Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 20, 30 April 1920 — Page 6

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

Magarita Adamu

a i ole

 

Ka Hoohokaia Ana o na Manao Lapuwale o ka Mea Kolohe - Ka ppahi Ana o ka Mea Hoopono i ka Hanohano me ka Waiwai

 

            Maluna o ka lanai o kekahi hokele, e noho ana ke kahi mau wahine opio elua, he hookahi a laua e heluhelu ana i kekahi buke, moolelo, me ka lilo loa o kona noonoo ma ke heluhelu ana i kela buke, me he mea la, ua hialaai nui loa kona noonoo ma kela moolelo, aole on a ike ae i na mea e hoopuni ana iaia, a i aole nana ae paha ma kela ame keia wahi.

            O kona kokoolua hoi, ke hilinai loa la oia maluna o ka paehumu o ka lanai, me ka nana ana aku o kona mau maka, i kahi mamao pili kahakai, iloko nae o kona nanea i ka nana, ia wa i ike aku ai oia i kekahi keonimana opio e pii pololei mai ana no ka hokele mai kapakai mai, a o ia kana o ka huli ana mai i kona kokoolua a ninau mai la:

            "Ua ike mua no nae paha oe i kela keonimana e hele mai nei no keia hokele ea?" wahi ana, me kona hakilo pono ana aku i ke keonimana malihini.

            O ke kaikamahine nana kela ninau, o Nina Hilakona kona inoa, ua ume ia aku kona mau manao hoohihi i ke kanaka keonimana e hele mai la, mamuli o kona kulana hiehie, ame ke kilakila, a i oi loa aku hoi i ka u ʻ i ame ka huapala o kona helehelena, a in a o kaua pu kekahi e ka makamaka heluhelu me kela kaikamahine, aole ana kau e hoohewahewa ma ke koho ana aku, he keonimana kela, i komo aku iloko o kekahi o na kula a ʻ o koa kiekie, a i komo aku iloko o ka oihana koa, no ka mea aia maluna o ke ano o kana hele ana, ke kulana o na kanaka o ka oihana koa.

            I ua kaikamahine opio nei e hakilo pono mai la i ka malihini, aole oia i hoohewahewa i ka ike ana mai ma kona helehelena, i ka oiaio, a me na ano maikai he nui iloko o kela kanaka, i koakoa loa ae mai ka nui mai o na kanaka opio o kona mau makahiki.

            He mea oiaio, aia na ano maikai he nui maluna o keia keonimana, no ka mea he helehelena kona e hoike okoa mai ana i kona makee i ka hoopono, pololei ame ka oiaio, a o ka poe apau i kamaaina iaia, kona mau hoaloha hoi, aole he hookahi iwaena o lakou, i nele kona kapa ana aku iaia i ke kanka maikai, o ka mea oi loa aku o ko lakou hoohihi, o ia no kona helehelena o ke kanaka u ʻ i.

            I ka manawa i lohe mai ai ka lua o na kaikamahine i ka ninau a kona kokoolua, ua aea ae la kona poo iluna, a waiho aku la i kana nana ana maloko o kana buke moolelo, me ka nana ana aku ma kahi a ke kanka opio e hele mai ana, a o ia kana o ka pane ana aku:

            "Ua kamaaina loa au iaia, o Kapena Hao kela," wahi ana me ka kaha. "I ka manawa hea la oia i hoea mai nei?"

            "Ea, he inoa ano e maoli kena au e kamailio mai nei," i pane mai ai ke kaikamahine mua, "Me he mea la, he inoa kupono loa kela nona, aka mae aole paha ia o ka inoa kupono e kapaia aku maluna on a, i kona wa e launa ai me ka nui o kona mau hoaloha! Owai kona inoa oiaio maoli?"

            "O kona inoa oiaio maoli, oia no o Polipo Rede, a i ka nana aku, ua kohu pono maoli kela inoa maluna on a, pela no hoi kela inoa kapakapa o Kapena Hao. Ua pau ko kaua kamailio ana hookokoke loa mai nei oia," alaila ku ae la ua wahine opio nei iluna, me ka huna ole iho i ka minoaka ma kona mau papalina, e hoike aku ana i kona hauoli loa, no ka ike hou ana i kela keonimana, a pahola okoa mai la i kona lima imua, no ke aloha ana, i ka wa o Pilipo Rede i hoea aku ai noluna o ka lani.

