Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 16, 16 April 1920 — Page 4

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E PAA I NA HANA O NA MAHIKO

            Ma'ia paha e lilo ana i mea hoouluhua aku ika @@@@@@ o kekahi poe kanaka Hawaii, ka heluhelu a@@ana i k@ makou manao. maluna o ka ninau olo-@@@@@@a limahana Kapani o na mahiko; in a pela, @@@@@@@ a@ ia mau noonoo ana o kela ano, no ka @@@@@@ e hiki ia makou ke alo ae, mai ke kukulu @@@ana aku i na mea oiaio imua o kakou, mamuli @@@makou manaoio ana, ke kamailio wale aku nei @@@@makou, ma na mea e loaa ai kekahi pono ame na @@@kai i kekahi heluna nui o ko kakou poe kana-@@m@k@ lakou mau ohana, e lawe ana a malama @@@ ana a keia pepa.

            @@@@@leleia aku kekahi mau kulana ano nui ilo-@@@ mahiko eono o Oahu nei e na Kepani, e @@@@@ i na uku kiekie ma kahi o ke kaukani dala @@@@@ kaukani dala o ka makahiki, mamuli o ko @@@ hui pu ana aku iloko o ka olohani ana o na @@@@ahana aniona. no ua mau kulana la, ka makou @@@@kee nei. e kaa mai ia kakou na Hawaii. ma ka @@@ana aku ma na hana o na mahiko, ma ka hana @@@pela. e hoea mai auanei i ka hookoia ana o kala @@@aui iloko o na makaainana o keia Teritore, e @@Amerika ia Hawaii nei. a e ho-Amerika i na @@@@@.

            Namuli o ka hoea ole ana mai i ka hookoia ana @@ makemake ame ka iini o ka poe olohani. ua @@popoloa. ua naaupo maoli ka haalele ana aku k@la poe Kepani nunui o ka uku mahina i na ha-@@@ ka mahiko, a ua oi aku hoi ka naaupo o na @aka@@ ka hui uniona. o ke kauoha ana i na lima-@@@@ e olohani; aka nae, e lilo ko lakou naaupo i @@@ e hoonaauaoia mai ai kakou, ua wehe hama-@@@@ ae ka ipuka, no na Hawaii e kono aku ai, a @@@@@@ i kela mau hana iloko o ko lakou mau lima.

            @a na mea i hooiaia ae e kekahi lunanui o na m@k@ a na kanaka Hawaii ame na Amerika, i hoi @@@@ e noho hana i keia manawa, he manao hoi @@@@@@ aku e ka ahahui o ka poe kanu ko, aole e @@@@@ hou@@aku ana na Kepani i olohani ma kela @@@@ ke hoi hou i ka hana ma keia mua aku.  o @@@ ka mea nana i haawi mai ia kakou i ka ike, @@@@a mai i ka wa e kau aku ai na on a mahiko @@@@@@@@@@@@@@ mahina o kakou na kanaka Ha-@@@@@@ mau limahana no na mahiko, no ka mea ua @@@@@@ ko lako@ hoomanawanui ana.  e paaniia aku e @@@@@ @ ma ka hoala mau ana i ka olohani i @@@@@@@ keia manawa.

            He mea nae na makou e huoli loa nei ka lilo ana @@@ manao alakai o ke Kukoa maluna o keia ku-@@@hana.  i mea nana e kono aku i kekahi heluna @@@@@ na kanaka Hawaii e hoi i na hana o na mahi-@@@@ keia manawa.  o ka inakou e a o aku nei, e hoi @@@@ aku a noho ma na kauhale, i haaleleia iho e @@ Kepani olohani, hoihoi aku i na ohana malaila, @@ ka ohi mai i na pomaikai i haaleleia aku e ka @@@@olohani.

            O na Hawaii e noho ana maloko nei o keia kula-@@@auhale, ka i makemake nui ia ma keia hoeueu @@@@ @@@ a noho paa ma na mahiko.  no ka mea e @@@@@ he nohona kupono ana ia lakou malaila, @@@@@ o ko lakou noho ana i iho ma keia kulana-@@@@@@@ aole wale no.  ma ka loaa ana o na uku-@@@ maikai ia lakou, aka e loaa ana he mau home @@@@ wale.  ame kekahi mau pono e ae i loaa ole ia @@@u mawaho nei.

