauoli maloko o ka Halekeana Bijou, e hoomaka ana mai keia po aku, e hoikeike mai ana o July Paka i na hana apau i kaulana ai oia ma Amerika, a koonei poe e ike iho ai i ko lakou pomaikai, o ka ike ana i na kalena a keia keiki Hawaii.
-----------
Mamuli o ka pahola nui o ka ma'i flu, ma Kabai ame Molokai, aole e hiki mai ana na papa himeni o Kauai ame ko Molokai, no ke komo pu ana ma ka hookuku himeni me na papa himeni o na mokupuni e ae, nolaila o na wahi wale no i hoopoino ole aku ai ka ma'i flu, o na papa himeni wale no ia e komo me ana ma ka hookuku ana i keia makahiki.
----------
Ma ka noho ana o ka halawai a ka papa o na lunakiai o ke kulanakauhale a kalana o Honolulu nei, ma ka po o ka Poalua aku la i hala, i hooholoia ae ai e huli pono aku i ke kulana o ka wai, ma ke alanui Nuuanu, mamuli o na kumu hoohalahala i loaa aku i na hoa o ka papa, no ka nui ole o ka wai, elike me na mea i ikeia ai, i ka wa i a ae ai ke ahi i ka home o L. A. Kakina.
----------------------------------
HOLO NAMOKU HAHAI TOPIDO NO HILO
Ma ke kakahiaka Poalua nei i haalele mai ai na moku bahai topido eha i ke awa o Kou no Hilo malalo o ka hoomalu ana a ke Kapena Culbertson, ke kapena o ka moku hahai topido O'Bannon, me ka lawe pu ana aku i na aliikoa ame na kanaka o kekahi mau moku e ae o na mokukaua i makemake loa e ikemakea i ka luaopele. O na moku hahai topido e ae ekolu i holo pu aku mawaho ae o ka O'Bannon oia ka Henshaw, Stansberry ame ke Tingley. o ka huina o na aliikoa he 48 a he 480 mau kanaka. Ua mauaioi ma ia la e ku aku ana kela mau moku i ke awa o Hilo ma ka hora eha a i ole elima pahu o ka auwina la.
---------------------------------
KA AHAHUI KAAHUMANU
-------
Ua makemakeia na lalo apau o keia ahahui e ukoakoa ae ma Aala Paka, I ka uwina la o ka Poaha, Aperila 15, 1920, mawaena o ka hora 1 p. m. ame 2 p. m., no ke komo pu ana i ka huaka'i hoohiwahiwa a hoomanao i ke kenekulia o na misionari i pae ai i Hawaii nei.
Ke kauoha hou ia aku nei na lala apau o hele mai i ka pule ma Kawaiahao i ka la 19 o Aperila, 1920, i ka hapalua o ka hora 10 (10:30) kakahiaka, e hoakuakoa ai ma ka pu o Kawaiahao, uo na haua hoomanao no i keia keuekulia.
Ke kauoha pu ia ahu nei nu hoahanau apau o na Mahele II, III, IV, V, VI o ka Ahahui Kaahumanu, mai Hawaii a Kauai, e noho ana ma Honolulu nei ia mau la, e komo pu mai i keia mau hoomanao ana no ke kenekulia
E hele mai na lala apau me ko lakou manaahu piha, leihulu ame ka lipine.
LAHILAHI WEBB,
Kakauolelo Ahahui Kaahumanu
HAAWIPIO OKOA IA PAAHAO MA-HUKA IAIA IHO.
-----------
Mahope iho o kona hele lanakila ana no kekahi mau pule ae nei i hala, i haawipio okoa ae ai o Z. Masa iaia iho iloko o ka lima o na makai, ma kona hoea kino ana ae no ka halewai, ma ka po o ka Poakolu nei, a na hoihoi loa ia aku oia maloko o ka halepaahao e hoopaaia ai.
Ma ka ninauia ana aku i kela Kepani paahao, iua paha ua maopopo iaia kahi i pee ai o Enepeliela Kaeha, ka lua o na paahao, o ka holo mahuka ana, oiai laua e noho haua ana ma ke kahua o ka hale ma'i o na kamalii makua se nei o ke alanui Kuakini, ua hoole loa mai oia mole he mea i maopopo iaia no kela paahao, aka oia wale iho no kana mea i maopopo.
