Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 20, 30 April 1920 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HHE A'O KU I KA POLOLEI
@@@ @@ mahina ekolu a oi i hala ae nei ua lilo na @@@@@ Kepani o keia kulanakauhale i mau waha@@@ ka hui uniona na Kepani e a'o ana i na @@@@@ @@@hani e ku maluna o ke kahua a lokou i @@@@@ aku ai i na hana o na mahiko i keia manawa @@@@@ ia mau hooikaika ana a na nupepa Kepani ua @@@@@ a ke ku-e aku nei kekahi mau nupepa i na @@@@@ @ ka hui uniona a ke a'o aku nei i na lima@@@@ @@@hani o na mahiko e hoi hou i ka hana e @@@@@@wale ia lakou iho mai ka hui uniona aku @@@@@ o na manao makee pela wale no e loaa ai @@@@@ ka noho oluolu ana mamua o ko lakou @@@@@ aku i poe nele a hoaa ma Hawaii nei.
@@@@ mahina ekolu a oi i kaahope ae nei o ka @@@@ hana ole ana o na Kepani olohani ua ili aku @@@ poho maluna o lakou i hiki aku ma kahi o ka @@@@ miliona me elima kaukani dala o ko lakou @ @@@@@ ame na dala manuahi me ka hookomoia @@@@ kekahi heluna nui o lakou iloko o ke kulana @@@@ me ka hoaa a lakou i ike maoli iho ai i keia @@@@ ae wale aku lakou i na alakai hewaia e ka @@ kakaikahi wale no i kau aku i ko lakou manao@@@@ ula kolako iloko o ka palaualelo, ma@@@@@ @@@@@ a haalele aku i ka hana o na mahiko. @@@@ ka maka ʻ u ole a wiwo iho paha i na alakai o @@@ uniona ua oili okoa mai nei kekahi o na @@@@ Kepani o Hilo nona ka inoa ke Kwazan a @@@@ aku i na alakai o ka hui uniona o na kepani @@@@@ mau inoa kupono ole ua hoolilo ae ou@@@@ makou iho i poe hahai i na ilio, a wehe ha@@@@ ae i ke alahele no ka poe wawahi olohani.@@@@ @@@@ aku oukou ma kahi o ka 10,000 Kepani @@@ Pilipino e hiamoe iloko o ka palaualelo @@@@ lakou a ala mai mahope o ka hala ana @@ mahina ekolu a oi.
@@@ @@@@@ aku oukou ma kahi o ka 3000 poe @@@@ me ka lakou mau keiki e ka ʻ i ma na alanui @@@@ me ka haaheo o ka manao no kela kai@@@@ @uwe ka mea hoohilahila! ua alakai aku @@@@ @@ limahana e manaoio mai e haawipio mai @@@@ @@@ kanu ko a o oukou ka poe na lakou i @@@@ aku ia lakou mai na mahiko mai. No na @@@@ ekolu i hala aku nei na hookomo aku ou@@@ @@@ iloko na auwe ana: a eia no oukou @@@@ nei i ka hoonaau ana ia lakou.
@@@@ ka põe na lakou i alakai aku i na ka@@@@ @@@ na wahine e ka ʻ i ma na alanui i kauoha @@@ @@kou e komo i na lole ano e imua o ke alo @@@ like ole ma ia hana ana i kono aku ai @@@@ i na malihini e nana mai i na Kepani ma @@@@ @@ lahui haahaa. E aa anei oukou e hoohila@@@@ @ @@ makou poe kamalii ame na wahine ma @@@ @@@@ hoikeike naaupo i wahi e komohia aku ai @@@@ @@@ aloha iloko o ka poe kanuko.
Ua hiki ia makou ke ike aku aole mamuli o ko @@@@ makemake maoli iho i komo aku ai lakou @@@ @@@@ kaihuakai aka no ka maka ʻ u i ka oukou @@@ hana hoomaka ʻ uka ʻ u. He mau limahana la@@@@ @ @@@@ e noho hana ma na mahiko a e ohi mai @@@@@ dala liilii mamua o ka ka ʻ i ana ma na ala@@@@ a e nanakeeia mai e na malihini.
@@@@ hoaloha na kau aku maluna oukou ka @@@ @ ka h@@ikaika ana no ka pono o na limahana. @@@@ @ iloko o na mahina ekolu i kaahope aku @@@ @@ oukou i hana iki i kekahi mea no lakou e @@@@ ai aka nae ka hana nei oukou. i ka mea i ku@@@ @@@@ ia oukou ke hana e hauhoa ana i ka noho @@@@ ana o na limahana e ake ʻ ake ʻ a aku ana i na @@@@@@@@ e hookomo aku ana ia lakou iloko o ka @@@@ @ hoohilahilaia ai lakou.
