Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 22, 4 June 1920 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HE MAU HOOLAIO O KA PEO HAWAII AME KA MOARI HE HOOKAHI LAUHI MAMUA-HE MAMO PONOI NO KA ISERAELA
@ me ha @ i hoopukaia aku wa ke Kaokoa o kela pule aku nei, uo ka @ ana @ o kekahi mau ohana Maori i Hawaii nei, ua halolelo mai o @ Takana ua hele aku ko lakou wau kapuna mai Hawaii (Hawaiki) aku nei; o keia ike o lakou mamuli no ia o @ i ana aku a ko lakou wau makua a kupuna no hoi ia lakou; a mamuli no hoi @ @ mele ame na kuauhau i ha @ @ lakou mai ia hanauna aku a ia @ aku : aka, o ka poe haole @ @ hoole lakou i ka oiaio o keia @.
Ua ka'i mai o Wiremu Karaka ia ʻa ua nui ua wa on a i paio ai me na haole wea (professors) o pili ana i kahi o ko @ mau kupuna i kiki mai ai; o ka @ mai Hawaii mai lakou, a o ka @ hoi mai Perusia, a @ a Ceylon, @ ame na mokupni o ia wau kai, @ loa mai i Fiji, a mailaila i laha ako ai i Samoa, Hawaii, Tahiti, ame Nu @.
I keia hiki ana mai nei o keia mau @ Maori i Hawaii, nei me ko lakou @ kuauhau, ua hoomoakaka ia kekahi @ mea i pohihihi a o ia keia:
Ma ko Kamehameha kuauhau la elike @ ia i paa ma ka @ moolelo a @, a ma ka hanauua 62, cia ka mea @ malai'a: O Aikauaka ke kane, o Kahekili ka wahine, na laua mai o Puna me Hema, ua Hema mai o Kahai, na Kahai mai o Wahieloa, a na Wahioloa mei o laka, a pela aku; ma o ko Wiremu Karako mookuauahau, na Kaitangata @ Whaitiri (Aikanaka me Kahekili) o @ @, Hema (k) ame Hapairangi @ an Hema mai o Tawhaki (Kahai), na Tawhaki mai o Wahieroa (Wahieroa) a na Wahieroa mai o Rata (Laka), a ma o ka Wiremu Takana mookuauhau ma Kaitangta mai elua kekikane o Puna me Hema, a he hookahi kaikamahine o Hapairangi. a o kona lalani ma o Hapairangi la.
O ka mea kupaiauaha uae o ia keia: Aole o Karaka i maopopo mua i ko Takana, a pela hoi o Takana i ko Karaka a o laua hoi i ko Kamehameha; aka ka hiki ana i ka Halelaa a hookuku na Kuauhau maopopo ae la laua, un like loa ko laua kuauhau me ko Kamehameha, a i ka hookolo ana aku ihope, ua like loa ma kekahi mau hauauna ahiki ia Maui Pae. O Kaitangta na Pohaka, a o @ na Pelehawani, Pokehawani na Pekeare, o Pekearo na Pekeitua; o Pekeitua na Moana, o Moana na Taumato, o Taumata na Maui Pae, a pela no ko Kamehameha.
Hoike mai ana keia i ke 62 o na @ ae nei, he hookahi lahui kakou, a i keia wa o Hema i hele ai-i Tahiti a mai Tahiti aku i Nu Kilani i @ mai ai ka mahae o ka lahui.
O na waa o na kanaka i haalele ai ia Hawaii nei he 40 ka nui, a he 12 waa I pae mua, a hookahi mahope mai i Nu Kilani. O ka inoa o keia mau wae o Takitimu, Horonta, Matatua, Kurahaupo. Matahourua, Tainui, Aotea, Mamari, Tearaua, Tokomaru, Nukutaimema.
la mau la ua holo aku a holo mai oa kanaka, a ua kamaaina keia mau kai i ia kupuna o kakou.
O kekahi o na hooiaio, ho lehulehu @ na huaolelo i like a auo like ma ka hoopuka ana ame ka manao elike me @
Maori Hawaii Maori Hawaii
Whea (f)-hea roto-iloko
haere-hele tapu-kapu
@-neinei Atua-Akua
@-mua matua-makua
@-nei whare (f)-hale
ao-ao tuhituhi-kuhikuhi
mahi-mahi rangi-lani
mate-make wheuna (f)-honua
@-iwi tahunga-kahuna
tino-kino
a he nui walo aku.
O kekahi hooiaio, he mamo pololei @ ka Hawaii me ka Maori no ka ohana @ o ia keia:
1. O ka Hawaii me ka Maori he maa i ke manewanewa (nana ma @ 19:28, Kan 14:1.)
2. He haumia ka hoopa i ke @ aia a kapipi i ka wai huikala (@). Nah 19:11:22. He pikai ma Kekahi olelo ana.
3. Ka hale o ka mea make he @ Nah 19:11.
4. Ka iwi o na ilii he malama pono @ a kanu iloko o ke ana ame na niua hooilina (Ioaua 24:32.)
5. Ke kohi a i oe ka hooinaemae ana. (Kan. 23:13.)
6. Ka hookaawale ana i na wahine i na wa ma'i o lakou. Olhk. 12; Luka 2:22
7. Ka mohai. Nui na ano. Ezek. @ Puk. 20:24-25; 23-20.
8. Na heiau, ka luakini. 1 Sam. 1:9, like me ka halelewa. 1 Sam 3:3; Nah 6:1. 17,.
9. Elua oihanakahuna a kanaka kiuke ame ka haahaa, o ia hoi, oihanakahuna wela (Molekikekeka) oihanakahunana noanoa (Aarona).