Ma na ano apau o kela paahao ke nana aku, me he mea la, aole on a pilika iki i ka ai, a no kona hopohopo paha oia, he oi ae ka nui o na meaai e loaa ana iaia maloko o ka halepaahao, mamua o ka noho mua ma wahi nei, me ka loaa ole he hana kupono iaia.
----------------------
AHAHUI KAAHUMANU
-------------
Ke hoikeia aku nei ka lone i na lala apau o ka Ahahui Kaahumanu, e hoomaka'uka'u lakou i keia pule ae no ka wa e lohoia aku ai ke hookomo mai nei ka moku manuwa Renowa o ke Keikialii o WAle (Prince of Wales). o ia no ka la e malamaia ai ke anaina hookupu i ke Keikialii ma Hanaiakamalama, Nuunu, a e akoakoa ae na lala apau i ka hapalua o ka hora umi-kumalua, auwina la (12:30 p.m.)
E malamaia ana ka hookupu elike me ke na alii kahiko. E paa mai kela me keia i na mea i loaa iaia. a laa ua huaai, huamon, uala, niu. kalo. moa. puaa. a pela wale aku. Komo mai i ko kakou aahu piha.
Ke noi pu ia aku nei an lala apau o na Mahele II, III, IV, V, VI. o keia ahahui e komo pu mai i keia hookupu o ke Keikialii a Hooilina o Pelekane.
LAHILAHI WEBB.
Kakauolelo Ahahui Kaahumanu
----------------------
O MRS. DOWSETT KA PERESIDENA O KA HUI HOU.
------
Ma ka halawui a na Wahine o Ka Home (Housewives) o ka noho ana ma ke kakahiaka Poalua nei i kohoia ai o Mrs. J. M. Dowsett i peresidena no ia ahahui, maloko o ka hale o ka Pan Pacific i noho ai ka lakou halawai, o na luna nui e ae i koho pu ia ma ia manawa oia keia malalo nei:
Mrs. A. J. Gignoux, hope peresidena mua; Mrs. George Sherman, hope peresidena elua; Mrs. R. R. Hind, kakauolelo, a o Mrs. E. Fullard Leo ka puuku.
Ua apono ka papa alakai i ka lawe ana mai i kekahi rumi kaawale maloko o ka hale o ka Pan Pacific ma ke ano o ko lakou keenahaua kikowaena ia no ka manawa a mahope aku oia ke keenahana no ke kakaouolelo ukuia e noho mau ai no ka malama ana ia keena ma ke ano he buro no ka poe e makemake ana i ka hana me ka malama i ka papa inoa o na lala ame na kumukuai maikai no na lala o ka ahahui. Hookahi manawa e noho ai ka halawai a ka papa alakai i ka elua pule ahiki i ka holopono ana o na hana a ka ahahui. Hookahi manawa a ka ahahui e halawai ai i ka mahina.
----------------------
NA MARE
Benjamin H. Nuole ia Edith K. Wood, Aperith 1.
Roy Boner ia Mary Kawaiahao, Apr. 4
Cecil R Porter i Carrie Mahele. Apr. 4.
Ioane Pomaikai ia Elikapeka Nahoonone, apr. 4.
---------
NA HANAU
-----------
Na Joseph Kiko âme Mary Moses, he keikikane apr. 2
Na John K. Waiwaiolo ame Victoria Kailiuli, he kaikamahine, Apr 3.
Na Henry K. Daniels ame Rose K. Ah Chong, he keikikane, Apr. 3
Na Wm. L. Kahele ame Louise G. Guerrero, he keikikane, Apr. 2
Na Frank Kahala âme Mollie Lukela, he keikikane, Apr. 4.
Na Mr. âme Mrs. Simeona Akaka, he kaikamahine, Apr. 6
Na Mr. âme Mrs. Chas Keliikupakako, he keikikane Apr 6
Na Joseph Kamaka âme Sarah, he keikikane Apr 5
Na Wm. Bidderu âme Agues Kapua, he kaikamahine, Feb 3.
-------------
NA MAKE
-----
James K. Kealawaiole, ma ke alanui Campbell, Mar. 30
Mrs. Kahauaumi P. Kekoa, ma Kaimuki, 5th Ave. mar 30
Bessie Pili, ma ke Kuea Makuna, mar 30.
