Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 22, 4 June 1920 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.

MAHELE 11. MOKUNA IV. 1 kela ike ana o Tazana ua make kona lioa hakaka, akahi 0 nia a huli mai nana i kc kanaka Paele. Aole oia i lele ;'ku e pepehi i\ka lioiia, no ka manao e hoopakele ae i k<* i anaka Paele,'aka no kona hoonaukiuki maoli no i-ka ai o , » ]a liona palaualelo i kana holoholona o ka pepehi ana i ine.iai nana, aka nae i ka \va i ike aku ai i ka waiho mai o kela Paele il6ko n ke kulana pilikia maoli, akahi no a komo :nai iloko ona> kekahi manao maleee no ka pono o ka mea V n u\o. > Iloko o na la opio o Tazana kela mau la e noho pu ana, . e ola pu ana iwaena o'na holoholona hihiu, heaha la ia mea ; : fc aioha lioakanaka iloko ona, ina iloko o ia mau la kahiko, l eln ike ana mai la i.ke kanaka Pāele. aole ana hoopakele ana e i kela kanaka, aka nae; mamuli o ka hala ana o kekahi '.nr.il makahiki loihi iaia o ka noho'pu ana me na kanaka o .e .ui malamalama, pela i loli ae ai kona ano, a ike ai ia niea • makee no ka pono o ka hoakanaka. Kulou iho 10, o Tazana ilalo, ma I:a aoao o ka-Paele poino, ka haha ana iho ma kona ki'no, a holoi ae la 110 hoi i 'r nko e kihe'ahe'a ana ma kona mau" palapu, a o ia ka tta i\iele nei o ka ninau ntia ae: •Owai oe?" wahi ana me ka leo haalulu, ke ano o ka • ea i piha i ka maka'u ine ka weliweli. -Ov.au keia o Tazana o na mapu,' i pane aku ai nō hoi o 1 a/ana, me he mea la.ua oi loa 'ae kona haaheo i kela inoa, mamua o kona i aku, oia ka liaku Keoni Kelekona o Laf';.ina "Luliluli ae la ke poo o ka Paele. me ka upo'i ana i'no o :' >!ia mau maka, a i ka hala ana o kekalii mau minuke, me ninnao paha. e pepehiia iho ana oia. ua kaakaa hou ;.e la knna mau maka, me i:a i hou ana mai: ''lleaha ke K iinu o kou pepehi ole ana mai ia'n?" "Aole au i ike i kekahi kumu leupono a'u.e hookau ai kn make maluiia ou f no ka mea, aole oe i hoopoino A\ale :.iai ia'u, a o kekahi no hoi, aole no ou wahi i koe, oiai ua ::ukonukonti loa ka poiuo maluna ou." "Alaila, aole i'o anei oe e pepehi mai ana ia'u?" wahi i'->u a ke kanaka raelc me'ka haalulu 'o kona leo. "Ina eia ia'u ka mana, e hiki ai ke hoola aku ia oe, ua makaukau loa au e hana aku pela, aole nae ia'u ke ola, a ke kaumaha loa nei au,. ua kokoke loa māi kou hopena. Noke:Ai\z oe i manao ai e pepehi aku ana au ia oe a make ?" N T o kekahi man sekona, aole i pune koke mai ke kanak?» I'aele, aka nae iaia i kamailio mai ai, me ka.hooikaika wai»* !;o nia, i pirkd pdnb mai ai nh huaolelo inai kona waha aku. "L'a ike mua no au ia oe," wahi ana, "mamuli nae o ka īoihi loa, ita poma kol'u hoomanao ana nou. Ua ike au ia "e i ke)a manawa au e noho "an'a maloko o ka ululaau o ka aina o Monaga, ka mea e nohoalii ana maluna o ka lahui I'aele. IC noho ana au he kahuna ma kela manawa au i pe-I-ehi aku ai ia'Ktilonaga ame kekahi poe kanaka e ae apau : . ka make; o oe ka mea nana i konio aihue i na kauhale o maknu, a lawe aku i na pana ame na pua, a nau pu i aihue i ka ipuhao e pailaia ai ka laaumake, e hookomoia ai o na pua pana. I kinohi, -aole no au i hoomaopopo aku nei ia oe, . ka nae. ia'u i noonoo ae nei no kekahi manawa, akahi no a .