Ma ke ano he mau alakai no ka olohani a he mea hoeueu ukuhana ua nele maoli oukou i ka @@@@ ka poo. Aohe i loaa ka makaukau ia oukou @@@@ nele i ka mea kaupaona. Ua haule pa-hu ka @@@@@ papahana. O keia iho la ka manao o na @ @@@@@@ ame ke kumu o ke ala ana mai o ko lakou @@@@.
@ keia ae la ka manao o kela nupepa Kepani, no @@@@ akai olohani ame na alakai o ka hui uniona o na Kepani e hooili ana i na ahewa ko ʻ iko ʻ i ana ma@@@@ o lakou no ke a ʻ o hewa ame ke alakai lalau i @@@imahana Kepani: o ke a ʻ o hope a kela nupepa @@@ mau alakai nei o ia no ko lakou haalele ana @@@ ko lakou noho ana ma ke ano he mau lunanui @@ keia hui uniona mamua o ke ala okoa ana mai @ kekahi pilikia nui mai na limahana mai.
Aole nae malaila wale iho la no pau na a ʻ o ana @ kela nupepa Kepani aka ua haawi pu aku la, i @@ a ʻ o ana i na limahana olohani o Oahu nei, me kela manao oiaio loa.
Ua paa oukou iloko o ka umii mamuli o na lunanui hawawa a makaukau ole o ka hui uniona. Ua ala ae oukou a ku iluna me ka hoomanawanui i na p@ppilikia aole no ka hoomahuahua ana i ka ukuhana aka mamuli o na alakai lalau ana a na @@@@nui o ka hui uniona. He meapono e hookaawale koke oukou mai ka hui uniona mai. Ma ka @ee ana aku imua a ma ka hoi ana aku paha ihope. ua kaawale loa oukou ma ka lawe ana aku i ke @@@hele a oukou i manao ai e hooko aku. Aole loa @ hiki i na keena poo o na hui uniona ma kekahi mau mokupuni e ae ke ae ʻ ake ʻ a mai i ko oukou @@@@ kuokoa ana.
@@ na data i luluia no ke kokua ana i ka olohani @@ hoohanaia aku ia no ka hoomomona ana i na @@risaio o ka hana pono wale no i ka poe olohani @ ia ke peku ana aku i na lunahui o ka hui uniona. @a poe i lilo maoli i mau ilio na ka poe kanuko a haawi aku i ko oukou lima o ke aloha i ka poe kanuko.
Ua pololei ka nupepa Kepani Kwazan ma kela mau manao maluna ae ua kulike me ka makou i hoike mau aku ai ma na helu aku nei i hala a oiai nae ua lilo ka olohani o na Kepani i hoalaia ae e na alakai o ka hui uniona o na Kepani, i mea e hoohamamaia ae ai ka ipuka no na kanaka Hawaii, e pana aku ai i ko lakou mau makalua, aia mau na manao makee iloko o keia pepa, e ike aku ia kakou Hawaii e hoaa hele nei ma keia kulanakauhale, i poe e hoi aku ana a noho hana no na mahiko.
Ke manaoio nei no hoi makou in a i makemake na Kepani olohani, e ku ae a hoi pololei aku i ka hana o na mahiko e lawe aku ana na mahiko ia lakou me na manao maikai me ka hoopoina ana i na mea a lakou i hana aku ai; no ka mea ua loaa ka ike i na haku mahiko apau aole mamuli wale iho no o ko lakou makemake i hoalaia ae ai ka olohani aka mamuli no ia o ke alakai hewa ana a ka poe i kapa ia lakou iho he mau lunanui no ka hui uniona o na Kepani.
KEKAHI ALAHELA E HOOPA
KELEIA AE AI
Elike me ka nee mau ana aku o kela ame keia la imua. pela iho la ko kakou ike mau ana aku i ka pipii loa mai o ke kumukuai o na mea apau e pono ai ko kakou ola ana a me he mea la o ka pii mau iho la no ia ahiki i ka aneane hiki ole ana ia kakou ke hoomau aku i na mea i maa ia kakou i keia la.