            "He hauoli kiekie loa keia i loaa ia ʻ u o ka halawai pu ana me oe ma ka hokele nei," wahi a Kapena Rede, me ka hopu aua mai i ka lima o ke kaikamahine opio, a ninau hou mai la: "I ka manawa hea oe i hoea mai ai?"

            "Owau ka mea pono e ninau aku ia oe e Kapena Rede, i ka wa hea oe i hoea mai ai?" wahi a ka wahine opio, me ka pane pololei ole mai i ka ninau a ke kanaka opio.

            "Ma ka po nei no ko ʻ u hoea ana mai, ma ke kaaahi hope loa, aole au i manao mua, e loaa mai ana oe ia ʻ u ma ka hokele nei, aole no nae au i hookahahaia mai ma o keia halawai hou ana o kaua e Vaioleka Dene."

            Pii ae la ka ula ma na papalina o Violeka Dene, no kela mau olelo a Kapena Rede iaia, mamuli kekahi o ka oluolu ame ka waipa ʻ he o na olelo i kamailioia aku, o kona ano mau iho la no nae ia i na wahine apau ana e kamailio ai, a i wahi nae e loaa ai kana mea e kamailio mai ai, pane mai la:

            "E ae mai oe e Kapena Rede e hoolauna aku au imua oa, ia Miss Nina Hilakona O keia no kona manawa mua loa i hoea mai ao ianei, o kou kumu ia o ka ike mua ole ana iaia."

            Ma kahi o ke kunou ana aku imua o kela lede opio, elike me ka rula maa i ka wa e hoolaunaia ai kekahi keonimana imua o kekahi lede i malihini iaia, ua haawi aku la o Pilipo Rene i kona lima akau, no ke aloha ana, a haawi mai la no hoi ke kaikamahine opio, me ka puliki ana iho o ua keonimana nei i ka lima palupalu o Nina Hilakona, aole no hoi he kaili aku o kela wahine opio i kona lima, aka ke kakali la oia, aia no a hookuuia aku e Pilipo, a mamua nae o ka hookuu ana aku a ua kanaka nei i ka lima ana e paa ana, pane aku la oia:

            "Ma ka ʻ u koho, ua nui maoli na hana pahele noonoo ma mnakeka nei, i konoia mai ai kakou, e lilo keia kulanakauhale, i kikowaena no kakou apau e hui pu ai iloko o ka manawa a kakou i noonoo mua ole ai. Pehea la kou manao, aole anei he nui na mea maikai a kela ame keia la e halihali mau mai ana no kakaou?"

            No kekahi mau sekona mahope o ka hooki ana iho o ke kapena opio i kana kamilio ana mai, aole e hik ia Nona Hilakona ka pane mai, eia nae i ka mao ana ae o na manao pihoihoi mailoko aku on a, ia wa oia i kamailio mai ai:

            "He mea oiaio kau i kamailio mai la," wahi ana me ka leo ano kaumaha. "Ma ka ʻ u hoomaopopo, aole i oi aku o Manakeka nei, mamua o kekahi mau wahi e ae oka honua."

            "Malia paha, ua pololei kau e kamailio mai nei e Miss Hilakona, mamuli nae o ko ʻ u kamaaina ole i kekahi o na wahi maikai loa, a o ke kumu no hoi ia o ka piha mau ia o keia kulanakauhale e ka poe makaikai mai na wahi like ole mai.

            "E nana aku kakou ma ka aekai, he keokeo pu wale no i ke one, me na nalu e ha ʻ i hupa mai ana i ka aeone, he hiona kela i loaa ole kekahi mau wahi. Huli ae hoi, a nana aku ma ko kakou aoao komohana, ua ulu na laau mai ke kuahiwi loa mai a hoea aku i ke kai, a ke nana ae hoi, ma na wahi e kokoke mai ana ia kakou, aia na malapua nani, no kauhale lehulehu, me ko lakou mau kahiko nani, ua lawa keia mau mea no ka uma ana aku i ko kakou mau manao hoohihi.

            "Ma ke nao nui ke olelo ae, ua nani maoli ke ano o ka moe ana o ke kuahiwi, pela hoi me ka waiho ana o ke kai; a ke alawa aku i na alanui, ua kohu pohaku mabala ka mania, me ka ulu o na pua nani ma kela ame keia aoao, a in a ma ka wa poeleele e hele ai i ka holoholo, aole au mea e ae e honi aku ai, o ke ala kupaoa wale no o na pua. He elua wale no a ʻ u mau wahi e ae i hoohalike ai me Manakeka nei, o ia o Cebako ame Konomo, ua hoea no nae paha oe e Miss Hilakana, no kela mau wahi ea?"