-.'a mai ka'u mau hoomaqao ana no na makahiki loihi i hala. (! oe no ka mapu ili keokeo, e hele pu ana me na mapu pti--1 uluhulu, me ka hookau ana i ka weliweli maluna o na kauaka Monaga. Aole he loihi o ko'u nianawa i koe e ola ai, " ka make no ia. ke makeinake nei au e ike, he.kanaka maoli no anei oe. a i ole, he akua paha, ka mea a makou i kuhihewa loa ai?" Xnke ae la o Tazana i ka akaaka me ka leo nui, a i aku j.i: "Aole au he akua, he kanaka no au i like me kdu f .ano, kne wale 110, he keokeo ko'u ili, a he eleele hoi kou." Nui iho Ia ka hanu o ke kahuna Paele, me ka luliluli ann 'K* o kona poo, a pane mai la: "Ua hoao oe e hoopakele ae ia'll. mai ka liona mai. no ia hana au, e panaiia aku no Oe me kekahi makana mai a'u aku. lle kahuna ka'u oihana, hiki ia'u ke ike i na mea o ka wa i hala, ame ko ka wa ' hoea niai ana; nolaila e hoolohe mai ia'u e ke kanaka iii l enkeo. Ile mau la ino aku keia e nee mai Ja mamua o kou ua hiki loa ia'u ke heluhelu aku i ke ano o ia mau la, ' ioko o ke koko e kahe nei ma kuu poholima. "O ka leo o ke ola e ka malihini, o ia no keia; eia aku •Kumia o kou alahele, e ku mai ana kekahi Akua, i oi aku ka ikaika ame ka mana mamua ou, Oia auanei ka mea nana e 1 '.ihau mai ia oe, a ma ka apua. Jcou ola, ina ia he mea nou pakele ai. i kou lohe ana i ktia mau olelo wanana, maauei no, huli ihope no kahi au i hele mai nei, mai hoopaakiki ■"c. <) lioea niai auanei ka la au e mihi ai me ka walania loa. im he poino mamua o kou alahele, pela no mahope ou, "■(; hapa inai nae ka poino iiia kou ala'nele huli'hoi ihope, e • iki ai no ia oe ke hoomana.wanui, mamua o ka poino mauia ou, he make wale no kou hopena a'u e ike nei," alaila ka pau loa ae la no ia o ka olelo mai ua Paele nei mai. hma akn la oia ilalo make loa. Ke ku malie la o Tazana nana i kela kanaka, me ka lilo n kana mau olelo i kamailio aku ai iaia, i mea ano uui, :*ū heaha ia iftea he pilikia iaia, ua ku aku oia*imua o ka a ua kaa mau'ka lanakila ma kona aoao, a eia hoi keia ahuna Pae)e, ke kamailio hou aku nei iaia no ka pilikia. uu v. ale aku la no ia ma kona mau me he pa ana la ' ka'makani; a'nalo aku la. < n - hele a hou aku la o Tazana, no kahi ' kona poe' e hoomoana ana; elike no me kona ike ' ia ana māS i kotia haalele ana aku i kela wahi, pela no ka ;kc ole mai o. ka Paele'kiai i kona oili hou ana aku, nolaila j-nkn o l>a palajfniffto loh, i hoea hou aku ai oia, ma v -ahi mua no i hiamoe ai, o kona liaule iho la no ia hooluolu» I; c ka noonoo nui ana nae no ka wanana a ka Paele kahuna, ; i kona pinoho aiia ae ma kekahi la mai, o ka mēa hookahi " ia i oili ae i kona noonoo, eia nae, aole loa oia i manaoio a mau olelo, a hoololi ae i kona manao e hoi hou ihope, no -3 mea aole oia i ike ia mea he maka'u i na poino. lna paha lie walii mahu'i iki kekahi iloko ona, a i ole i ho--kaka maopopo aku ka Paele kahuna, i ke ano o ka pilikia r hnpc, elaa ke komo āku o kana Jene iloko o ka poino, ina : < »le loa oia e hoohakalia iho-i ka liolo hou ana i kahi ana i '•aalele aku ai i kana wahine, me kona nana ole i ke guhi : me ka waiwai, e waiho mai la ma ke kulanakauhile o Op*x. Mn kela po a Tazana i pepehi aku ai i ka liona

a make, ka po hoi a ka l'aele kahuna i wanana aku ai no na poino ame na pilikia e halawai mai ana me ia niamua *o koha alahele, a e hoohalua mai la hoi mahope o kona ohana. aia pu ia manawa hookahi k«kahi kanaka ili keokeo ke hookokoke aku Ia iaia, o ua kanaka nei oia no o Alabaki Wepa. L T a lohe aku o Wepa iloko o ke!a pouli o ka po, i ka leo kuwo o ka liona, ame ka leo hoomaka'uka'u hoi o kekahl mapu pilikua, ka mea nana i hopii mai i ka lia okakala i kona mau lauoho, a aneane loa no oia e huli hoi hou ihope, me kona moeuhane mua ole nae, o kela leo hooweliweli ana i lohe aku ai, ma ka waha mai o kekahi kino kanaka, eiiko 110 mc kona kino*kc ano. Ua lohe aku oia i kela leo ku i ka weliweli o Tazana, ma kela mauawa a ua kanaka mapu nei, e ku ana, a nana aku iluna o ka inahina, no ka piha loa i ka -maka'u i palulu okoa ae ai o Alahaki W'epa i kona mau maka, a hoomanawanui wale iho la no me keia piha