Aole ma Hawaii nei wale n ka pipii o ke kumukuai o na mea apau e pono ai ke ola ana aka ma Amerika pu no kekahi me ka oi aku no o ka pipii o kekahi mau mea malaila, mamua o ke kumukuai o Honolulu nei: no ka hoopakele ana ae nae i kekahi alahele e koe nui ai na dala ia kakou a e loaa pu mai ai no hoi kekahi mau mea me ke kumukuai oluolu
He elua mau alahele e loaa ai ia kakou kekahi mau mea me ke kumukuai oluolu iki mai o ka mua oia no ka hoohuihui ana ae o kekahi poe ohana e noho ana i ma kekahi wahi hookahi ia lakou iho a lulu i kekahi huina dala elike ka nui me ko lakou mau hoolilo kumau o ka pule @ mahina paha: alaila ma kahi o ke kuai liilii ana ma na halekuai e hoolilo i kela mau dala apau ma na halekuai kukaa ma ia ano e loaa mai ana na mea i makemakeia me ke kumukuai oluolu a i ka hoea ana o na waiwai i ka hale o kekahi ohana ia wa e mahele like ai i kela mau mea apau mawaena o ka poe i lulu i ka lakou mau dala.
O ka lua o ke alahele o ia no ke kukulu ana i mau kalapu hoahu ma kela ame keia apana ma ka elima a i ole umi paha dala no ka mahina ina e loaa ana he umi poe iloko o ke kalapu hoahu ua like ia me hookahi haneri dala alaila e hooliloia kela mau dala ma ke kuai ana i na meaai a mau ano waiwai e ae paha. i pili loa aku i ke ola aha o ka ohana a ma kahi o ka hele ana i na halekuai o na Pake, na Kepani ame na haole e kuai ai. e hoolilo i ka lakou mau dala ma ke kuai ana no i keia mau waiwai i loaa mai mamuli o ka lakou mau dala hoahu. o ka pomaikai e ikeia ana ma keia hana oia no ka loaa ana mai o kekahi mau waiwai me ka oluolu a makepono no hoi mamua o na kumukuai a na halekuai liilii e kaki mai ai a o ka mea oi loa aku o ia no ka loaa ana he ukupanee kieke loa no na dala i hoahuia a i hoohanaia aku hoi ma ke kuai ana i na waiwai.
Ua kupono loa e hoohanaia keia mau alahele a elua. iloko o keia wa pipii launa ole mai o ke kumukuai o na meaai ame na mea no apau e pono ai; aka nae. ina no. aia mau kela manao hoopohala i loko o kakou na Hawaii no na hana o keia ano, alaila he oi aku ka hoonele ana ia kakou me kekahi o na mea a kakou i maa i na wa aku nei i hala, mamua o ka lawe hou ana mai i mau haawe hookaumaha na kakou e auamo aku ai e pipili mau aku ai ka nele ame ka hune i ka hapanui o na ohana Hawaii.
UA HALA NA LA O KA HOOKANO!
Ua konoia mai na makaainana Amerika i keia la mamuli o ka pipii loa o na lole e kuaiia nei e koemi mai i ka lakou mau hoolilo ma ke komo maoli ana na lole hana ua hoea mai ia manao ahiki ia kakou ma Hawaii nei a he mea na keia pepa e hauoli nei ka lawe ana ae o Mr. J.K Mokumaia ame kekahi poe kiakaa otomobile okoa ae, a hooko aku i keia manao hoemi iho ma ke komo ana i na lole wawae kaawe o na kanaka hana na palaka hana na papale ame na leia-i i kupono i ko lakou papa o na limahana a waiho aku i ko lakou mau paalole maikai no na anaina i kupono no ke kulana keonimana.
Uwoki ka hilihila âme ka hookano aole keia he wa no ia mau hana oiai ke pipii loa mai nei ke kumukuai o na paalole pela me ke kamaa ka papale ame na mea e ae i pili i ke kino o ke kanaka he hana naauao loa ke kapae ana ae i ka hookano ame ka haaheo a lawe mai i ke kulana hoohaahaa, ela wale no e hiki ai ia kakou ke hoolako i ka noho ohana ana me na mea e pono ai keia noho kina ana.
O na wahine kekahi e pono e ukali aku ma keia hana hoemi lilo, aole paha ma ke komo ana i na lolewawae ka@we ame na palaka hana aka e komo aku i na lole @mi o ke kumukuai, na lole i kupono no ke komo ana i kela ame keia la me ka nui ole o na hoolilo: in a kakou e lawe mai ana i na alahele hoemi lilo apau aole no kakou e ike ana i ka ehaeha maoli o ke ola ana i keia mau la.
Mai piikoi i na lole nani, na papale o na paikini hou e a ʻ o kakou i ka hoomakaulii pela wale no e lanakila ai kakou mai keia kulana kupilikii e pahola nei apuni ka honua.
Nuhou Kuloko
He leka ka loaa ae i ke Kiaaina McCarthy mi no kumukula mai o Kauai, e noi mai ana, @ hoomahuahua hou ia ee ko lakou mau uku mahina.
Ua pii loa ke kumukuai o ke kopaa keokeo i keia manawa, ma kahi o ka 22 a 33 keneka no ka paona e pinana hou aku ai ke kumukuai ma keia mua koke iho.