            "Ua hele makaikai no au i Cebako, aka no Konomo, aole au i hoea ilaila, malia paha no keia mua aku, e hiki aku ana au ilaila, no ka makaikai ana i na wahi kaulana, o kela kulanakauhale."

            No keia hoakaka a ke kanaka opio, ua noke okoa ae la no kaikamahine elua i ka akaaka, me ka pane hou ana mai o Nina Hilakona: "Akahi au a lokahi me oe, o keia ke kulanakauhale, e hoolawaia ai na makemake o kekahi malihini, ua ike maoli iho no au no ʻ u nei, aole he mea i hemahema ma keia wahi, a no kou lilo mea nana e alakai aku ia ʻ u no kela kulankauhale ea, ke haawi aku nei au i ho ʻ u ae, me ka hauoli loa."

            "Me ka mahalo a nui ia oe e Miss Hilakona. Malia he poe hou ae kekahi makemake e hele makaikai no kela mau wahi, o ka loaa no ia o ko kakou mau hoa e hele pu ai, i kekahi manawa. Ina e hoea mai ana ia manwa ea, he mea maikai ka hele ana maluna o ka moku, ma ke ano he huakai lawai ʻ a ka kakou, aole anei oe i manao e Miss Dene, o ke alahele kupono loa ia ma ka moana?"

            "E hoohauoli loa ia ana au, in a ma ka moana kakou e hele ai, a pehea ua lawe pu mai nei no nae paha oe ia Dora ea?"

            "Ae, ua lawe pu mai nei no au iaia, a ke ike aku oe i kuu Dora, auwe, aole ana e nele kou hoohihi iaia. Ma ka po nei, i lewaie mai ai e ko ʻ u poe kanaka mai Mabala mai."

            "O kela anei kau kaikamahine e Kapena Rede?" i ninau mai ai o Nina Hilakona, me ka kulou ana mai imua, e ake ana o ka lohe i ka pane ma ka aoao o ke keonimana opio, me ka noke ana ae nae o Violeka Dene ame Pilipo i ka akaaka, mamuli o ko laua ike ana aku, ua kuhihewa loa o Nina, i ka mano o ka laua mea i kamailio ae ai.

            "Ae, o ka inoa kela o ka ʻ u kaikamahine ame ka ʻ u ipo aloha, he elua laua iloko o kela inoa," wahi a Kapena Rede, me ka mau no o ka minoaka ma kona mau papalina. "O ka mea oiaio maoli ea, o ka inoa kela o ko ʻ u moku, a ua like no ia ia ʻ u me he kaikamahine la, ame he ipo no hoi. Ua hoomaemae hou au iaia, a ke ike aku olua e na lede, he ku maoli no ka nani, e ku maoli ai no i ka hoohihi o ka mano iaia. He wa maikai loa keia o ka makahik, a i ka manawa pii o ke kai, ua hiki loa ke kau aku maluna o kona oneki, me ka iho ole no ka oneki olalo, a mailalo ae e pii ai no ka oneki oluna loa."

            "No ʻ u iho, aole o ʻ u nana in a me ka hele wale no e hoea ai iluna o na oneki o kou moku," wahi a Nina Hilakona. "Nou ʻ u iho, ua maa au i ka holoholo ana, a he mea hauoli no hoi ia ia ʻ u."

            "Ke hauoli loa nei au no kena pane au e Miss Hilakona," i pane mai ai o Kapena Rede me ka hoihoi. "He kakaikahi loa na lede ma keia wahi i makemake ia mea ai, aka no ʻ u iho, he mea haule ole ka holoholo ia ʻ u i na la apau, koa wale no i ko ʻ u wa e kau ai maluna o ko ʻ u moki, o ka manawa wale no ia a ʻ u e noho malie ai i kahi hookahi. E ae mai ana anei oe, owau pu kekahi me oe ma kou mau manawa e hele ai i ka holoholo? He mea au i loaa ole ke kokoolua i keia manawa; he nui no ko ʻ u ohana aole nae o lakou hoopilipili wale ia ʻ u, nolaila ua kau ko ʻ u manaolana maluna o ko ʻ u mau hoaloha, no ka loaa o ko ʻ u mau hoa e hoohauoli ai ia ʻ u iho."