i ka weiiweli ahiki i ke ao atiu ae ma kekahi la. Klike nae me ka oili ana mai o ka malainahma o ka la ma ke kakahiaka, pela no i oili pu mai ai ka maka'u iioko oua, no ka hoomau ana aku i ka hēle ana imua, e hoohalua ai i ke ola o Ta?.ana, a ua kupu ae no-kanaiy*anao, e hurli hoi hou nku ihope, o ka nana ae nae, aia no he make ke waiho mai la nona, ina nei no kona hoea.hou imua o ke alo 0 kona haku, uumi hoomanawanui wale iho la no oia, i keli maka'u, a e hoomau aku no oia ma kona alahele, ina paha no ka make, a no ke ola paha, he oi ae ia mamua o ka huli hoi hou ana ihope. Me kela manaopaa iloko o keia mau kanaka a c!ua, i hoomau aku ai ko laua hele ana imua, me ka ike ole mai o kekahi, koe wale no ka Lukanela Wepa, oia ka mea o laua i maopopo i ka Tazana huakai, ame kana wahi e hele ana. hoomamao ana o Alahaki \\ epa iaia iho inai ia Tazana mai ame kona poe kanaka, ina.no e hoomaha o Tazana ma 1 ka po, a i ke ao paha, pela no o Wepa e hoomaha pu ai. pela iho la ko lakou hele ana, ahiki i ka oili ana ma kekahi v>ahi malaelae, e huli aku ai nana i ka waiho mai o ke awawa o Opa, me na pa kahiko, e hoopiuii ana i iee kulanakauhale. Ma kela wahi i hoomoana iho ai'o Tazana me kona mau hoa, no kona manao, oia hookahi no ke hele e nana i kahi i waiho ai o na puupuu gula i ka wa poeleele, a hoihoi liilii mai elike me ka nui e hiki ana iaia ke hapai. Ma keia manawa hookahi a Tazana ma e hooinoana ia. a?n o Alahaki Wepa ma kahi kokoke ioa ia lakou, ke hoekepue mai la oia, iwaena o na halo'alo'a pohaku nunui, me ka hakilo pono loa ana o ka ike- mai ia Tazana, jna kana misivna huii waiwai. lle mea oiaio, iaia e pee malie ana iwaena o na pohaku. ma kekahi po, ike mai la oia i ka oili hookalii ana aku o Tazana hele, no ke awawa kahi e ku mai ana na pa pohaku kiekie, h oiai he nui na pohaku o kela wahi, ua hiki loa iaia ke hookolo malie aku mahope o Tazana, me kona ike'oie ia mai. Aia o lazana ke pinana la iluna o kek*.hi inau pohakn kiekie, he wahi a Alahaki \\ epa e aa ōle ai e heie', ina nei ho wahi hana atio ole ka i hoounaia aku naua e hooko ma keia wahi, o ka nana ae nae, aia he pomaikai nui e loaa mai ana iaia, noiaila hoomanawanui aku !a no oia i ka pinana ana mahope o Tazana, a 110 kekaiii manawa kela noke ana i ka hooikaika akahi uo oia a kau. ponp aku iluna o ka piko o ka mauna, aole nae ona ike aku ia Tazana, nie ka inaopopo ole iho la iaia, o kahi i nalowale akū ai. o ua kanaka eepa nei. Aole o Wepa i pupuahulu koke aku, 110 ka huii ana fti Tazana, aka pee ae la oia mahope o keknhi inau pohaku, no kona maka'u o loaa pono mai auanei'oia ia Tazana, aole no hoi ona makēinake e ukali ak-u mahope ona, o kona iini wale no, o ka huli hoi mai o Tazana nie ke gula, alaila, kii hou oia i. koiia poe kanaka, a i hookahi' ko. l'ako.u liele ana mai. r. ohi i ke gula, eiike me ko lakou makemake. Maipuli nae o ka hoi koke ole mai o Tazana, haalele okoa īho la ua o Wepa i kona wahi e pee ana, a hooinaka aku ii: e hele, me ka pono luili ana i ke alahele e hoea aku ai oia i kalii i hunaia ai o ke g-uia, ma ia pono. huii ana aku nae ana. i loaa ai iaia he anuu poliaku, e iho ana ilalo, o kona hele aku la no ia me ka hopohopo mau no nae iloko ona, no kona loaa po.no mai, ina nei no ka hoi koke mai o Tazana. Me kela hoomaka'uka'u mau iloko ona, i nihi hele aku ai e Alahaki Wepa ahiki i ka loaa ana iaia o kekahi wahi kuono pouliuli, noho iho la oia maiaila, no ke kakali ana o ka 0111 liou mai o 1 a/.ana, o kona wa no ia e komo aku ai iloko o kalii pouliuli no ka huli ana i ke gula. Oiai ua kamaaina īiiua o Tazana i kahi i waiho ai o ke gula, aole oia i hoohakalia iho i ka hele ana