Ua hoakaka ae ka Meia Wilson i kona apono loa e hooloihiia aku ke alanui Young, a moku mawaena o Kamaki Kuea, me kona manaoio, aole aole ia he kumu e hoemiia mai ai ka nani o kela paka.
Ma ka auwina la o ka Poakolu nei, i hoihoi ae ai ke kiure kiekie i ka lakou hoike, no ka loaa ana he hoopii hoahewa ia lakou e ku-e ana ia Mrs. Susan E. McKee, no ka malama i kekahi hale no na hana haumia.
Ahiki aku la i ka Poakolu nei. uahoea aku ma kahi o ka eha kaukani ka nui o ka poe i hoopaa ae i ko lakou mau inoa, no ke koho @aloka ana maloko nei o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu.
E nana ae e na mana koho o ke Kalana o Kauai, no ka hoolaha a ke kakauolelo kulana no ka manawa ana e kipa aku ai ma kela ame keia wahi, no ka hoopaa ana mai i na inoa o ka poe i kupono no ke koho haloka.
E malama ae ana ka Ahahui o na Kaikamahine o Hawaii i ka lakou halawai hoolaule ʻ a makahiki ma Hanaiakamalama, ka home kahiko o Kuini Emma ma Nuuanu, ma ka h@@@ 2 o keia auwina la Poalima.
He halawai ka ke Kalapu Demokarata o ka Mahele 3, Apana 3, e malama ae ana ma ka lakou wahi halawai mau ma Kamoiliili. ma ka hapalua o ka hora ehiku o ke ahiahi o keia Poaono Mei 1, 1920 no ke koho hou ana i na lunanui ame na elele no ka ah@@lele.
Nui ua kanaka Hawaii e noho hana mei nei ma ka mahiko o Kahuku i keia manawa, no ka ike maoli iho no o na Hawaii i ka oi loa aku o ka pono o ka noho hana ana ma na mahiko. Ua waiho @koa kekahi poe Hawaii i ka lakou ma@ hana ma Honolulu nei. a ke noho mai nei ma na mahiko ikeia wa.
He mau meakuai k@ ka Ahahui o ua Kaikamahine o ke Kula o Kamehamehma e kuai mei ana ma ke kakahiaka o ka la apopo, maloko o ka hale kuai pipi Metropolitan, no ka imi ana i dala no ka waihona kukulu hale a keia ahahui e hooikaikanei
Ma ka lono i loao mai i keia kulanakauhale, ua mare mei nei o Senatoa John Wise me Miss Edith McDowell o ka Kulanakauhale o Okalahoma, he wahine haole o ke kamaaina ana me ia, ma kela huakai mua aku nei ana me na hou o ke komisina ahaolelo no Wakinekona
Ma ka hora eha o ka auwina la o ka Poakahi nei i loaa ae ai i kekahi kaa otomobile he ulia ma ka nuku o Nuuanu a o ka hopena i ikeia, o ia no ka make ana o kekahi o na ohua e kau ana maluna o kela kaa me ka p@@ ana hoi o ke kiakaa i ka hopuia.
NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI I APERILA 24, 1920.
Alakaihu, Geo. Kalama. Miss L
Apuna, Jno. A Kamaka, Miss L K
Aweau, Geo. K. Lihilihi, Geo.
Anuna, McEllen Namaka, Chas.
Hoomana, Mrs. K. Nakapalau, Mrs.
Hakuole, Mrs. A. Pihenui, Mrs. K
Kaaikiola, Wm. Puuku, Mrs L T
Kaenalani, Iosia Pahulehua, Mrs. M
Kauwenaole, Mrs L K
Kalama, Mrs E Pauelua, Jim
Kalahele, Chas.
NA MARE.
P. W. K. Shaw ia Julia K. Fern, Apr. 17.
James T. Fair ia Helen Cortes, Apr. 20.
Achong Ai Chang ia Alice Kainuwai Au, Apr. 24
NA HANAU.
Na F. G. Sylvester ame Mary Aki, he kaikamahine, Apr. 10
Na F. S. Kaa ame Maryann Kaimi, he kaikamahine, Apr. 24.
Na James W. Wood ame Aileen Sing, he keikikane, Apr. 24
Na J. K Merseberg ame Rachel Keamalu Obata, he keikikane, Apr. 25.
NA MAKE.
He bebe na G. Kelii, ma ke alanui Edwards, Apr. 20
Albertina E. Kaleihilo, ma ke alanui Kurke, Apr. 21.
Dora Kaniho, ma ke alanui Auld, Apr. 23.
He bebe na Ah C. Kahinu, ma ke alanui Moi, Apr.21.
John Kahiapo, ma ka Home Leahi, Apr. 25.