10. Na kahuna hoopunipuni hoopiiia. Kan. 18:10-11.
11. Ka noho more lehulehu o ua ilii
12. Mahama kuauhau.
13. Ka puuhonua. Nah. 35:9-14
14. Ke kahakaha a kakau ana ka uhi malaua o ke kino. Oihk. 19:28; @ 4:30.
15. Ka uwe paiauma, ke hui hoa ma ka ohana, ame ke aikane paha. Kin 29:11: 33:4: 45: 14-15
16. Ka uwe kumakena. Kin. 27:41; Kau. 34:8.
17. Kanawai koko. Kin. 9:6; Puk. 21:12.
18. Mohai hua mua. Puk. 22:29
19. Ke okipoepoe. Kin. 17:9-14: 914: 21:1-4.
20. Na kane ka mea kuleana e ai i na meaui kapu (hoano). Oihk. 6:29.
He nui hou aku na hooia a'u i huli ai, aka, ua lawa paha keia no ka hooiaio ana mai, ua hana na Hawaii me na Maori i kela man mea, mamua o ka hiki ana mai o ka Baibala, a nolaila ua hana lakou i keia mau mea; mamuli, no ia o ka hana o ko lakou mau kupuna, a ua kuluma a paa, keia mau mea iloko o ka lahui mai ia hanauna aku ia hanauna aku, a hiki wale ia kakou nei.
Mamua o ko'u hooki ana o kekahi mea uana i hoohauoli mai ia 'u, a pela uo @ me kekahi o keia mau ohana Maori, o ia no ko lakou komo ana iloko o Kaulainamoku, kekahi Lunakahik Hawaii i @ i Nu Kilaui he kauakola makahiki ae nei a oi.
C. W. KINNEY.
E MALAMA I KAU BONA KUOKOA
Ua hoounaia mai nei i keia pepa ke-kahi manao. ue ka hoonaauao ana aku i na hawaii, maluna o ua Boan Kuokoa a lakou i uku aku ai ke aupuui o Amerika Huipuia, na bona hoi a lakou e paa nei i keia manawa, ahiki i ka wa a ke aupuni e uku piha mai ai i ka huina o kela mau bona.
Mamuli paha o ka loihi loa o ka manawa e kakali aku ai, ahiki i ka wa a ke aupuni o Amerika e hoihoi hou mai ai i ka huina o na dala i haawiia aku ma ke ano kokua i ke aupuni, ua konookoa ia mai kekahi poe, he mau bona ka lakou e kuai hoolilo aku i kela mua bona, no ia hana nae, i konoia mai' ai na mea apau e Mr. W. M. Lewis, ka lunanui o ke keena hoahu o ke aupuni, e heluhelu iho i keia wau manao inalalo nei penei:
Ua noi aku ke aupuni o Amerika Hupuia i Bala mai ia oe mai, no ke kokua ana i ke kaua. Aia me oe ka hoopaa a ke aupuni no ka hoihoi hou ia mai o kau dala. Ua kapaia keia hoopaa ka Bona Kuokoa, a i ole o na Noata Kuokoa. Maluna o keia bona, ua hoakakaia ke kulana a ke aupuni ia aie ai i ke dala mai ia oe mai.
Penei ke ano: Ina aia ia oe kahi i paa ai o ka Bona Kuokoa Ekolu, e hoakaka ana malaila, ma ka la 16 o Aperila ame Okatoba o kela ame keia makahiki pakahi ahiki i ke oo ana o ka bona, e loaa aua ia oe ka ukupanee maluna o ka huma ua i uku ai no ka bona. Ma kekahi mau bona e aku, pela iho la no kahoakakaia o na ukupanee ame na la e ukuia ai, ua hoakaka maopopo loa ia na mea apau maluna o ka bona.
Ina e malama ana oe i ka bona ahiki i ka la a ke aupuni e uku mai ai ia oe i ka huina piha pono uo ia mea, aohe au mea e hoopilikiaia ai o ka noonoo, iloko nae o keia manawa, e emi mai ana ke kumukuai i kekahi la, a e pii ae ana i kekahi la. Eia oe ame Papa Sama ke ku nei maluna o ka olua aelike iho, aohe mea o olua e poho ana.
Ma kekahi aoao hoi, in a e hoolilo aku ana oe i kau Bona Kuokoa i keia manawa, e ike auanei oe o ka mea au ihoolilo aku ai ia mea, aole oia e haawi mai ana he hookahi dala uo kela ame keia dala au i uku aku ai no kela bona. Ua hoemiia mai ke kumukauai, no ka mea, he nui wale ka poe e makemake noi e hoolilo aku i ka lakou mau bona. Ina e nui ana ka obi'a ma ka makeke, e hiki auanei ia oe ke kuai aku me ka oluolu, aka in a he nui kapoe e makemake aku ana e kuai ohi'a a he kakaikahi loa ka ohi'a e luaa, e pii auanei ke kumukuai. Pela iho la uo ka Bona Kuokoa. O ka poe hiki ole ke hoomanawanui, ke kuai hoolilo nei lakou, a ke lawe mai nei hoi ka poe uaauao ia mau mea.
