Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 17, 23 April 1920 — Page 3

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            KUU PAPA, REV. G. K. Waiau, UA HALA.

            Mr. Solomon Hanohano, welina kaua: Oluolu oe i wahi rumi kaawale no kahi hulu makua o’u i koe i haalele mai la’a e noho keiki makua ole iloko o keia ula ana.

            Ma ke ahiahi o ka Poakolu, Aperila 7. 1920, I hala aku la, I pauaho mai ai o Rev. G. K. Waiau, i keia ola ana ma ka home o kana kaikamahine Mrs. Carrie Keopuhiwa, ma Pauoa.  Loa’a mai ia’u ka leka oiai au ma Kauai ma ka Poakolu no kona nawaliwali, a hoolalelale koke iho la no, no ka au ana aku i k moana e ike i kau wahi maku i koe.  Kelepona i ka Mauna Loa oiai @ia ma Waimea no kona holo ho Honolulu i ka Poaha, o ku pane i loaa mai aole, a oini aole he moku haalele ia Kauai iloko o keia mau la no Honolulu, ua ka ua ia ko'u haalele ana ia Kauai a Poaono, a i ko'u hoea ana mai a hoea i ka home, huli iho la ia papa me ka niuau pu ana, oia ka ua hele e iho la no kana huakai loa i ke Komohana, ke @lahele hoi e moeloii ana, aohe piina, aohe ihona, aohe hoi he hoihope ana.

            Oiai ka ma'i flu e na'i ana i ka paeaina aloha o Hawii nei iloko o neia mau mahina i hala akua la, e hahao ana @@@i i ka poe apau e loaa pono aku ana iaia iloko o ka opu ana ole o ka honua, a e hookoe iho ana hoi i ka poo apau e loaa lihi aku ana iaia, ua kauleo mai la no au i ka papa o makou e makaala ke ano o ka noho ana no ka mea he kupaianaha ke ano o ke kipa ana mai o aeia anoano o ka make, iloko o ke kino @ ke kanaka.  Eia nae iloko no o ia noho ana me ka makaala ua kipa mai la no ka ma'i, a malalo o ka malama ana a ke kauka ua papa loa in ka ai, koe ka wai.

            Nawai no e ole ka nawaliwali o ke ola kino, in a o ka ai iho la ia a ke kauka i manao ai e loaa ke ola.  Keu no @@i o ka loaa wahi ai aku iloko o ka waihona ai o ke kanaka, o ka mea no ia e ikaika ai.  Ma ka Poalua, Aperila 6, o ka la no ia i lekaia mai ai ia'u no on a nawaliwali, ua ano oluolu ae la oia, he ano oluolu ana no nae i nele i ka ikaika hiki ke malama pono i ke kino o ke kanaka.  me ia ano oluolu, na hele aku la oia no ke taona no ka hooholo ana.  Eia ka o kona hehi hope loa ana ia i na alanui o ke kaona ame ka uka liko lehua o Pauoa.

            I kona hoe aua ma ka home ma ka home ma ia ahiahi ua loaa hou iho la oia me a ikaika loa a iloko o ke kow o iwakalua kumamaha hora wale no mahope mai o ia la, ua pauaho mai la oia i keia ola ana.  Ke nana ae no hoi i ke ano o ka malama ana a ke kauka, he nui ka la pawale.  He numouia no ka hoi ka ma'i o ka papa, hunaele Ioa ia iho la, aole i hoikeia i ka ohana, in a la hoi, aole loa oia i ae ia e hele i kela la.  Aole waiho iho la ka ha'i ana mai ke ano o ka ma'i a haalele ka uhane ka mea ola i ke kino, o ka wa iho la ia e ha'i mai ai he numonia ka ma'i.  Nui ka lapuwale.

            O ko makou wahi papa wale iho la @@ ia i koe, a i kona haalele ana mai ia makou, ua waiho iho la oia ia'u ame ko'u mau pokii hanauna e noho makua @@e, pela pu no hoi me ka ohana e noho nei ma kela ame keia pe'a o Hawaii nei.  Ua pau iho la kou ike hou an i ka pkii e George Waiau Mahikoa, aole @@a e hehi hou ana i ke ono holu o Kalihiwai aole oia e lohe hou i ka uina mai o ka wai o Namolokama, oiai oia e @@h@ ana ma ke ano ke komito no ia ekalesia kahu ole o Hanalei, aole hoi e @ulu hou kona ili i ka ua Paupili o Lihue, aole hoi oia e maalo hou ae ana me @a makamaka ana o ka noho makamaka ana ma Kauai nei.  Ia Kahalepuna ma @@i o Pauoa, ua hala aku la o Rev. G. K. Waiau, ka peresidena o ke Kalapu Demokalaka o ka mahele koho o Pauoa, aole oia e hooholo hou ana, aole hoi e @@a hou ana me oukou ma na mea e @@@@ ai o ke kalaua o oukou.