Chas. Opea Keliinui, ma ka Halema i Moiwahine, Apr. 26
Julia Kalani, ma ke alanui Kalani, Apr. 27
Rosie Richards, ma ke alanui Kamehemeha IV, Apr. 28
Kaapana Kahoomaemae, ma ke alanui Nuuanu, Apr. 28
Miss Loise Kaaua, ma ka Home Leahi, Apr. 27
Annie A Burns, ma ka Halema ʻ i Moiwahine, Apr.29.
Nuhou Kuwaho
CONSTANTINOPLE, Apr. 26.-1 kulike me ka hoakaka a ka lono i loaa mai ianei elima haneri mau koa Palani i lukuia e na koa Tureke ma ka manawa o ka haalele loa ia ana o Urfa oiai na koa Palani e nee aku ana me ka hooikaika e komo aku iloko o na apana o ka Mokuaina o Mesopotamia.
NEW YORK, Apr 26-Ma ka po aku la i hala ka hoikeia ana ae o na ahahui kokua i na lahui pilikia no ka hoomakaia ana aku e hanaʻo kekahi hana hoolalelale huli dala no ka hoopakele ana he 15000 mau paahao a ke kaua mailoko mai o na aioa waonahele hihiu o Siheria kahi a lakoa e auauwe mai la i na popilikia hiki ole ke hoikeia ae. He huina o $3,000,000 ka i makemakeia no ka hooko ana aku i keia hana o ka hoihoi ana aku i na paahao i ko lakou mau aupuni pakahi like ole. Ua hoohiki ke aupuni o Amerika e komo pu aku ilo. ko o ia hana nia o ka haawi ana aku elima mau moku lawekoa no ka hoihoi ana aku i na paahao i ko lakou mau aupuni. He heluna nui o na koa Hunegeriana ka i manaoia aia mawaena o kela poe paahao no lakou ke hana hoopakele e hoaoia nei. Aneane 975,000 o 500,000 mau paahao Auseteria-Hunegari i iaweia ma ka ano he mau piio i pau i ka make maloko o Siheria mamuli o na maʻi puupuu liilii ame ka fiva, elike me ka lono kelekalana mai ka Ahahui Keʻa Ulaula mai.
LAUREL, Miss., Apr. 21-Ma na loao i hoea mai i keia kulanakaunale mai ke Kalana mai o Japer e hoike ana ia i ka hoohiploia ana o na kauhale ame na pou uweaolelo a pau maloko o ke kulanakauhale o Bay Springs e ka makani ikaika ke tonado a he lehulehu ka poe i make. O kekahi ia o na ino nui i ike ole ia no kekahi mau makahiki i hala.
PAAIA HE KEPANI KALAIWAKAA NO KA MAKE ANA O KA OHUA.
He laweola ke kaki i kauia aku e ka Makai Nui Rose inaluna o Kama Ginza ke kalaiwa o ke kaa otomobile i nahaha ai in a ka Pali o Nuuanu ma ka hora 4 o ka auwina la Poalua nei ka manawa i make ai o Kobayashi a waawaa ke poo o kekahi ohua a eha kukonukonu loa hoi kekahi mau ohaa.
He wahi eha liilii loa ko Kama Ginza, ke kalaiwa, o na ohua nae ana e lawe ana ka poe i kukonukona loa ka eha no ka halena ʻi o na poino ulia, ua lawe loa ia aku no ka Halemaʻi Moiwahine.
He ehiku Kepani maluna o kela kaa otomobile, a mai Waipahu aku ko lakou holo ana no ke kaapuni ana ia Oahu. He wahine Kepani, o Idehara ka inoa, o ka mare koke ana aku no ia a e hele ana ma ka ano hoohauoli ia lakou @ho me kona poe ma kela huakai mahina meli. Ma Waialna aku ko lakou holo ana a i ke kau ana mai iluna o ka Pali o Nuuanu ma kahi kokoke i ka luawau hookio, ua hookuuia mai ka holo o ke kaa a he 40 mile i ka hera, elike me ka hoakaka a ua hoike. Ua pakika hele mai ka kela kaa aneane ma kahi o 100 kapuai a hookuʻi ana me kekahi kumulaau, a o ka hopena i ikeia oia ka make loa ana o kekahi Kepani o Kohavashi ka inoa.
O ka põe e kau ana maluna o kela kaa. oia o Kama Kobayashi, make loa S. Okuwa. waawaa koua poo, aohe i maopopo kona ola; M. Idehara, he wahine mare hou, kakaa kona lolo; Tsesume Kobayashigawa, lole kona u-ha akau; Kama Ginza. paholehole kona kuli hema ame ka helehelema; Nakama, oia ka mea i pakele, me kekahi Kepani okoa iho.