O ka oleloa'o uaauao e pono ai e haawiia i ka mea he Bona Kuokoa kana, o ia keia: E malama malie i kela Bona au i kuai ai i ka wa o ko kaua; ua maluhia loa ia, elike me ke kulaua o ke Aupuni o Amerika.
E kuai hou aku i mau bona ke loaa ia oe mo ke kumukuai oluolu. Ina e malama malie ana oe ahiki i ke oo ana, ua hiki ia oe ke ike iho i ka like ole, in a ehoolilo ana oe i keia manawa, ame ko lakou waiwaii'o maoli. E loaa pa ana ia oe he ukupanee maikai no kau hana hoopukapuka.
E malama malie i kau Bona Kuokoa a e kuai hou aku a nui mail
LILA HE APANA AINA I KA EKALESIA BIHOPA NO $60,000.
Aueaue he 30,000 kapuai kuea o kela apana aina i ikeia ka Waiwai o Cumins i Kuaiia e ka Ekklesia Bihiopa ma ke kudala akeaia ana ma ke awakea o ka Paolua nei no $60,000. Aohe poe koho e ae. Aia ma ke alanui Beritania kela apana, aina aneaue 250 kapuai e holo aua mai ke Kula Iolani a i ka halekaa otomobile o Caldwell a e hoohui ana i ke kahua o ka halepule Bihopa me ke alanui Beritania, I kulike me ka ka Bihopa Restarick o ka hoike ana ae ma ka auwiua la Poalua nei e hoomaemaeia aku ana ia apana aina i ka manawa e loaa ai o ke dala no ka uku ana aku i na hoolilo. Ua hoopaaa ae ka kekahi poe i ka lakou haawiua uo ke kokua ana ae ia ekalesia.
HAINA NANE.
Mr. Solomon Hauohano, Aloha uui:- E, oluolu mai kou ahonui i wahi rumi kaawale ma ke kino lahilahi o ka kaua manu nunu lawe leka, o ia hoi ka Nupepa Kuokoa, no kela mau lalani olelo e kau ae la meluna, o ia hoi, haina nane, ka nane hoi a ke Keiki o Napoopoo. Eia iho ke kukulu ana o ua nane nei:
Ekahi: Aia au i ka lewa anuu i ka lewa lani, puni ka lani ame ka honua i ka heleia e a'u ke makemake au, ina hoihoi ole au, ko'u hiamoe no ia. haina: Meli.
Elua: Aia no ka loaa pololei o ka inoa o kuu kaina a kapaia ka inoa ke kama elua o Molowa. Owai la au haina: Hana.
Ekolu: He hoaloha au no na mea apau ke hoolohe p malama o huhu auanei au eha oukou ia'u, he moe pu no au me oukou, kiai a malama. Owai la au. Haina: Momona.
I ka hoohui ana o Keakaana 1 2 ame 3, loaa no ka haina o ka nane a Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua, oau hoi o Meli, hana momona.
Wehewehe no ke kama ekahi o ia iho keia: O Melia, o ia Kekahi o na holoholona a ke Akua i hana ai me kona mana, a i hookomo ai, i ka naauao, ua hiki ia Meli ke hele ma ua -wahi, apau, o ia hoi, lele iluna o ka lowa, a ma na wahi apau. i ke ao nae keia i ka poele ele ana, pau kona helo ana, hoi oia e hiamoe i kona halo, o ia hoi kona home ponoi kahi ana e hoohana @ i kona naauao me ka wai o na pua.
Wehewehe no ke kama elua: o ka hue olelo molwa aole keia hauolelo he mea maikai, o ia hoi nele ma na ano apau, aia a haaleleia molowa hookomo iho ma ia wahi hana, elike me ka haina e kau ae la maluna.
No ke kama ekolu, he oiaio, moe pa no oe me kou momona.
Me neia mau haina ame ua wehewehe oa, ua loaa pono paha auauei ke keiki o na pali kapu o Keoua i ke kiu hana meheu pohihi Pilipo. Kekoa.
Me oe e ka Lunahooponopono ahonui, ame na kela huki kaula o na pe'a heke omua ko'u aloha nui.
Owau iho no me ka haahaa,
KIU WAHINE O KA HEMA
Waianae, Oahu, Mei 31, 1930.
Huhewa mai la ka ike o ike kiu wahine o ka Hema, ua pohina na maka i ka uwahi noe o Alanapo. Huli hou ia mai ka meahuna polihihil-L. H.
HAINA NANE
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:-E oluolu oe e hookomo iho i ka'u haina o ka kane a Kawaikaumaiikamakaokaopua, o ia hoi keia: Ekolu mahele o kuu inoa: 1. Aia au i ka lewanuu. i ka lewalani, puni ka lani ame ka honua ke makemake nu e hele, a in a hoihoi ole au, ko'u hiamoe no ia. Haina: Wai.
2. Aia no ka loaa pololei o ka inoa o kuu kama a kapaia ka inoa o ke kama elua o Molowa. Haina: Ka.
3. He hoaloha au no na mea apau ke hoolohe a malama o huhu auanei au, eha oukou ia'u. he moe pu no au me oukou, kiai a malama. Haina. Pu.
Ke hoohuiia na mahele ekolu, e loaa no ka inoa piha; Waikapu.
