Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 19, 14 May 1920 — Page 2

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

LELE KAHUKU ME HE MANU LAONI NAUE NA MOKU I KA AINA LEWA I KE KAI

            Mamuli o na kuhikuhi maikai i loaa mai ia ʻ u mai kekahi mai o ko ʻ u mau makamaka makai e noho hana nei ma keia mahiko, a ʻ u hoi e aie nui nei i kana mau makai apau i hana maiai no ko ʻ u pono, oia hoi o Moses Kaaipuaa, a pane mai la  ua hoa nei o ʻ u penei: O ka haku aku kena e hele mai la, e hele aku oe e hui me ia.

            O ko ʻ u eleu aku la no hoi ia, a hui ae la maua he alo a he alo, whe ae la au i ko ʻ u wahi papale, a haawi aku la @ ko ʻ u wahi aloha kakuhika iaia, ma ka olelo namu, a oiai he liiliii no kahi mea i loaa ia ʻ u, e hiki ai no kela ninau me ka holopono.

            Ninau mai la kela ia ʻ u: Ua makemake anei oe ia ʻ u! Pane aku la au, Ae. Heaha kou makemake ia ʻ u! wahi a ua haku nei. Pane aku la au: He makemake au i wahi hana wa ʻ u. nNinau hou no kela, Heaha kau hana i manao ail

Pane aku la au: Aia no i ka hana e loaa mai ana. Kahea mai la kela ia ʻ u e komo maua iloko o kekahi hale hou e penaia ana e Moses Kaaipuaa ma.

            I ko maua komo ana aku iloko, huli ae la oia a kamailio me Mose, ke poo pena o ua hale la, e pili ana no ʻ u a haawi; aku la no hoi o Mose Kaaipuaa i  kona ae. a huli mai la ua haku ni e ninau i ke ano o ko ʻ u hoomana, a i ole ia. ua mare ia paha, a ua paneia aku ka haina o ia mau ninau me ka pololei.

            Huli ae la au a noi aku la i ka oluolu o ua haku nei o ʻ u, o ia hoi , no kahi la ae hoi au e hele aku ai i ka hana, a i loaa ai hoi he manawa e hooponoponoia. @@ na wahi ukana o ka hiki ana mai ilalo nei; ua ae mai no ua haku nei me ka oluolu loa, a ma kekahi la ae no hoi, ua hoomaka iho la ko ʻ u lawelawe hana ana no ke dala hookahi o ka la; a mamuli o ko ʻ u ano kamaaina iki ana iho nei i ke ano o ka makua o keia mahiko, kona mau ano oluolu maikai apau, apau, a i huipuia me kona ano Kristiano pu, pela i lilo ai ka poe kulana haahaa loa iaia i mea nui, a he hookahi no ano mai ke kiekie a haahaa i ka maka o kona puuwai me ka hookae ole.

            I ʻ a hiki ia ʻ u ke hooiaio aku imua ou e Mr. Lunahoopouopono o ka biwahiwa a ka lahui, i ka pololei maoli o na mea i hoopuka mua ia e ko kaua mau makamaka aloha, oia hoi ke kahu o keia ekalesia o Kahuku nei, ame Mr. J. H. Kahioua e pili ana no ka haku o keia mahiko, ke kulana hana iwaena o na kanaka ame ke ano o ka noho ana o keia aina.

            Ma ko ʻ u hoomaopopo ana i ke kulana ame ka noho ana o keia aina, ua lele i ʻ a no o Kahuku nei iluna me he anela la. a i ole ia,  me he mokuea la paha, a he mahiko apuni keia paeaina i like mai me ko Kahuku nei, ma ke ano o ka hana ma ka piha maoli me na Hawaii, a i oi loa aku no ma ka olioli o koonei makua mahiko.

            I ʻ a hiki ia ʻ u ke hooiaio aku imua ou e Hawaii koko piha, a koko hapa, a i na haipule no hoi apau e noho mai nei mai kela hulilau a kia hulilau o ka aina, i na hana kokua a keia hulilau o ka aina, i na hana kokua a keia makua maikai o ka mahiko, ma o kona haawi manawalea wale ana mai i ke kaaahi no ka lawe ana i na mea apau e makemake ana e hele i ka pule, he mamao o akahi mile a oi liilii paha, a pela no ke pau ka pule e kii hou mai ana no ke kaaahi a hoihoi ia lakou.

            Nolaila, me ka manao makee no, no ka hana. ke nwalo aku nei au imua o oukou e na Hawaii ponoi apau, mai ke koko hookahi mai, he poe kino ikaika maikai, a i kupono hoi no ka hana ana maka mahiko nei, e ku ae a maloeloe a hoi mai no Kahuku nei.

            Ina ua kanalua a kui-be oe, no ka loaa ole o kou kamaaina ma keia aina, hana e hookipa ia oe, alaila e pono no e linau mai ma ka inoa o ke kahu o keia ekalesia, oia hoi o Rev. Geo Kauaulalena, he makemake nui loa oia i kona lahui ponoi e hoi mai no Kahuku nei, a o kona iini nui no ia, ua hiki iaia ke no apau, me ka pumehana loa. he oluolu a he haahaa loa oia a na ano apau.

            Eia hou no keia makamaka maikai keia e hookipa ana i kela ame keia me ka piha lokomakai pu, a he haipule oiaio hoi ao ke Akua. ma ko ia nei home i hookipa malihini ia ai kou mea e kakau nei.