            Ia @@ele Lazaro, Kuoha, Puunoni ame Kekino ma, aole oia e hoea hou aku ana @@@ na kaiaulu aloha o no Kona.  Aole @@a e maalo hou ana ma na kula wao@@hele o Hookena, Kauhako, Waiea me Kealia, aole hoi e noho hou ia e ka @@@@ o ka ulu alani ame ka ulu kope o Ka@@ana.  Hookena uka.  Aole no hoi i @@ hale heahea o Honokua, Papa, Mi@@@.  Hoopuloa, Honaunau, Napoopoo, K@aahou, Holualoa, Kohanaiki a i ka uka Alanapo o Keei.

            Aole oia e auau hou ana i ka wai hu'i @@@ o Puhau, aole hoi e malu hou i a ola ana a ka lau o ka niu.  Aole oia @anaalo hou ana ma na kapakai aloha @ Hookena a e ha'o ana paha o Moku@ali ia papa Kelekoma.  Ua pau iho la @@uaa hele pili ana i ka lae o Alaihi e @@ei ana ia Kalahiki.  Pau iho la kona @ea ana nia na ko'a lawai'a ahi ame apelu o Hookena.  Aloha no ke ko'a lawai'a opelu e nana ana ia Home Kama@@@@ o kuu mama i haalele mua mai @@.  kahi hoi a kona mau @aikunane @ noho nei o J. K. Kaupu me Edward K. Kaupu o Kalahiki.  Pau iao la ka @@@e ana a huahuai manini ma na ka @@kai o Hookena.

            Na ka Makua i hala Rev. Lono i po@@ ia G. K. Waiau i kahunapule, a me ia kulana Levi no oia i uoho iho la e hana ana i ka hana a ka Haku aloha ana i koho ai ma kela ame keia wahi @ makemakeia ana a pauaho wale mai @a.  Ua pau iho la kona hele pu ana me Poepoe, Kamaiopili, Kellett, Kaleo ame Poai maloke o na paia aloha o Kaumakapili, a ua pau iho la no hoi kona kakoo ana i na hana o ka mahele o Pauoa.

            Ma Honolulu no i waihoia ai kona kino, a ma ka mahina paha o Iulai, a i ole, Augate, ma ka hooponopono ana a H. H. Williams, e hue hou ia ai kona pahu no ka hoihoi ana i knoa mau iwi a waiho maloko o ka hale ilina o kona papa, mama, kaikuahine ame kaikunane i haalele mua mai iaia, ma ka pailina o ka Ekalesia o Pukaana, ma Hookena, Hawaii.

            Owau iho no me ka ehaeha,

            HENRY HANAUKAMA WAIAU.

            Lihue, Kauai, Aperila 20, 1920.

HALAWAI ME KEKAHI MAU ULIA POINO.

 

            Ma ka Poaono ame ka la Sabati aku nei i hala, i loaa ae ai he mau ulia poino i kekahi poe, o kahi nae o ka laki, aole i kukonukonu loa ia mau poino e hiki hou ole ai i ka poe, i halawai me na ulia ke loaa ka oluolu maikai.

            I kulike ai me na mea i hoikeia ae e kekahi o na makai, ma ka hora umi o ka po Poaono, i hooku'iia aku ai he kaa otomobile, e kekahi o na kaa otomobile o ka oihana kea ma Moanalua ae nei, a nui na poino i loaa i ke kaa i hooku'iia aku.

            Ma ka olelo a ka mea nana e hookele ana i ke kaa otomobile, i hooku'iia aku, o Ha Chin, e halo mai ana oia no Honolulu nei ma kona aoao akau o ke alanui, a e holo mai ana hoi ke kaa o ka oihana koa, mai Honolulu ae nei, ma ia aoao hookahi no, ka aoao pololei ole hoi o kona kaa e holo ai.  I ka halawai ana o na kaa a elua i kahi hookahi, ua hooku'i ae la, me ka lohe ana aku o ke kiakaa o ke kaa'i poino, i ka olelo ana mai o ke kiakaa o ke kaa o na koa, aole he hoike e hiki ai i ka mea nona ke kaa poino ke hooili mai i na ahewa ana maluna on a.