a hoea i kekahi panipuka laau, o kona wehe aku la no ia, a iloko o na sekona helu wale no, aia oia ke ku la iwaena o kekahi keena nui ; heie a pilia me na auka gula. Jlo-a ae la o Tazana i kana ihoiho kukui, i ka loaa ana ae o ka malamalama maloko o kela keena, nana aku la oia, nia o a maanei, he mehameha'pu wale no, a o ka hiona ana i ike aku ai, o ka hiona no ia, ana i haalele hope iho ai i kek». .uahi, aole hoi he kino kanaka i lioea hou mahope mai ona. I kela maopopo ana ia l'azana, aia no ke gula ke waiho la me ka maikai, o kona oili hou mai la no ia iwaho, a hoi mUi la no ke kahea ana aku i kona mau kanaka. Kaalo iho !a uo ua o Tazana ma kahi a Wepa e pee nei, aole nae ona ike mai a honi mai paha i.kona ea, aia wale no kona noonOO 0 ka hoea hou aku noluna o ka piko o ke kuahiwi. laia nae 1 liala aku ai, mio aku la o Wepa a hoea ana no ke keena i waiho ai o ke gula, a no kona maka'u o loaa pono mai aua~ nei oia ia Tazana, hoi awiwi hou aku la oia ahiki i kela wahi «īua «o ana i pee ai, noho mai la nana, eia nae, ua hoopiha hou la mai oia me ka maka'u, iaia i lohe aku ai i ka leo nui wehweli e kalahea ana i ka lewa, ka mea ana i kuhihewa loa aku ai, no kekahi gorila, oiai nae, o Tazana ia, e kahea ana i kona inau kanaka e hele mai. No ka ekolu manawa o kela kahea ana a Tazana, loaa mai .a ka pane mai kona poe kanaka jnai, hoomanao iho la keia ua loheia kona leo, a e huli mai ana lakou iaia. Oiai nae, e kakali ana, ahiki i ko lakou hoea ana mai, ua hoi hou aku la o fazana noloko o ka lua waiwai, no ka mea ua niaopopo iaia mamua o ka hoea ana aku o kona poe kanaka, e luki ana īaia ke halihali liilii i kekahi mau auk.i gula, noluna o ke kuahiwi, a ke hoea tnai hpi lak6u, he hookalu ka īho like ana iloko o kahi i w'aiho ai o na auka gula, n hoihoi mai no kaua wahi e hoahu ai i na gula mua He inoino ke alahele a na kanaka Paele e hele aku ai ahiki i ka hoea ana imua o ko lakou liaku, nolaila iloko o na hom elima. o kela kakali ana a Tazana o ko lakou hoea mai ua piha ka eono huakai o kona .hele ana iloko o ka lua gula ; he kanaha-kumainawalu hoi ka īiui o na. auka gula ana i hahhali ai; a ma kela ame keia huakai hookahi e lawe ana oia i ke gula e hiki inoino ai i na kanaka elua ko hanai ī ka manawa ho'okahi. lloko o kela mau manawa apau eono a Tazana e oiii mai ai, mailoko mai o kahi i waihoia ai o ke gula, e hoea mau aku ana no o Alahaki W T epa. eia nae iaia no paha ka ike o ka wa ia a'Tazana e lioea aku ai, e holo ana oia e pee ma kela wahi pouliuli; a i ka ehiku no hoi o kā manawa, iko mai la oia, he kanalima mau kanaka Paele e hele pu aku ana me Tazana noloko o ka luawaiwai. ' * Ma keia huakai he kanalima-kumamalua ka nui o na puupuu gula a lakou nei o ka iawe ana, ua-like me hookahi hanen ka nlii ke hui pu ia gula a Tazana i haliliali mui ai, a hoahu iluna o ka piko ō ke kuahhvi. O Tazana no ka mea mua loa o ka oili ana aku iwaho o ka lua waiwai, me kona ku ana iho nae ma ka puka. a nana mai ia i ka oili pakahi aku o kona poe kanaka, ahiki i ko lakou pau loaana. huli mai ln oia ihope, a nana i keia lua gula, me

ke ala koke ana mai hoi o kona hoomanao, no na alahele elua, e moe la o ka honna, no kekahi wahi mamao aku. j Mamua o kona kinai'ana iho i ka ihoiho kukui, oiliili mai la iloko o kana mau hoomanao ana, kela mau wahi- ilalo o I ka honua ana i komo ai, a hoopaaia ai oia iloko o ke keeni j mohai c kekahi lahui kanaka ahiu, a ke hoomanao la 110 ; oia i kekahi wahine opio kahuna, ka mea nana c molia aku i na kino kanaka imua o ke akua. , Aole oia i hoopoina i ka hauhoaia ana o kona mau wawao • nie na lima, i ke kaula, a waihoia aku ma ke kualiu, mc ke