I ka loaa ana aku o ka hoomaopopo ia oukou no keia mau hoa kanaka ae la, mai hoopina iki oe i ka inoa o ka makua o keia ekalesia, a pela no hoi i ko J.A. Kahiona inoa, no ka mea, o ke pauana nui iho la no ia e maopopo ai ia oe kau mea e hana ai, a ua makaukau mau laua e apo a e puili mai ia oe, a ia oukou no apau, ma ka hookipa ana, aku ia oe me ka pumehana loa ma ko laua mau home pakahi.

            J.W.K. KAKELAMALUIKALEO.

Laehala o Kahuku, au ana i ke kai.

LADANA. Mei ʻ @@- Ua ku-eia e ka hale o na makaainana ma ka la i nehinei kekahi hoololi i ka bila kanawai home rula i hookomoia mai ai e Herheri Asquith, ke kuhina nui mua, ma ia bila kanawai i hookahi wale no hale @haolelo e kukuluia ma kahi o elua, elike me ia i hoakakaia maloko o ke kanawai a ke aupuni.

KUU KANE ALOHA, SOL, JACOB PILI UA HALA.

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, ke kilohana pookela o ka Lahui Hawaii;, Aloha Kaua:- E hoi aku ana au ia oe no ʻ u hoi kekahi aloha iloko o kou puuwai i piha mau me ke ahonui. Ina ua piha na keena kapena anai o ka kaua hiwahiwa ea, e aho iho no au i kahi ohua oneki; he ka ʻ u mea aloha he kane, mea pli o ka umauma ame kuu lei he keiki, lei a-i a ʻ u a ka makuahine Ehaeha wale!

            Ae. na ka kaua Kilohana hoi ia e aha ʻ i mama aku i ka lono kikonikoni puuwai hoeha noonoo, puolo kaumaha hoi luuluu a ka waimaka, mai ka la hiki ma Ha ʻ eha ʻ e a ke kaohi ana a ka la i kuu moku lehua nui i ke kai, i ike mai ai hoi na kupuna, na makua, ka ohana o kuu mea aloha he kane, he kaiki, ua hooko-o i ka pili a ʻ u i berita ai imua o ka hua hoi a ko ʻ u puuwai i ehaeha ai. E hoomaikai mau loa ia ai Kona inoa ma na lani kiekie loa, Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku.

            Ae, ano wale mai la no ke aloha o kuu kane, hele a papale imua o ʻ u mau maka, a ke aloha kkeiki pu hoi o e kaomi iho ana i na mea paahana o ko ʻ u puuwai, ke huli ae nei au i a ʻ u mau mea aloha, aole ae nei, ua nalo na maka, ua puanuanu ka hale, ua hala ka uhane ka mea e mehana ai. Ae-walohia wale!

            Kapu ana oe e Kama, he kama nau kuu aloha, me kou kuahiwi nani o Haleakala, oia no kou mea i oi ai mamua o na moku apau, nokamea, o oe no o Maui o Kama, he aina ua kaulana; he oiaio, o oe no e Maui ka oi, o kou mea ia i oi ai, ua hooneleia au i ko kama ame kuu lei, pela oe i oi wale ai. Luuluu wale!

            Ehonuala e, kahi i hanau ia ai o kuu aloha, kahi hoi a kona mau kupuaiwaewae i hehi ai, e waiho la no ahiki i keia la, no ʻ u hoi kahi aloha, mai hoopale ia ʻ u, aole hoi ka ike wale iho, ua kaulana oe e Honuaula, no kuu kane ame kuu lei. Auwe au e, lihaliha wale!

            Aloha ka uluwehiwehi o Ulupalakua Raneh, kahi o Kapena Makee, kahi a kuu aloha i holoholo ai i kona mau la opio, aole loa ia mau nani ame ia mau uluwehiwehi e maaio hou i na maka o kuu aloha, no ka mea, aia paha me ia wahi kupunakane on a me Manienie, i ke kai huki nehu o Kahului. E u ae ana au nou ame ka lei a kaua. Aloha wale!

            Ae, aloha ke awapae o Makena, e makena ae ana no au i kuu aloha ame ka lei a maua, i ka luna o Puukaeo ame Puumahoe, oia ma puu o kuu aloha, aole olua e ike hou ana i ka maalo iho o ka olua moopuna ma na keehina o ko olua mau kapuaiwaewae ; ae, ua nele au, a nele-olua; anoai wale no olua!

            Ae, loaa ae lake aloha ou mau kupunakane ia ʻ u e kuu aloha, aole hoi au e hoonele i ko wahi kupunawahine ia Kahauaniani i ka okuu mai i ka puka; aloha oe e kuu wahine, aloha hoi au ame kuu aloha, kuu aniani kilohi hoi, ua naha ke kino, ua hala ka uhane, ua naue pu no me ka ano ʻ i.

            Aia paha me Puuola ʻ i i ka lae o ka i-a, e walea pu ana hoi me Kanahena i ke kuono, kai o ka lae o kaioi, i ka waiho mai a Kahoolawe, i ke kiei mai hoi a kahi hueu o Molokini. Ae, lawe ke aloha a kinikini i kuu puuwai, no kuu kane ame kuu lei. Walohia, luuluu wale!

Ua hanauia kuu kane aloha Sol. Jacob pili ma ka puhaka mai o kona luaui makuahine, Koleka (w), ame kona luaaui makuakane, Pili (k), ma Honuaula, Maui, i ka la 6 0 Feberuari, 1877; ua piha iaia na makahiki he 43 ame na la keu o ka hanu ana i na ea oluolu o keia ao inea.

