Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 23, 11 June 1920 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E HOI E HANA NO NA MAHIKO !

 

            @ he manawa maikai e ae no na kanaka Ha-@ e hoi ai i na hana o na mahiko elike me keia @ a na mahiko e haawi nei i na uku manuahi @ i na limahana o ka mahina. no ka mea ke @ nei i na limahana. na ukuhanna kieke loa. i oi @ aku imua o na uku mahina.

            Ke loaa nei i na Pilipino, na Kepani. ame na @ e ae. e noho hana nei no na mahiko, ka uku-@ o hookahi haneri dala a ol o ka mahina, ke @ ia me ka uku manuahi, a he mau haner ka @ poe e ohi nei o ka mahin : o na kanaka Hawaii kakaikahi e noho hana mai nei no na ma-@ lakou mahiko o Oahu nei, ke koi mai nei i na Hawaii e hoi aku a hana ma na wahi, i haaleleia @ Kepani olohani. ahiki mai nae i keia manawa. @ kakaikahi no ka poe i hoi aku i na hana mahiko. @ hapanui o na Hawaii. ke ku wale aku nei no @ me ka la hana. a i ka loaa ana mai no o na dala @ ka hoomaha no ia a he kakaikahi loa ka poe e manawanui nei i ka hana apau pono ka pule.

            Ua mikai loa ka uku o na mahiko i keia manawa @ nei. mamuli o ka pii o ke kopaa. oiai e @ ana keia uku. he hana hawawa loa ka hoohe-@ ka mahina. a w noho hoomanawanui no na @ Hawaii. me na uku haahaa. me na hoolilo @ noho ana. i na uku hoolimalima o na hale @ kekahi mau hoolilo e ae o ke kulanakauhale @.

            Ua pau kela noho nanea wale ana a kauka'i wale @ aku maluna o ka ohana, o keia kekahi kumu @ o kakou na Hawaii, aka e ku ae iluna a ma-@ a e noonoo iho i ka uku nunui a na mahiko @ nei, me ka uku ole i na uku hoolimalima @ o na hale hoolimalima ; a hoi aku i ka ma-@ hana ai, elike me na Hawaii e ae e noho mai @.

            @ @ makou hoeueu mau ana aku i na Hawaii e @ a noho hana aku no na mahiko, no ka poe no @ noho nei ma keia kulanakauhale, ka poe e hoo-@ nei ka noho ana ma na hana ikaika, @ ka uuku o ka ukuhana, me ka hookomo ana ia @ iloko o ka aie, ame ka hookuanui o ke ola ma.

            Ke hevee nei he heluna nui o na Hawaii, me na @ i ka hana o na mahiko ma Oahu nei, no ko @ ukuia mai no kela ame keia la hana, he uku @ keia i loaa i ka hapanui o na Hawai, aka @ heaha ka nui o ia uku, ke hookukuia ae me ka @ e loaa nei i ka poe e noho maoli ana ma na @. Ke loaa nei i na limahana Hawaii noho-@ ma na mahiko, na ukuhana, o eha ame elima @ o ka la, ke hui pu ia me na uku manuahi, me @ @ aku no'e na mahiko ka hapakolu o ka uku ka imahana, ma ke ano he waihona hoahu nona, @ i ka mahina o Novemaba.

            O na kanaka kino ikaika, na opio no hoi, he mau hana aka mai k lakou, o keia @ wa kupono loa, e hoi aku ai no ka hana ana ma @ mahiko o Oahu nei, e hoi aku ai no ka hana a na Kepani i paa ai ma kela ame keia wahi o na ma-@ na kulana a lakou e ohi ana i na uku nunui @ haneri dala o ka maikai loa, i ka poe olohani, aole @ wale no ka poe hiki ke lawelawe ia mau @ aka o na kanaka Hawaii pu no kekahi.