ku niai o La, keia wahine kahuna opio imua o kona aio, me ka paa ana i kana pahi iloko o kona lima, oiai hoi na kahunii e noke ana i ka haa. me ka hele a hae, i kau a mea o ke ake e inu aku i ke koko o ka lakou inohai. Oiai ua o Tazaua e ku la noonoo. no kaua mau mea i ik<: ai o ka wa i hala no kona pakele ana mai ka make mai, pela kona ku ana aku e hakaka me na kanaka ahia o kela kulaj nakauhale. a lee noonoo la oia, jna paha aia no o La, keia wahine kahuna opio ke ola la, a ua mare paha oia me kekahi 0 na kahuna,'ma kela wahi i luliluli iho ai ke pbo o Tazana rne ka huli ana mai hoi, ma kela alahele a na kanaka Paele 1 hoi aku ai me ka lakoiMt i m a u lo gula. Aia hoi ma kekahi kūono pouliuli o -Alahaki .Wepa kahi ' hoekepue mai ai, e kakali ana o ka haalele mai o Tazana i ialoko o kela walii, o kona hoi pu aku no ia, no ke kii ana | i kona puulu. a alakai mai no ke kii ana i ke koena aku o ke !£Ula i koe maloko o ka lua waiwai. j Ua hoea aku na kanaka Paele nowaho"o Ica lua. a e pii kij keekee ana lakou no ka oili ana aku iwaho o kahi malamaI lama. a oiai aole he mea aku i koe a ua o Tazana e kakali I aj. ° kona kaha mai la no ia hoi. a iaia no a haia aku, o ka j eili mai la 110 ia_ o \\ epa mai kona wahi e pee ana, a mio j inai la noloko o ke keena i waiho ai o ke g"ula, me ka lalau j ann aku'i kekahi pappa mailuna mai o ka nou laau, n j hoopili mai la i kona umauma, me ka olelo ana iho, i kona l pomaikai, ma ka hoomanawanui ana mai e hahai mahope ! o ka meheu o Tazana. Ja 1 a/-.ana hoi e hele la, o ka mea ano nui wale no iloko o kona noonoo, o ia kona hoea aku imua o ke alo o kam wahine aloha, me ka pomaikai. me he mea la ua hiki loa iaia ke ike aku i na limā palupalu o Jene Kelekona e ano mai ana ma kona a-i. aka nae iloko o ia mannwa hookahi, i ala mai ai kana mau hoomanao ana no ka wanana a ka Paele kahuna. ba piha lilee keia mau kanaka a elua me na manaolana, eia nae, ua lilo ia jnau man.inlaua o laua i mea ole iloko na sekona pokole loa, no ka mea ua hookoia ka wanana a lne kahua Paele, a o ka hopena o ia wanana, o ia no ki hoopoina loa ana o kekahi o kela' mau kanaka no ka lua g-ti!a. • maniuli o ka piha me ka weliweli, a o ka lua hoi, o ia no kona poina loa. nna i-na mea apau o ka wa i hala, ma o ka | loli'ano e ana o kona noonoo, mamuli o ka moku ana i kei kahi apana pohaku. MOKUNA Y. lleko o ka nanea o kela hele ana aku a Tazana, me hn anapa ana 1a na ka uwila, ua hiolo iho la na paia o ke alapii pohaku ana e hele aku nei, no ka mea ua 'noonaueueia ae la ka honua e kekahi ola'i ikaika loa, a pa pono mai la kekahi apana pohaku ma ke poo o Tazana, ua kakaa aku la oia ahiki i ka pili ana, ma-kahi o ka puka, o ke keena i waiho ai 0 ke gula. , No ka ikaika loa nae o kela hooku'iia ana aku .o ka puka e ke kino o Taza nā, ua hainama ae la ka puka o kela keena, l a komo aku la ke kino o lazana iloko. aole nae he onioni ae, no ka mea ua hele a kupouli kōna noōnoo, o ia no o'e o ka { niea ua make. Ua helele'i rnai la kekahi.mnu.auka gu!a īnai ko lakon mau wahi i kau ai. nakaka ae la hoi na paia o keia keena, me ka'helele'i ana iho o kekahi mau poliaku oluna o ke kilina, eia nae. ma ke ano nui ke olelo ae, he o ia mau no ke ku o na aoao eha.o kela keena, ina paha he hookahl hoonaue ana a ke ola i i koe, ua hiolo luilookoa kela keena, e pau ai ka ike hou ia ana aku o na waiwai maloko. C) Alahaki W'epa kekahi i hina ilalo, ma ke!a manawa i hoonaueueia ai ke keena o ke i waiho ai e ke ola'i, n kaha mea nae i hoomaopopo, i kona wa i ku hou ae ai iluna aole he wahi o kona kino i poino, no hoi ona ike iho i kona eha, nolaila ua palekaya oia ma na ano apau. 110-a