            "Ina o ka mea oiaio loa kena ea, alaila aole no he hana paakiki nou e Kapena Rede, ka loaa ana he mau hoaloha lehulehu."

            "Me ka mahalo a nui ia oe e Miss Hilakona," me ka awihi iki mai o ka nana ana a ua keonimana opio nei maluna o Miss Hilakona, ka mea mana i hookapalili aku i ka pana ana a kona puuwau. "E kii mai anei au ia oe no ka hele holoholo ana i kekahi manawa?"

            "Aohe au mea e hopohopo ai, ua makaukau au i na manawa apau, no ka hele holoholo ana me oe."

            "Ina pela ua pono, a ke kono aku nei au ia olua e na lede opio, e hele kakou i ka holoholo, no kahi o kuu dora e ku mai nei ma ka uwapo," o ka huli aku la no ia o Pilipo Rede hele, me ka ukali ana aku hoi o na lede opio mahope on a.

            Ia lakou nae i hoea aku ai i ka uwapo, ua laweia aku ka moku heihei o Kapena Rede iwaena o ke awa, nolaila kahea aku la oia i kekahi o kona poe kanaka, e lawe mai i ka waapa, no lakou e holo aku ai noluna o ka moku, a ia lakou nae e kakali ana ma aka uwapo aoao, me ka hele ana aku a kau maluna o kekahi waapa uuku e pili ana ma ka aoao o ka uwapo.

            Me ka hooka ʻ ulua ole iho, wehe ae la ua kaikamahine nei i ke kaula i hoopaaia ai o kona waapa i ka uwapo, nana mai la no hoi ia lakou nei, o ka hopu iho la no ia i na hoe, a hoomaka aku la e holo, a ke nana aku i kela kaikamahine, aole oia he lola na ke lii, a he u ʻ a hele hewa paha no Kula, aka he mea oia i hele a makaukau loa i ka hoe ana i ka waapa, no ka mea he hana ia maa i kela kaikamahine mai kona mau la kamalii mai ahiki wale no i kona lilo ana i wahine kanaka makua.

            Aole no he maikai loa o kona lole e komo ana, aka nae o kona helehelena, ua oi aku ka u ʻ i ame ka hupala mamua o kela mau lede e ku pu la me Kapena Rede, aia wale no na maka o ua kapena nei maluna o kela kaikamahine kahi i nana ai, me ka huli ana mai ia Vaioleka Dene, a ninau mai la:

            "Owai hoi kela kaikamahine? Ua ike no anei oe i kona inoa?"

            "Alaila, aole anei oe i ike mua iaia? Aole anei i loaa kona inoa ia oe?"

            "Ma ka ʻ u mea e hoomaopopo nei o keia ka manawa mua loa a ʻ u i ike ai i kela kaikamahine, a no ka loaa ole o kona inoa ia ʻ u, pela au i ninau okoa aku la ia oe e Miss Dene."

            "O Magareta Adamu ka inoa o kela kakamahine, ka mea a na kanaka opio o keia wahi kapa aku ai he kaikamahine i nele ka puuwai."

            "Ea, akahi no au a lohe i na mea e pili ana i kela kaikamahine. Aia anei kekahi moolelo ano e pili aku i kona ola ana?" wahi a Kapena Rede me kona piha loa i ka iini e maopopo pono na ano o Magreat Adamu, ame kona moolelo, ke kumu hoi i kapaia aku ai oia he kaikamahine i nele me ka puuwai.

            "Ua hookahaha mai oe e Kapena Rede i ko ʻ u manao, no ka maopopo ole ana ia oe o kekahi mea e pili ana i kela kaikamahine. Aole loa he hookahi kanaka e noho ana ma Manakeka nei, i nele kona lohe i ka moolelo o keia kaikamahine."

            "O ka mea oiaia maoli keia, aole a ʻ u mea i lohe iki nona, malia paha no ko ʻ u ninau ole aku no i koonei poe, aka nae e hoakaka mai oe i kau mau mea i ike nona!"

            "Aole paha he ano maikai na ʻ u ka hoike ana ae i ka moolelo i pili loa i ke ola ana o kela wahine opio i keia manawa, ma ke ano nui no nae ea, o kela kaikamahine ponoi, ka mea nana i pepehi aku i kona makuakane a make loa."