            He mea hauoli no hoi no makou ka ike ana iho.  @@ @e heluna nui o na kanaka Hawaii ke noho ha-@@ mai nei ma ka mahiko o Kahuku. aole wale Honolulu aku nei.  aka mai na kuaaina mai o na @@kupuni mawaho aku o Oahu nei, o ka makou e @@@@@@ aku nei ia lakou.  e hoikeike i ko oukou ma-@@@ i ka hana o na mahiko, ma ka hooko ana aku i @@ mea i makemakeia mai ai oukou, e loaa no aua-@@@ na manao hoomaikai ame na manao mahalo @@@ na haku hana mai, a o ka mea oi loa aku, o ia @@ ka loaa o ka noho oluolu ana.

 

KE KENEKULIA AME KA AHA PAEAINA

            Ma ka hoomaopopo ana i na hana hoomanao ke-@@kulia misionari ame na hana o ka aha paeaina, @a huikau maoli keia mau hana i ka wa hookahi, @@ ka likoole o ka hoololiia ana mai o ka manawa @@@oho ai ka aha paeaina.  a iloko o keia pule, i mea ano waiwai nui.

            Ua kupono na hana hoomanao kenekulia i hoolalaia ua hoolilo nui ia ka manawa ma na hana apau i pili aku i ke kenekulia ; ua pono no ia.  no ka mea o kekahi kela o na hana ano nui loa.  ma ka @@ ana o keia mau paemoku, mamuli nae o kona lilo ana i hana ano nui, ua lilo iho la na hana o ka aha paeaina.  i mea hapa mai o kona waiwai ; i kao-@ua ae hoi mai ke ano mau o na aha o kela ano e malama mau ia ana maanei nei i na makahiki aku @@ i hala.

            O ka pilikia nui i hoomaopopoia aku, ia no ka hiki kupono ana e hookipaia mai na lala o ka aha paeaina.  oiai na la e kakali wale aku ana o ka hoea mai i ka manawa e noho ai o kela aha ; ke manao nei nae makou.  e lilo ana keia pilikia, i mea e loaa ai ka ike.  no na hana o keia ano o keia mua aku.

 

E MAKEE KAKOU NA HAWAII I KA NAAUAO

            Eia ka oihana hoonaauao ke hoonua nei i na palapala i kekahi poe o kakou, a i na ahahui Hawaii.  e noi aku ana i na makua meakeiki, e oouna i ka lakou mau keiki i ke kula a'o kumu, mamuli mai o ka nele maoli o na kula o kakou i keia wa i na kumukula.  he hoike ana mai hoi keia i ka iini o ka oihana hoonaauao i ko kakou poe ponoi iho.  e lilo i mau kumukula me ke kauka'i ole aku i na malihini.

            Ma ka hoomaopopo ana.  maloko o ke kula a'o kumu i keia manawa, ua hapa loa na keiki Hawaii.  o na keiki a na Kepani, na Pake, ame kakahi mau lahui e ae ka hapanui, a in a no ko lakou hookuuia mai, e lilo ana na keiki a kela mau lahui, i mau kumukula, me ke kakaikahi loa o ko kakou mau keiki e noho aku ma kela oihana.

            Eia mahea ka pilikia i hapa loa ai ko kakou mau keiki.  ma ka imi aa i na makaukau ma kela oihana?  O kekahi o na pilikia nui, aia no ia ma ka oaao o na makua.  Ua ili aku ke ko'iko'i i maluna o lakou, ka hooikika ana e hoouna i ka lakou mau keiki ma ke kula a'o kumu.  he wahi nea ano maikai ole ia kakou ke nana aku, i ke emi hope loa o ka kakou mau keiki, ma keia oihana ano nui, a o na keiki o na lahui e ae ke pii mau mai iluna.

            O kakou na kanaka Hawaii ka poe i kamaaina loa i ko kakou ano.  aia iloko o kakou na manao makee no ko kakou lahui iho.  nolaila i ka noho ana o na Hawaii ma ka oihana kumukula, e hiki pono ana ia lakou ke a'o i na keiki Hawaii.  mamuli o ia kamaaina i na ano o na keiki Hawaii; aole nae malaila wale iho la no pau ka waiwai o na kumu Hawaii, aka o lakou ka poe hiki ke hoomanawanui i ka noho ana ma na wahi kuaaina, no ka mea ua kamaaina no kakou i ka noho ana o ko kakou aina.

            Ua kupono maoli ka oihana kumukula i na kaikamahine a kakou.  in a paha i hii ole i na keikikane ke hooikaika a loaa ka makaukau ma ia oihana, mamuli o ke kauka'i i na oihana e ae.  aole ia he kumu e hoohemehema wale ai na makua i ka hoonaauao ana aku i ka lakou mau kaikamahine ma keia ike.