            Ua mareia maua ma ka la 12 o Nov., 1900; he 19 makahiki a oi o ko maua noho pu ana iloko o ka pumehana o ke aloha o ka wahine ame ke kane, aole manawa i hookaawaleia ai ko maua noho ana, na ka make wale iho la no i hookaawale.

            I ko maua noho ana ae iloko o na la opio, ua noho hana aku oia me ka hui kaa o Hustace & Peek mai ka 1900 mai ahiki i ka ilio ana o keia hui kaa i ka Hui Honolulu Construction & Draying Co., Ltd., no 20 makahiki a oi o kona no hana ana make ana aku la i hoopau ae i kona hoomau ana i ka hana.

            Ma ka make ana aku la o ka ʻ u kaue aloha, aole he mau kokua a kona mau haku nona a no ʻ u hoi, aole pu hoi iwaena o kona mau hoa paahana o ka hana pu ana no ka manawa loihi. He oiaio, aole loa he wahi kulu o ke aloha iloko o ko lakou puuwai elike me ka hana aloha a na keiki poola o ka uwapo no ko lakou mau hoa i ma ʻ i a i make, a he poe kokua na poola ia lakou iho, a o na kalaiwa kaa kikane hoi, he poe ike ole lakou ia mea he kokua ame ke aloha.

            O ko ʻ u noho ana me ka ʻ u kane he makua aloha wahine oia, ame kana mau keiki, oiai, ua hoopomaikaiia mai ko maua puhaku, me na hua ohaha o eono keiki, a koe elua wale no. He oluolu oia i ka poe apau, ka ohana ame na hoaloaha, a ʻ u e minamina nui nei i ko ʻ u makua mai ko maua wa opiopio mai i nana oluolu mai ia ʻ u me ke aloha, a he mea nui au nana i na wa apau.

            No ʻ u ka hoomaka ana o ka ma ʻ i, a noho oia i ka hale ma ko maua wahi home ma Koula ame Cooke streets, aole au i oluolu loaa oia i ka ma ʻ i, noloko wale no o ekolu la, a haalele iho la oia ia ʻ u me na lei a maua, no ka mea, make oia Maraki 8, a kanuia oia ma ka pa ilina o Koula, malalo o na hooponopono ana a ka Hui Hoolewa o Wm. Borthwick.

            Ia nalo ana aku  kuu makua aloha, hookahua mai la ka ma ʻ i o kekahi lei a maua i alualu pu aku la no i ka hope o kona luaui makuakane, me kona mau hoahanau i hala mua, a ma ka la 30 mai no o Maraki i haalele mai ai kuu lei ia ʻ u, o Miss Bessie Pili, a moe pu aku la oia ma ka aoao o kona papa ma Koula.

            He mea ehaeha no ʻ u ke hoomanao ae, no kuu aloha ame kuu lei ame kuu kane makua Paul Pili i make, Maraki 1, a kona kaikaina i uhai pu aku la mahope ona, ame na lei a makou, a koe hookahi iho la au ame hookahi i koe o ka maua mau leialoha, Miss Mary Pili, ko ʻ u wahi manaolana o keia mua aku, me ka ʻ u mau hoomaika ʻ i no na makana pua apau no kuu aloha ame kuu lei, ka ohana ame na hoaloha no ka laua huakai hope loa.

            E noi aku ana au ia oukou no ʻ u hoi kekahi leo pule aloha, no ko ʻ u mau kaumaha i hooneleia i ke kane ame ka ʻ u lei.

            E Mr. Lunahooponopono, ua nui keia hooluhi i kou ahonui, ame kou mau keipa ʻ i ka ʻ u mau hoomanao poina ole. ki kikoni hua metala kila o kou papapa ʻ i.

            Owau iho no me ka luuluu,

âme kuu lei aloha,

MRS.BEKEY PILI,

MISS MAR PILI.

PAINA LA HANAU MA HALAWA MOLOKAI.

            Ia oe e Mr. Sol. Hanohano, a Luna hooponopono o ka Nupepa Kuokoa, aloha kaua a nui loa: E noi hoi aku ana au i kou oluolu ame kou puuwai ahonui in a he wahi rumi kaawale kekahi o ka hiwahiwa a ka lahui no ka ʻ u wahi meahou e kau ae la maluna, a nau hoi ia e hoike ae ma ke akea i ike mai ai na kini ame na makamakam ouni meahou o kaua, e noho ana ma nakih eha o ka honua, a nona iho neia mau hua nioi wela e ko ʻ u ai ko puumoni ai ke moni iho malalo nei:

            Ma ka la 30 iho nei o Aperila, 1920, i haawi mai ai o Mr. ame Mrs. R. W. Kamakahi, he wahi paina luau hoomanao no ka piha makahili o ka laua kamaiki oipio, a ke Akua i haawi mai iloko o ko laua noho maluhia ana, a he mea oiaio no hoi keia, iwaena o keia lahui Hawaii, i ka hoomanao ana he wahi paina luau, a pela no hoi keia mau makua i hoomanao ai i keia paina luau me ka unuia mai o na ono like ole a ka Hawaii, a ʻ u no hoi e hiki ole ai ke helupapa aku, i na mea i hoomakaukauia.