E, palahe liilii aku la paha maia lila nei o ka E-a! Me na keiki hoonohohua kepau ko'u aloha, a no Mr. Lunahooponopono ko'u welina pau ole W. P. K. HOAKAKELEONAALEOKAMOANA.
Hookena, Mei 30, 1920.
Hookahi pa'i mahauahana i pa pono mai la ma ke kumu pepeiao, ke helo la a oleleha ka onohi ike, a paewa loa mai la hoi ke kui ana i kekahi mau pua e ae e lawa pono ai ka lei. Kui hou ia mai.-L. H.
E HELE NA LALA APAU I KA PULE
Ua makamakeia na lala apau o ka Ahahui Kokua ame Manawalea o na Poola e hiki ae ma ka luakini o Ka waiahao ma keia Sabati e hiki mai ana, Iune 6, hora 10:30 a. m., no ke komo pu aua aku i ke anaina haipule e malamaia no ka hoowanao aua i ka "Na'i Aupuni o Hawaii ne" Kamehameha I, elike me ka maamau i ka malamaia i ke Sabati mamua iho o ka la 11 o Iune, i kela ame keia makahiki.
Mamuli o ke noi a kekahi heluna laka kahiko i hoi hou ae ame ua lala hou i komo mai, a pela me ka hui ana aku me ua lunanui, ua hooholoa, aole me ka aahu ulaula e hele ae ai i ka pule, aka me ka aahu makaainana, ka mea i loaa like i na mea apau. E loaa aku ana na lipine ulaula i kela ame keia lala ma ia kakahiaka, i hosilona ma kahi o ka plule ulaula mai kekahhi aku o na lunanui mamus o ke komo ana aku iloko o ka luakini. Oluolu e hele mai apau, a hoolilo i hookahi Sabati o ka makahiki i la hoomanao i kou mea nana i hana mai, a no ka mea, aole nou kou ola, aole nou ua mea apau, aka, Nona wale mai no ia; uolaila, o hiki ae ma ka luakini o Kawaiahao ma ka manawa i hoikeia maluna ae.
Ke hoike pu ia aku nei ka lohe e hiki pu ae ma Aala Paka ma ke kaka hiaka o ka Poalima, Iune 11, no ke. ko mo pu ana aku ma ke ka'ihuaka'i e malamaia aua ma ia kakahiaka, hora a. m., me ka'aahu o ka ahahui, o ki poe no hoi loaa ole ko lakou aahu, e hele ae no me ko lakou aahu makaainana.
JESSE ULUIHI.
HOOHAAHAAIA NA PELEKANE E KEKAHI KAHUNAPULE.
I kulike me ka lono kelekalapa i loaa ae i ka Advertiser ma ka Poakahi nei aneane loa e ulu kekahi hakaka maluna o k mokuahi Ventura mawaena o na oliua me na kanaka e hele pu aua me ka Bihopa Mannix, he poe kokua i ke knokoa o na ailiki, mai Auseteralia aku a i Roma, ma ka auwina la Sabati, iloko o ka manawa e malamaia ana ka la hoomanao maluna o ia mokuahi. Ua ulu ae kela pilikia mamuli o ka hoohaahaa o ua kanaka o ka huakai a ka Bihopa Mannix i ka himeni lahui o Pelekane ame ko lakou hoike ana ae i ko lakou manao hoowahawaha a hana ano hoaloha ole mawaena o Amerika ame Pelekane.
Ma ka lono kelekalapa i hoikeia mai @ @ @ o ka moolelo e pili ana i kela haunaele, o keia nae malalo nei kahi-@ pekole e pili ana io @ hana @ @ @ @ @.
Ma kekahi aha heikeike o wa aahn @ i malamaia maluna o ka mokuaili Ventura, o na ohua ma ka auwina la Sabati, ua kakauiaikekahi mau lalnui melo i kupono no ia haua e na-oliua me kekahi mau lahni e koi @ e himeniia ka mele lahui Amerika ame ke molo lahui o Pelekane. Oiaie ka Bihopa e heluheluana i na lalani ua hoololiia ae eia kekahi mau lalani me ka hoi e olo ia aku. Ua lilo ka hoololiia ana ae o ka olelo o ia mau lalani me ka manao mai ka mamo kumu ae i hakuia ai i kinoli mea maikai ole. Ua lehulehu ma ohu i hoike ae i ko lakou ku e no ia hoololiaa ana ae o na lalani ame na olelo e kupaewa loa ai ka manao me ka hoahewa loa ia mai o ka mea nana i kakau a i hoololiae. Ameane e pau loa ma kanaka oluna o ka mokuahi, konro pu me na aliimoku ma-ke-kakoo ana mai ia manao me ke ohohia @ me ke ku ana ae iluna ma ka manawa e ai ana a himeni ae la i ke mele lahui Amerika ame God Save the King.
Mahopa o ke kakali iki aua o na kanaka o ka Bihopa Mannix, ua ku ae ka lakou iluna ma ka manawa e himeniia ana o ko mele lahui Amerika. a i ka manawa i himeniia ae i o ke mele lahui Pelekane ua noho ilo la lakou apau lloa ilalo."