            O ka mea oi aku o ka pono, o na keikikane e hooikaika lakou ma ka imi ana i ka naauao ame ka ike, ma na hanalima, o keia no kekahi mea a ka oihana hoonaauao e ake nui mai nei i na keikikane @ kakou e hoi aku ma ke kula ike hanalima ; a o na kaikamahine no hoi, ma ka ike i ka oihana kumukula; ma ka olelo polole ana ae, e lilo na kakou e hoonaauao i ko kakou poe iho, a e lawe mai hoi i na oihana apau e hiki ana ia kakou ke hopu aku.  me ke kauka'i ole na na malihini e noho ae ia mau oihana.

 

KA HOIKEIKE MAUKA O PUNAHOU

            O na hana hoikeike mauka ae nei o Punahou, no na hana hoomanao kenekulia, ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala, o kekahi ia o na hana hoikeike.  i loaa ole kona lua ma na wahi e ae o ka honua nei, he hoikeike hoi,  i ku i ka nani ame ka maemae, e pono ai e haawiia aku na mahalo kiekie ana i ka poe na lakou i hoolala i kela mau hoikeike.

            Ua pomaikai maoli na malihini ame na kamaaina pu.  i ka ike ana i kekahi mau hiona.  i malihini loa ia lakou ; e haawi mai ana hoi i ka ike, no kela au e noho ana keia mau paemoku iloko o ka pouli, a i ke poha ana mai o ka malamalama o ka euanelio, a kakou e hauoli nei kona mau pomikai lehulehu i keia la.

            Aole i poho na hooikaika ana a ka poe na lakou i hoolala i kela mau hana, ame ka poe i kono kino aku iloko o na hoikeike, no ka nea,  maloko o na nupepa.  na buke nupepa, a ma na hale kiionioni apuni ke ao nei.  e hoikeikeia aku auanei na mea a lakou i hana ai, e hoopomaikaiia aku ai na mea apau ma o keia mau hana hoikeike la.

 

HE MAU HOAKAKA

            Mamuli o ka maumaua loa o na la kulaia iloko o keia pule.  e hiki ole ai i ke Kuokoa nei ke kau aku maluna o kona papoap'i, elike me ka mau, ua konoia mai makou e pa'i e i keia pepa ma ka auwina la o ka Poakolu nei. ma ia ano iho la, i hiki ole ai ke hoopukaia aku kekahi mau meahou i oili ae ma nehinei.

            No ka polole no hoi o ka manawa, ua hiki ole ke loaa ka moolelo piha piha no na hana hooikeike mauka ae nei o Punahou, ame na hana ma kekahi mau wahi e ae, a ma ka hooikaika wale no i hiki ai ia makou ke hoopuka aku i ke Kuokoa  i keia pule, me na aoao ewalu, iloko o ka pokole loa o ka manawa e hoomakaukauia ai kona mau meahou.

            Ke lana nei ko makou manao , aia a pau ae keia mau la kulaia kenekulia, e hiki ana ia makou ke hoolawa aku i na makemake apau o ko ke Kuokoa poe heluhelu.  nolaila e hoomanawanui mai no kakou.

 

Nuhou Kuwaho

 

            WASHINGTON, Apr. 13.- Ua hooleleia mai na koa marina mailuna mai o ka mokukaua Tacoma ame ko ka moku hoolako mokuluu Niagara, a ua ka'i aku no Guatemala no ka hoopakele ana i ka hale oihana o ke kanikela Amerika malaila.

 

            WASHINGTON, Apr. 13.- He bila kanawai ka i hookomoia ae i ka hale ahaolelo e hoakaka ana no ke kau ana aku i kekahi auhau o 80 pakeneka maluna o na pomaikai auhau i oi aku i mea e hiki ai ke hoolako i kekahi waihona dala no ka uku ana aku i mau uku maouahi i na kanaka i kono i ke kumu nui o ke ao.  E kauia ana ka auhau maluna o na mahele o na kuleana, a e hoomakaia ana ia ma na makahiki 1919, 1920 ame 1921.

 

            LOS ANGELES, Apr. 13.- I kulike me ka ike oiaio i loaa ae i na makai, o Andrew Huirt i hopuiu ai no kona ninaninauia aku, ua mare oia he 18 mau wahine, a he elima o lakou i nalowale, a no ia nalowale ana o ia mau wahine i hoao ai oia e lawe ponoi ae kona ola.