            I ke kani ana o ka hora 12, o ia no ka wa i konoia ai na makamaka ame na hoaloha i hiki mai, no ka noho ana iho o na mea apau, a i ka pau ana o ka pule hoomaikai i ke Akua, o ia ka wa o na mea apau i haupa iho ai i na meaai i hoomakaukaukauia, ua ai na mea apau me ka lawa kupono.

            Nolaila e Mr. Solomon Hanohano, e ahonui mai oe, ma keia wahi, me ko ʻ u hoomaikai i ke kamaiki opio nona ka la, a e hooloihi mai ke Akua i kona mau la ma keia ao, a e hoopomaikai mai hoi i kona la i hanau ai, a pela no hoi au e haawi aku nei i ko ʻ u mahalo nui i na makua i ko laua malama pono ana i ka hua o ko laua kihapai, a pela no au e haawi hou aku nei i na hoaloha apau o Halwa nei i ka ʻ u hoomaikai ana, a maluna ou e kuu Mr. Sol. Hanohano ame na keiki o ke keena pa ʻ i ka ʻ u mahalo nui.            Owau iho no,

            DAVID UMI.

NINANINAUIA NA HOIKE O KA HUI KELEPONA

(Mai ka aoao Ekahi mai).

O ka ukuhana e loaa nei i ka hapanui o na wahine ma kela hui, ua emi iho ia malalo o ke kanahiku dala o ka mahina, a he heluna nui hoi o na wahine, aia malalo o ke kanalima dala ko lakou uk uno ka mahina, a malalo iho hoi ka uku o kekahi poe o ke kanahakumamalima dala no ka mahina.

            He mau limahana kekahi i kaheaia e hoakaka mai i ko lakou mau ukuhana, ame ke ano o ka lakou mau hana, he elua o kela mau hoike, he mau mea olohani laua, a he hookahi, ua waiho maoli aku no oia i ka hana, no kona makemake ole e hoopilikiaia mai oia ma kekahi ano, ma o ka olohani la.

            O keia ka hoike i hoakaka ae, no on a ukuia he $5.50 o ka la, ua nui kela uku i kona manao, oiai e kauka ʻ i aku ana oia o ka hoea mai i ka manawa e hoomahuahua hou ia ae ai kona uku.

            O ka hook hope loa i kaheaia e ke komoisina ma kela po, he kaikamahine kaukauolelo noloko o ke keena, wahi ana ke loaa nei iaia h $100 o ka mahina, a oiai ua pau loa no kela mau dala, no ka hoolilo o kona noho ana, aole ana mau mea e hoohalahala ai, no ke ano o kana mau hana, ua manao oia ua lawa kela uku.

KUU MOOPUNA I ALOHA NUI IA

MISS ANNIE K. KAOIHANA,

UA HALA

            Mr. Solomon Hanohano, aloha nui:-E oluolu mai kou ahonui e hoouna mama aku oe iloko o ke kukini ahailono a ka lehulehu i keia puolo kaumaha e kau ae la maluna, i ike mai ai hoi ka ohana e noho ana mai ka puka ana a ka la a ka welona a ka la i Lehua.

            O kuu moopuna heleloa Miss Annie K. Kaoihana, ua omuoia ka pua o ka ilima, a nalo loa, no ka manawa mau loa. Aloha no!

            Ma ka Poaono, Aperila 24, 1920, hora 5 p.m., ua kii mai la ke kupunakane, G. W. K Kauimakaole i ka moopuna, Miss Annie K. Kaoihana, ma kahi noho o na makua, ma ka pa kula o Kaiulani, a hoihoi aku la ma ka home noho o na kupuna ma 1032 Aulu lane, me ke ola kino maikai, a me ka hora 6:30 p.m. i komo ai kona mau lima iloko o ke kini kkapu waiwela, a loaa iho la ka pilikia maluna o ke kino opiopio o kuu moopuna, i aloha nui ia, me ka manaonao.

            Ua poohiwi ahiki aku i na peahilima, a wela pu hoi me ka piko o ke poo, a ia manawa koke no, ua kau aku la ke kupunakane me ka poopuni i pilikia maluna o ke kaa otomobile a lawe aku la i ka haukipila o na uila poino, a malaila i lawelaweia ai no ke kau ana i ka laau, a i ka pau ana o na hooponopono ia ana, ua hoihoi hou ia ma ka home o na kupuna, a hoomaka koke ia ke keleponaia o na kauka haole i loaa ma ia kahea ana, a kaheala na kauka Kepani, a o Dr. Yangi ka mea i loaa mai ia kauka ma ka home o ka moopuni i pilikia.

            I kona ike ana, ua nui loa ka pilikia ua noi mai ke kauka e hoihoi kokeia ka poopuna iloko o ka haukipila Kepani, ma ke alanui Kuakini, ua ae koke ia ma ka hakalia ole, ua hoi pu aku ka mkuahine me kana lei iloko o ka haukipila ia po no a malaila i lawelawe ikaika ai na kauka Kepani me ka manaolana e loaa ana ka lanakila; ua poho wale ia upu ana. Eha la me ka hapa o ka hooikaika ana o na kauka, ua nele ia manaolana.

            Ma ka Poaha, Aperila 29, 1920, hora 1.p.m., i lalau mai ai na lima o ka Makua kiekie loa i ka hanu ola o kuu moopuna i aloha nui ia, a niau palanehe aku la iloko o ka poli o ka Makua mana loa, a o kona kino wailua, ua hoi aku no i ka lepo i ka home nani o na mea apau.

