Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 20, 30 April 1920 — He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu [ARTICLE]

He Moolelo no KEAKA TAZANA Ka Weli o na Ululaau Mehameha o Aferika a o ka Hoaloha o na Holoholona Ahiu

T~". . w;ile ihi kahi mea hoopilikia i ka laua nei huakai . ::-uliwai, me ka hookokoke hou ole mai o kekahi moo . ' i na wawae o ka elepani, ahiki wale no i ko laua'pae l:r !ii?i kela aoan, aiaila hoomaka aku la lnua e hele me • u.'ihwlu ole no kahi i ku ai o na kauhale o Manakona . he pi!i ka ulu ana o na kumulaau o kela w'ahi a laua V La. ua konoia mai o Koraka, e haalele aku i kona u.-ilima o ke kua o ka elepani, a pinana ae la maluna :.-t!a !aau. nolaila aia no ka elepani malalo kahi i hele . li,»i <. Korakii maluna o na lala o na kumulaau kahi ;:i. ''Hili <■ ka niama loa o kela hele ana aku a faua nei, ua . kc aku la no laua, i kahi o na kauhale i ku ai o llana- ; u;i. eia nae laua nei ma ka akau aku, aia hoi ka pukaka hikina, e huli la i kahi o ka muliwai, nolaila he pohihihi na laua nei ke komo ana aku iloko o ka pa, ;jia ine ka paa loa; aka nae, heaha ia paa ia laua nei, i- na niea paa apau i hanaia e ka lima o na kanaka, t ,.U- ia laua, ke manaoia, e hoolilo i ko lakou paa i- • V. I . iki ihu la o Koraka me kana elepani mawaho o ka pa kalii manawa pokole, a he hookahi no huaolelo a , a. i» ka pane ana iho ma ka pepeiao o ka elepani, o' . ; ku ae la 110 ia o ka ihu loihi o ua elepani nei ihina, a| . ;. ana no o na pauku laau nunui i hoomoe ke'a ia ma j . ]»a, o ka lilo aku la no ia, a komo ana laua nei iloko j , :,e niea la i kekahi kula palahalaha laua e hele nei. I . h«<i mamua o ko lakou mau halelole, e noho ana keka-' r l'aele lehulehu. ialakou i lohe mai ai 1 ka hiolei ana : ].a. me ka ike pu ana mai no hoi i keia elepani i ke , ana aku. me kekahi kanaka ili keokeo e kau ana iluna, k:: koke ae la lakou iluna, a lioomaka aku la e holo no .1 ka pnka-pj4 & waiho mai ana. j .; niakaukau loa ka iilepani e holo aku, a e hoolilo ia ,1 i mea ole me kona mau wawae pilikia, no ka mea ua iia kaiuika i mau enemi nona, a no kona mauao 110 lioi, ;; pepehi ana i na kanaka, ka Koraka mea i makemake ana e hoea no kela wahi.-aka nae, ua papa aku la o Koi.iia. aole e hoopilikia wale i kela poe, pela wale no i < ui hope mai ai ka manao o ka elepani e hookau aku i , ake maluna o kela poe Paele. ; uiiikuhi aku la o Koraka i ka elepaui i ka laua wahi e •■.<• ai. ma kekahi halelole nui.no i.a e ku ana iwaenakonu i nui o na kauhale. no ka mea ua kau aku ka manaolana •\■ <raka, e loaa an« iaia o Miriama maloko o kela haie, me kannka nana i ailiik i ke kaikamahine o])io. \i.t U<ii mamua pono aku o ka halelole nui, he ahamaka e i-;.lrwa ana i hoopaaia mawaena o na kumulaau elua, a .:l;!!in (. ua ahamaka l«i o Mabina kahi i moe malie ai, me : "Hianawanui 1 kona eha, ua hele ua kanaka nei a naii: ali. ī kau a mea o ke kalie nui o ke koko mai kona ■ ••i" aku. ( M. ; kela manawa a Mahina o ka lohe ana aku i ka leo "ii • kona poe kanaka, kiei mai la oia mailun.a mai o •:.! anamaka, a ikē i ka'holo o na Paele. no kahi o ka puka:iui, me ka maopopo ole nae iaia o ke kumu o ko lakou ana, koe wale no. kona lohe ana aku i ka halulu elike v ka hanee ana o ka palaau, a lohe pu aku la no hoi oia i i h ><»kokoke mai o kekahi mau kapuai wawae o kekahi iiol..na nui. i ka ike ana hoi o ke kauwa a ua o Mabina i ka hookomai o ka elepani, aohe ana nana hou ana aku no kona : aia wale no kona noonoo no ka pakele o kona ola, noiiuomaka aku la. oia e 11010 elike me ka mama apau i :;1 «** koe hooka'hi wale iho la no ua kanaka nei, me ka ■ ole nana e haawl aku i ,na kokua iaia. ; ' la elepani a nia kahi he mau kapuai helu wale • k;i maniao. mai ka ahamaka mai e waiho ana o Mahina, la ua holoholona nei, me ka leha ana aku o kana nana -•< nahma o ka mea e moe malie mai ana. oiai hoi o Ma--1 1 ' e naka wale ana no i kau a mea o ka piha i ka maka'u " k 'iia make. no ka.mea aole e hiki iaia ke liolo i wahi e •■'i-kana ai kona ola. ii"ko nae o na manao kahaha o Mahina, no kela hoea ana ' - ka elepani. ua hooi loa ia aku ia kahaha, iaia i ike mai ! : k-e ku ana aku o Koraka ma ka aoao o kona ahamaka, a koke mai la no oia, o kel.a ke kanaka nana i •'•■ikele i ke ola o ka moi o na .eonla. ma kela manawa ana j " 'na kokoolua i hele ai i ka hahai holoholona, a i pakele I '■ iaua mai make i na gorila. 1 ; 1 ihea ke kaikaniahine opio au o ka aihue ana e keia 1110.