           

            DUBLIN, Apr. 13.- Ua kalaheaia aku e na luna nui o ka Ahahui Uniona Hanalima Ailiki ame ka Aoao o na Limahana ma ka la i nehinei i na kanaka hana apuni o Irelani e hui pu ma ka olohani laula noa i keia la.  He olohani i hoalaia ae ma ke ano e kue aku ana i ka hanaipo ia ana o na paahae Sinn Feiners.

           

            WASHINGTON, Apr. 13.- Ma ka helu kanaka o ka 1920 i hoihoiia ae no ke k@lanakauhele o Sana Lui he 770, 000, he 121-2 pakeneka ka oi hou ae i ko ka 1910.

 

            SALEM, Apr. 12.- Ua loaa mai i ke kakauolelo o ke aupuni o ka mokuaina o Oregona he kelekalapa mai ka Per@sidena mua William H. Taft mai e noi mai aua, aole e hoopaa i kona inoa maluna o ka paloka Repubalika wae moho.

 

            TOKIO, Iapana, Apr. 13.- O ka Enepera i loaa ai i ka ma'i a i hoihoiia aku ai no ka halealii ma Havana mamuli o ka ma'i, oia mau no kona ma'i elike me ka hoike mai kekhi ohu mai o ka halealii.  O ka Emepera wahine, wahi hou a ka hoike, e hoi aku ana oia no ka halealii ma Tokio ma keia Poakolu e.

 

NA MARE

 

            Robert F. Ward ia Kalei Apoi, Apr. 3.

            Frank R. Quintal ia Cornelia K. Jellings, Apr. 3.

            Ed. L. Henderson ia Jennie P. Bortfeid, Apr. 3.

            John H. Roberts ia Annie Aiona, Apr. 6.

            Dan P. Nawaaliilii ia Sarah Keliihuluole, Apr. 6.

            John Akana Awana ia Rachel Crawford, Apr. 8.

            Ed. K. Mattson ia Mary Pinehaka Kamana, Apr. 10.

            Joseph H. Christ ia Emily K. Macomber, Apr. 10.

 

NA HANAU

 

            Na Herman Akana âme Ah Moi Akau he kaikamahine, Mar. 31.

            Na John E. Cabral ame Myra Bridges, he kaikamahine, Apr. 1.

            Na Frank Lima âme Philomena Peter, he kaikamahine, Apr. 3.

            Na Sam Kipi âme Katherine K. Kaahea, he kaikamahine, Apr. 7.

            Na Willia Soloman âme Ruth Helela, he keikikane, Apr. 8.

            Na Joseph Paekukui âme Julia Kaneakala, he kaikamahine, Apr. 7.

            Na William Ting Sing ame Mary Moe, he keikikane, Apr. 9.

            Na Alfred Ah You Ahfat ame Keahi Aholo, he kaikamahine, Apr. 8.

            Na Nelson R. Robinson ame K. C. Van Gissen, he kaikamahine, Apr. 11.

            Na Ernest MeLeod âme Katherine Parratt, he kaikamahine, Apr. 12.

            Na Robt. K. Wileox ame Helen W. Wilburton, he keikikane, Apr. 12.

 

NA MAKE

 

            Thelma Kailiuli, ma ka Halema'i Moiwahine, Apr. 7.

            Chas. Naone, ma ke kihi o na alanui Kawaiahao ame Hema, Apr. 6.

            Kamakahiapo, ma ka Home Lumalilo, Apr. 7.

            Gersham W. Wainu, ma ke alanui Pauoa, Apr. 7.

            Sam Keahi, Jr., ma ke alanui Kukui, Apr. 7.

            Rachael Namauu, ma ke alanui Buckle, Apr. 8.

            Mary Helen P. Zerbe, ma ke alanui Moi, Apr. 8.

            Keaka Kekuia, ma ke alanui Kulik, Apr. 9.

            Joseph Kuahine, ma ke alanui Kulika, Apr. 9.

            Joseph Kuahine, ma ke alanui 4, Kaimuki, Pr. 9.

            Joseph P. Kaohi, ma ke alanui Nuuanu, Apr. 11.

            Papaiki, ma ka Home Lunalilo, Apr. 13.

 

Nuhou Kuloko

 

            Ma keia awakea, he paina luau nui ke haawiia ana ma Waikiki a ua hoopukaia mai kekahi mau palapala kono no na hoaui o ia papa aina.

 

            Nua ka ai o ke Keikialii o Wale i na lei ilima ame poni moi i hooleiia ak@e ke Senatoa John C. Lane ma kona manawa i lele mai ai a kau iluna o kauwapo ma ke kakahiaku Poalua nei.