HE KANAENAE ALOHA NO KUU WAHINE HELE LOA
E ka Lunahoopenopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:-E oluolu mai hoi oe i kekahi wahi kaawate o ka Hiwahiwa a ka Lahui, e hookomo iho i keia kanaenae aloha o kuu wahine heleloa, i ike mai ai na kini, ka ohana e noho ana mai ka hikana a ka la i Kumukahi, a ka weiona a ka la i Manokalanipo, oiai ma hora o ke kakahiaka nui o ka la 26 o Mei i hala aku la, e kuhi ae ana hoi ka manawa e ka uwaki i ha hora 8, aia hoi me he uwila la, i ka maka o ka opua, a me he hekili pa malo la i hooku'i iho ia minuke hookahi, e hoopili pu ana hoi i ka hanu o na mea ola -pau, pela no i upo i a pili malie iho, la na lihilhi maka o ka'u wahine aloha; no ka wa hope loa.
Ua moe aku la i ka moe kapu mau loa o Niolopua, haalele mai la ia ''u kaua kane ame ke kamalei kaikamhine a mana ame ka ohana, e u aku nona, e paiauma aku mahope nei no kuu wahine heleloa.
Ua loihi no koua kaama'i aua, ua huliia ke ola i na kauka, ua olelo mai ke kauka i kuu wahine e hoi iloko o ka haukipila, no ka mea aia kona ma'i iloko o ka opu, he pun; ua ae aku kuu wahine aloha i ka manao o ke kauka, ke manao ia hoi he pono, eia ka e haalele mai ana oia ia'u me ka lei aloha a meua. Auwe kuu luuluu wale!
Welina aloha ia'u ka uka o Waiopua la, kuu pua a'u i iini ai e kui, a e lei hoi .i ko-aloha e kuu wahine e, eia ka ua ka meke ana hoi e lei, kupouli ke aloha e Kanehoa e; aohe eu i ka hana lokoino a ke aloha ole, ua oni wale i ke kula o Mailehuna; huna na maka pe'a ua lima i ke kua, i ka nahele anoano aloha mauka o Huliwale e; ke huli nei au ia oe e kuu wahine i kuu minamina pau ole. Ke ulaia ia nei hoi au a maewaewa ko aloha ole, kuewa hoi i ko ala mo ka waimaka; me he makamaka puka ia ke aloha ke hiki mai, hiki mai ko aloha o uwe no au; auwe kuu wahine kuu aloha pau ole ia oe e! Kuu wahine mai ke kaona ulewehiwehi o Honolulu, i ka huikau a na kanaka me ka lawe haaheo a ke kaa uwila.
Nolaiia e ka huikau o ke kaona aole oe e iko hou ana ia Aunie, kou wahine aloha; e ka ua kokalahe o Honolulue, aole e kau hou ana kou hunehune ai maluna on a, e ka ua popokapa o Nuuanu e, aole oe e hooma u hou ana i kun wahine aloha. E kuu wahine aloha i ka ua lanipolua e, ua hoope, ua hoonaaupo mai oe ia 'u, e nouo aka me kuu naau luuluu. Auwe kuu wahine aloha e!
Ke haawi aku-nei maua ame ka ohana i ka hoomaikai, i ka poe apau i kome pu mai me makou iloko o na hora o ke ,kaumaha ame ka luluu. Ke haawi nei maua i ka maua hookaikai i ka Haku, Nana no e lawe aku i na kaumaha e hoomaikana Oia, ame na keiki hoonohohua ke maua aloha nui.
PALOLA K. KAIMI,
Ame ka Oha
HOOPAUIA O CHILTON E BENEVEDES
he mau puie aku nei i hala ua hoopauia o Wm. R. Chilton, ke kiai o ka haleauau o ka lehlehu ma Waikiki e Benevedes, ka lunanui o ka Paka, a ua manaoia ma ka Poakahi ne ie haaiele iho ai o Chilton i kela haleauau, eia nae mamuli ka o ke a 'o a Lunakiai Low ua hoole o Chilton i ka hoihoi ana ae i na ki o ka haleauau ia Benevedes ame ka haalele ana i ka hana.
Ma ka auwina la Poakahi nei ke noi ana ae o benedeves ia Chilton no na ki o ka hale a ua hoole mai nae o Chilton i ka haawi ana mai i na ki iaia. Ma ka oleloia ua hui ae o Chilton me Lunakiaia Low, a ua a 'o mai ka o Lunakiai Low in Chilton e paa malie oia i na ki awe kana hana ahiki i ka loaa ana mai o kekahi mau a 'o iaia wai ka papa mai o na lunakiai, olike me ka McClellan ame ka Benevedes hoakaka No ka hoole ana o Chlton nole e haawi ao i na ki ia Benevedes ame ka waiho ana aku i ka hana ua kelepona ae la ka o Benevedes i ka halewai o noi ana no kekahi mau a'o ana in a he hiki o Chilton ke hopuia me ka hoounaia ae o kekahi makai i Waikiki no ke kipaku ana ia Chiltou, eia uae, ahohe mea o la ano i hookoia mai e ka oihana makai.
O ka Lunakiai McClellan ka ka mca i hoakaka ae i kona manao ma ka po Poakahi noi: "O keia kekahi o na hana akeakea a Lunakiai Low. Ho kuleana ko Benevedes ma ke ano he lunanui no ka paka ke hoopau a ke hoolimalima hou i kanaka ma ko Chilton wahi i kokua nona."