            "O kena anei ka mea oiaio loa au e kamailio mai nei e Miss Dene?" wahi a Kapena Rede me ka piha i ke kahaha.

            "O keia ka mea oiaio a ʻ u e hoike aku nei, ole no ane i lilo kela hana ma ka aoaoa o Magareta Adamu, i kumu e hookauia aku ai na ahewa ana maluna on a, i kau a mea, o ka hanaino maoli no o kona makuakane. He kakaikahi loa ka manawa e ike ole ia aku ai ka uliuli ma kona mau maka, i ka pepehiia e kona makukane, a i kekahi manawa no hoi, e loaa ana he mau ki-na ma na lala o kona kino. Ma kekahi po nae, i ka wa e kiamoe ana ka makuakane, mahope iho o ko laua hoopaapaa ana me ka hahana loa ma na hora o ke ahiahi, ua hookau aku la kela kaikamahine i ka make maluna o kona makuakane."

            Akahi no o Nina Hilakona, a lohe i ka moolelo pololei o ke karaima i hanaia e Magareta Adamu, ke naka la kona kino me ka haalulu, i kau a mea o ka piha me ka maka ʻ u, me kona pane okoa ana ae: "He ku maoli i ka weliweli kena mea au e hoakaka mai nei e Vaileka! Aole anei he mea i hanaia aku maluna ona?"

            "Ua paa oia i ka hopuia, a ua hooloheia kona hihia imua o ka aha hookolokolo, aka nae ua maopopo no ia olua e na hoaloha, aole loa kekahi aha kiure malalo iho o ka malmalama o ka la, e aa e ahewa aku i kekahi kaikamahine u ʻ i elike me Margareta Adamu, no kona pepehi ana i kona makuakane ino a make. Wahi a na kiure, aole i lawa no ike, e hiki ai e ahewaia kela kaikamahine, nolaila ua hookuuia oia, me he mea la, aole i kau aku kekahi wahi kiko eleele maluna ona."

            "Mou iho, ua manaoio no anei oe, na kela kaikamahine no i hookau aku i ka make maluna o kon makuakane?"

            "O ka olelo hookahi a na mea apau, ua pili ka hewa i kela kaikamahine, a ua lokahi no ko ʻ u manao me ko lakou, mamuli o ko ʻ u manaoio, ua kamailio ae lakou i na mea oiaio loa. He ku maoli i ka manaonao ka mea i hania aku maluna o kona makuakane, ua okiokiia kona kino a liilii, elike me ka hana a kekahi mea i uluhia i ka pupule."

            Oi loa ae la ka naka haalulu o ko Nina Hilakona kino, no kela mau hoakaka a o ia kana o ka pane na aku: "Aole aku la no hoi e nele ka maka ʻ u o na kanaka o keia wahi i kela kaikamahine!"

            "Ua pia i ʻ o na mea apau me ka maka ʻ u ame ka weliweli no keia kaikamahine," i hoakaka hou mai ai o Violeka Dene. "Aole he hookahi mea i makemake e kamailio pu me ia, a i ka wa  e ike aku ai na wahine iaia e hookokoke mai ana, e huki ino ae ana lakou i na palekoki, ku ae la ka ihu iluna, a hele aku la me ka hoomamao ana mai iaia aku."

            Ua hoea mai la ka waapa i kela manawa no ka uwapo, aohe nae he nana aku o Kapena Rede no kela waapa, aia wale no kona mau maka, maluna o ka waapa o Margareta Adamu, e aneane aku la e nalowale ma kekahi aoao o ke awa.

            "No ʻ u iho, aole loa o ʻ u manaoio, ua hana aku kela kaikamahine i ke karaima pepehikanaka, ma ka lawe ana ae i ke ola o kona makuakane ponoi," wahi Kapena Rede me ka luliluli ana ae o kona poo. "O kekahi wahine i loaa iaia ka halehalena u ʻ i a waipa-he elike me kela, aole loa he pepehikanaka iloko on a, me ka nana ole ae. O ke ano o na anela o ka lani, o ka maemae o na keiki hanau hou, o na mea like ia a ʻ u i hoomaopopo aku ai maluna o kona helehelena."