            Ma ka hora umi hoi o ke kakahiaka o kela Poaono no, i halawai ae ai o Fred Raymond me ka pauku hao maluna o kona wawae.

            He mea hana kela Hawaii ma ke ka kia ana i ka pou, a ma kekahi ano i maopopo ole, ua haule mai la ka pauku hao a pa ma kona wawae, me ka nui o ka pilikia i loaa iaia.

            Ma ia la no, i ka manawa o kekahi kaa otomobile e holo ana ma ke alanui Lisbon, e hookeleia ana e Johnny Fernandez, ua holo ae la kekahi Kepani mamua pono o kahi o kona kaa e holo aku ana, a hooku'iia aku la oia e ka otomobile a hina ilalo eia nae, ua pomaikai loa oia mamuli o ke kau ole ana aku o kekahi poino maluna on a.

            Ma ka la Sabati mai hoi, oiai kekahi haole koa e kau ana mawaho o ke kaa uwila e holo ana nowaho o Kaikiki, i ka hoea ana o ke kaa uwila mawaho ae nei o Pawaa, ua hoea mai la kekahi kaa miwaho mai o Waikiki, a oiai na kaa a elua e holo like ana i ka manawa hookahi, ua hooku'i aku la kela haole koa i ka pou owaho loa o ke kaa okoa aku, nui o ka eha ma kona poo, ma kela wahi hoi i hooku'i aku ai.

            No ka haawi ana i kela koa i na lapaau ana, iloko o ka wa pono loa, e nui ole ai kona poino, ua hoihoi awiwiia aku oia maloko o ka wa pono loa, e nui ole ai kona poino, ua hoihoi awiwiia aku maloko o ka helema'i o na ulia poino, a malaila i lawelaweia mai ai na mea apau e pono ai oia, a hoihoi loa ia aku no kahi hoomoana o na koa, i kuleana ai kela koa ma ka Papu Ruger.

 

NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI I APERILA 17, 1920

 

Hilima, John                       Kamai, Mrs Lahapa

Kaai, E                                Kekoowai, S K

Kaahakala, Mrs Emma     Keawe, Mrs Rebecca

Kailieha, Mrs Fannie        Kealawaiole, Jas K

Kaiwa, Mrs David             Leleiwi, Mrs Aukai

Kaelielila, Mrs Kimona     Mahoe, Miss Makuakane, Geo.

Kalohi, Makua                  Mana, Mrs Nakapalau

Kalani, Mrs Jeanette        Mrs Lelemanu

Kala, Moses                      Pa, Mrs Lanakila

Kapulani, Mrs Lui           Nicols, Mrs Kekua

Kaaha, Miss Luey

 

STATEMENT OF OWNERSHIP, MANAGEMENT, CIRCULATION.

 

Nupepa Kuokoa, weekly.  Editor, Solomon Hanohano.  Business Manager, C. S. Crane.

Publishers:  The Advertiser Publishing Co., Ltd.  Owners:  Stoekholders holding 1 percent or more of total amount of stock:  L. A. Thurston, Honolulu; C. S. Crane, Honlulu; Mrs. A. W. Pearson, Honolulu; Edward Dekum, Honolulu; G. L. Samson, Honolulu.  Bondholders, Mortages and other security holders:  None.  Average number of copies of each issue of this publication sold or distributed, through the mails or otherwise, to paid subscribers, during the six months preceding the date of this statement, 4670.

CHARLES S. CRANE, Manager.  Sworn and subscribed to before me this 15th day of April, 1920.

CARLOS A. LONG, Notary Public for the First Circuit, Territory of Hawaii.

My commission expires June 30, 1920.

KUU PAPA ALOHA HON. G. P. KAMAUOHA, UA HALA.

GEORGE P. KAMAUOHA,

            Mr. Solomon Hanohano, ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe.  E oluolu hou mai kou ahonui no ka'u puolo luuluu he aloha no ko maua papa hele loa, George Panila Kamauoha, i hala ma kela ao mau loa.  E hookomo iho hoi oe ma kekahi rumi kaawale ka Nupepa Kuokoa i hiki ai i na ohana, na hoaloha apau ame ka lehulehu ke ike mai i ka lono kaumaha.

            E nanea wale ana no au me ka haupu mua ole he lono kaumaha kekahi no kuu papa aloha, kani ana no ke kelepona mai ko'u kaikuaana mai e ha'i mai ana ua loaa mai iaia ka lono kaumaha ma ka uwea kelekalapa, o papa ua hala ma kela ao mau loa.