Ma ka loon hope loa i hoikeia ae oia mau no ko Chilton paa ana i kona kulana, a ua manaoia c noii pono ia mal ana keia haua e na lunakiai ma ka lakou halawai o ke ahiahi Poalua nei. Ua olelo ae ka o Benevedes ma ka po Poakahi nei aole oia i hoomakaukau iaia iho e hiki ai iaia ke hoike ae i ka mea e hookohuia aku ana ma ko Chilton wahi. O kana hana mua oia ke kaiohu ana ia Chilton alaila nana aku ke kana ka e noho ae ma kona hakahaka. ua hewa anei ka Chilton hana ana i makemake ia ai oia e pau mai kela hana mai a i ole he hana kalaiaina anoi keia?
NA HANA HOIKE A KE KULA A ʻO BAIBALA
ulumahiehie ua hana I Hawelaweia mak na haiolelo, na himeni ame na haawina i hoopaaanaauia e na haumana o ke Kual A 'o Baibala o Honolulu ma ka malamaia ana o na hana hoike, no ka lua o ka manawa, maloko o ka Mission Memorial Hall, ma ka po Poaono aku la i hala, mai ka hora 7:30 a ka 9:30.
ua hoouluwehiwehiia oluna o ka awni me na kumulaau pama, na mea kanu iloko o na ipu ame na pua.
Ua hoomakaia na hana ma ka hora 7:30 ponoi, a maluna o ka awai na kumu kahi i noho ai, a ma ko lakou hema ua haumana eono e puka ana me kekeahi o na haumana i puka mua, a o Miss Maule Yap hoi ma kahi o ka piano.
Ma ka manawa i hoomakaia ai na hana ua ka 'i mai la na haumana mawaenkonu o ka rumi oiaia ka piano e hookaniia ana, a i ka pau ana o na haumana i ke komo iloko o ka rumi, ua ku laina mai lakoum a himeni ae la na mea apau, alaila na ka Rev. Akaiko Akana i kalokalo ae i ka lokomaikai o na Lani e kau mai i na hoopomaikai maluua o na haumana ame ua mea apau e akakoa ana maloko o ia rumi.
Ka Papa Kuhikuhi Hana
Pule wehe, Rev. Akaiko Akaua.
Himeni, Senior & P. G. Students.
Haawina hoopaanaau, Ahakuka-Kula.
Himeni, Mahele lamina âme Boaza.
Haawi hoailona i ke Kula, Mr. matin.
Haawi hoailona, Mahele lakima, Mr. Jas. Anee.
Pane, Mahele Inkima, Miss Yueu T. Chong.
Himeni, Haumana Kula Kahunapule. Haiolelo, Rev. L. G. Davis.
Himeni palua, E. C. Hoon-S. Kaiwa.
Haawi palapala hoike hana, Rev. J. P. Erdman.
Haawi palapala hoomaikai 4 makahiki, Rev. L. G. Davis.
Haawi palapala hoomaikai, Mr. Theo. Riehardn.
Hookipa aloha i na haumaua i puka, Miss Yohe Yoshioka.
Himeni, Kula A'o Baibala.
Pule hookuu, Rev. Akaiko Akana.
He eone mau haumana i puka i keia makahiki no lakou keia mau inoa: Auuie Akiu, Sachiyo Kagshima, Itono Omoto, Herbert Taketa, Beatricc Yap, Kiichi Yamaoto.
KA AHAHUI PAEAINA O KA HOOMANA NAAUAO O HAWAII.
I na hoahauau e noho pono aua iloko o ka Ekalesia apau o ka Hoomana Naauao o Hawaii. Ma ka halawai a ka papa kahu waiwai, ma ka la 15 o Mei, 1920, hora 10 a. m, ma Ke Alaula o ka Malamalama, Koula, Honolulu.
Nolaila, ke kauohaia aku uei oukou e koho i ko oukou mau elele, e hana i na hoike, e hana i na hookohu i kakauinoaia e na lunanui, a i ole e ke lakou mau hope, i kulike me ke kauoha a na kanawai ame na rula, o ka Hoomaua Naauao o Hawaii.
REV. D. K. DIMOND,
Kakauolelo, Ahahui Paeaina âme Papa Kahu Waiwai, H. N. o Hawaii.
NO KA OLELO HAWAII
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa kuokoa, Aloha oe:-Ma ka Nupopa Kuokoa o ka Poalima, Mei 21, 1920, i ike iho ai au i kou manao e kokua ana ia Mr. Coelho no ka olelo Hawaii, ame ka olelo ole ia o ka olelo Hawaii maloko o kekahi mau halepule ame kekahi mau ahahui Hawaii i ko lakou manawa e halawai ai, o ka olelo Beritania o ia ka olelo e oleoia ai i ka manawa halawai: aole no ka ike ole i ka olelo Hawaii, aka, he hilhila maoli no i ka olelo ana i ka olelo Hawaii, aia he olelo Beritania, alaila kohukohu pono ka olelo ana, me ka ike ihu no nae aole oia i kupono loa i ka olelo ana i ka olelo Beritania.
Aole ma kekahi mau halepule ame kekahi mau ahahui Hawaii keia olelo ole ia o ka olelo Hawaii, aka, ma na makeke kuai, ma na alanui, ma na home i nohoia e na Hawaii o @, a ma na wahi no apuni o ka Mokupuni o Oaha nai, he hapa uuku loa na kanaka Hawaii oialo a olelo nei i wa olelo Hawaii, o ka hapanui, mai na kane, na wahine ame na keiki, he olelo Beritania wale no ka lakou e olelo ai.