ae la oia i ke kukaepele, no ka hoomalamalama ann ialoko o kela keena, a nia ka ulia pomaikai. ike aku la oin 1 ka ihoiho kukui i waihoia no e 1 azana maloko o kela rumi, o kona kuni aku la no ia i ke kukaepele, ia wa i maopopi l-ouo aku ai iaia na ano apau oloko o kela rumi nu». Ile mea oiaio, aia ke g-ula ke aliu mokaki mai la ma keia ame keia wahi, a i ke kamaaina pono ana aku o kona mau maka i na waiwai o kela keena, ia wa i huli aku ai kana nana ana no kahi o ka» puka, no ka mea o ka noonoo nui waie no iloko ona, o ia kona oili hou iwaho, nolaila hele mai la o:a no kahi o ka puka e hamama aku ana, o ka mea nae nana j hookahaha loa aku i kona manao, o ia no kona ike ana mai : ke kino o Tazana e waiho aku ana iluna o ka nanahele. 1 , Ua e:ke mai la o Wepa, me ka manao e hele ae e pee mahope o kekahi o na pou nunui no kona inaka'u o ikeia mai auanei'oia e Tazana, aka nae iaia i nana mai ai, a ike, aole he onieni ae o ke kino, akahi no a auhee loa aku ka maka'u inai iaia mai, mamuli o kona koho ana iho, ua make loa o Tazana. Me kela hoomaopopo iloko o \\ epa, aole he ola i koe iloko o 1 azana, o kona awiwi m;ii 1 a no ia a hemo ana mawaho ;> ka puka. me kona huli hou ole aku e nana, ina paha ua Ahake loa o Tazana, a i ole, he ola no paha kekahi i koe iloko onr, | he hookahi wale no ana mea noonoo, o ia ka pakele o kona ola mai ka make mai. O ka mea nae nana i hookahaha loa mai i ka manao o ua o W epa, iaia i oili aku ai iwaho, a hoomaka aku la e hele, ua paa ke alanui e hemo loa aku ai iwaho o kahi malamalama, 110 ka mea ua hiolo mai na pohaku ma| na wahi like oie mai a paa ke alanui, aohe noonoo pono iloieo ona, ina aole e loaa ana he wahi hou ae nona e hemo alaila he hookahi no ona hopena, o ia kona make maloko o kela wahi. Iloko nae o kona mau manao pihoihoi, komo hou aku ia oia iloko o ke keena e waiho ana o ke kino o Tazana, me kona nana ole aku no i kela kino, ke huli la oia, ina paha ■he-puka hou aku no kekahi ma kekahi wahi, a mainuli o ke . kokua ana o ka ihoiho kukui, i loaa i'o aku ai kekahi puka hou iaia, ua hamama no i ka wa i hoonaueueia ai e ke ola'j. Hemo koke aku 'la oia ma kela puka, aia hoi mafnun pono nku o kona alo, e moe pololei ana kekal>i anuu alapii pohaku iluua, ma kahi he iwakalua kapuai, mai kela wahi mai'i | waiho ai o ka rumi o ke grula. j Hoea aku la oia ma kekahi wahi palahalaha akea, a iaia j hapai ae ai i ka ihoiho kukui, no ka nana ana aku ilpko o ■ kela pouli, ike'aku la oia i.ke aka o ka ihoiho kukui, iloko j o ka wa, akahi no a loaa mai ka ike.iaia, eia ka he wai ma- | mua pono aku ena. Ilapa hou ae la oia i ka ihoiho kukui j maluna o kona poo, o kana mea i ike aku ai, aia ma o aku o . ka wai, e moe ana ke alanui oJoli, o ka wai wale no ka mea 1 nana i oki ,ae i kahi ana e ku nei, mai kela alanui ololi mai. j O ke alahele e hoea aku ai ma kela aoao, he ninau pohi- • hihi no in, ma kana hooinaopopo aku nae. aole no i mamao loa kela aoao o ka luawai mai iaia aku, e hoao no oia e lele, ina no Jioi no ke kau ma kela kapa, ua pomaikai oia, a ina . no hoi uo kopa haule iīoko o ka wai, malie e hiki a*na no iaia | ke hooikaika ahiki i ke kau hoU ana luna. Oiai nae oia e nana 'pono ana i ke akea b kahi ana e lele aku ai, lohe ana+no oia i kekahi leo uwe kapalili maluna po-