            Auwe kuu aloha pau ole ia oe e papa e, ko'u ike ole ana i kou aho hope ame kou helehelena hope, auwe no hoi kuu minamina e.  Aohe hoi he hiki, ua pale ia kaua e ka moana akea, auwe no hoi kuu luuluu e, ke hoomanao ae au nou.  O ka ike hope ana ka ia i ka helehele ua o kuu papa aloha i kela makahiki aku nei, pau no ka wa mau loa.  Ke aui wale ae nei au mao a maanei o ko'u ike hou aku ia oe, o kou kii wale no ka'u e nanea nei, o ke kino maoli hoi aohe ia, ua moe loa no ka wa pau ole, ua hala oia, ua nalo ka helehelena, ua huna mai la na maka ia maua kana mau kaikamahine me na moopuna he nui, ua pau hoi ka luhi, pau ka ike ana i na inoa o keia ola ana, a ua hoi aku la oia me ka Haku ka mean nana i hana mai iaia.  Ua palapalaia maloko o ka buke nui e hoi no ka lepo i ke lepo, aloha kuu papa.

            Aole i maopopo pehea la ka loihi i waiho ai kuu papa aloha i kahi moo oiai aia no oia ma ka Mokupuni o Hawaii ko maua ainahanau, a eia hoi maua kana mau lei i aloha nui ia e ko maua papa i Kauai, nei, nolaila ua hiki ole ia maua ke ike iaia, hele a hoea aku o ka lepo wale no ka maua e ike iho.  O kahi leka hope ka ia ana i kakau mai ai, e olelo mai ana, e kuu lei e hooma nawanui oe a iloko o ka mahina iho o Aperila e hui hou ai kakou me a'u mau moopuna aloha, no ka mea ua loaa mai la kau leka e noho ana ka Ahaolelo Kuikawa ia mahina, oiai oia kekahi hoa o ka Ahaolelo, a he Senatoa hoi no ka papa.

            Aohe no hoi he wa a ike hou i kuu papa aloha oiai o Aperila keia, eia ka e kaili koke ia aku ana ka oia mai ia maua aku a hooneleia mai la maua i ka makua.

            Ua hala mua no ko maua Mama aloha ma kela ao, a mailoki mai o ko laua puhka i puka aku ai makou kana poe keiki, oia hoi o Mrs. Hoakalei Crowell, Mrs. Sarah Kamakau ame Mrs. Kaleimomi Waialeale.  Mare hou oia i ka wahine aohe a laua keiki a moe wale aku la kuu papa aloha.  Ka hala ana aku no ia o kuu kaikuaana aloha ma kela ao ma o, aole i piha ae la ka mahina, a o kuu papa aloha aku la no Koe iho la maua me na lei moopuna me ko maua Mama ame ka ohana apau e paiauma aku nona, auwe no hoi ka menemenee ke hoomanao ae.

            E Kohala i ka makani apaapaa e, pau kou ike hou ana i kuu papa aloha e maalo ana ma kou alanui, ame Kapaau ko makou aina hanau kahi a kuu papa mo kuu mama aloha i noho ai i ko laua mau la poio a loaa mai makou kana poe lei, pau ike hou ana iaia e luakaha ana ma ia home kahiko o ma kou me na kupuna i hala mua aku ma kela ao, ma o.

            I kuu wahi wa bebe, ua piha paha ka makahiki ia'u, haalele aku makou ia home aloha ma Kapaau, Kohala, a noho ia home ma Napoopoo, Kona, ka home aloha hoi o kuu papa aloha.  Malaila makou i noho ai a nui a kanaka makua a na ka mare ana i ke kane, noho ia keia aina malihini.

            E Kona kai malina o ehu e pau kou ike hou ana i kuu papa aloha, e maalo hou ana ma kou mau wahi apau loa, a peia hoi ko makou home aloha, pau kou lohe hou ana i kona leo hookipa hoi iaia.  Na maua kana mau lei aloha me na moopuna ka hele, mea ole ia loa kai i ka au ia mai e ko maua papa aloha i keia aina malihini, auwe no hoi kuu minamina i ko'u ike ole ana ia oe.