HALAWAI KUMAU
HALE O NA ALII O HAWAII
Ke kuohaia aku nei na Mamo Alii apau loa e akoakoa ae ma ka hale halawai Phoenix Hall, i ka auwina la Sabati, Mei la 2, 1920, i ka hora 1:45 p.m. E hoea ae ana ke Kamaliiwahine Wahikaahuula ame na keiki maʻaila. F. poniia ana ka poe no lakou na inoa malalo iho ia la:
Na lala hoohanohano, Mrs. Louisa H. Ahrens. Mrs. Emaline Magoon Foster; ne lala hou, Miss Elizabeth K. Joseph, Miss Jane L. Aho, Mrs. Birdie K. De Bolt, Mrs. Helen N. Keanu, Mrs. Hannah M. Kekahio, Mrs. Maria K. Kaipo, Mrs. Mary H. Archerley, Mrs. Mabel K. Aki, Mrs. Hattie W. Nawaa, Mrs. Julita K. Natto, Mrs. Emma L. Bush, Mrs. Luika Green, Mrs. Annie P. Kanae, Mrs. Annie P. Richard. Mrs. Mary Brown, Mrs. Philomena Kahele, Mrs. Philomena K. Pomroy, Mrs. Kaleionehu R. Farm, Mrs. Rose Spencer, Mr. Nagaran Fernandez, Mr. Antone Fernandez, Mr. Chase M. Loaaole, Mr. Paul Lamaku, Mr. Joseph P. Ernestherg, Mr. John P. Kaae, Mr. Sol. W. Kalim, Mr. Wm. A. Catheart ame Loe Kaanaana.
E hiki mai na Mamo Alii apau loa no ke kaheainoa ana.
Ma ke kauoha a
WM. A. HALL,
Iku Hai
HOOLAHA PA AUPUNI
E kuaiia aku ana he pipi ohi melemele, okiia ka pepeiao hema, ma ke kulala akea ma ka Pa Aupuni o Kaimuki, ma ka la 8 o Mei, 1920, ma ke awakea o kela la, ke ole e kiiia mai e ka on a nana ka pipi.
N.K. KEAWE,
Luna Pa Aupuni
HAAWIIA AE HE $25,000 I NA PILIPINO E OLOHANI
I kulike me kekahi lono lanahea o ka hauwawa ana ae ma ka Poakahi nei, o na alakai Pilipino i hoolalelale ia ae a i kokuaia e ka Ahahui a na Kepani olohani, o lakou ka ia e hoao mai nei e apuhi i na limahana Pilipino apau e hana mai nei ma na mahiko i nei manawa, i mea no lakou e haalele aku ai i ka hana. Ma ka oleloia o ka na alakai o ka Ahahui uniona a na Kepani limahana olohani hana ka e noonoo a e hoolala mai nei, oia ka uku ana aku i kekahi huina dala nui, a ma ka oleloia he $25,000 iloko o ka waihona o ka Ahahui a na Pilipino, in a nae e ikeia ana ka holopono o ka lakou mea e hoolala mai nei, oia ka halele iʻo o na limahana Pilipino apau i ka hana a na mahiko.
Ma kekahi manawa i hala aku nei he kaihuakai nui ka na limahana Kepani ame na Pilipino o ka hookahakaha ana maloko o na alanui o ke kulanakauhale, a maluna o na have a lakou e lawe ana e ikeia aku ana he 77 keneka ka ukuhana no ka la no na Pilipino o na mahiko o Oahu, a o ia poe apau i komo pu maloko o kela kaihuakui ana he poe limahana olohani wale no.
Ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei ua laweia mai kekahi mau limahana Pilipino mai na mahiko mai e ka Teritore i ka manawa i emi mai ai na limahana mau no ke kalana ana i ke one no ka uwapo hou. Ua ukuia keia poe Pilipino e ka mahiko ma ka hookahi dala o ka la me ka loaa pu o na dala manuahi 2.94 i ka mea hookahi, ua like ia me $3.94 ka loaa i ke kanaka hookahi i ka la. he ukuhana i oi pulima aku i ka huina i ikeia maluna o ka have a ka poe olohani ma kela la o ka lakou keihuakai ana.
Ma na mahiko eono maluna o ka mokupuni o Oahu i hookuhaiki ia ka hana mamuli o ka olohani ana o na limahana. he 6339 ka nui o na limahana i hele aku i ka hana ma na mahiko, he 2007 o lakou he poe noho paa ole ma Honolulu nei, a i ole he poe wawahi olohani, a he 245 mau Kepani. Ma na mahiko ka e hana mai nei i nei manawa o keia malalo nei na huahelu i ikeai ma kela ame keia mahiko:
Honolulu-1234 mau limahana, he 360 mau kaa i piha i ke ko a 191 mau tona kopaa i hanaia.