-" wahi a Koraka i ninau.koke aku ai, me ka • • -koa aiia aku o kona mau maka i ka huhu. ke kaikāmahine hea kau e ninau mai nei e ke kanaka 1 ninau mai ai ua o Mahiua, me ka uunii hoomanawa- : •im i kona maka'u. "Aole he poe wahine e ae e noho nei - wahi. o na wahine wale no a ko'u poe kanaka, o _ ' i anei o kela iwie wahine kau i n\akemakc ai?" :i maopopo no ia oe ka'u kaikamhine i mkemake ai e ; « kela kaikamahine ili keokeo. O oe ka mea nana i ahuka mai iaia mai kona mau hoaloha mai. Eia kela - '«ihine ihea i keia manawa?" "ie owau ka mea nana i hooni.ahuka mai i kela kaika:lt. aka na kekahi kanaka. o .Morikona kona inoa, he •*',uiia;;a Pelekane. O kela kanak.a ka mea i makemake i ke kaikamahine no Ladana. a i wahi e hoopauia ai uliihewa. e hele oe e ninau i kela kan.aka, a nana- aua- - ! Mike mai ia oe i.kahi o ke kaikamahine au e huli nei." •" ke al<» mai nei au o kela kanaka, nana i kauoh.a mai ' 1 1 e he!e mai e.hui pu me oe. Aole au i ike i kela • ' ialiine me ia. .elike me kau e hoopunipuni mai nei. ! - ! "a e hoopau i kou hoopunipuni aua, a e hoike mai ia'u • ' iea oiaio loa. iua he minamina kekahi ou i kou ola," ' !iot,kokoke aku la ua o Koraka no kalii o ka ahamaka ua kanaka nei e ike mai la, ua hele maoli kela i:<;i °i>io a piha i ka huhu. . aole oe e hookau mai ana i kekahi hoopa'i maluna •'!'iila e hoike aku no au i ka mea oiaio loa, elike me . ' : : ike ai. Ua lioea i'o mai au me kela kaikamahine no • v ahi. aple nae ia mamuli o ko'u makemake ponoi iho, * ! • Morikona ka mea nana i hoowalewale i kela kaika- ; ,:n e. ahiki i.kona ae ana, e haalele aku i kona mau hoa'naiuuli nae o ko hua aelike aua. ke hoea aku laua no ! alalla e hoohuiia laua ma ka heHia o ka mare. i niaopono ia Morikona ke m.af»li o kela 1 -Ji.uihine, aka owau o maua ka i maooono i kona ano ; N kona a >ua ike au. .aia kel ahi ukii niakana : "kie e haawiia .no kela kaikamahine, ke hoihoiia aku imua " • "na ohana. ,Xe kela uku makana wale no ka'u i make-

make ai, aole nu kekalii niea e ae, eia nae ua pakele kela kaikamahine mai ia'n aku, ma ke kau ana maluna o kekahi o ko makou waa. a holo aku no kela kapa o ka muliwai. M L T a ukali aku au mahope ona, me ka manao e hoi)ioi hou mai iaia malalo o ko'u malu, eia nae, ua paa hou oi«1 i ka hopuia e ka moi o na kanaka Arabia. o ke ano nae o ka hoea ana mai o kela kanaka ma kahi a ke kaikamahine opio i hele aku ai, he ninau hiki ole loa ia ia'u ke hoakaka aku imua ou. Ma kela lilo ana aku hoi o ke kaikamahine i ka moi o na Arabia, ua oili mai la o Morikona, me ke ki ana mai i kana pu a loaa ia'u keia poino. Ina ua makemake loa ne i kela kaikamahine ea, alaila e loaa no oia ia oc malalo o ka malu o ka nloi o na Arabia, ua kapa mau aku kela kanaka i ke kaikamahine opio, ma ke ano he kaikamahine nana.'" "Alaila o ka mea oiaio loa anei, aole leela he kaikamahine ponoi na ka moi o na kanaka Arabia?" i ninau aku ai o Kofaka. "O ka mea oi.aio loa ia a'u i kamailio aku nei ia oe, aole kela he kaikamahine ponoi na ka moi o.na Arabia." "Ina aole nana kela kaikamahine, alaila owai kona mau makua oiaio maoli?" i hoomau aku ai no o Koraka i ka niele ana. Ike iho la o Mahina e.pakele ana kona ola, ke hoohana oia i kona noonoo me ka naauao. no ka mea, iui manaoio loa oia, aole e hoopoino wale aku ana kela kanaka opio iaia, nohala i mai la ua kanaka nei, ma ka pane ana mai. "Ina e loaa ana kela kaikamahine ia oe, a hoihoi mai iaia imua o kuu alo nei, ia wa au e hoike piha aku ai i ka moolelo e pili ana iaia, ke hoohiki mua mai nae oe e hoopakele ae i kuu ola, a e mahele hapalua i ka uku m.akana e loaa mai ana niai na makua mai o kela kaikamahine. Ina oe e pepehi mai ana ia'u a make, aole loa oe e ike ana i na meahuna i pili aku i keia kaikamahine, no ka mea, he elua wale no maua e ola nei i maopopo i kona īlnoolelo, owau ame ka moi o na Arßabia, a'u nae e manaoioiloā' nei, aole he mana malalo iho o ka l? v nana e hookikina aku iaia, e hoike< mai ia oe i kana mau mea i ike ai, a no kela kaikamahine, ua noho pouliuli loa oia i kona niau makua, ame ke ano o kona kaa ana jiku malalo o ka malu o ka moi o na Arabia. M «

"īna ke kamailio mai nei oe ia'u i ka mea oiaio wale no. alaila e hookoe 110 au i kou ola. E hele pololei ana au no kalii i noho ai ka moi o na kanaka y\rabia, a i loaa ole kela kaikamahine ia'll ilaila, e huli hoi mai no auanei au, a pepehi aku ia oe. No na mea e pili ana i ka moolelo o kela kaika mahine, aole a'u mea i makemake ai i keia manawa, ua ili aku ke ko'iko'i ma ka aoao o kela kaikamahine ke ake ana mai e lohe i kona moolelo. nia ia w r ahi, e ukuia aku no oe me'kekahi huina elala mai ka ohana aku o ua kaikamahine nei." Ma ke ano nae o ka Koraka kamailio ana aku, me ka nana ana aku no hoi a kona m.au maka mahma ona, ike iho la o Mahina, ina nei no ka loaa aku o ke kaikamahine i keia kanaka opio, alaila he hana maalahi wale 110 nana, ka hookikina ana mai iaia nei, ahiki i kona hoike okoa ana aku i kana meahuna, ke