uo iliu oua, he ieo mahhini U«a keia i kona nuiU pepei**, <4ijlSl no i koho maoli iho ai, aole ia mai kekahi kirio kanaka mai, me he mea la, mai kekahi uhane mai e uwe āfta i ka w<f!a i ! ke ahi. , j Alawa ino ae la kana nana ana iluna, rna kahi 6ka lro i kapalili ana i lohe mai ai, aia hoi he pohaka nui akea, me J kona ike maoii aku no ika hoku o ka lani. 04cēkahi ma» j nao i ala ae iloko ona, o ia no kona kahea ana aku i kekahi ! mau kokua nona e pono ai, eia nae na kela leo kapalili i hooipau loa ae ia noonoo, no ka mea ke nohoalii la ka maka'u |ame ka weliweli iloko oua. ! Alalia pah-a he lahui kanaka ano e loa, ka pofe £ noho an:i ma kela wahi; o keia kekahi kwmu o kona makemake 010 e ieahea ae i mau kokua, a mihi loa iho la ua kanaka nei i kona naaupo maoli o ka hoaano ana mai e hele ma keh misiona, me kona i koa ana iho no iloko ona, ua oi loa aku | kn pono. ina no nia oia malalo o ka malu o Akefta £eka, a I i ole ua oi aku 110 kona kaa ana aku malalo o ka mana o ka ' oihana koa, no ke karaima ana i hana ai, mamua o kona | noho i keia wahi e hoopuniia ana e!.na hana hooweliwei: i he nui. T | lle hookahi no nae inanawa ana i lohe aku ai i kda leo I uwe kapalili, o ka pau 110 ia, ina paha 110 ka hana mau mai, j ua ku a hehena maoli oia, no kona lolie hou ole aku nae i ka j leo uwe, aohe ana inea i koe e kakali wale iho ai, e Hoao no I ioa e lele ma kela kapa o ka luawai, maliā o kau no hoi | oia nie ka maalahi, o ka pau no ia o ka pilikia, < Me ke\a manao paa e \tle aku a kau ma ktkahi aoaei o i kahawiii, emi mai la oia ihope, no ka iwakalua kanuai, alwa i hoomaka aku la e holo iniuā ahiki i ke ka'e o kelli aoaaeKi I ka luawai, hoomaka aku la e lele, aohe no hoi h« wa a kait | aku iluna o ka niao i pālainaia me ka puha, hooleu'i • kona kuli i ka aoao o ua luawai nlii nei, a mai halile o?a i iloko o ka wai, ua pnno hapapa wale aku la no nae kf>n i mau lima, paa aku la ka fiiao o ua luawai nei, a ma ka hoo* ikaika arta e kupaka ana i o a ianei, kau aku ia oia tluna, me ka hele nae a pau ke aho, i kau a inea o ka nui hooiku* ika. I Ma kela manawa ana i lele aku ai ma kela aoao ,o jca Itu* 1 wai, ua pio kana ihoiho kukui, a i kela manawa hoi.jtna e ' noke ana i ke kupaka, i wahi e kau aku ai iluna o ka honua | paa. ua haule aku la ka ihoiho kukui mai kona lima aku, i no.'aila ke haha poele wale la no oia, me ka hiki ole ke ikeu jaku o kana wahi e hele ai. i Ua eha maoli kona kuli ma kela hooku'i ana aku me ka paia paa o ka luawai, a no ia eha, ua konoia mai oiā e moe ] iiooioio iluna o kahi i hanaia me ka puna no kekahi maa j minuke loihi. 1 kona maopopo ana, ua loaa iki mai ki oluolu i kahi i eha o kona kuli, hoao ae la oia ē noho iluna, a no ka manawa niua loa, i ala koke mai ai ka no<>noo'iloko «ona, no kana ihoiho kukui. Me iie mea la ilako o Alib»ki ! Wepa i kela inanawa, ua oi Ina ae knna mihamina i keki ihoiho kukui, mamua o ke f»ula ame na pohaku makama# 4 , <» kela ihoih.» kukui wale no', ka mea nana e alakai pololei aku iaia, ahiki i ka loaa ana iaia o ke alahele e oili hou ai iwaho ! o ke ao malamalama. j L r a ma'u no ke'a manawa oka noke ana oua o Wepa i jka h.uli me ka hoomanawanui. ahiki i ka loaa ana o.ka illoj iho kukui, nolaila me ka manao hauoli, i koe ae ai oia i kf~ | kahi kukaepele a kuni ino la i ka ihoiho, akahi no ahilei pono J iaia ke ike aku iamua, eia ka he luapao kekahi e waiho ma: I ana imua ona, a manao ae la ka pakele, ina he alanui kela e i poloiei ana ahiki ika hoea ana iwaho oka l}onua. - | Aia mau ka maka'u me ka v,;eliweli iloko o Wepi. no keja i. leo uwe,kapalili ana i lohe ai, e ake wale ana no oia, e kai' j\vale loa mai kela wahi aku, a iloko o ke o'i o Wona mau v/aw*ae, ua iilo nae ia eha i mea liilii loa, aia ka pono o kōlwi l hoea no kahi o ka palekana. j Hoomaka aku la oia e hele malie iloko oka luapao, aole j nae i loihi aku ia hele ana, ua hookahaha loa ia mai oia i I kona hoea ana aku rtta kekahi paia pohaku paa, ka fpea nana | paniku ae i kela luapao mailuna mai