Aole ko 'u he lohe wai, mai kekahi hoaloha mai o'u @ ikomaka me ko'u mau @ @ me ku 'a mau pepeiau @ @ Hawaii me mama Hawaii. he @ keiki k Hanaola, mai ko laua mau puhaka aku, i Hawaii nei no kahi i hanau i ai eia nae ka mea apiki, he olelo Beritania ka lakou e olelo ai, aole he @ Hawaii.
Owai la ka Hawaii lalo e kinai nei i ka olelo Hawaii! O ka poe haakei ame ka poe hilahila i ke kamailio i ka olelo hawaii, elike me keakahi mau halopule ame kekahi mau ahahui Hawaii, aole makemake e olelola ka olelo Hawaii i ko lakou manawa e halawai ai.
Aole au e ku e ana i ka oleloia o ka olelo Beritania ame kekahi mau olelo o ne paha i loaa ia kakou na Hawaii ke olelo ae, ho makee ka i ka lahui Hawaii, i ka pau i ka make, i ke komo iloko o na pilikia he nui, in a aole o kakou makee i ka kakou olelo @.
He mea oiaio, ma ka olelo e ikeia ai kekahi lahui kanaka, a he mea nui loa ka olelo, ma ka moolelo o na lahui naauao apau o ke ao nei, i ko kakou hoomaopop ole ana i keai mea ano nui. ua hoike ae kahuu na Hawii oiaio, i ko kakou kupono ole maoli, e lilo i poe e olelo ana he makee i ka pono no ka lahui Hawaii.
I ko kakou kamailio ole ana i ka kakou olelo makuahine, oha ko kakou mau home, ma na halepule ame kekahi mau ahahui ponoi, ua hoike ao na kanaka Hawaii oiaio, ua hoowahwaha maoli ka olelo Hawaii ame ke koko Hawaii e holo ana iloko o kakou na kanaka Hawaii. E na makua Hawaii ponoi mai Hawaii a Niihau, mai poina i ke a'o ana i ka oukou mau keiki i ka olelo Hawaii.
Ke kokua, nui lea nei au i ka olelo Hawaii e a 'o ia ma kekahi mau hale kula ponoi, a i kanaka Hawaii ke kumukula nana e a'o i na keiki i ka olelo Hawaii, ko apono mai nae ka ahaolelo o ka 1921.
Me ka mahalo nui ia oe o Mr. Lunahooponopono ame Mr. Coelho i ko olua hooui aua mai nei i ke ki uwila o ka olelo Hawaii.
WM. K. KALEHUIA.
HOOHOLOIA E KE SENATE KA BILA KANAWAI MAHLAI.
WAKINEKONA, Mei 31.-Ua aponoia e ke senate ka hoike a ke komite kukakuka maluna o ka bila no ka oihaua mahiai ma ka Poaono mahope o ka hoohui ana i na manao no ka mahelehele ana aku i na anoano a ek aupuni e ka poe kaukanawai mauli o ka manao lokomaikai o ke aupuni. Ua hoounaia aku ka bila i ka peresidena no kona kakauinoa ana mai.
Ua hooholoia ke kanawai e ka hale o na @ iloko o ka mahina o Feberauri, me kekahi haina dale a lawe pu ane i haokaawaleia o $30,000,000. Iloko nac e ke komite kukakuka ua lokahi ole na manao ma ke ano e ka mahelehele ana i na anoano, ua hooholoia nae e ke senate kekahi hoololi e hoakaka ana e hoopau loa ana i ke kulana o ka ahaolelo o hana i keia. Eia nae, ma ka hapai hou ia ana mai o keia pau @ no ka noonoo hou ana i hooholo like ai na hale a elua.
Ua haule wale ka haka ana a na hoa o ka hale mai ka hapa komohana mai e ku-e i ka hooholo ana a ka ahaolelo i ka bila haawina o ka oihana mabiai, he bila a lakou o ka olelo ana ae e hoohua mai ana ia i ka hoomahuahuaia ae o ua aukau maluna o ma aina ululaau hokoeia.
Ma o ke koho aua a 148 ia 184, ua koii kaikaia aku ke komite kukakuka a ka hale maluna o ka bila no ke apono ana i ka manao mua o ka hila kumu a ke hale i hoopauia ai o ke senate, he bila e kauoha ana i ka oihana mahiai e koho i ka waiwaiio o na aiea hanai holoholona maluna o na aina ululeau a ka lahui ke kahue o na kumuhoopii no o palapala ae no ka hiaai holoholoiia
PAKELE KA PAAHAO MAMULI O KE KUIKELE.
RAWLINS Wyo., Mei 3-Me @ Ki kuikele i loaa ai iaia maloko @ @ halehana palule o ka halepaahae @ @ wale no hoi kana mea hana o ka @ ana. ua mahuka aku la o Bert @ mai ka halepaahao aku o ka @ maanei. O Wm. Smith, kona inoa @ mahika pu ana, ua paa uae oia @ hopuia, oiai e pinane ana ma ka @ o ka pa o ka halepaahao.