William P. Kahea, Jr. ma ke alanui Eha, mar 30
Kikako Mahana, ma ke alanui Halepaahao, Iwilei, Mar. 31
Alice K. W. Bittner, am ke alanui Moi mar 31.
Pahia Ke Nuuanu, make alanui Kama, mar 31.
Alex. Keliihooluhi, ma ka Home Leahi, Apr 1.
Antone Fernandez, ma ke alanuia Desha Apr 2
Joseph Keohokii, ma ke alanui Puowaiua me Moi, Apr 3.
Elizabeth Piianaia, ma ka Home Leahi Apr 4
He bebe na Franke Kahalu, ma ke alanui Pauoa, Apr 4
He bebe na Riddero, ma ka Halema'i Moiwahine, Apr. 5.
Liloa Apa, ma ka Home Leahi, Apr. 5
Arthur Nakea, ma ka Home Leahi, Apr. 5
Heleu Kapihe, ma ke alanui Peterson, apr 6
He bebe na Simeona akaka, ma ka Home Kapiolani apr 6
John Kahele, Jr. ma ke alanui, Jr. ma ke alanui o ka Mokupuni Maki, Apr 6
Chas Naone ma ke alanui Kawaiahao me Hema apr 7.
He bebe na Mr. ame Mrs. Theo Kailiuli, Apr 7.
UA OI AKU NA MAKE MAMUA O NA HANAU.
--------
Ehiku ka oi aku o na make mamua o na hanau maloko o Honolulu i ka mahina i hala; iloko o Maraki he 372 ka huina o na make a he 365 mau hanau, a he 79 mau paamare i koikeia ae i ka huro hoopaa papahelu o ka papa o'a. elike me na huahelu o ka papa ola elike me na huahelu i hoopukaia ae ne ke kakahiaka Poakahi nei e Miss M. Hester Lemon, ka luna hoopaa a kou o ka papa ola. Iloko o ka moolelo Hawaii o ka mahina o maraki ka oi ai o na make i hoikeia ae i ka papa
O ka hapanui o ka poe i make i ka mahina i hala mamuli no ia o ka ma flu-numonia. He 219 mau make i ka ma'i flu wale no, a i na ano like ole o ka ma'i numonia he 36, ua like me 255 mau ma'i i ka flu-numonia. O na make no na kumu e ae apau he 117.
No ia mau make ilk o Maraki, he 193 mau kane a 179 mau wahine. He eono mau make e ke koronero. O na make maloko o na halema'i he 115. O ka huina kanaka maloko o ke kulanakauhale e i ke me ia i keia ma ka helukanaka i hala he 80-369.
He 84 põe i make malalo o ka elima makahiki. O na Hawaii no ka oi aku o ka poe i make. Iloko o ka mahina Maraki, no na Hawaii ame na hapa Hawaii, 130: Kepani, 110: Pukiki, 41. Pake. 34; Pilipino, 20: Poko Riko, 6: Paniolo, 3; Pelekane, 1: Kelemania, I, Hukini, 1; na lahui e ae i maopopo ole, 2.
No na make, he poonohopaa ole ma look o Honolulu, he 32; no Hawaii, 4: Maui, 3; na mokupuni Pilipino, 1; a nada, 1: Penikelevania. 3.
Ua hoikeia maloko o ka hoike no ka mahina ua kumu o ka make ana elike me ia malalo nei: No ka flu, 219: numouia, 36 elua ano: no ke akepau, 31: ma'i hi. 11: i'o ulu, 7: luaiakoko, 9: heewale, 6; ma'i puuwai, 3; no na ma'i e ae, 38.
Iloko o ka mahina o Maraki o na Kepani ka oi aku o na make, he 80. o na Hawaii aku, komo pu me na hapa. Hawaii he 63, a o ua Pukiki aku ke kolu he 25, na Pake he 20. na Pilipino he 11, na Amerika 7. na lahui e ae apau he 13.
-----------------
HE MAMO KA MEIA WILSON NO KE KAPENA BLANCHARD.
------
O kekahi o na mea ano nui e pili ana i ka moolelo o ka Meia John II. Wilson. ka mana hooko o ke aupuni kulana kauhale o Honolulu iloko o keia makahiki kenekulia o 1920, he mamo pololei loa oia no ke Kapena C. Blanchard, ko kapena o ka mokukiapa Thaddeus nana i lawe mai i na kumu mikanele mua loa mai Amerika mai a i Hawaii nei iloko o ka mahina o Aperila, 1820.