ahiki ilalo, e 'hiki hou (ole aku ai ke hele imua. : j Manao iho la kona poinō, oke alahele wale no e lunia ! aku ai, o ia ka hoi hou ana aku ihope, a i ole, e.nohr9 hnalaila ahiki i ka make ana. lle kanakaLnae kil-ukaneU | Wepa i honaauaoia, he kanaka i ike i na ano o na kanaka o j ke au malamalama, nolaila e hoohima oia i kona po e nonn. ! ai.'aole o ka noho wale iho no, me ka imi ole S;u i t\a I heU e pakele ai oia. , ...... t ! / } ka nnonoo mua loa i ala ae lloko on*, he luapao k«la j. hanaia e moe ana no kekahi wahi loihi, ano kekahi ka'mu nae i maopopo ole iaia, ua panikuia iho la a paa $ hijci ole aku ai ke a e ma kekahi aoao, nolaila nana pono loa aku lr» oia i ka paia pohaku, ma ia nana akahele ana, ike iho la oia i ka hoonohonohoia ana o na pohaku, elike me ke kapiliia p.na o ka uinihapa, eia nae, aole he puna i hanaia mawaena o. kem ame keia pohaku. Hoao aku la oia e hoonaueue i kekahi nohaku, a iloko o kona hauoh nui palena ole, ua 'hemo mai la'he hookahi pohaku; lalau hou aku la oia i ka lua o ka pohaku, he h«mo walo no, pela kona wehe pakahi ana mai i na pohaku ahiki i ka loaa ana o kekahi puka nui, e komo ai kona kino holookoa, o ' ko "a k'okolo malie aku la no ia, a poholo ana ma kekahi noao iloko o kekahi keena nui, ua paa no na aoao apau o , a keena, aka nae, aia he puka ma kekahi aoao, iaia i hoao aku ai e wehe i kela puka, ua hemo wale aku la no, oiai aoi* ī hoopaaia mai mawaho me kekahi mau kua laau nunui elike me, ka hapanui o na puka o ua keena o kela ano. Mawaho pono aky o kela puka, e moe ana kekahi alanui oloh, eia nae, ke uuku loa iho la kana ihoiho kukuf, S oh paha ī piha ka iwakalua kainawawae o kela hele an* aku ana, ; ua pau loa iho la ka ihoiho kukui ika a me nolee ana ihoo .ua kanaka nei i ke kuamuamu, i koha halawai me' ka poino. • Aole he inea a ua o Wepa e hiki ke ike aku iloko o ka po uh, aka fiae iho o kona noho malie ana no kekahi mau ininuke, hoomanawanui aku la no oia i ka hele hooko!° ana, e hoopapa 'mua aku ana i kekahi wawae, m*mua o ka hehi ana a'ku o ka lua o ka wav.*ae, no ka mpa'ai? mau ka hopohopo iloko ona, e haule aku ana palia oia iloko o k;i .ua, a i ole iloko paha o ka wai. I kekahi inanawa, e kono okoa ia mai ana oia e kofcoio I ilalo ka hele ana ma kona mau lima ame na wawae, a no k:i | maopopo ole iaia o ka loihi o kela luapao ana e hele aku ai, :i olai no lioi, ua hele oia a maluhiluhi loa, nie k$ lulunMinai I o ka makehiamoe, haule okoa iho la oia hooluolu. Ua ma'u no kela hiamoe ana a ua kanaka nei, W ka hiki .ole uae laia ke hoomaopopo ae, i ka nui o na hora o kona luamoe ana, pūoho ae Ia oia, ke nana la kona mau maka ma o ? maanei. he o ia mau no ka pouli, elike no me kela manawa mua, eia nae, akahi no oia a ike mai la i ka pololL 9 l,i ano inaikai mai la'Me kona kino, aole hoi he maluhiluhi Ku ae la oia ihina. a hookolo aku I* no,ka hele ana 4 eik nae aole no i loihi loa kela hele ana aku, komo ana kkia ilokr> lo kekahi keena, he malamalama oloko o kela keena, no: kj I meā >c moe poiolei ana kekahi alapii jSohakii. iluna .o k* j,kilina o kela rumi; ua'liīki loa iaia ke \ki aku v , malama o ka la maluna ae o ke kt<fna aha e ku la ! Ke hoolono la oia, aole ona ike aku i kekāhi ; | aku paha i kekahi nakeke, koe walfe no ka hu o ki I e pa aku ana i ka lau o na laau, pela hoi ke kāni mai o k:i j ieo o na manu, uolaila houluulu ina) ii oia i kont matji nia* nao koa apau, o kona pii aku la no ia irta ke-anuu pohaku. a iaia i hoea aku ai iluna, eia ka he rumi nui okoa aku ia, aii | hoi mamua pono aku o koiia alo, ēwaihō mai aha keioM kuahu. i hele a kihe'ahe'a me kē koko i maloo kahiko loa. ' (Aoie i pāu.)