minamina oia i kona ola, o kana e noonot) loa la i kela manawa, ina no ka haalele koke mai o kela kanaka opio iaia. e hoao an.a oia e holo no kekahi wahi e pakele ai oia, e loaa ole ai hr»i ke huliia mai, ma ka manawa o ua keiki opio nei e huli hoi mai ,ai mai kana misiona mai. Ua hookokōke loa aku la ka elepani n6 kahi o ka ahamaka o Mahina e moe ana, aia hoi na mak.a o ua elenani nei, ke hakapono loa la kana nana ana maluna o kela kanaka, me he mea la, ke hakilq loa la kela holoholona, ina paha 0 keia ke kanaka nana i hoopoino aku i kona mau hoa holoholona, iloko o kekahi m.au makahiki i hala, oiai e nokeia ana na elepani i ka luku e na kanaka. I wahi nae e hoopauia\ae ai ko Koraka pohihihi, aole i hunaia o Miri,ama maloko o ka halelole o Mahina, komo hou aku la oia iloko o ka halelole, me ka haalele ana iho no i kana elepani e ku malie ana ma ka aoao o ka ahamaka o Manina. I kela nalo ana aku no nae o Koraka iloko o ka halelole, hookokoke loa aku la ka elepani a pili nia ka aoao o ka ahamaka, me ka honihoni ana aku o kona ihu loihi ma kahi o Mahina e moe ana. a no ka piha loa o ua kanaka kolohe nei 1 ka maka'u, noke okoa ae la oia i ka uwe, me ke kahea ana aku ia Koraka e hele mai e kokua iaia.

He mea oiaio, ma kela manawa i honi aku ai o ka elepani i ke ea o Mahiaa, na loaa koke mai la ka ike iaia, aole kela he kanaka okoa akn, akr> o ka mea no nana i pepehi i leana wahine, .ame ka nui ae o na.elep.ani: o ka lalau aku la no ia o kona ihu loihi, a wili ae la i ka ahamaka me >[abina no e moe ana iloko, a huki m.ai la me ka ikailea, me ka mokumoku o na kauia i hoopaaia ai o ka ahamaka i na kumulaau elua. 1 ka wa hoi i lohe mai ni o Koraka i ka leo kahea no ke koku?# ua holo awiwi mai la oia iwaho, o kana mea o ka ike ana mai, o ia no ka lewalewa o Mahioa ihma o ka lewa, me ka noke ia ana i ke ka i o a ianei, no ka mea ua hele ka elepani a piha me ka inaina. Holo mai la o Koarka a ku aku la mamua o kana elepani, me ke kauoha ana aku, aole e hoopoino i ke ola o kela kanaka, aole nae he wahi mea a hooloheia aku, ua ]ike kela leo kauoha, me ke kamailio oko.a ana aku i ka wai o ke kahawai, e hoi hou no kona wahi i kahe mai ai, no ka mea mailuna mai o ka te\va, i hahauia iho ai o "Mal)in.a iluna d ka homia me ka ikaika. me ke keehi pu ana iho o na wawae hilikua o ua elepani nei no kekahi mau manawa lehulehu, aniki i ka weluwelu liilii ana o ke kino o Mahina, akahi no a paū ka huhu o ua holoholona nei. I ka ike ana o ka elepani, aole he ol.a i koe iloko o kona enemi, lalau liou iho la kona ihu i ka ahamaka ame ke kino 0 Mahina e waiho ana iloko. a kiola aku la mawaho o ka pa, no kekahi mau kapuai lehulehu ka maniao, a.haule aku īa iloko o ka ululaau. Aohe mea hiki ia Kooka ke hana aku, aka ku nialie wale aku la 110 oia nāna i ka hana mai a ka elepani elike nie kaua 1 makemake ai. He oiaio, aole he maiiao aloha iloko o Ko ' raka 110 Mahina, o knna wale no i makemake ai e hoopakele| ia kona ola, no na niea no i.a e pili ana ia Minama, ana no j nae .i kanalua loa ai, e aa ana kela kanaka e kamailio mai! iaia i ka mea pololei. I Heaha la ia mea he maka'u iloko o Kpraka, ke ku aku la! oia nana i ka hana a kana elepani. a i ke kiolaia ana aku oj ke kino make o Mahina, a haule i kahi mamao loa mawaho o ka pa, haawi aku la oia i kekahi hoailona i kfi elepani e] hele mai, hooko mai la no hoi ka elepani i kana kauoha, a| hapai ae la iaia maluna o kona kua, me he wahi keiki uuku la, o ko laua haalele aku la no ia ialoko o ka pa, a oili mai ia ma leela wahi no a laua i komo mai ai iloko. O na kauwa hoi keia a Mahina, oiai lakou maloko o ka ululaau kahi i pee ai, ua ike pono mai kikou i na niea i hanaia malunA o ko lakou haku, me ko lakou hoopiha loa ia me ka maka u, aka nae i ko lakou ike ana mai i ka haaiele ana iho.o ka elepani me kona haku, akahi no a hoomamaia mai ko lakou nianao, me ka hauoli pu no hoi, no ko lakou kaawale ana mai ka mana mai o ke kan.aka a lakou i kau ai ka weli, ka mea a lakou i kapa mau aku ai he haku no lakou. MOKUXA XXV. Maloko hoi o kahi hoomoana o ka moi o na kanaka Arahia, he pio ka kon.i mau kanaka elua o ka lioihoi ana aku imua o ko lakou haku, he kanaka ili keokeo i hele a manumanu kona kino. He misiona okoa ka kela moi o ka hoouna ana ī kona mau kanaka e huli, oia no o Abuda Kamaka, kela kanaka Arabia, opio a kaua e ka makamaka heluhelu 'i ike |ai ma kekahi mokuna aku nei i hala, o ka holo ana mai ke ?lo aku o ka moi, hiāliope o ke ku'i ana aku iaia a hina ilalo,