 

            He mau Rukini ka i hoea ae i ka balema'i o na poino ulia ma ke ahiahi Sabati iho nei me na poo o laua a elua ua hele a melu mamuli o ko laua hoike ana i na ai a ka u'i me na puupuu lima.

 

            He mau kaukani o na kanaka o na lahui like ole i akoakoa aku ma Kapunahou mmo ka makaikai ana i na hana hoikeike o kela au kahiko o Hawaii nei ma ka manawa i pae mua mai ai na kumu mikanele i Hawaii nei, ma ka auwina la Poalua nei, hora 2:30 p. m.

 

            Paa mau na halawai kukahiaka o na la apau i na lala apau o ka Aha Paeaina maloko o Kawai.  @o, a he mau anaiana piha hauoli loa ka i malamaia me ka nui o na manao ohohia no ka hana a ka Haku.

 

            Ma ke kakahiaka Poakolu nei i haalele wai ai ka mokukaua Renown o ke Keikialii o Wale i ke awa o Honolulu a holo aku la no na panalaau o Pelekane ma ke Hema, a e hoi hou mai ana ka oia ma keia alahele like iloko o ka mahina o Sepatemaba e hiki mai ana.

 

            Ua pii hou ae ke kumukuai o ke kopaa keokeo i hoomaemaeia i ka 18 keneka o ka paona, o ka pii aku la no paha nuanei ia a ka 20 keneka o ka paona.  Auwe ka pilikin e!  O na hana hoopilikia keia a ke kaua i hala.

 

            Ma ka aoao o ke Keikialii ame ke Kamaliiwahine Kalanianaole he kookoo koa me ke gula ma ke poo ka i haawiia aku e ke Senatoa Charles Chillingworth i ke Keikialii o Wale, iloko o na minuke ekolu i aeia mai no ka hookupu ana aku.

 

            Ua oi aku mamua o ka 1200 mau kanaka o na lahui like ole i akoakoa aku ma ka papa ahaaina nui i haawiia maloko o ka halekoa ma ke awakea o ka Poakahi nei, a he mau haiolelo kekahi i haawi pu ia malaila ma ia manawa.

 

KUU KANE ALOHA.  BEN P. MANOANOA, UA HALA.

 

            E Mr. Lunahooponopono @ ka Nupepa Kuokoa, Aloha kaua: E oluolu mai kou ahonui e hookomo iho ma kahi kaawale o ka kaua elele aha ilono apuni keia paeaina, i ka u wahi puolo waimaka o ke kaumaha no kuu kane heleloa, i ike mai ai ka ohana ame na makamaka e noho ana mai kala puka mai ma Kumukahi a ka welona a ka la i Lehua .

            Auwe ka luuluu âme kuu kaumaha i kuu hoapili he kaue!  Ke au hele ae nei ka manao e ake ana e ike lihi aku iaia; auwe kuu ehaeha ke hoomanao ae i kana mau hana.

            E ka uanoehalii o Waiehu nei e, aole oe e hoopulu hou ana iaia; ke kai nehe mai o Maluhia i ka iliili, aole e hoopa hou ana kou hunahunakai maluna o kuu kane aloha.

            Auwe kuu hoomanao poina ole i kuu kane, i kahi a maua e pili ai.  Kuu kaue mai ka i'a noho mai i ka laepohaku o Nakohola e, aloha wale ia kula panoa lau kanuka ole a maua e noho ai, i ahona i ka hone mai o ke kae i ka aeone.

            He kanaka oluolu ma ka launa ana he heahea, hookipa i ka lehulehu a he piha lokomaikai.  He hoomauawanui i ke ano o ka noho hune ana.  Auwa, he mea e, ka ehaeha o ka naau ke hoomanao ne.

            Ua pau, ua pau kana hana ma keia ao, ua kuu ka luhi, ua pau kuu loho ana i kona leo; aka, aohe e hiki ke alo ae, a no ka mea, ua kii mai la ka makua i kana o ka uhane, a e hoi aku no ke kino i ka lepo.  Auwe, alohoa ino!

            Na ka makuahine o maua i hele mai a noho i keia aina malihini mahope mai maua, eia ka e haalele mai ana oia ia'u i kona hoapili.

            Ua hanauia kuu aloha ma Puna, Hawaii, i ka makahiki 1856, a ua piha iaia na makahiki he 64 o kona hanu ana i na ea hu'ihu'i o keia ola ana.

            Ua hoohuiia maua ma ka berita maemae o ka mare i ka makahiki 1907.  He kauwa hooko pono oia i ka ke Akua kauoha.