Oahu-1921 mau limahana, 425 mau kaa i piha i ke ko a 191 mau tona kopaa i hanaia.
Ewa-1595 mau limahana, 433 mau kaa i piha i ke ko a 111 mau tona kopaa i hanaia.
Waialua-1400 mau limahana, he 18 hora i hooholoia ai ka wili a 126 mau tona kopaa i hanaia.
Waimanalo-236 mau limahana, he 91 mau kaa i piha i ke ko, a he 21 tona kopaa i hanaia.
Kahuku- 683 mau limahana, a he 39 mau tona kopaa i hanaia.
He mau lahui like ole na limahana e haua mai nei i keai la ma na mahiko pau pu me ka poe olohani.
E HOLO KU-E ANA I KA MEA HANOHANO HOLSTEIN
Oiai ke hookokoke loa mai nei ka wa no ka hakoko kalaiaina, eia ke hoomakaukau e mai nei na moho no ko lakou mau kahua, e ku aku ai imea o na mana koho, no ka waeia mai, a no ke kohoia mai hoi i mau hoa noloko o ka ahaolelo kuloko.
O Mr. John G. Lewis nae o Kohala kau mamua, a e noho nei hoi ma Oahu nei, ka i hokie ae i koua manao, e holo ku-e aku ana oia i ka Mea Hanohano H. L. Holstein, ka lunahoomalu o ka hale o na lunamakaainana, i keia kau wae moho iho, a pela hoi ma ke kau wae moho iho, a pela hoi ma ke kau koho nui aku iloko o ka mahina o Nevemaha.
Ma kana hoakaka, e kakali aku ana oia a hoea mai i keia mau mahina aku, alaila hoi aku oia a noho ma Hawaii Komohana, i loaa ai iaia he ekolu mahina ma Hawaii, i hiki ai iaia ke lilo i moho.
He Demokarata ko Mr. Lewis aoao kalaianina, a ma kona manaoio, in a oia e holo moho mai ana no ka hale o na lunamakaainana, e hiki ana iaia ke huki aku i kekahi heluna nui o na Repuhalika, ma ke koho ana iaia, me kona manaoio loa, e loaa ana iaia ka ikaika e hoohauleia ai o Mr. Holstein i keia kau e hoea mai ana.
He hope makai nui o Mr. Lewis no Kohala Akau mamua, a oiai oia e noho ana ma Kohala, ua oleloi ae, aole he maikai o kona ano me Mr. Holstein, a wahi ana, aole e pio kona manao ahiki i kona eli ana aku i ka lua no Mr. Holstein e haule ai iloko olaila.
Aole i loheia ko Mr. Holstein manao, no kona holo hou mai he moho no ka hale o na lunamakaainana, eia nae, aole i noho nanea wale kona mau hoaloha lehulehu maanei, aka ua paa ko lakou manao, e holo hou mi ana no oia i keia kau, me kona ahaʻi i ka lanakila, maluna o kona hoa paio, elike me kona lanakila mau ana i na kau kaho baloka apau ana i holo mai ai.
Iloko ae nei o ka mahina o Okatoba e malamaia ai ke koho baloka wae ana ae i na moho no ka ahaolelo kuloko, a iloko aku o ka mahina o Novemaba e malamaia ai ke koho baloka laula.
Ke emi loa mai nei ka maʻi flu i keia mau la, me ka kakaikahi loa o ka poe make i kela maʻi, e hoikeia ae nei ma ke keena o ka papa ola.
NOILA O AMERIKA NANA E HOOPONOPONO LA AREMENIA
SAN REMO, Aperila 26-Ua hoohola ka ahakuka kiekie o ke ao e noi aku i ka Feresidena Wilson nana e hooholo na mokuna aina o ka mokuaina hou o Armenia ma ka pule i hala i hooholoia ai ka hookuonoono ana i maokuaina, a ma ka hookuonoono ana ia mokuaina. a ma ka hoohui ana iho me keia ua hoomakaukauia e ka Ahakuka Kiekie kekahi noi malalo o na loina e lawe aku o Amerika i ka hoomali ana i ka mokuaina Armenia no ka manawa ahiki i ka holopono ana o na mea a pau.
Ua hoopukaia aku na kanoha i hoonohonoho papai ma ka la aku la i nehihi, ua haawia aku i na Pelekane ame na Palani ka hoomalu ana i na apana aina maloko o Asia Uuku.
Ua haawi aku ka Ahakuka Kiekie i ka mana hoomalu maluna o Mesopotamia ame Palesetina ia Beritania Nui, a o ka hooalu ana ia Suria, kahi o ke Keikialii Feisal, ke Keikikane a ke Moi o Hedjaz i kukalaia ae ai ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala oia ka moi, ua haawiia aku ia Palani.