no ka loaa pono ana aku i ua inoi nei e kamailio pu aua me Minama. Ma ka]ji nae o ka loaa aku o'iia kariaka'Arabia nei i kona man e)eJe, he kanaka ili keokeo ka laiia o ka hoihoi ana rnai, me ka hele no hoi o ua moi nei o na Arabia a piha me ka huhu, no ka pepehi ole ia ana aku o kela kānaka, ma kona wahi i loaa aku ai, no ka mea ua manaoio oia, aole he-wahi pomaikai e loaa ana mai kela kanaka mai. 0 keia kana ill keokeo e kuu makamaka.heluhelu, o ka Mea Hanohano Morikona 110 ia, a oiai oia *mūa o ka moi, ua ninau mai ia ua moi nei me ka i ana mai: "Owai oe e keia kanaka?" wahi ana ma ka olelo Palani. "Owau ka Mea ilanohano -\forikona o Lailana," i pane aku ai ke kanaka pio. No ka lohe ana mai o ka moi o na Arabia i kela inoa, ua lioololi ae la oia i kona manao mua, no ka pepehi ana aku i keia kanaka a make, no'ka mea ua ike aku ia oia, aia kekahi pomaikai nui e loaa mai ana iaia, ke hoola oia i kana pio, oiai na-maa loa oia mai kinohi mai o kona ola ana, i ka paa 'i na kanaka o keia ano, a me na dala nunui wale no e loaa hou ai ko lakou lanakila. "Ina he keonimana hanohano oe no Laelana, alaila heaha leau luina o ka maauhele ana ma ko'u aina nei?" "Aole i maopopo mua ia'u, o oe ka haku o Aterika nei, pela iho la au i hele mai ai me. ko'ii noonoo iho, he kuleana ko kela ame keia kanaka e hele ai, nia k.a aina a ke Akua i hana ai. O ka'u hana nui e huli ana, no kekahi kaikamahine opio 110 ia i lawe nia-lu ia e kekahi poe mai kona mau hoaloha niai. l'a loaa ia'u ke kanaka nana i lawe mai i kela kiakamahine ma ke ano kolohe, eia nae ua ki mai oia i kana pu a loaa ka eha ia'u, me ko'u lana hele ana maluna o ka waa, ahiki ika pae ana ma kekahi aoao oka muliwai. E huli hoi ana au no ko'u wahi i hele mai ai, ua paa iho la au i ka hopuia e kou mau kanaka, pela iho la au i hoea mai ai no kou kahua hoomoana nei. "Olelo mai nei oe he kaikamahine opio kau e huli nei, aolo anei kela o ua kaikamahine la, e noho mai la ma o?" me ke' kuhikuhi ana aku o ka lima o ua moi nei 0 na Arabia, ma kahi a Minama e noho ana, mawaho o kekahi halelole. Alawa aku la ka Morikona nana ana ma kahi i kuhikuhiia mai ai iaia, a iloko o kona kahaha nui, ike aku la oia ia Miriama e noho ana iluna o ka maiiu, me ka huW nae o kona kua iaia nei. "F. Aririainn," i kahea aku ai o Motikotva me ka leo nui, me ka hoomaka pu ana aku e holo no k.ahi a Miriama e noho mai ana, eia nae, ua ake'ake'aia mai la oia e kekahi o na kiai. 1 kn wa hoi i lohe mai ai o Miriama i ke kaheaia ana aku o kona inoa, ua huli ino mai la oia ihope, 4ne ke kahea pu ana ae: "O e Morikona!" "L noho 'malie oe nia kena wahi," i pikanana aku ai ka pane ana a ka moi o na Arabia. alaila huli mai la imua o Morikona a i mai ,la: "Alaila ooe anei ka ilio nana i lawe aihue i kuu kaikamahine mai ia'u aku?"' "Alaila he kaikamahine anei o Miriama nau?" wahi a Morikona, me ka piha kahaha. "Owaii kar makuakane o kela kaikamahine, ao!e ia na k.a poe manaoioole elike me oe. Itia ke ola ame ka make iloko 0 ka poho o Vmu lima nou: a ina he elala kau e uku mai ai ia'u, e hoopakele no au i kou ola." Ua hoopiha loa ia aku o Morikona me ke kahaha. i kona 'ke ana ia Min'ama, malalo o'ka ma!ft o kela nioi o na Arabia, ka mea ana i kuhihewa loa ai, aia me Hanakona. Ala mai Ia na noonoo like.ole iloko ona, i ke ano o ko Minania oakele ana mai ia Hanakona mai. mamuli paha ia o kona holo mahuka ana, a i ole. u.a kailiia mai paha e nii kanaka Arabia me ka ikaika mai kela kanaka ino mai. lua o kela kanaka ka makuakane oiaio loa o Miriama. alailh he mea hoopilikia wale aku no i ua kaikamahine nei, kona hoao ana e hoopakele iaia, a hoihoi aku imua o kona mau hoaloha Pelekane. a hoopau loa ae la hoi oia i kona manao, e koi aku iaia e hoi pu laua 110 Ladana. "Ileaha ka huina elalā au i makemake ai a'll e uku aku ai 1 wahi no'u e pakele ai mai k.a make mai?" Hoike mai la ka moi o na Aa*bia i kekahi huina dala, i emi mai malalo o ka huina a Morikona i mauao ai, alaila kunou aku la kona poo, no kona apono e uku i kela huina dala, oiai 110 nae, ina no he huina dala kiekie loa ka kela kanaka i koi mai ai, e ae ana no ua o Morikona e hooia aku no kona huina, oiai nae, o kona manao maoli, aole loa e kaa aku he hookahi keneka iloko o ka lima o kela moi, no ka mea ua paa kona manao, oiai e kakali ana o ka hoea mai 0 ke dala makana, eh ooikaika ana- oia ma na ano apau e hoopakele ia Miriama mai kela kanaka mai. Me ke kakali hou ole aku, kauoha mai la ka moi o na Arabia ia Morikona e- kakau aku i k.ekahi leka i ke kanikela o Alēgia, me ke ka--1 au ana aku nae o ua o Morikona, elike me na olelo apau e kamailioia mai ana e ka moi, a ma ke ano o kana mau olelo .apau e kakau la, ike iho 1n oia aole kela o ka manawa mua loa a kela moi, i hana ai i kekahi mea o ano, aka ua kamaaina maoli oia i na ano o na palapala a na kanaka i lilo aku he pio nana, e hoouna ai } ko lakou mau ohanā, no ka uku ana mai i kekahi huina dala mahuahua iaia.