            "Ea, ua like pu loa oe e Kapena Rede me na kanaka o ka papa kiure, ka palahe o ko oukou manao i ka helehelena huapala o kela kaikamahine. Ina he pupuka kona helehelena, aole loa oe e hakalia iho ana, ma ka hookau ana aku i kau mau hoahewa ana maluna on a, elike me ka na kanaka e ae i hana aku ai," i hooikaika mai ai no o Vaioleka Dene i ke kamailio ana, no ka hewa o Magareta Adamu.

            "aloe i like loa ke ano o na kanaka apau, o oukou nae e na wahine ka ʻ u e olelo ae, i ke ku maoli no o ko oukou ano i ka lokoino, he mea kau la, i ka ike aku i kekahi o ko oukou mau wahine iloko o ka pilikia, a komo iho ka manao aloha no lakou, aole pela ka ʻ u mea i ike, e hookau aku ana oukou i na hoohilahila ana maluna o lakou e hana ai, o ia no ka hoomama ana aku i na manao kaumaha, ka hana aku no hoi i na mea apau e hoauheeia aku ai na noonoo kaumaha mai ka poe aku i hoopilikia wale ia."

            Ua komo pono aku kela mau hoakaka a Kapena Rede iloko o Nina Hilakona, alaila, nana mai la oia maluna o ka helehelena o ke kanaka opio, a i mai la:

            "Akahi au a hoike ae i ko ʻ u manao, ua kulike aku la ko ʻ u noonoo me kou e Kapena Rede. Ua kamaaina loa au i na ano o na wahine pu, he keu lakou o ka poe lokoino loa, in a e lohe ana i na mea i hanaia e kekahi wahine, ua lilo iho la i mea lealea loa na lakou ke keaka ana, me ka hoinoino ana aku iaia, na kane paha e kamailio hoinoino i na wahine, aole no na wahine, e hoinoino iho ia lakou. Ke lana nei nae ko ʻ u manao, e hoea mai ana i ka manawa a ʻ u e hoopuka ae ai i kekahi mau huaolelo maikai no kela kaikamahine i hookaumahaia."

            Lalau aku la o Kapena Rede i ka lima o Nina Hilakona, no kona kamailio ana mai, i na olelo apono, no ka mea a ua kapena nei i hoakaka aku ai, alaila alakai aku la i ka lede opio no ke ka ʻ e o ka uwapo, a hookau aku la iluna o ka waapa, me ka pane ana mai:

            "Na ke Akua e hoomaikai mai ia oe e kuu hoaloha," wahi ana me ka leo malie loa. "O ka momi makamae iloko o ke ola ana o kekahi kanaka, a wahine paha, o ia no ke aoloha!" alaila lalau mai la oia ia Vaioleka Dene, a hookau pu aku la iluna o ka waapa, me ko lakou holo pololei ana aku no kahi o ka moku heihei e lana mai ana i ke waw.

 

MOKUNA II.

 

            He elua la mahope mai, no na hora elua a oi, ua hoohala o Kapena Rede i kona manawa ma ka lawai ʻ a ana ma ka pali kahakai. Ma keia ame keia aoao o kana wahi e lawai ʻ a ana, he pali pohaku wale no, a o kahi kaawale hookahi wale no, o ia kahi e pii pololei aku ana, mai kona wahi i noho ai a kau iluna o ka honua paa.

            I ka põe i kamaaina i ka hele ana ma kela wahi, aole he poino iki w loaa ana, aka i ka poe malihini nae, he hana pohihihi loa na lakou ka aa ana e hele ma ka pali, no na manawa apau, a Kapena Rede e hoea ai ma Manakeka, e hele mau ana oia no kela wahi i ka lawai ʻ a, me ka loaa nui no hoi o ka i ʻ a iaia, aohe wa e hoi nele ai.

            Ma kela la, he nui kana i ʻ a i loaa, me ke kuiia no hoi i ke kaula a loihi, aole i pau kona makemake lawai ʻ a, hoopuiwaia mai la oia, i ke kani ana iho o ka hekili, i alawa ae kona hana iluna, ua hele ka poailani, a panopano i ke ao eleele, a iloko o ka manawa pokole loa, ua haule iho la na kulu pakaua. Ke nana la oia i wahi nona e malu ai, aia ma kekahi wahi mamao mai iaia aku, he wahi umalu pali, hoakoakoa mai la oia i kana mau pono lawai ʻ a, pela no hoi me kana mau i ʻ a, a hoomaka aku la e hele no kela umalu pali.