Ua hoopaaia o Loften ame Smith ua loko o ka halepaahao mamuli o ku @ ikeia ana he mau kanaka ino. Ua @ ka ike ia Loften he wahi palupa @ kahi o ke kila o e pani e @ @ kahi o ka puka hookahewai. @ hoomanawanui awe ka makaukau @ i loaa iaia, ua okiia eia kekahi @ me ka hala o kekahi manawa @ @ ma ia hana ana ahiki i ka moka @ me ke kuikele i loaa ai iaia. @ o kona hookaawale ana ae i kekahi @ pu ame kekahi papahao ua @ @ la laha maloko o ke paipu hookahi @ a me kekahi apana hao i wehe aku @ ka laka o ka puka e hui ana @ @ holo nui o ka halepaahao a pinana @ la ma na pou o na rumi paahao a @ aku la i puka ma ke pili pohaku o @ poku, a lele aku la iwaho. I ka @ ana aku iluna o ka lopo ua loaa @ la ia laua kekahi pauku hao, a na @ hao i hoopepee ai i huka, no ka @ paa ana i kekahi kaula e lewa lewa @, ma ka paia o ka pa o ka halepaahaa.
O Loften ka i pakele a no Smith @ paa oia i ka hopuia e kekahi @ @ ka lialepaahao.
HE HOOMANAO ALOHA NO KUU DEAR AGNES.
Mr. Solomon Hanohano, ku Lunahooponopono ahonui hoi o ka Nupepa @ koa, aloha pumehana pu kaua:-E @ nui mai oe i ka 'u wahi puolo e @ la maluna, e hookomo iho ma kekahi rumi kaawale o ka kaua hiwahiwa. @ Nupepa Kuoko, i ike mai ai o 'u @ ame na hoaloha e noho ana mai ka @ kina a ka la i Kumukahi, a ka @ a ka la i Lehua, walohia wale @ @
Oiai au e walea ana i ka olu o @ kaona nei, me ka haupu ole ae @ @ kahi pilikia, hoea ana no ke kanaka lawe leka, uhae iho la no i ka leka a @ heluhelu i na manao. 'Auwe, he mea e @ ko'u puiwa hikilele, i ko'u ike ana @ i ka pulima o kuu pokii kaikunanae ma luna o ke a 'ia 'i o ka pepa @ @ ha 'i mai ana hoi i ka nuhou kaumana. o baby girl, ua hala i ke ala hoi @ mai.
Auwe kau hoomanao pau ole no ka @ a kakou c; oiai he hookahi wale iho @ oia iwaena o kona mau kaikunaue @ lu, hahahewa wale iho la no au ma @ waanei,aohe ka ike aku, na ka wa @ ka no e hoopulu nei ka lihilihi maka.
Aloha wale kuu Akenoki i hele ka hanā aku la i ke ala makmaka ole
Ua hanauia mai ka makou milimili mai ka puhaka mai o ko 'u mau pokii, Mr. David Kuulepule Kamekona @ Maggie Kauaina Na-ha, ma @ Uka, S. Kona, i ka la 9 o Mei, 1917. make e aku la nae i ka Poaha, la @ Mei. !920: nolaila he ekolu wale @ hoi la i koe o ka piha pono no ia o kona ekolu makahiki, haalele e mai @ nae kela i keia ola ana. Auwe no hoi ka mea ehaeha o ka naau e!
E' o 'u mau pokii aloha e, ke ha 'oha 'a la paha o Kahaula-uka ame @ kai ia Baby Agnes. ua pau ko @ lohe hou aua i kona lea: ua pau hoi @ na hehi hou ana maluna o ko lakou @ hunalepo aloha.
E Kalama-Koali e, a hoea loa @ Kalamakunruma, kabi hoi a @ @ pokii ame ka lei a makou e alo aku @ o ka wanaao, mea ole ka hoi ka ua @ ka makani, kau ae la no o bebe @ kua, ke pii la, e imi on a hoi i kahi @ o keia ola honua ana.
Ua pau, ua nalo no ka wa mau @ aole oia e hehi hou ma ia mau @ ana i holoholo ai, me kona mau @ aloha no!
Ke nonei nei au i ke Akua mana @ o hoomana ae i ko olua mau luuluu @ o 'n mau pokii.
Ua nui loa paha keia hoolnhi aua @ oe e ke kapena ahonui, aka e kala @ ke hooki uei an me ke aloha a @ oe aame ou mau keiki o ka @ ko 'u adieu.
Owau no me ke kaumaha.
LYDIA M KAOHULANI.
KA AHAHUI HOOPAKELE O NA POOLA.
Oiai, o ke Sabati mamua i ho o ke @ @ o Iune, he Sabati maamau ia no @ malamaia o ke anaioa baipule @ @ Ahahui o Kamehameha i kela ame @ makahiki, nolaila, ke kauohaia aku @ na lala apau o ka ahahui maluna ae @ hoca ae ma ko lakou keena hoolulu. @ kokoke la i ka uwapo helu 16, me @ lakou aahu piha, no ka hele ana aku ka pule ma ia kokahiaka ma ka luakiu o Kawaiahao. e hoea ne ma ka @ 10 a. m.
Ua makmake pu ia e hoea hou @ no ma ia wahi ma ke kakahiaka o ka Poalima, Iune 11, no ke komo pu @ aku i ke ka 'ihuaka 'i e malamaia @ ma ia la ma ka hora 8 a. m., no ka @ manao ana i ka la hanau o ka Nu 'i Aupuni o Hawaii nei.
J. A. MeGUIRE.
Peresidena Ahahui Hoopakele o @
Poola.