Ua hoike maoli aku o Morikona i kona ku-e i ka hoonna ana i kana palapala i ke kanikela Pelekane ma Alepia, maniuli o ka ulolohi loa o ka loaa ana mai o ke elala e hala oko.a ai he eono mahina, aohe nae he wahi mea a hoolohe mai o ka moi i.aia, 110 ka mea ua ike kela kanaka i ka holopono o kana mau hana apau o na manawa aku i hala, ma kela alaliele. a o kekahi no hoi, aole no oia i pupuahulu no ka loaa koke mai o kela dala, ua hiki iaia ke kakali ina no ia he makahiki. I O ko Morikona manao, o ia no ka honuiia ana i kana pala--1 pala i kekahi wahi kokoke loa, a mailaila aku e hoounaia ai | he kelekalapa i kona loio m.a Ladana, eia nae i ka manao o ka moi, he hana ia e loaa ole mai ai kana (lala, aka e hoounaia mai an.a kekahi poe. no ka luili ana i ka mea i nalowale. I ka paa ana o ka leka a ka Mea Manohano Monkona i ke kakau, liuli ae la ua moi nei, a kamailio aku la i kekahi 0 kona mau kanaka, a ma ke ano o ke kuhikuhi ana mai o ka lima o ua moi nei ia Mon'kona. oiai aole oia nei lohe aku 1 na mea e kamailioia ana ma ka olelo Beritaniā, maopopo iho la iaia, nona na mea .a kela mau kanaka e kamailio aiia. He manawa poko'le kela kamailio ana mawaena o ka'moi ame kana kauwa, ia wa i hele mai ai ke kanaka Arahia a kauoha mai la ia Mon'kona e hnhai aku mahope ona, niamua nae o ka hooko ana aku o Morikona i kela kono. huli mua aku la oia i ka moi, ia wa no hoi i kunou mai ai ke poo : o ua moi nei, o ko laua nei hele aku 1a no ia, no kahi e ku j Aiia o kekahi hale mauu kahiko. I ko laua nel komo ana aku iloko. kaheaia <iku la kekahi poe kanaka e nonoho ana 1 mawaho o ko lakou mau hale. e liele mai, a hauhoaia iho la na lima ame na wawae o Morikona me ke kaula. Ua noke aku la o Morikon.a i ke ku-e i kona hauhoaia mai i ke kaula; aolē nae he niaopopo i kela poe kanaka kona makemake, oiai aole o lakou lohe i ka olelo Beritania, 0 k.a lakou no ka noke i ka nikii ahiki i ka paa ana. haalele niii iho la i ua o Morikona iloko, me ka lele ole o ko lakou oili no kona pakele. Oiai o Monkona e moe malie'la iloko o kela hale pelapela, he hookahi wale no mea nui iloko o kona noonoo, o ia kona hookuuia mai kona pna pio ana, ina e hoounaia *mai ana ka huina dala aua i kauoha aku ai. Ua noonoo mua oia i kinohi, aole e uku i hookahi keneka i kela moi, aka nae iaia i ike iho ai ,aohe kona pakele, ūa konoia mai oia e haawi akn i kona waiwai apau, ina ia he mea e loaa ai he noho lanakila ana iaia. , . • ! Aole paha i piha ka hapaha hora 0 kela waiho malie ana

|o Alurikona uialuna o kekāhi walii i liauaia mc ka niauu, ike iho Ia oia i ka maneo mai p kona kino, nolaila hooikaika . wale ae la no oia ahiki i kona noho ana ae iluna, eia nae ke Ipuni loa mau la kor>a kino ika jjianeo t *he ku inaoli ika hua, l?e oni wale la no oia i o 'a ianei me ke kokoke inaoli e uwe, no ka hiki ole iaia ke wa'uwa'u ae, omi ua paa kona mau lima i ka nakiiia. v • lloko no nae o ka nui_o ka pilikia i kau aku maluna ona, I aole no i pau kona manaolana, no kona palekana, 110 ka mea mamuli o kela hooikaika ona, e hemo ae kona mau lima, |"ke hoomaoi)opo la oia, i ka alualu o ke kaula i hauhoaia ai, !c hiki ai iaia ke hoomanawanui, ahiki i ka hemo maoli agn o kekahi lima iwaho. l T hi mai la ka poeleele i kela maiiawa, | ke kiikali aku la ua o Morikona, o ka laweia mai o kana man meaai. aole nae he hoailona iki, no ka hoea mai o kekahi mea, no ka lawe ana mai i ai nana, a i wai paha e inu ai. ! Aia no ka maneo ke hoholo la ma na wahi apau o kona I kino, a o ia kana i 11001100 iho ai, ina i makemake ka moi o ra kanaka Arabia e hopla iaia, pehea la e hiki ai e hooloiliiia |kona ola ana, ina aole he hanaiia mai i ka ai. No ke ano maa aku paha hoi kekahi i kela maneo, ua ano palaka mai la oia, me ke emi aria mai no hoi o kona oni ana i o a ianei. I ka poeleele loa ana iho ma kela pp, ua holo mai la na i iole a pinana, ma kona kino, me ka oi aku o ka lakou mau | hana hoopilikia iaia, mamua o ka na ukulele, ke hoohu la oia i i na iole e hele mai iaia aku, aole nae he wahi mea a maka'u ii ka nui maoli no, a lie hookahi iole o ka pinana ana ae a nahu aku la ma kekahi pepeiao, ia wa i kuwo okoa ae ai