            Auhea oe e Hilo i ka ua kanilehua, pali kou ike hou ana i kuu papa aloha a pali hoi kou hoopulu ana iaia.  Ua puni na wahi apau o ka Mokupuni o Hawaii mai kekahi kihi a kekahi kihi, i ka heleia e kuu papa aloha, auwe no hoi oe e Hawaii moku o Keawe e, pau kou ike hou ana i kuu papa ma kou mau alanui.  Pau hoi ka lohe hou ana i kona leo, o ke kau koho baloka, a hoea mai ke hele la kuu papa aloha me kona poe hoa koho baloka apuni o Hawaii, a peia aku ana ia kau ahiki aku la i kona hooluolu ana.

            E ke kaona o Honlulu e, pau kou ike hou ana i kuu papa e maalo ana ma kou mau wahi like ole, peia hoi na hoa o ka Halepule o Kawaiahao ame Kaumakapili, pau ko oukou ike hou ana i kuu papa aloha, oiai aole i maopopo ia'u kona kulana iloko o ka Ekalesia Kalawina, aka ua maopopo i na hoa apau o ia Ekalesia i kana oihana e paa ana, a moe aku la oia.

            Ia oukou hoi e na hoa o ka Ahaolelo ua pau ko oukou ike hou ana i kuu papa aloha, a lohe hou aku hoi i kona lea.  Auwe no hoi kuu papa hele loa e, ka makua o na mean apau o na lahui like ole, mai ka poe kiekie a ka poe haahaa, ua like wale no ka poe apau iaia; mai ka poe malihini a kamaaina, ua hookipa maikai wale ia no k kuupapa aloha, maloko o ko makou home aloha ma Napoopoo.

            Nolaila e ike mai ka ohana, na hoa loha ame ka lehulehu apau ua hala aku la ka makua o ia home aloha.  Ei ae na malihini a hoeu mai, ua makaukau na mea apau i kuu papa aloha, he ai wale no.

            I kou hanohano, ka Elele Kalaianaole ua pau kou ike hou ana i kuu papa aloha, kou makua a home hoi o kou wa holo Elele i na kau apau loa.  O ke kau koho baloka a hoea mai no ke koho ana i na moho, ke hele mai no ke koho ana i na moho, ke hele la oe apuni o Hawaii me kuu papa aloha, aloha no ia mau wahi a oukou e hele pu ana.  Aohe e loaa hou ana he makua elike me kuu papa aloha.  noho no oe a manao no ka hele i Kona, he makua a he home ia nou.  A peia no ka poe apau; ulu ae no ka naanao e hele i Kona, ua loaa ka home aka; ua mae kona mau paia ua hala aku la no kuu papa aloha, ka mea nana e hoolaukanaka ia home aloha o makou; aka o ko ka Haku kuleana no ia aole o ko kakou na keiki a kanaka.

            Nolaila ke hooki nei au, a ke nonoi ae nei hoi i ka makua mana loa, nana no e hoomama ae i na manao luuluu a kaumaha mai a'u ae, me kuu kaikuaana Mrs. Hoakalei Crowell, ame ko maua.  mama ame ka'ohana no apau.

            Me oe e Solomon Hanohano ko'u aloha hope.

            Owau no me ka luuluu i hoonele ia i ka makua kuu papa hele loa.

MRS. KALEIMOMI WAIALEALE

HE HENERI DALA I LULUIA

 

            O ke Senatoa Charles E. King ka i noiia i mea haiolelo ma ka manawa e noho ana ka halawai a na Ahahui Hooikaika Kristiano o ka Pae Aina maloko o ka rumi halawai o ka Papa Hawaii ma ka auwina la Poalua nei, a malun@ o ke kumuhana e pili ana i ka hoonaauao ana i na keiki Hawaii ma na aina e kana kalele koikoi loa ana.  Wahi ana ma kekahi hapa o kana kalaimanao ana, aia no mawaena o na keiki Hawaii kekahi poe keiki naauao i kupono loa e hoomahuahuaia aku ko lakou naauao, o ka pilikia nui wale no i ikeia mawaena o na Hawaii oia ka nele, oia ka hemahema i ke dala, ka mea e hiki ai ke hoouna aku i na keiki i na aina e no ka hoomahuahua ana aku i ko lakou naauao.  Ua hoakaka mai oia i kekahi mau keiki i hoounaia aku i na aina e a i loaa ia lakou na kulana kiekie i keia la ma kekahi mau oihana ma Hawaii nei, aka aole i lawa ko lakou heluna e hoolawa ai i na mea i makemakeia no na Hawaii.  he mea pono, wahi ana, e loaa i mau loio hou, i mau kauka liou, i mau kahunapule hou e like me Akana, i mau enekinia a mau luna aupuni kiekie, e ae, a pehea e hiki ai?