Ua hooholo ka Ahakuka Kiekie o na wahi maloko o na palena o ka Aina Hemolele e hooliloia ia i home no ka lahui Iudaio o na Aupuni apau. O keia hookumuia ana ua komo pu maloko o na kumu aelike o ke kauoha ia Pelekane no ka aina o Pelsetina. O na pono pilipaa o na makaainana Indaio o na aupuni e aku e hoomaluia aku no. O ka manao o keia o na Iudaio apau e noho ana maloko o Amerika, Pelekane ame Palani, a mau aina okoa aku paha e mau no ko lakou ku ana ma ke ano he lahui, oiai nae he mau makaainana lakou no ka aina o Palesetina.
E hoomalu pu ia ana na pono o ka lahui Arabia maloko o Palesetina malalo o ka mana hoomalu o Pelekane Aia he 600,000 mau kanaka Arabia maloko p Palesetina, a o ka heluna o na Judeio maloko o ia aupuni he 100,00.
HOPULA KEKAHI POE NO KA PILLWAIWAI
He 48 ka nui o ka poe piliwaiwaim na Pake, Kepani ame na Hawaii, i paa ae i ka halewai, a e ole ko lakou hoopaa ana ae i kekahi mau dala hela i hookuuia ai lakou.
Ma ka po o ka Poaona aku la i hala he umikuamakahi mau Pake i hapukuia ae e ka upena nae a na makaikiu o Tong Sing, ke kanaka i manaoia oia ke poo o ia hana, mamuli o ka hela ana e he $50, a no na Pake e ae ua hoekuuia lakou ma o ka bela ana ae he $15 pakahi,
Mamua iki iho o ke awekea o ka la Sahati nei he ewalu mau Pilipino i ehi i ka upena kuu a ka lawakua a hapukuia ae a noho ana i kauhale, a e ola ka bela nui ana ae he $0 pakahi hookuuia aku ai. Ma ka hora umi o ke kakahiaka Sabati o D. Kuahine ame elima poe e ae ka i hopuia no ka lulu, a no ka hoopaa ana ae he $15 hela pakahi ua hookuuia aku lakou. Ma ka auwina la hora 1:24 o Joe Kalauawa ame elua mau kanaka e ae ka i hopuia no ka lulu a hoopaaia ae i kauhale.
HE ELIMA MAU KEIKI I HOEHALA
O na la hope o ka pule i hala aku la ha mau Ia pakalaki loa ia no na keiki, alima ka nui o lakou i laweia ae no ka halemaʻi o na poino uila ma ka Poaono a ma ka Sabati mai no na poino uila like ole.
He keiki Oake o Tai Loy Ho ka inoa, nona na makahiki he 10, oiai oia e paani ana me kekahi kepau i hehee ua kulu iho la kekahi o ia kepau iloko o kona maka a papaa, a na nui ka hopohopoia e nele ana kona maka i ka ike no ke koena aku o kona mau la o ke ola ana.
He wahi kaikamahina uuku o Annie Kaoihana ka inoa, oiai oia e hahai ana mahope o ka makuahine e lawe ana i kekahi kapu uuku i piha me ka wai wela a komo iloko o ka haleauau, a i ka makuahane i hoi hou aku ai noloko o ka halekuke ola ka manawa i lei iho ai ua wahi kamaiki la i ka pipii ae o ka mahu mai ke kapuwai ae a mamuli paha o koua kiei loa ana aku iloko o ke kapu auau, na wala aku la ola a haule ana iloko o ke kapu wai wela a papaa kona helehelena holookoa. O kona mau lima, ke helehelena ame ka umauma kahi i papaa loa i ka wai wela.
He keiki Pilipino, o Rodrego Santieo ka inoa, o ekolu makahiki, na pololei loa kana holo ana aku a kaa pono mamu o kekahi kaa otomobile e holo ami ana a hookuʻila mai e ka pale o haʻi o ke kaa a walawala iluna o ka Jepo a huki ka lima akau.
He pukiki he wahi keiki wale no o elua kau ame ekolu hooio, oiai oia e holo ana me ka pahi i ka lima na palaha iho la oia a moku ka papalina i ka pahi, komo pu ka oi o ka pahi iloko o ka papalina akau.
He kaiki Paniolo o John Freitas ka inoa a nona ua makahiki he umi, no ka lewalwa mai o ka manako iluna o ke kumulaau, a i kona kau ana ma kekahi lala owaho loa o kahi o ka manako pala memele hoowalewale iaia, ua ka peke iho la kona wawae a walawala pa-hu ana iluna o ka lepa, a haki ka lima akau.