            O ke kumu o keia pilikia, ua kii aku o Miss Mahel Huihui i ke kapu waiwela auau nona, i kona kii ana ua lawe mai oia i ua kapu waiwela la a waiho mawho o ke kula wai auau, a puka aku la oia ma ka rumi aina a kamailio aku la me ia mau moopuna nunui a ʻ u, oiai laua e hoopaa haawina ana, a lilo o Mabel Huihui e kamailio me laua, o ia no ka manawa i lohe ia aku ai ka uwe kapalili o kuu moopuna, ua wela ia i ka waiwela, ua hoohemahema maoli keia kaikamahine a ʻ u i ka waiho wale ana i ka waiwela ma kahi e loaa ai i na kamaiki.

            Ua hanauia kuu moopuna i aloha nui ia, Miss Annie K. Kaoihana ma ka la 29 o Nov., 1917, ma Kanoa St., Kapalama, mai ka puhaka mai o Mrs. Julia ame David K. Kaoihana; ua piha iaia na makahiki elua me elima mahina o kona hanu ana i na ea oluolu o keia ole ana.

            Ma ka la 30 o Aperila, 1920, hora 3 p.m., i hoolewaia aku ai kona kino lepo, ma ka ilina o Pauoa, a moe aku la me ia mau kupuna, o na makuakane ponoi o Mr. G. W. K. Kauimakaole a maluna ae o na mea apau, ke haawi aku nei na makua i hooneleia i ka lei ame na kupuna i na hoomaikai kiekie loa i ke kumupoo, Mrs. N. D. Fraser ame na hope kumukule apau, ame na haumana pu o ka pa kula o Kaiulani, i ka lakou mau makana ma ka pua ame ka dala, a ke hoomaikai pu aku nei makou i ka poe apau i lawe mai i ka lakou makana pua ame ka poe i komo pu i ka huaka ʻ i hoolewa o kuu lei i aloha nui ia.

            O makou iho no me ka naau i piha i ka luuluu ame ke aloha,

MR. & MRS. D. K. KAOIHANA,

MR. & MRS. G. W. K. KAUIMAKAOLE

Honolulu, Mei 10, 1920.3

HELE AE A PAU.

            Ua makemakeia na lala ame na mea apau e makemake ana e lilo i lala no ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola, e hiki ae ma ke keena halawai o na poola ma Holokahana lane, Poakahi, Mei 17, hora 7:30 p. m., no ka lohe ana i kekahi hoike ano nui mai kekahi mau lala i waeia i komite no ia hana, a e makaukau ana me ka lakou hoike no ka waiho ana ae imua o ka halawai ma ke ahiahi ame ka manawa i hoijeia ae la maluna.

            Pela pu hoi me ka hoohiki ana i na lala i komo mai i kela mau halawai aku nei. Eoluolu hoi na lala e heluhelu ana i keia mai manao e hoike aku i na lala i maopopo ole. Me ka haahaa,

            JESSE ULUIHI,

Peresidena Ahahui Kokua ame Manawalen o na Poola.

WAKINEKONA, Mei 11,- Ua nanaia e ka Peresidena Wilson ka wehe ana o ke ka ʻ i huaka ʻ i o ke kikina hana keaka maloko o Wakinekona ma ka la o nehinei mai ka lanai aku o ka Hale Keokeo.

KE OLA O KA LAHUI HAWAII.

            E kuu Solomon Hanohano, Aloha:- E oluolu mai i wahi rumi no keia wahi manao e kau ae la maluna, ma kahi kaawale o ka kaua hiwaiwa ahonui, o ia iho keia ninau ano nui o ke ola o ko kaua lahui.

            He elua no mea ano nui i ka hoomaopopo ana ae, ka mua, o ke ola o ka lahui ma na mea kino, ka lua, o ke ola o ka lahui ma na mea uhane. He like ole nae na mahele o keia mau ano ola, eia nae he hookahi no o laua kino o ia ko Kristo ola.

            He mau makahiki loihi no ke kamailio ia ana o keia manao, a in a no ke Akua keia manao ma o kona uhane la iwaena o kakou alia e loaa i ʻ o ana no ka haina pololei o ia ke ola, a in a aole nona mai, alia, aole no e loaa ana keia pomaikai.

            O ko kee akua makemake no ia, e ola na lahui kanaka apau, ke hoi nae lakou i kahi a lakou i haule ai, o ia no ka mihi e ola ai. Ina ua ike kakou i ko kakou eha, a ua manao kakou he eha ia mai ke Akua mai, alaila ua oae ia kakou ka mihi oia. A ina aole kakou i ike i keia eha no ke Akua mai, aole loa kakou e pomaikai. O ko kakou ike ana i ko kakou uuku elike paha me keia manao o ka palapala. Pehea la e ku hou ai o Lakoba, no ka mea, ua uuku oia? E lawe mai i ka noonoo ana no Iakoba, kona  ano, mai kona hanau ia ana, a lilo i kanaka makua, ahiki i kona make ana ame ka hope o kona mau mamo.

            Pehea hoi kakou, mai ko kakou mai kupuna mai, oia o Heneri Opukahaia? Oia ka mea nana i haawi mai i keia pomaikai ia kakou, ka pono hou hoi i loli ae, mai ka ko kakou mau kupuna mamua ona. Ka hua mua o keia lahui iloko o ka pono a kekahi o ko kakou mau alii i hooiaio ai, ua mau ke ea o ka aina i ka pono. Ia ia pono e paa nei ia kakou ahiki mai i keia au ano hou, o na mea i ikeia e ko kakou mau makua ame na kupuna.