            Ua pauaho mai oia i keia ola ana i ka la 17 o Feberuari, hora 5 p. m., ua malamaia kona anaian haipule ma ko maua hone nei.

            Nolaila ke haawi aku nei au i ko'u hoonaikai i kuu mau hoahanau ma ke kino i ke komo pu ana mai me a'u e ku kiai i ka'u mea aloha a ao ia po, a pela i kuu haanaumua Mrs. K. Lindsay, i ka lawe ana aku i na koikoi e pili ana i kona Kaikunane i haalele mai iaia ame a'u pu.  Na ke akua e hoopomaikai ia kakou apau loa.

            Me na keiki oniu hua mekala ka welina pau ole.

            Owau iho no me ka luuluu, no kuu kane hele loa,

            MRS. KAUHAI B. P. MANOANOA.  Waiehu, Maui, Apr. 7, 1920.

 

KA HAIOLELO A MR. EATON IMUA O NA KELA O KA MOKUKAUA.

 

            Imua o na kanaka oluna mai o na m@kukaua e ku nei ma ke awa ame na makaainana he nui o Honolulu i akoakoa ne ma kekahi auaina haipule hoomanao no ke keuekulia@ na misionari Hawaii maloko o ke kahua o ka Hale Mana Hooko ma ka auwina la Sabati nei i haiolelo mai ai ke Kauka Edward D. Eaton, ke kumukula o ke kula kiekie Beloit maluna o ke kumuhana "Ke kapena ame ka mea e hooko ana."

            Ua hoakaka mai oia i kekahi mea ano mui e pili ana ia Kamehameha ka Nui, ka Napoliona o ka Pakipika, kana i hana ai he kenekulia i hala, kona ano ame kona haawi ana mai i ka ae i na kumu mikanele e a'oia ka pono Kristiano i na kanaka o keia mau mokupuni, ma kumu mikanele mua i pae mai ai ma na kapakai o Kailua, Hawaii, a i laweia mai ai e ka moku kiapa "Thaddeus."  Ua kamailio nui mai oia maluna o ka mea e pili ana i ka Manaolo ma ke ano ole ka mea nui o pono ai nu hana a pau e lawelaweia ana.  O na kapena a mau hookele aupuni ko'iko'i maloko o ka moolelo, mai ia Keoki Wakinekona mai ahiki ia Rusavela, ua alakaiia ka lakou mau hana e ka manaoio ae ka hoopono.

            He uuku loa na hana i ikeia ma ka papa kuhikuhi hana o ia auwina la, eia nae, ua lawelaweia me ka holopono a i ka manawa kupono, malaila ae ka Bana Hawaii me kana mea kaui no ka hoonanea ana i ka lehulehu, o ka mea ano nui a hoohauole loa i ka noonoo oia na leo mele i meleia mai e na kaikamahine o ke kula kaikamahine o Kawaiahoa, ke kula i kukuluia e na kumu kikanele no ka hoonaauao ana i na kkaikamahine Hawaii.  Ma na himeni i meleia mai ma ia auwina la he ku i ka nani, e hoike ana i ka lilo o ka ike himeni i mea hanohano no ka lahui Hawaii.

            Malalo o ka Rev. albert W. Palmer, ke kahu o ka Ekaleia o Kaukeano, ka hoomalu ana i ke anaina, a nana i hoolauna mai i ke Kauka Eaton ame kekahi poe e iho i komo pu ma na hana o ka papa kuhikuhi hana imua o ke anaina.

 

E NOIIIA ANA KE KUMU I PAU AI KA HALE O KAKINA I KE AHI.

 

            He halawai hui a an komile wai, makai ame kiaaiahi a aka papa lunakiai ke malamaia ana maloko o ka rumi halawai a ka papa ma ka hora 4 o keia auwaina la no ka ninaninau me ka noii pono ana i ke kumu o ke ahi i a ae ai a i hoolilo ai hoi i ka halenoho o Lorriu A. Thurston i puuleha ma ke ahiahi o ka Poakahi i hala ma ke Awawa o Nuuanu.

            Ua makemakeia na mea apau i ikemaka i ka hoomaka ana ae o ke ahi e a ame ka hoea ena aku o na kaawai ma kahi o ka hale pauahi, no ka hoike ana aku i ka lakou mau mea apau i ike ai i na komile.