            I wahi nona e hoea aku ai i kela umalu pali, pinana aku la oia maluna o kekahi o pohaku nui, iaia no hoi a kau ana iluna o kela pohaku, ike aku la oia i kekahi wahine opio ma kekahi aoao mai, e holo mai ana no, i kahi o ka umalu pali ana e manao aku nei he puuhonua nona e malu ai mai ka ua mai.

            He lawai ʻ a no ka hana a kela wahine opio o ka hele ana i ka laekahakai, o ka mea wale no nana i alai aku i kona ike ana mai ia Kapena Rede, na kekahi pali pohaku e pale ana mawaena o laua, a no ka haule ana iho o ke kuaua, pela oia i huli aku ai i wahi nona e malu ai, elike no hoi me ia a Kapena Rede i hele aku ai no kahi o ka umalu pali.

            I ka ike ana mai nae o ua wahine opio nei ia Kapena Rede, ua kuha ʻ u aku la oia; ua hoomaopopo koke aku la nae o Kapena Rede, o kela no ke kaikamahine hookahi, o ka hele ana ae a kau maluna o ka waapa, oiai oia ame kona mau hoa e ku ana maluna o ka uwapo, no ke kakali ana o ka holo aku e kau maluna o kona moku heihei.

            Wehe ae la ua kapena nei i kona papale, a kamailio aku la me ka leo oluolu: "E ae mai ana anei oe, o kaua like ke komo ae ma keia umalu pali, ahiki i ka mao ana ae o ke kuaua?"

            "O oe o kaua ke hoi aku malaila e noho ai, a no ʻ u nei, e hoi loa aku ana no au i ka hale, aole o ʻ u maka ʻ u i ka ua," wahi a ke kaikamahine opio.

            "Aole e hiki ia ʻ u ke ae aku ia oe e hoi iloko o keia la, ua oi aku ka pono o oe o kaua ke noho, a owau ke hoi aku iloko o ka ua; aka nae, he hana naaupo wale no na kaua a elua ko hoi aku, me ko kaua ike no, e pulu loa ana kaua i ka ua. Ua lawa keia umalu pali no kaua e pee ai ahiki i ka malie ana."

            Ua kamailio ia aku kela mau olelo, ma ke ano kauoha, e hiki ole ai i ke kaikamahine opio ke paakiki aku, ua like me kekahi kauoha, i haawina aku i ka pualikoa malalo o ka mana o ke kapena opio, a i ka ike ana aku o Pilipo Rede, aole he hoomau aku o ua kaikamahine nei i ka hele ana, hopu okoa aku la oia ma ka lima me ka huki ana mai noloko o kahi malu e pulu ole mai ai i ka ua.

            Ke hana wale aku nei no o Kapena Rede, ma kona ano keonimana, no ke kokua ana i ka lede opio, a i ka poe no paha apau ana e ike aku ai iloko o ka pilikia. I ka noho ana aku o ke kaikamahine ma kekahi wahi kupono, nana ae la oia iluna o na maka o keia keonimana, he minoaka wale no kana i ike aku ai ma kona mau papalina, a o ia ka Kapena Rede o ka pane ana mai:

            "He hana ku ole i ke aloha na ʻ u, ka ae ana aku e hookuu ia oe e hoi iloko o keia ua, e pulu ai oe, a malia loohia paha i ka ma ʻ i. Malia paha mamuli o ko kaua malihini kekahi i kekahi, pela iho la oe i manao ai, he hana kohu ole ka noho pu ana o kekahi mau mea malihini i kahi hookahi. He keu no paha oukou e na wahine o ka poe naaupo, i ka maliu ole mai i na mea maikai i kekahi manawa, e hanaia aku ana no ko oukou pono!"

            "Malia paha, mamuli o kou ike mua ole ia ʻ u, i kamailio mai ai oe i kena mau olelo," i pane aku ai ka wahine opio, me ka nana ana aku me na maka oluolu maluna o Kapena Rede.

            Alawa aku la ka nana ana a ua kapena nei i ka haule makawalu iho a na pakaua nunui, a pane aku: "Ae, ua maopopo au ia oe, o oe no hoi o Miss Magurita Adamu," me ka hoikeike ana aku i kona ano hoihoi, a kamailio hou aku la: "Ua kaa ma ko ʻ u aoao, ka ike mua ana ia oe, e kou hoike ole mai nou iho."