            Nolaila o ko kakou hoi iloko o ka mihi, o ia wale no ke alahele pookela loa e ike iho ai kakou i ke ano hookahi o ke Akua iloko o kakou pakahi apau, kahi ana i hookaawale ai i rumi nona iloko o ko kakou ola.

            Oiai he hookahi no kahua ana i hoopaa ai i kinohi, o ia no kona ano Akua hemolele mau loa, aka, i ka manawa i huikau ai ke ano Akua me ke ano kanaka, ua mahaelua na mea apau, o ia mahaelua ka kaou e ike nei, aole a kakou olelo ana ae i ko na aina e mai, aka i ko kakou iho no kakou e hooponopono ia oiai ua hele hewa kakou.

            E hoomanao kakou i ke keiki mua loa 3a ke Akua i hookumu ai mai kona ano Akua mai, Heaha na mea i hanaia mahope iho o ka loaa ana o na maikai apau iaia. Aia no malaila e waiho ana he mau mea e hoohihia ana iaia elike no me keia a kakou e ike nei, pela no i komo ai o ka mua loa iloko o ka hihipea o kona ola ana; a peia mai no ka hahai hele ana mai i na hanauna like ole o na mahele o na ohana i pili loa i ke Akua, elike me Adamu, Seta, Enoka, ahiki aku ia David, ahiki aku ia Iosepa. O keia mau ohana oiaio o ke Akua, ua huikau me na ohana oiaio ole o ke Akua, pela iho la ke emi malie ana o ke ola ana o ke ano akua iloko o ke kauaka, ahiki mai ia kakou na hanauaa o keia wa.

            oiai nae he lahui pololei lea kakou iloko ona, o ke ola ana o keia lahui kanaka i ke au kahiko, i ka wa aole i ike maopopo loa ia ke kanawai, ua ola no kakou a ua nui loa @@ na kanaka, a nui pu no hoi ka hanau, a nui ua keiki, aka, i ka wa i oiii mai ai ka malamalama hou o ke Akua, oili pu mai ua na mea apau o ka malamalamal a kakou e ike maopopo nei, i ka hewa o ia mea, eia nae heaha la ia?

            Ke a ʻ o mia nei na kanawai o ke Akua e hooiaio ana i na kanawai i hanaia e ke kanaka, ke a ʻ o pu mai nei mai ku o i na kanawai hemolele o ke oia ana, ame kona mana e noho pu ana nae kakou, o ia ke aloha i ke Akua, ka naau, ka ikaika, ka uhane apau, pela hoi ka lua, ke aloha iaia iho ame kona hoalauna.

            Aia iloko o keia mau kanawai he elua ano, no ke Akua ka mea nona ka uhane; no ke kanaka, ka mea nona ke kino; a no ko kakou hoomaopopo ole ka alhui i keia, ua pili kakou ka lahui i poe hoino i ka uhane, a oiai@@@ he hiki no ke uhi aku i keia hemahema a aloha ia Heneri Opukahaia, ka mea nana i kono aku keia pono e laweia mai i Hawaii nei, no kona lahui kanaka, a pela hoi na makua i lawe mai i keia pono, a pela hoi na lahui apau e noho pu nei me kakou.

            Pela e loaa ai ia kakou ke aloha ia kakou iho, ma ko kakou hoolokahi ana ia kakou na Hawaii, no ke Akua, me keia manao e hoopoina ana i ko kakou like ole i ke Akua, oiai he hookahi no oia iloko o kakou pakahi, ma ke ano kino ame kona uhane, a in a e hemo pono ae ko kakou ano iloko o ka hoomaopopo ana iaia, o ia auanei ke hua mua o ka pono i paa ai kabnvbv  olelo a ko kakou alii aloha lahui, Kauukeaoluli, ua mau kakou i hana ai, ke oaa ia kakou ke  ke ea o ka aina i ka pono, a o ua pono la o ia no keia a kakou e hana nei.

            Ehoomanawanui kakou e koolokahi mai na Hwaii. Mai poina i ke kipa ana e lohe i ka olelo o ke ola o kou uhane, no ka mea ke makemake nei oia e loaa kana ai lani, ma kona ano he mea i hoounaia mai mai ka lani mai.

             O na manao nui i na mea kino, o  ia ka huhu, ka hoomaau, ka inaina, ka ohumu  ame kekahi mau ano, aole ia e hana ana i ka makemake o ke Akua, aole no hoi ia he mea e hoopomaikai ai ia oe a ia kakou apau.

            Aka o ke aloha, ka lokomaikai, ka oluolu, ka hookipa, ke alahele e hoohua mai ai i ka maikai apau iloko o ko kakou ola ana, ame ko kakou lahui. E loaa ananei ke ola ia kakou ke nui na ohana e hoomau mai ana i keia mau ano a oili mai me ka olaio.

            O keia kekahi mahele o keia pili i ko kakou ola ka lahui ma na mea o ka uhane ame ke kino pu. Me ke aloha i ka Lunahooponopono ame kou mau limahana o kou keena.

            REV. G. M . K.

Kahuku, Mei 10, 1920.

            PEPEHIIA HE MAU HOKI NO KA HOEMI ANA I KA LILO.