            Hookahi wale no alahele e hiki ai oia ka hoahu ana o ka lahui Hawaii mai Hawaii a Niihau i kekahi huina dala nui o iwakalua kumamalima kaukani, aka no ka hoomaka ena, e pono ka lahui e hooikaika e loaa ka huina o 10,000 @la, a i ka manawa e ikeia ai ua loaa ia huina, alaila o na keiki e ikeia ana ke kupono, oia hoi ka ikeia o ko lakou maikahi ma ke ola kino, e like me ia e hooiaia ae ai e na kauka, me ka nana ole i kna aoao hoomana oia ke hoounaia aku i kehahi kula ma Ame rika, a i kona manawa e puka pono mai, a i kona manawa e puka pono mai ai, a hoi mai oia e lawelawe i kekahi oihana ma Hawaii nei e hoihoi liilii ae oia i na hoolilo o ka hoonaauao ana iaia, a me ia huina dala e hiki ai e hoouna hou ia aku i keiki hou i ke kula i na aina e, me ka hoomau no o ka lahui i ka lulu ana no ka waihona hoonaaao.

            Ua nui aku na manao waiwai i hoakakaia mai e ke Senatoa King maluna o keia kumuhana, a ua ikeia aku ke ohohia o na hoa a pau; ua hapai kokeia ka lulu ana no keia waihona, a ma ka manawa  helula ai ua oi aku mamua o @@ haneri dala, a mawaho ae o keia ua lehulehu ka poe i hoopaa mai i ka lakou mau kokua no keia waihona.  Ua hala aku la kela kenekulia me kana mau hana i ikeia, a no keia kenekulia e nee aku nei e pono e oi ae ka naauao, ka holomua ana o na Hawaii ma keia mua aku.

MALAMAIA KE KAIHUTKAI HOOMANAO KENEKULIA

(Mai ka aoao Ekahi mai).

lalo o ke alakai ana a Mr. J. K. Mokumaia.

            Ma kela ame keia aoao o ke alanui e loheia ana na leo hooho o ka mahalo, pela hoi me na pa'ipa'ilima, mai ka lehulehu mai, i ka wa a na moiwahine o na mokupuni e kaalo ae ai, me ko lakou mau pau e kilepalepa ana i ka makani, oiai hoi na lio e kainepu ana i o a ia nei, me ke ku i ka nani maoli no ke nanaia aku.

            Ma ke poo o ka poe holo pau o Mr. J. K. Mokumaia, i ukaliia aku e ka moiwahine o ka Mokupuni o Hawaii, me ka have e hoike ana i ka waihooluu o kela mokupuni, o ia no ka lehua, ke nana aku i ka moiwahine ame kona mau ukali, he nani maoli no.

            I ka hala ana aku hoi o kela mahele o ka poe holo pau, i oili mai ai ka moiwahine o Molokai, me ka waihooluu o kela mokupuni, alaila k moiwahine aku o Maui, me kona mau ukali, me ka waihooluu akala, e hoike ana i ka waihooluu o ka rose.

            E ukali aku ana mahope o ka moiwahine o Maui, ka moiwahine o Oahu nei, me ka waihooluu melemele, he popohe mai hoi kau; alaila o ka moiwahine aku o Kauai, me ka waihooluu o ka mokuhana me ka maile.

            Ma na wahi apau o k ao nei, aole he hiona o kela ano i keia, a oiai ua nui ka poe me na mikini pa'ikii o na kiionioni ma kela la, e loaa aku ana ka ike i ko ka honua nei no kela kaihuakai, ma na kiionioni.

Na Ahahui Liko Ole

            O na ahahui like ole apau o na Hawaii, ka i huliamahi ae ma kela kaihuakai, me ko lakou mau aahu makalike, he ku maoli i ka nani ke nana aku Ma ke poo o keia mahele o ka huakahi, he kaa i hoohiwahiwaia meKaahuamanu maluna, ame kekahi kumu mikanele, e paa ana he Baibala iloko o kona lima, me ka ukali ana aku hoi o ka Ahahui Kaahumanu, iloko o ko lakou aahu eleele, mai ka poe oo ahiki aku i ka poe opio.

            Mahope pono aku o kela ahahui, na lala o ka Ahahui C. E. o Kawaiahao, iloko o ko lakou aahu keokeao.