            Ma na kumu hoohalahala a ka oihana kinaiahi no ke kumu o ka pau ana o kela hale i ke ahi a i hiki ole ai hoi ia oihana ke hoopio koke i ke ahi, mamuli mai ka ia o ka uuku o ka wai moloko o na paipuwai.  ame ka hiki ole ana i kekahi o na kiwai nui ke hoohanaia.  Ua hooie o W. A. Wall, ka lunahoohana o ka oihana wai i ka oiaio o keia mau kumu hoohalahala ma ka aoao o ka iohana kunaiahi, ma kana olelo he nui ka wai e hiki ai e hoohanaia o ke kinai ana i ke ahi, o ka mea nae i ikeia ola ka pau ana o kela hale i ke ahi.

            Ma ka Poakahi nei e waiho ae ai ka Luna Kinaiahi Nui Thurston i kana hoike i ka papa no na hale i pau i ke ohi, eia nae.  me he mea la ua kaohiia ia hoike ana oo ka halawai a na komite o keia la.

 

MRS. MARY PINEHAKA NAIHE UA HALA.

 

            Mr. solomon Hanohano Aloha oe:  E olulu kou ahonui e hookomo iho i ke poomamao e kau ae la maluna.

            Uahaalele mai i kela ola ana ko makou aunty aloha ia makou na keiki e noho makua ole aku nei mahope, a h@alele iho la no hoi i kaua kaue aloha e noho u aku nona; ua wehe i ka pili hookoo oloko, ua manawaino wai ia makou, e ike mai ai na kini makamaka m@ na hoaloha, o ku makuahine!

            Aloha, aloha wale kuu aunty hele loa.  Ua pau ko makou ike hou ana i kou helehelena, ua nalo no ka wa mau loa.

            Ua hala mua kona mau mukua ma kela ao ma o, ame kona mau hanaumua, a haule iho la hookahi wahi pokii e noho mai la i ka luhiehu  o ke kaona o Honolulu, o ia o Mrs. Ane Lawelawe, kuuaunty i ka Ua Kukalahale, aole oe e ike hou ana, i kou hanaumua i halo aku la, oiai ua kaawale oe mai ia makou aku.

            E Puna painaala i ka hala, ke onehanau o kuu aunty, aole oia e ike hou ana i kou hiona nani.  E Hilo Hanakahi, aole e ike hou kuu aunty i na luhiehu o ke kaona.

            O ko makou aunty, he makamaka nui oia, e ike ana oia i ka poe apau e kipa aku ana i kona home.

            He makuahine lokomaikai kuu aunty heleloa a hele aku la oe, haalele iho la oe ia makou e noho makua ole aku mahope nei; me a'u poe moopuna.  aole hoi o ko makou noho i Oapaaloa nei, manao ae o oe ka makuahine ma Ilaa.  Ua pau, ua nalo no  ka wa mau loa.

            Ke hooki nei keia makapeni; me @@ e ka Lunahooponopono ko'u hoomaikai nui.  O makou iho no me ka ohana.

                        MRS. MARAEA KELA. 

Papaaloa, Apr. 6, 1920.

 

O IOSEPA KEOHOKII POKA UA KAHEAIA MAI.

 

            I ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, aloha nui oe:  Iua no kou ahonui mai e oluolu hoi oe e hookamo iho ma kekahi wahi kaawale o kau nupepa no ka makoumea aloha i haalele mai ia makou e kaniaa ma aku nona i ka po ame ke ao, e huli ae ana ka hoi aole e loaa; ua hele kohana aku la ma ke ala hoi ole mai, a ahu iho la i ka ukana nui mahope nei he waimaka.

            Ke nono nei makou ka ohana me ka minamina nui nona, ke aloha pau ole, ame ke kukia mau ana, no ka mea, he makuakane oia i piha i ka aloha i ka ohana, na makamaka ame na hoaloha, a i na mea no a pau ana i launa aku ai.  He makuakane oluolu, he lokomaikai, he heahea a he lehylehy ae kekahi mau ano maikai on a, a no ia mau ano maikai a pau ua lilo i makia paa i ka puuwai o hiki ole ai e hoopoina ia.

            He hoahanau kahiko oia no Kawaiahao, he kumu papa Kula Sabati, a i kona manawa e ikaika ana he hana haule ole iaia ka hele ana i na halawai haipule ma na kauhale.  Ua hoohoahanau mua ia oia ma Kona Akau mamua o kona nee ana mai no Honolulu, a ma ka aoao hoomana ana i ku ai mai kinohi wai o kona lilo ana i hoahanau ma ia aoao no oia o ke ku ana a moe aku la.

            Ua hanauia oia ma Honalo, Kona Akau, Hawaii, i ka 1856, mai ka puhaka mai o kona luaui makuahine Kamahana, a o Poka kona lua@i makuakane.  He elima ko lakou nui i hanauia mai, a ua make aku he eha o lakou a koe hookahi mae oia.