            "Owau no kekahi i maopopo ia oe, o Kapena Rede kou inoa. No na makahiki elima i kaahope aku nei, e ike mau ana au ia oe ma keia wahi, me ko ʻ u manao mua ole nae, ua hele mai nei oe i ka lawai ʻ a i keia la."

            "Ina ua ike mau oe ia ʻ u i ka hele i ka lawai ʻ a ma keia wahi, alaila pehea iho la la ka hoi au i ike mua ole aku ai ia oe?"

            "Malia paha ua ike no oe ia ʻ u mamua, ua poina nae oe e Kapena Rede."

            "Aole no au i ike ia oe mamua, no ka mea o ka ʻ u poe apau loa i kamaaina ai, aole o ʻ u poina ia lakou."

            "He oiaio loa ka ʻ u mea i kamailio mua aku nei ia oe, no ka mea i keia manawa, owau ka mea nui hookahi a na kanaka e noonoo nei, ua nana mai ko Manakeka nei poe ia ʻ u, me he mea la, aole he kanaka ano nui e ae e ola nei, owau wale no. Mamua aku nei, aole o lakou noonoo iki mai no ʻ u, pela no paha me oe ua hookahaha loa ia mai nae ko ʻ u manao, no kou maka ʻ u ole ia ʻ u, no ka mea ua kauia ko ʻ u weli e na mea apau ke hookokoke mai ia ʻ u, o hoopilikia aku auanei au ia lakou."

            Pahola ae la ka minoaka ma na papalina o Kapena Rede, a i aku la me ka leo oluolu, o ka mea i loaa ole ia mea he maka ʻ u: "Ma kau nana mai e kuu hoaloha, he kanaka anei au i hiki ole ia ʻ u ke kupale no ʻ u iho?"

            Huli aku la ka Margareta Adamu nana ana iwaho, a pane mai la me knoa nana ole mai i kona hoa olelo: "O ke kumu iho la anei ia o kou maka ʻ u ole ana mai ia ʻ u? Ua like loa no na kane me na wahine, aole he kaokoa ae o ke ano o kekahi mai ko kekahi mai. O ke kumu wale no o kou maka ʻ u ole ana mai ia ʻ u, no kou ike, ua oi ae kou ikaika mamua o ʻ u, o kekahi kumu no hoi, aole oe i hia moe, a oiai o kaua wale no ko keia wahi, ua hiki ia oe ke hana mai i kau mau mea apau i makemake ai maluna o kekahi kaikamahine nawaliwali."

            Nana wale aku la no ke Kapena Rede mahope aku o ke poo o ke kaikamahine opio, me ka lilo ole o kela mau olelo i kamailioia mai nona, i kumu no ua kanaka opio nei e huhu ai, aka wehe ae la oia i kekahi ciga iwaho, a i ka a ana ae o kona paka, akahi no oia a pane mai.

            "Auhea oe e kuu Margarita Adamu, ua like pu anei ko ʻ u mau ano au e ike mai nei, me kekahi kanaka kolohe, o ke ano hohewale?"

            Huli ino mai la o Margarita Adamu, nana aku la ma na maka o Kapena Rede, a i mai la: "Aole oe he kanaka hohewale, ma kou ano maoli, aka nae he hohewale no oe, elike me ke ano on a wahine, ma ka hana."

            "Ae, he elua pule ae nei i hala, halawai iho la au me kekahi kanaka malihini, e noho ana maloko o ka hokele hookahi no au e noho mai nei i keia manawa, kamailio mai la oia ia ʻ u, i kona kaumaha loa no ʻ u, mamuli o ko ʻ u nele i na hoaloha, ame ka hoowahawaha pu o na kanaka o keia wahi ia ʻ u. O kana i hoolana mai ai i ko ʻ u manao, in a ka au e holo ana no ke kulanakauhale o Nu Ioka, e hiki ana iaia ke kokua mai ia ʻ u, ma na alahele apau e loaa ai ka noho hauoli ana ma keia ao.

            "He oluolu maoli kana mau olelo apau e kamailio mai au ia ʻ u, a oia no hoi ke kanaka mua loa, i kamailio oluolu mai, mahope iho o ke kau ana mai o kekahi haawina kaumaha loa maluna o ʻ u. No ka oluolu maoli o kana mau olelo i ku i ke ano o ka hoaloha oiaio, ua uwe okoa iho la au me kona

 

(E nana ma ka Aoao 7.)