            E ukahi la ana mahope o kela mahele ae la, he kaa i hooiwahiwaia, e hoike ana i ke kipa ana mai o Keoki Vanakouva no Hawaii nei, mai o Keoki Vanakouva no Hawaii nei, me ka lawe pu ana mai i kekahi mau holoholona, uo ka hoolaha ana ma keia paeaina.

            He kaa aku, e hoikeike ana i ka hoina o ka hehi kuia ana o ke kapu a Pele e Kapiolani, e paa no hoi o Kapiolani i ka ohelo iloko o kona lima, me ka hiki ole ia Pele ke hoopilikia mai iaia.

            Mahope aku o kela mahele o ka huakai, ka ahahui o na Pukaua me na ahuula, me ke ku i ka nani ame ka hiehie o ko lakou kulana; alaila o ka hui aku o na Oiwi Hawaii me ko lakou aahu keokeo.

            I keia manawa i komo mai ai he kaa, me moku nana i lawe mua loa mai i na kumu mikanele no Hawaii nei, me kekahi hiona, o na kapakai o Hawaii, a e ukali aku ana mahope o kela kaa, ka ahahui o ka Hale o na 'Lii, me ko lakou kahiko piha, ku i ka nani.

            Ua aneane e hiki ole ke hoakaka aku ma ke ano neepapa i na hiona nani ma keia kaihuakai, ma ka olelo pokole ana ae nae, he nui na kaa o kela ame keia ano i hooiwahiwaia, me na hiona o kela au kahiko o Hawaii nei, ame ko keia au hou, a i ka nana aku, me ha mea la, he hana paakiki, ka loaa ana he mau hoohiwahiwa o keia ano ma keia mua aku, no ka mea me na manao kui'o maoli no i lawelaweia ai na hana apau no keia hoomanao kenekulia.

            O na lahui e, i komo mai i Hawaii nei a i ohi i na hua ohaha o na pomaikai, ma o ka euanelia la i luluia iho ma ka lepo aloha o Hawaii nei, o lakou pu keakahi i komo mai iloko o ke kaihuakai, e komo pou ana hoi na mamo a na mikanele, na hoa o ka Papa Hawaii.

            Oiai hoi ka huakahi e nee malie ana me ka hiehie ma ke alanui Moi, aiana mokulele o ka oihana kaua o Amerika, ke hookikakaha la iluna o ka lewa, me ka nani.

            O kekahi o na mea ano nui loa i hoomaopopoia ma kela kaihuakai ana, ua hiki aku ka nui o na kaa i hoohiwahiwaia ma kahi o ke 57, a o ka huina no hoi kela o na hoomana like ole o kela ame keia lahui ma Hawaii nei, me ka hookahahaia o ka manao o kekahi poe he nui, i ka lehulehu maoli no o na hoomana.

            Mawaho ae nei o Kamaki Kuea, ke Kiaaina McCarthy ame kekahi ma malihini hanohano mai Amerika mai, kahi i noho ai, no ka nana ana i na mahele like ole o ka huakai, a i ka hoea ana o ka huakai ma Kamaki Kuea, ua pelu hou ilalo nei ma ke alanui Beritania, me ka loaa ana i ka lehulehu, he elua manawa e ike ai i ka huakai, no ka mea ua hele uo ke alanui Beritania a piha i na kanaka, i ike mua i ka huakai ma ke alanui Moi.

            Nui ka u'i ame ka nani o na himeni a na papa Kula Sabati, ma ka hoike o na Kula Sabati i malamaia maloko o ka Luakini o Kawaiahao, ma ke kakahiaka o ka Poano aku nei i hala.

MIRIAMA HANAUUMI KEKOA

KA LEI I ALOHA IA

MRS. HANAUUMI KEKOA

            Mr. Sol. Hanohano, Lunahooponopono o ke Kuokoa me ka mahalo: E oluolu mai i kekahi wahi keena o ke Kuokoa no ka lei "wahine."

            Ma ka hora 9 a. m., la 30 o Maraki, 1920, me he kahanwai ka mio ana iho o Mrs. Hanauumi J. P. Kekoa ma ka hale o kana moopuna, Emma Malolo, a o Mrs. Pilipo Kaaihue hoi i keia la, ma Kaimuki, 5th Avenue.

            Ua hanauia kuu wahine aloha mai ka puhaka mai o Kamalolo (w) ame Uluhua (k) ma Kauakaipuupuu, iniki maeele Waimea, S. Kohala, Hawaii, i ka 1857. Ua hoohuiia maua i ka berita o ka m@re ma Feb. 9, 1898, nolaila ua piha he 23 makahiki a oi o ko maua noho mare ana a @alele mai la oia ia'u.