            Ua lehulehu na @ana i lawelaweia eia, ua noho makai oia ma Lahaina no

kekahi manawa, a i kona nee ana mai no Honolulu nei he mau hanalime ike lehulehu kai lawelaweia eia.  He kanaka akamai loa oia i ke kukulu hale pohaku, a pela hoi me ka hoomoe ana i na paipuwai lawe meaino a nana i hana kekahi mau luapao lehulehu e waiho nei ma kekahi mau alanui o keia kulanakauhale, he mau kiahoomanao nona no na kau a kau.

            O kaua wahine mua oia o Mrs. Kaili, a ua make aku oia me ka lona ole o kekahi hua.  I ka 1888-9 ua mare hou oia me.  Nahea, a ua make aku ia wahino me ka loaa ole no o ka laua keiki.  I ka 1919 i hoohui ia ae ai maua ma ka berita maemae o ka mare, he makahiki hookahi wale no ko maua noho aloha ana a ha@ele mai la oia ia'u.  He kanaka piha ma'i oia no kekahi mau mahina loihi i hala, eia nae aole hoi ola i make mamuli o ia ma'i, aka man@@@o kekahi ulia i loaa iaia i haalele mai @i ola ia'u. 

            E haawi aku ana makou i ka hoomaikai i na @ea apa u i h@@ @@ mai i ka lakou mau makana pua, a i auamo pu i ua ehaeha me makou iloko o na hora o ka luuluu.

            Na makou na ka ohana i hooluuluuia,

                                    MRS. K. KEOHOKII,

                                    SAM KEOHOKII,

                                    MRS. KONG CHONG,

                                                            Me ka Ohana.

 

MAIKAI KE KAIP@ O KAHUKU, KE PII NEI

 

            Auhea wale apa oe e Mr. Lunahooponopono: Ka mea maikai, ua hiki mai, eia i ka aina lewa iluna, ua keiki o ke kulanakauhale na lakou i hoau mua i ka nani haliilii o ka aina aala limu lipoa, honi i ka ihu o ka malihini a hene iho la ka aka o ke Koolauwahine.

            Eia pu me ko Kauai mai, ua piha kanaka maoli ame ka lakou mae wahine pu mai, akahi no a hookoia na hoolaha nopepa e nehono ai ka pua o Kaukiuki o ka @onna, ka paku'i pakeneka mawaho ae o kou ukuhana la $2.50 o ke dala hookahi nou ka uku la he $3.45 o ka la@ poha pono ka ini pakeke.

            Eia aku o Kona Hena, a pii mai ka Mr. ame Mrs. Napoopoo, a p@ mai, hamama o Kahuku nou.

            Eiwa na make o Laie, ekolu i ka ma'i flu, elua hookuli i ke kauoha a ke kauka e malama i ke anu; hookuhi i wanana moa ia e ke kauka he make wale no; hookahi ma'i loihi, @ @e@e, I make elemakule loa o 89 makahiki, o Mr. Keanu Kalalahua ke kupa kamauina o na oihuihu olaelae pa@ o Kaeilalo o S. Kona, Hawaii, he kup@ kamaaina oia mau ehupuaa, hapa mokupuni i kaiehu mua ia aku la e ka ma'i flu i naue e aku la mamua o ia @lanui hookahi.

 

            He lono ka i hoikeia mai i keia keona e noho ana ka halawai a ka Ahahui Kokua a Manawale'a o na Poola ma keia Poakahi ae, Aperila 19, hora 7:30 p. m., a o ua lala kahiko i hoi ole ae iloko o ia ahahui o lakou ka poe i makemakeia e hiki ae ma ia halawai, ka poe e makemake ana, e komo ae ia ahahui, no ka mea he mau halawai wale no ka koe o ka pau no ia o k@ manawa emi mai o ka auhau.

 

            O kekahi o na wahine Hawaii kahiko loa, na hele a kolopupu i nei manawa, iai ma Kauai, nona ka inoa o Kolo Kapu, a nona hoi na inakahiki i nei manawa he 119, a ke noho mai la me ke ola maikai, ua hapopo mai nae na maka, me kana mau moopuna kualua.  O ke ola paha ia la i upuia e na Hawaii i kela au.

 

            K@ hoomakaia mai nei ka eli ana i ke kahua o ka hale aupuni federala a e hala ana no kekahi manawa mamao mamua o ka ikeia ana aku o na laau e haualaoa mai ana i ka lewa.