            Mamulli o ka Lunakiai Pacheco hoakaka e hookomo ae ana oia i kekahi hoopii i ka Lunakiai Eben Low ma ka inoa o ke aupuni kalana no ke koi ana ae ia Mr.Low e uku i na poho apau no ke ki ana i kekahi mau hoi hana eono a ke kalana, oia ko Mr. Low manawa i akaaka malu iho ai a pane ae la. "E uku aku no au i kekahi poho a kekahi aha hookolokolo e hooholo ai no ko ʻ u ki ana a make i na hoki aono i ka pule i hala. O ke aupuni kalana ke pono e uku mai ia ʻ u no ka pupuhi ana a make i kela, he $9 ka lilo o ke kalana. Ina he hoopii kekahi e hanaia owau ka mea kupono e hookomo aku ia hoopii."

            Wahi a Pacheco ua kiia kela mau hoki e Mr. Low me kekahi kauoho ole i loaa iaia mai ka papa ae, a oia ka Mr.Low o ka pane ana ae in a no e ninau ana ka papa i mea e maopopo ai e hooholo ana no lakou e pepehi i ua mau hoki la. O kekahi mea a Mr. Low o ka pane ana ae aole oia i maopopo iki no ka Pacheco kumuhoopii e ku e ana iala no kona kauoha ana aku e hoololiia ae kekahi mau hoki elua mai ka oihana alanui ae a i ka oihana lawe opala, me kona hoonaukiuki ole ia aku.

KAPIHI HUALO ʻ U, MA KE KOOLAU AKAU

            Ma ka Poaono, la 8 o Mei nei, a mawaho pono ae o Waialee School, a ma ka hora 12 ponoi, i ike ia aku ai ka huaka ʻ i nui a  na kohola e pii ana no ka aina lewa i ke kai, e puhi aha i ke kai iluna, a hoolana ae la i na kino pilikua iluna, a ua ikeia aku na kino nunui i ke ahua mai iluna, me he moku la, a ua manao ke kapena o ke Kahulihuli e kau maluna o kona auwaalalua, e holo i kai no ka ike ana i ka mahimahi o Puaena , John Baker, o ke kai ku ʻ ione a ku ʻ ipohaku papa-a-kea o ka pukaulua o Kawela Bay.

            He wehe ahamele nui ke weheia ae ana ma ka Hall o Kahuku Plantation, hora 7 p.m., Poaono, la 15, e na iwa kauaheahe malie o ke Koolau ame ko Honolulu, ame ko Laie, a no ke kukulu ana ae i luakini ma Kahuku nei, a ma ka aoao mai o ka mahiko kekahi hapa no ka pono uhane o na limahana, a nona ke poo nui e kau ana penei:

            "Hookeekee hau kaua"

            a poina iho la o Kawaikauikamakaokaopua.

            Mr. Lunahooponopono, no 500 a paa aku e ohiia nei na kikiki no $1.00 a 25 pooleka makana.

            He o ia mau no ka noho kiai mau ana o na makai aupuni i na mahiko, ka pii hou ana ae o ka bonus o Kahuku, ka nani kalae a ahuwale na hoku o ka kani i keia mau po.

            Po a ao ae keia Poakahi, o Kaloakukahi i hoi hou ae ai ka mahina i kona hapalua o kona poepoe a liilii hou aku, He kuukuu i ke alo, haina, he malihini hiki mai.

            Ko ke Koolauwahine mau itamu.

            J.A. KAHIONA.

            Kahuku lewa i ke kai.

            HOIKE HAPAHA O NA KULA SABATI O OAHU.

            E malamaia ana ka hoike o na Kula Sabati o Oahu, elike ʻ me ia malalo iho, penei:

            Waikane, Mei 16, 1920, haawina kui kawa; Hauula, Mei 23, haawina kuikawa; Kaneohe, Mei 30, haawina kuikawa; Kahuku, Iune 13, haawina kuikawa; Waialua, Iune 27, haawina Apr.,Mei ame Iune; Ewa, Iune 20, haawina Apr., Mei ame Iune; Kalihi, Iune 20, haawina Apr., Mei ame Iune; Kawaiahao, Iune 27, haawina o Apr., Mei ame Iune; Kaumakapili Iune 27, haawina o Apr., Mei ame Iune; Pohaialoha, Iune 27, haawina o Apr., Mei ame Iune.

            O na Kula Sabati o Kaneohe, Waikane, Hauula ame Kahuku, in a ma ka haawina kuikawa, ai ole o ka haawina o ka hapaha, aia no ia i ko oukou lawe ana.

            E hoomaka ana i ka hora 10 a.m. na hana, a o Pohaialoha i ka hora 2 p.m.

            JAS. H.S. KALEO,

            Kahu Kula Sabati Nui o Oahu.

            Honolulu, Mei 10, 1920.

KUEKAAIA OLOKO O KEKAHI MAU HALE E KEKAHI PIKO PAU IOLE

            Ma ka po Sabati iho nei ua kamana e kekahi piko pau iole kekahi mai ha ʻ e ma na apana o Makiki ame Ma@@@ a lilo aku kekahi mau waiwai m@@@@ aku o ia mau hale; o na hale i k@@@@ oia ko A.R. Higgins, ma ke kih@@@@ alanui Keeaumoku ame Dominis ame ka hale o E.M. Ehrhorn, ma ke ala nui Oahu, makai loa nei o Manoa.