            O kahi i hanauia ai kona papa aia ma Nailima, ka aina aia ka wai i ke ka welelaulima e ola'i ke kiui ilaila, ke kokea e ai a maoa, N. Kohala.

            Kona mookuauhau pokole, oia keia: Namaka (k) mare ia Kaoiokalani (w) hanau mai eono keiki, Uluhua (k) keiki elua. Auwae (k) mare ia Hulimai (w) hanau mai o Kamalolo (w) : Kamalolo (w) mare ia Uluhua (k). hanau mai o Hanauumi; ka mare mua i kahi a Kaululaau (Kupua) i hoopapa ai ma Keaea hanau mai nana he kaikamahine; i ka oili ana mai o ka la, 1902, paa iho la ke kukuna i ke kaikamahine, hanau mai la elua keiki, keikikane ka mua, Emma Malolo ka lua.

            Eiwa makahiki ko maua noho ana ma Puaikaula, kokoke i ka papu Kamehameha, ma ke awalau o Ewa, Oahu. Hoomanawanui ka hanu ana, hoomailo loihi ka nawaliwali ana.

            O Mrs. Hanauumi J. P. Kekoa, he hoahanau oia no Kaumakapili i ka wa e nohokahu ana o W. N. Lono i ka 1900. Elua laua i komo ai i ka wa hookahi, he mau Pope laua, Mrs. D. L. Keliipio, Mrs. J. P. Kekoa, he makemake mau oia i ka ke Akua hana, elike no hoi me ka ikaika e loaa mai ana. Ua waiho na mea a koua lima i hana ai i mea hoomanao, hanuu a hanupa.

            Ke haawi aku nei au ame ke kaikamahine i nele i ka mama, na moopuna ame ka ohana, ke kane i hookaumahaia i ka makou hoomaikai i ka poe i nee a hele mai e ike iaia ame kana huaka'i heleloa, na makana wehi pua.

Owau iho no,

JOHN P. KEKOA.

E OLOHANI ANA KA POE HANA UWILA

            Ina aole e hoopii hou ia ae ana ka uku o ka poe hana uwila, ma ka la 1 o ka mahina ae nei o Mei e hoea mai ana, o ka mea maopopo loa, e hoala ae ana ka hui uniona helu 545 o ka poe hana uwila i kekahi olohani, me ka waiho ana aku i na hana a ko lakou mau haku.

            Ma ka hoakaka a Mr.H. N. Tyson, ka peresidena o kela hui uniona o ka poe hana uwila, aole mamuli o ke ake nui o kela hui uniona, e ikeia aku ia e na haku hana, ke kumu o keia olohani ana ina e hoea i'o mai ana ia hopena, aka, no ke koi ana aku no ia e hoomahuahuaia ae ka ukuhaua o na limahana, mamuli mai o ka pipii o ke kumukuai o na mea apau i keia manawa.

            Me ka oleloia, ua lokahi na hui uniona e ae, e komo like aku ma ke kokua ana i kela olohani, a o ka poe hana wale no o ka hui Catton Neil ka i hoole i ke komo pu ana aku e kokua ma kela olohani, no ka mea ua manaoio na limahana ame na hakuhana o kela halehana, ina he mau pilikia kekahi o ikeia ana, he hana hiki no ia ke hooponopono mawaena o lakou iho, me ka kauka'i ole aku, ma o ka hui iniona la a hookoia ai ka makemake o na limahana.

HOPUIA KEKAHI POE KEPANI OLOHANI.

            No ka hoao ana o kekahi mau Kepani olohani he eha ko lakou nui e hoopilikia wale aku i kekahi Kepani i hoi hou i ka hana, i paa ae ai lakou i ka hopuia maluna o ke kaaahi, e holo ana no Ewa, ma ka Poaono aku nei i hala, a hoihoi nui ia mai no Honolulu nei.

            Ua ikeia kela poe Kepani eha maluna o ke kaaahi, e hookikina ana i kekahi Kepani olohani i haalele i ka puulu o ka poe olohani, no kona manao e hoi hou i ka hana o ka mahiko, o kahi nae o ka laki, he makai ke kau ana maluna o kela kaahi, a nana i hopu i kela mau Kepani, eha, a i ka hoea ana o ke kaaahi ma Ewa, ua waihoia aku la kana mau paahao, malalo o ka malu o ka oihana maikai malaela.