oia, Ime ka hooikaik.a ana ae ahiki i kona noho ana iluna; akahi no a naholo aku na iole no na poopoo like ole o kela hale. Ke noke 1a no oia i ka hoonioni i kona mau wawae, ma ka hoopupuu ana mai, a no ka hapalua hora paha kela uoke ana i ka hooikaika, ua ku ae Ia oia iluna, me ka hikaka no nae, o ia no oe o kekahi kanaka i ona i ka rama. "E ke Akua, heaha la ka'u mea i hana ai, i kau mai ai keia mau hana hoomaewaewa maluna o'u?" i hooho ae ai oia ka piha fka ehaeha. Me he anapa ana la na ka uwila, ala koke mai la iloko o kona noonoo, kana mea i liana aku ai nialuna o ke kaikamahine opio e noho mai la ma kekahi hale okoa aku, nolaila pau wale iho lā no kona ohuinu ana no kona pilikia iho. Iloko nae o kela inanawa, lohe aku 1a oia i ka hauwalaau mai o kekahi mau leo, maloko o kekahi halelole, e pili kokoke mai ana i kona hale e noho nei, aole nae ona lohe aku i na mea e kamailioia ana, koe wale no kona hoomaopopo aku i kekahi leo wahine, ana no e ike la, o Min'ama ka mea nona ia leo. Pehea nae e hiki ai iaia lee hana aku i.kekahi mea i wahi no Min'ama e ike mai ai, ua kokoke loa oia imua o kela kaikamahine. Ina nei 110 ka hiki iaia ke wehe ae i na kaula i hauhoaia ai kona mau lima, me na w.awae, malia e hiki ana iaia ke hoopakele iaia iho, a hoopakele pti aku ia Miriama ma kela po, o ka mea n.ae nana i hoopohihih'i aku iaia, i ko Miriama kulana oiaio, o ia no ka lilo ana o ka moi o na kanaka Arahia i makaukau nona, nolaila ina aole i makemake o Min'ama e kaawale mai kona makuakane mai, alaila he liana makehewa wale 110 ka lioao ana e koi aku iaia e lu.lo laua no kahi o ka palekana. Makemake iho la nae ua o*Morikona e ike maoli i ko Miriana manao, ua lohe mau oia i ka himeni o Min'ama. iaia e nolio pu ana me Tazana ma, i ke mele lahui o Pelekane; o kona hoomaka ae la no ia e himeni. me ka leo nui, aole no l 1 ?.' } l, li' ll '' 1G » ana no oia, ike kamailio ana mai o Minama me ka maopopo loa i keia mau huaolelo: "O ke aloha no kou e Morikona," wahi ana. "Ina he niaikai iloko o ke Akua, alaila e make ana au i keia po, mamua o ka oili ana mai o ka la i ke kakahiaka, no ka mea, ke ike au i ka malamalama o ka la, ua oi aku na haua hoomaewa~ ewa. me ka lokoino e hookauia mai ana maluna o'u." Ilakalia no a pau kela kamailio an.a mai a Miriama luhe 1 ,a o,a 1 lfo okalakala i ke kamailio ana ae, a lohe pu aku la no hoi oia i kekahi mea pahupahu, ana i noonoo īho ai, e noke ia ana o Miriama i ka pepehi. o keia ka mea nana i ho-a mai i ka inaina wela loko o ua kanaka nei, a ho.vmaka aku la oia e uneune i kona mdu lima, me ka ikaika apau i loaa laia, aia ka pono o ka hemo ae o kona lima, he mea oiaio, ma ia hooikaika ana, ua hemo i'o ae la kekahi īima ona, nolaila he ,hana maalahi ka wehewehe aiia aku i ke »<aula ahiki i ke kaawale loa aua o kona m.au lima ame na wawae, o ka oili aku la.no ia iwaho, a holo pololei aku la no kahi o ka h.alelole i noho ai o Miriama, o ka mea wale no nana i ake'ake'a mai iaia, o ia ka oili koke ana mai o kekahi mea. mamua o kona alahele. PeU iki iho hoi kaua e kuu makamaka heluhelu, no ka hopena o kela holo ana aku o Morikona no ka hoopakele ana mai i» Minama a e hoi ae kaua ihope, no ka hookolo ana mahope o ka meheu o Ivoraka. Ilakaha no a pae o Koraka ame kana elepani ma keia kapa o ka muliwai. niahope o ko laua haalele ana aku i kahi o na kauhale o Hanakona, i.a halele il.o h oi.-i i kana elepani ? aku !a e pmana iluua o na kumnlaau. no kona ike , 01 al< " ka h'kiwawe o kona hele ana maluna ona kumulaau, mamua o ke kua o ka elepani. l'a hele no hoi a poeleele. hoea'aku la ua o Korak,a H l hi^h ?lnOa " a - 0 - a " 101 ,° " lā Arabia ' kal,i a ' lanakona i kuhikuhi mai ai iaia, ua laweia aku o Miri,ma ilaila. Ke nana la oia , ka pa e hoopuni ana i na kauhale, ua hooiia ?ho^ Paa a , me * nia " llla o kela manawa ana - hpea mua loa ai no kela wahi, a hoomahuka ai ia Min'ama heaha nae i.a paa i ,ka kakou koa opio, mailuna aku o kona aimulaau e kau ana, t aku ai oia i ke kipuka o kana o a na a iek Paa fi" ** \ kck:ih ' 1 ona P ou °ka P a laau, a «oko o na sekona helu wale-no ,ua kau aku la oia iluna o ka pa me ke au hele ana o kona m.au maka, ma kela ame keii wah, o ke ake^no : e ike aku i ke kaikamahine opio Aole I e hookahi ana mea i ike aku. nolaila lele a k„ ] a oh na kauhale^O 1 ! 0 nth .'. ,ld < ; ina ak " no'kalii eku ana o na kauhale. 0 kaira wahi mua loa nae o ka liele ana ikn o īa n° ka halelole o ka moi, ke honihoni la oia, aole'om' wah, mea a honi aku ī ke ea o Minama. Ke honi 1a na'e oia i ke ea paka, a maopooo iho la iaia. ua akoakoa na kainka Arab,a mamua o ko lakou mau halelole, no ke piihipak'a