Ma ka la 11 o Aperila, hookahi haneri makahiki i hala aku nei, ka hehi mua ana o na wawae o na kumu mikanele i ka lepo o Kailua, Hawaii, a he pule ma ia hope iho i hooleleia mai ai na kumu mikanele maluna o ka lepo o Honolulu mailuna mai o ka moku Thaddeus.
No ekolu manawa ko ke Kapena Blanchard kipa ana mai i Hawaii nei, a mamuli o kona ike mua ana i keia mau paemoku i maulahi ai ka lawe ana mai i na kumu mikauele. He kapena wale no o Blanchard no ka moku aole oia he kumu mikanele. Mahope mai o kela manawa ua komo pu ke Kapena Blanchard me ka malamamoku olua o kona moku ma ka lawelawe ana i kekahi oi hana make ano hui, o James Huune well ka inoa o ia malamamoku oua a na kona hoahui i lawelawe i ka hana no laua. Mahope mai ua mare oia i kekahi wahine Hawaii a noho loa ma Hawaii nei.
Ua hanau mai he kaikamahine ua la ua nona ka inoa o Harriet Blancher. I a na ka ohana o Mr. me Mrs. Reynolds he luna apuni Amerika i hoonohoia maanei i malama in kaikamahine a un hoomareia aku ia kaikamahine ia Mr. Townsend, he mea malama i ka mahiko o Reynolds no kekahi manawa a hoi aku la i Amerika. He ekolu a laua mau keiki, hookahi o lakou i mare ia Chas. B. Wilson, ka ilamuku o ke aupuni moi i manawa, o ka laua keiki oia ka Meia John H. Wilson.
Ma ka eoao hoi o Mr. Wilson o ke kupunakane o ka Meia Wilson oia ke Kapena Wilson, ke kapena e ka moku Pelekane nana i lawe ae i na kumu mikanele mai Ludana ae a i na mokupuni o Tahiti. nolaila, he moopuna ka Meia John H. Wilson na ke kapena Binnchard ma ka aoao o kona makuahine, a he moopuna no hoi oia na ke kapena Wilson ma ka aoao o ka makuakane He mau kapena moku kona mau kupu ua, a i ka moopuna hoi he kapena no ke moku aupuni Kulanakauhale a Kalaua o Honolulu.
----------------------
E HELE AE E IKE I KA NANI
-----------
No ka haawi ana aku i ko Honolulu nei poe i kekahi manawa maikai loa e lohe ai i na himeni nani, e haawi eo ana ua lala o na Ahahui Lunalilo me Camoes o Honolulu nei, he eha mau po no na hana himeni me hoohauoli, maio ko o ka Halekeaka Bijou, e hoomaka ana ma keia po Poalima, Poaono, Poakahi ame Poalua, o ia na la 9, 10, 12 ame 13 o Aperila.
He põe puukaui ale no, me na polopeka hookaui pila iwaena, o na iaia o ka Hui Lunalilo, ka poe na lakou e panee mai ana i kekahi mau himeni me na haua hoolealea he nui imua o ka lehulehu, e mihi ai ka poe e ike ole ana i kela mau hana, ke hele ole ae ma na po elua ma Hawaii nei.
Eia o Mr. July Parker i Honolulu nei i keia manawa, kela keiki Hawaii kaulana ma ua hana keaka apuni o Amerika, oia kekahi e hoikeike mai ana i kana kalena ma kela mau po; a o ka manawa mua loa a koonei poe e ike ai iaia, nolaila e hele ae i ike pono i ka nani, he ole ka lohe pepeiao.
------------
Ma ka Poakolu iho nei i holo maikaikai aku ai ka Meia Ralph ame kona ohana no ka huli Koolau aku nei, ma ke ano he mau malihini hanohano ua ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, me ka ukali pu ana aku o ka Meia Wilson ame na hoa o ka papa lunakiai ma kela huakai. Malalo o ka home o L L McCandless ma Waikaue i hookipaia ai na malihini maluna o kekahi pupaaina i hoolakoia mai e Mr. ame Mrs. McCandless.