            He mau hoike ka i loaa mai i keia keena, no @ mau keiki hana oloko o na hale hanahao o Honolulu nei, i hoi aku e hana ma na mahiko, he @ mahina ae nei i hala, a ma ka mahina aku la @ ua hoea aku ma kahi o ka eiwa haneri dala @ mai ia lakou ma ke ano he ukuhana. Ua @ kino mai he mau kanaka Hawaii no keia ke-@ a hoike mai, he iwakalua wale no la hana i @ ai ma ka mahiko, i ka ukuia ana mai nae, ma @ o ke kanaiwa-kumamaiwa dala ; a he nui @ aku na hooiaio no ka ohi ana o kekahi poe Hawaii o kakou, he mau uku maikai, ma na mahi-@ keia la.

            He mau kumu maikai anei kekahi, ma ka aoao @ Hawaii ike hanalima, a mau Hawaii no hoi @ maoli i ka pilikia o ka noho ana ma keia kula0@ e hoi ole ai i ka mahiko, me ka loaa @o na uku nunui o ka mahina, ka hale noho @ ka wahie loaa wale, ame kekahi mau mea e @ e pono ai ka noho ana?

            Ke manzo nei makou, aole he mau kumu e hoo-@ iho ai, mai ka hoi ana aki e haua me ka mahiko, koe wale no, kela ake nui ole aku, e loaa mai na dala nunui o ka mahina, a mawaho aw ola-@ kela kauka'i i ke ola ana a na haole e olelo @ ka "easy life."

            @ he hookkuanui ke ano o ka noho ana o kekahi poe Hawaii, ma na kuaaina, eia ka ipuka o ka pomaikai, ua wehe hamamaia ae no oukou. E @ oi nunui ka uku manuahi a na mahiko e ha- nei i na limahana, hoohakalia auanei a hala ka wa pono, no ka mea aole kakouu i maopopo i keia nee ana aku o ke au o ka manawa, o ka wa ka @ ia e hoemi hou ia mai ai ka uku manuahi @, a he mihi iho kolaila i ka hoi mua ole ana ma na mahiko e hana ai.

 

E HELE AE E HOOPAA I KA INOA

 

            @ ke nee awiwi nei ka manawa imua, e hoea mai ai kakou i ke komo ana aku iloko o na hakoko @, iloko o keia mau mahina aku ; o ka makou e kauleo aku nei i na Hawaii kupono i ke koho haloka apuni kekia Teritore, e hele koke ae e hoopaa i ko lakou mau inoa, i keia manawa, me ka hoohakalia ole. Mai kauka'i a kokoke mai i ka manawa koho baloka, o ka wa iho la ia e hele ae aie hoopaa i na inoa, no ka mea, aole he hana maalahi ma ka aoao o na kaauolelo kalana, ka hoonohonoho papa ana mai i na inoa, o ka poe koho baloka, a hookaawale ae ma na mahele koho, aka he hana nui a ko'iko'i ia, a ka hapanui o na mana koho, i hoomaopop ole ai, a pela paha e hoopalaleha mai nei i keia pno nui a ke kanawai i haawi mai ai ia lakou.

            Iwaena o na lahui naauao o ke ao nei, he mea nui loa keia pono koho baloka ia lakou, no ia kumu, i noho nanea ole ai na buke hoopaainoa, aohe o lakou 'kauka'i a kokoke aku i ka wa koho baloka, no ka mea, aole i ikeia aku na pilikia, o ka hoo-paneenee wale ana, aka e hele koke ana lakou e hoopaa i ko lakou mau inoa, aole nae pela kakou na Hawaii, e hoapaapa ana kekahi poe i ka hooko ana aku i keia hana, ahiki i na pule hope loa, o ka wa ia e hele ae ai, me ka hookeke, e kakal aku ai, a hala okoa kekahi manawa nui, mamua o ka hoopaaia ana aku o na inoa.

            No ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, he nui okoa ka poe i koe, i hoopaa ole i ko lakou mau inoa i keia manawa, oiai no nae, ke maalo mau ae nei no lakou, mawaho o ke keena oihana o ke kakauolelo kalana, he hana maalahi wale no ke komo ana ae, a hoopau aku i kela hana, aole nae pela ka mea i ikeia, ua hoopoina loa ia ke kakauinoa me he wahi mea ano ole loa la ia.