Oiai no nae oia e nihi hele nei nie ka malie lon kc lolie 1-, .|»« - na leo akaaka, a mai kekahi wahi mai hoi' o n , k, . hale. . ohe aku ai oia i kekahi leo himeni, ala°tL k,HhJ h m'mn t M ' ka , mn ua hook 'ahaha loa ia mai konā manao, 1 ka holo ana akn i ke mele lahni o Pelekane ~«• , nl '-l'a- aole e hiki ina kanaka Aral)ia ke mele 1 a 1 kela himeni. alaila hoomanao mai la oia no \forikoni kc,a e hi " " J kela kuu aua iho o ka leo himeni. lohe koke aku h nr, i k?tV l ° a | a 31 ° Miri - Ima - »' e k a ole o™n°hTiu' 1 ic mea oiaio, niahone oka nati ana oki \firiam-> ' Malmla m ®! oko oka hale i hookaaw'aleia nona'ame Mal.una, kona wah.ne nana e kiai ana, ua hoi ak„ la ō;, ™ ,ka aoao mahope o ka hale. aole pahai niha ka olim. m'

iiope o ke kanaka ana i kapa aku ai bc uiakuakane nona, a Me.uiai la no kekahi keena nui. mapuui mai o kona keena moe. 1 kela oili'ana mai o Mirtama iwaho. ike koke mai la no oia i kekalii kanaka Arabia aoo. e noho ak uaua he hoahanau no ka moi. O keia kanaka. me ka moi, lie hookahi o laua makuakane, a ma na makuahine ka like ole, i ka ike ana inai o ua kanaka nei i kela komo ana aku o Miriama, kulou mai la oia imiia, ma ka haa\yi.ana mai i kona aloha. "«\tihea oe e Miriama, ua eleinakule jau i keia m.auawa, aole he loihi o ko'u mau la i koe e ola ai ma ka honua Jiei, nolaila ua hooholo iho au i 4co'u manao, e.waiho aku ia 't>e malalo o ka malu o kuu kaikuaana nei." «Hakalia tio a pau ke kamailio ana aku a ka iuoi i kela mau olelo ae la, o ke ku mai la no ia o ke kaikuaaiui o ua moi nei iluna, me ka hookokoke ana mai i kahi a Miriama e ku aku nei, ua kuemi hope aku la nae o Miriama. aka paaia aku la kona lima. me ke kauoha ana aku o kona haku houi "Ua lohe ae nei oe i ka manao o kou makuakane, nolaila e hoi pu ae kaua no kahi o ko'u halelole,'' wahi ana. me ke kaualako okoa ana mai ia Minama.

1 ko laua hala ana aku hoi, ia wa i hooho ae ai ka moi me keia mau huaolelo: "Aia a hoouna aku au ia Miriatna no ka akau, iloko o keia mau mahina aku, e ike auanei ka poe i kuleana iaia, o ka uku makaua ilio la ia, o ko lakou pej>elii ana i ke keiki a ko'u kaikuahine." J kela hoea ana aku lioi o Miriama maloko o ka halelole o kja' hoahanau o ka moi, ua nonoi nku la oia i keia kanaka e hookuu mai iaia, aohe nae wahi mea a maliuia aku ia leo. I kinohi» he oluolu na olelo a kela kanaka e kamailio aku ai\a no ka hoolohe ole aku nae o Miriama. me ka hoao e hemo mai kana paa ana, ua okalakala ae la kana mau olelo e kamailio aku ana, me ka ikaika pu o ka lawelawe ana aku 0 kona mau lima maluna ona. Me kela hooikaika no nae o ua kanaka uei e paa ia Miriama, he elua manawa i hemo ai ke kaikamahine opio, aohe wa a pakele mai iaia aku, a iloko o kekahi o kela mau hemo ana o Miriama, i lohe aku ai oia i ka himeui o Morikona, a pāne aku ai, elike me ka kaua i ike mua ae nei e kuu makamaka heluhelu o keia moolelo. No kela kamailio ana ae o Miriama me ka leo nui. i hopu hou aku ai ka hoahanau o ka moi iaia, a kaualako okoa aku la nohope o kona hale, ua komo e tnai la nae he ekolu mau wahine Paele. no ka ike ana mai i na hana.ku i ka lokoino a keia kanaka e hookau aku ana maluna o ka wahine opio. Ma kela manawa hoi a Morikona i ike aku ai i ke alaiia ana ae o kona alahele e kekahi kanaka Paele. ua hoopii koke ia mai ka inaina wela iloko ona, a ke nana aku iaia iloko o kela manawa, ua.like oia me kekahi holoholona ka hele a hiena, hopu aku la oia i ua kanaka Paele nei, a kula'i aku la a hina ilalo, 'a hoomaka iho la laua e hakaka, aia hoi ka Paele. ke hooikaika la.e hemo ae kana pahi no ka hou ana mai 1 keia o ka pouli, aka aia na lima wikani o Morikona ke uunii la i