            He Kepani ka mea i hoohuoiia @@@@ i komo aihue kela hale ma ka apa@@, Manoa, elike me ka hoomanao a na kanaka oluna o ke kaa uwila o Manoa, kekahi Kepani o ka pii ana mai a kaa maluna o ke kaa me kekahi pai@@ @@@

aku ai ma ka hookuina o ke alanui Manoa me Kapunahou. He paikilole @@ mea i aihueia mailoko mai o ka @@@ o Mr. Higgins, he hoike ana mai keia na ke kanaka hookahi no i komo @@@@ kela mau hale a elua. Ahiki ma@@@@@ @ po Poakahi nei aohe mea hopuia @@ nae ke Kapena Makaikiu McDuffle ame kona mau kanaka e hooikaika ana ma na ano apau i ka huli  i mea e paa ai ka mea aihue i ka hopuia.

            Mawaena o ka hora7:30 ame @@ @

o ke ahiahi ke komo aihueia ana o ka hale o Erhon ma kona manawa i hele ai mai kona hale aku a pela me k@ kaikuahine ame na kauwa. O kahi a ka ea aihue o ke komo ana ma kekahi puka aniani aku o ka halelua i @@@@. Me ka paiki lole ka mea aihue o ka @@@lilo ana i mea paahana nana a iloko olaila i hookomoia ai na waiwai ana o ka aihue ana, a me he mea la i ka pau ana ua kiola oia i ka paiki lole iwaha ma ka puka aniani a ua haule iho @@ paiki lole iluna o ka hale kanu pua a nahaha ka aniani oluna iho, a iaia i hoi iha ai a haule ilalo ua komo aku la @@ko o ka hale kanu pua a loaa ka paiki a hele aku la. O ke kanaka me ka Paiki lole a na kanaka oluna o ke kaa uwila i ike ai he Kepani. O ka Paiki lole i laweia ai no Miss Ehrorn. @@hulehu na mea gula ame kekahi mau lole i laweia e ka mea aihue.

            Maloko o ka hale o Mr. Higgins ua lehulehu pu na mea gula ame kekahi mau lole i laweia.

            LILO KA MOKU HEIHEI HAWAII I KA ONA HOU.

            Ma hope iho ka mo ku ana iloko ae nei o ke awa no kekahi manawa loihi loa, me na manaolana poho, no ka hoea mai i ka manawa, a malamaia ai na hi hei moku ma keia mua aku i haalela mai ai ka Mokuheihei Hawaii i na kai o Hawaii nei, mak Poaono aku la i hala, a au aku la i ke kai loa no Lua Angeles, kahi o kona on a hou, a paa hoi ka ike hou ana o koonei poe iaia me ke awa ae nei.

            He moku ka Hawaii i hanaia mamuli o ka makemake ame ka lulu dala maoli ana a ko Hawaii nei poe, e loaa he mukuheihei no keia Teritore, no ke kohoku a paa; a ma ka manawa mua loa o kona komo ana i ka heihei, ua haule oia mahope, mamuli o ke ano o ka hooke@@ana a kona kapena, oiai ua hala loa kana alahele malalo o ka hema.

            Ua komo hou mai no oia i ka heihei ma ia hope mai, aole no i loaa ke ea iaia, a no ka pau loa ana o na manau ohohia no ka hihei moku, ua pau ka hoohanaia ana o kela moku, a ʻ o ke ku wale iho no kana hana iloko ae nei o ke awa.

            No ka manoia ha hana poho, ka hoomau ana aku i ka malama ana i kela mokuheihei, ua waihoia aku ia no ke kuai kudala ana, me ke kohoia ana i lilo i kekahi hui, a mai kela hui aku  kuai hooliloia ai ia Mr. Melville, kekahi o na kanaka kuonoono o Los Angeles.

            I ka manawa i lilo aku ai ka mokuheihei Hawaii i ke kuaiia i kona @@@ hou, ua hoomaemae hou ia kona mau wahi inoino, ua pena hou ia no hoi a maikai, a iaia i haalele mai ai ia Hawaii nei, me he mea la i holo aku nei ia no ke komo hou ana iloko o kekahi heihei, o ka mea oiaio nae, ua haalele loa mai ia ia Hawaii nei no Amerika.

AHEWA IA KE AUPUNI KALANA AME KA HUI KAA UWILA

            I kulike me ka ka Enekinia Kalana Fred Ohrt o ka hoike ana ae aole o ka Hui Kaa Uwila wale no o Honolulu ka mea e kauia aku na ahewa no ke alu@luaa inoino ana o ke alanui i hooloihi@@ o ke alanui Beritanis, aka o ka oihana wai ame ke aupuni kalana pu kekahi.

            Wahi a ka Enekinia Ohrt o ka hoike ana ae ma ka Poakahi nei aole i paa pono ka hana ana i ke alanui Beritania puni, ua a ʻ oia aku ka hui kaa uwaa no kana hana no ka hoopau pono ana i ka hana ma na wahi apau e pili ana i ke alanui hao. E pono e pau ia i ka he naiia mamua o ke aponoia ana aku e @e aupuni kalana o na hana apau e pili ana i ke alanui i hooloihiia.

            "O na auwaha i eliia ai a i lilo @@ hoi i mea hoinoino i ke alanui o ka o hana wai ke ahewaia. ua eliia e ka ole hana wai he mau auwaha malalo o ke alanui a ua manao ka hui kaa uwila aole e hanee ana ka alanui mai kahi i eliia, eia nae, i ka manawa i holo ai ke kaa uwila me kona piha kaumaha na hanee kahi i eliia. ua a ʻ ola aku ka oihana wai no keia pilikia e loaa ana me ke kanalua ole."