            Ua paipai mau aku keia pepa ia kakou na Hawaii maluna o keia hana he hoopaainoa, no ka poe kupono i ke koho baloka, a he mea no na makou e hauoli ai, ka lilo ana o ia a'o a ke Kuokoa nei i mea hooloheia mai e kekahi mahele nu o na Hawaii, aka no ke koena aku o lakou, no lakou ka makou e kauleo hou aku nei, ano  ka manawa, e hele ae ai, a hoopaa aku i ko oukou mau inoa.

 

KA HUI UNIONA O NA KEPANI

 

            Ua hala okoa keia mau mahina, aohe lohe nui ia o na mea e pili ana i na Kepani olohani o na mahiko, a ma ka olelo maoli ana ae no, ua pau loa ka nanaia ana aku o kela poe Kepani, ma ke no he mau limahana lakou no na mahiko o Oahu nei. Pehea nae ka hui uniona o na Kepani?

            Ua hoololiia ae kona iinoa mai ka Hui Uniona ae o na Kepani, a i ka Hui Uniena o Hawaii, ma kwkahi olelo ana ae hoi, he koloka huluhipa mawaho, a he iliohae hihiu maloko, oiai no nae, he o ia mau no ka paa'ana o na lunanui i ko lakou mau kulana mua pela no hoi ke ku ana o ka poe olohani, me ka ae ole aku e haawipio malalo o na mahiko.

            Ua ike na Kepani limahana i alakoia aku iloko o ka Hui Uniona, i ko lakou mau hana e na lahui e, i hoi aku e hana no na mahiko, i keia la ke mihi nei he heluna nui o lakou, no ka hiki hou ole ia lakou ke ohi mai i na kaukani dala he nui iloko o keia mau mahina.

            Elike nae me ke ano mau o ka poe i ku i kahi o ka huka, aole lakou e noho malie wale ana, aka e imi mau ana lakou i kekahi mau mea a lakou i makemake ai ; iloko o keia mau la, ke ike nei kakou i kekahi mau olohani leulehua, elike me na limahana o ka hui kanu halakahiki, ame na luina oluna o na mokuahi holo pili aina.

            Eia na Kepani ke oho hana nei ma na ano hana apau, iloko auanei o kela mau hana, e kolo aku ai ka ihu o ka Hui Uniona o na Kepani, a hoonioni aku i wahi e ili akuai he mau hoopilikia ana maluna o na haku hana, ma ia ano e hookoia ai kekahi hapa o na mea a lakou i hooikaika ai, e noho mana aku maluna o na on a o na mahiko.

            Ua hoea mai nae i ka hookaakaaia ana o na maka o na haku hana i keia manawa, ua pau ka milimili ana i ka liona ma ka umiumi, aka e ku makaukau me na meakaua no ke kinai ana aku i ka enemi, e hoao ana e hoohiolo i ka holomua o na oihana mikiala o Hawaii nei.

 

KA LA O KAMEHAMEHA

 

            Ma keia la, e komo ae na ko Honolulu nei poe, ma ka hoomanao ana i ka la o Kamehameha, maka malama ana i kekehi ka'ihuaka'i nui o na ahahui Hawaii, na haiolelo i pili loaaku i ka mea nona kela la, pela hoi me na lealea like ole, e pono ai i na Hawaii apau he mau ahahui ko lakou, e komo ae iloko o na hana o kela la, no ka hoolilo ana i ka la o ka Na'i Aupuni i la hiipoiia e kakou na Hawaii.

            O keia ka la no na kanaka Hawaii, kahi la kula ia hookahi wale no i hookaawaleia ae i pili loa ia Hawaii nei. Mai wahio i ko kakou ohohia a na la kulaila e ae ilaila iho la kakou la kulaila ponoi, ka mua e hoike ae ao o na manao ohohia a mahope mai na la kulaila e a.