ke kania-i o ka Paele. No kekahi mau minuke kela noke ana o laua i ka hakaka me ka pua'i leo ole mai kekahi ae o laua, e loheia mai ai e ka nui o na kanaka. ua hemo ae la ka pahi a ke kanaka Paele, me k.a ike-o Morikona i ka moku ana mai o kona .poohiwi. heaha.nae ia moku i kona noonoo. o kana wale no e nana la, o ia kona lanakila maluna o kela l'aele. Heah.a la ia haha ana iho o kekahi o leona inau lima iluna o ka lepo, loaa iho la iaia kekahi pohaku. me kela pohaku i kipo iho ai oia maluna o ke poo o ka Paele. he poha ka inea o ka lohe ana iho, Ua wailio 1010 ae la ke kino o kona hoa hakaka, aole no nae ia he mea npna e hoopau ai i ke kipo ana i ka pohaku, aka haawi hou iho la oia h(? elua mau kalo paa o Waiahole, o ka pau ae la uo ia o ka oe hana, pio ka oe ahi. | Me ka hoohakalia ole iho, holo aku la o A'forikona, no ka j puka o ka lialelole ana i lohe mai ai i ka leo o Aīiriama, ua lohi loa nae oia. no lea mea ua hoea mua ae la o Koraka maloko o kela halplole, a mamua o ka loaa ana he manawa no ka hoahanau o ka moi. e liookau aku ai i kona lima maluna o Minama, ,ua kapoo e aku 1a ka pahi a Koral<a iloko o ka halelole, a kaawale ae la he ptika ma kahi o ka eouo kapuai ke akea, me kona komo koke ana aku, ;i kti ana iwaena o ka poe maloko o kela 'nnni. l T a ike koke mai la no o Min'ama ia Koraka, me ke auhee koke ana aku o ka maka'u ame ka pihoihoi mai iaia aku, »» ka hauoli ame ka haaheo ka mea iloko o kona puuwai i kela manawa, ao ia kana i hooho ae ai: '*(.), e Koraka!" "Ae, owau no keia e Aririama!" oka lele aku la no ia oua o Koraka maluna o ke kanaka hapa Paole. a j>aa a\u la ke kania-i, a i ka ike ana mai hoi o n.a wahine Paele ekolu, ua hoomaka aku la lakou apau e holo. ma kela wahi i okiia mai ai ka halelole me ka pahi. I kela paa ana aku no o ke kania-i o ke kauaka Paele i kekahi lima o Koraka, ua pii koke ae la ti«» ka lua o koua lima me kana pahi, a kapoo aua ka oi iloko o k.a puuwai, a iloko o ka manawa pokole loa, aia ke kino o ua kanaka nei ke waiho oni oLe la.

I ka hookuu ana aku hoi o Koraka i ka «uea i niake. ua huli mai la oia imua o Minama. me kona manao. e puili aku :i ke kaikaniahine opio iloko o koua umauma. a e Immii' mai lioi ma kona ihu, konm-ana no <► MorikoiM iloko. a n<> kela kahamaha ana aku o Morikona i hooko ole mai ai o Koraka i na kuiikoi a kona makemake. Aia he wahine Paele ke noke la i ke kahea me ka io, nui, a ke lohe aku la lakou nei i ka haluku mai o na kapuai \vawae he nui, e holo mai ana no ka halelole a lakou e nolio ana, a o ia ka Koraka i liuli ae ai imua o Morikona a i akt! la: 4, /\ole he manawa hou iho e hoohakalia ai. e holo koke olua i keia wa 110 ka palekana oko olua mau ola. Ma keia puka o ka halelole e hemo aku ai olua, a holo pololei no kahi o ka.pa. e lawe i keia kaula. o ko olua alahele ia e hemo aku ai iwaho o ka pa. a holo aku no kahi o ka palekana." "O maua kau e olelo mai nei e holo, a pehea iho la oe ?" i ninau mai ai o Miriama. me kona kanalua loa. i ka haalele ana iho ke ole o Koraka pu kekahi, no ka mea ua hopoliopo loa oia i ka palekana o kona hoopakele ke noho iho a hakaka hookahi aku me ka nui o na kanaka Arahia. "Aole a olua noonoo ana mai no'u, e noho ana au, a pau pono ka'u maii hana i makemake ai me ka moi. E hoomakā mai ana o Miriama e kaniailu> Ik»u. ua lalau aku la nae o Koraka iaia ame Monkona. a kaualako aku la nowahp oka halelole. a i aku la: "E holo elike me k;un;inia apau i loaa ia oluaalaila hoi hou mai la noloko o ka halelole. no ka hoae ana e paio me ka poe e.hoea mai ana. i .wahi r»o o lakou e hiki ole ai ke hookolo aku mahope o Miriama ma. Me ka ikaika apau i loaa iaia. i ku hookahi aku ai -» Kotaka a hakaka me na kanaka o. ka moi o na Arabia. eia nae heaha ka ikaika o ka mea hookahi. Unua o kn poe he lehulehu. he hookahi nae mea i loaa iaia ka lanakila. o ia no ka hiki ana iaia ke Woopakele ia Miriama ame Monkona. Np kekalu manawa loihi keia liakaka ana o Koiaka me kela poe kanaka, ine ka māke ana o kekahi poe iaia nei, ua paapio iho la oia, me ka hauhoaia ana o kona mau lima ame 7ii v/.i-v.3C i l:c l:dul%*a ka'ika'iia aku b im.ia o l.a 11101. . (Aole i pau. ■