            Ke ice nei make us kakooia mai ka manna o key pepa e na makamaka Hawaii maluna o ka olelo Hawaii, mamuli o na palapala i kakauia mai, e apono ana no ke kupono loa e kamailio mau ia ka olelo Hawaii a mai kekahi mau makamaka mai no hoi i hoike maoli mai i ko lakou mau manao ma ka hui kino ana. Ina pela aia mai no ia oukou  ka hiki o keia hana nui. no ka loaa o keia makaukau i na keiki a kakou!

 

NUHOU KULOKO

            Eia ua limabana o keia hale pa'i ke hoomaka nei i ko lakou manawa hoomaha, elike me ka aa i na makahiki apau.

            He o ia mau ka oluolu o na meakuai o ka makeke hou i keia manawa, elike me ke ano o na meakuai e hoolakoia ae ana i ka makeke, i kela ame keia la.

            Ua hoi ae nei na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei ma ko lakou keena hana hou, makolo o ka Hale Kapiolani.

            Ua pii ae nei ke kumukuai o ka palaoa i keia manawa, he umi-kumamalua keneka o ka omoomo liilii, a he umikumamakolu hoi keneka no ua omoomo palaoa uunui ae.

            Ma ka Mauna Kea o ka Poakolu nei i hala aku ai ka Rev. J. K. Lota no Kohala, e hla ai iai he elua mahina malaila, mamua o ka huli hoi hou ana mai no Honolulu nei.

            Avila, Sepania, luau 10- Ua make me ka hikiwawe loa ka Meia o Avila ame elima poe e ae ma ka manawa i pa iho ai ka uwila ma kekahi halepule kahi a lakou e akoakoa ana.

            Ke kokoke loa mai nei ke kikina o ka halakahiki i keia manawa, a oiai e hoomaha ana ua kula i keia mahina e loaa nui ana ua haua i ua keiki iloko o ka wa hoomaha o ke kula.

            Malalo ae nei o Aala Paka, na hana hoohauoli o keia la, ma na hoikeike a na hui malu na keiki o ka Ululaau, nmawaho ae nei no hoi o Kapiolani Paka, na lealea heihe lio.

            Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi mau mahina ewalu ma Amerika, huli hoi mai ai o Mr. L. A. Kakina, ka peresidena o keia hui pa'i nupepa no Hawaii nei, ma ka Poalua aku la i hala.

            Eia no ke komisina o na oihana o ka lehulehu ke noke mai nei i ka noii pono me ka ninaninau ana, i na hana e pili ana i ka olohani o na limahana o ka hui kelepona, me ka hoea ole aku i ka hopena o kela hana.

            Ma ka po o ka Poalua iho nei malamaia ae ai na hana hope o ke kula kaikamahine o Kawaiahao, me ka hookuuia ana he heluna nui o na kaikamahine mailoko aku o kela kula i keia makahiki.

            Ma ka hora ekahi o ka auwina la o ka la apopo, e ka uhuaka'i hookahakaha ai ua lala o na hui malu Ululaau, ma na alanui o ke kulanakauhale nei, no ka hookomo aua mai i na lala hou iloko o ka hui.

            Eia no na Kepani olohani o na mahiko ke noho hana ole mai pei keia manawa, a ua manaoia, na na alakai o ka Hui Uniona o na Kepani e hocuelu mai nei i na hana olohani, ma na oihana e ae iwaena o na limahana o ia mau hui hana.

            Ma ke kakahiaka Poalua nei i hoounaia aku ai i Kapalakiko maluna o ka mokuahi Manoa he mau kini opuma i hiki aku ka ai i ka oihana kaua Amerika.

            He mau noi ka i hookomoia ae e na kanaka o ka oihaua kinaiahi, i hana uwila ame na makai i ko lakou mau poo e hoopriia ae ko lakou mau ukuhana mamuli o ko lakou inikiia a eha e ka piiloa o na kumukuai o na mea e pono ai ke ola ana.

            O na ohelopapa apau e hoouluia mai nei ma Wahiawa ua pau loa mai i ka lilo i ka Lunakiai Low no ke kuaiia aku maloko o ka makeke o ka lehulehu, a mai ia makeke aku e loaa aku ai ka ka poe kuai` liikii e makemake mai ana.

            No ka nee koke ole o Chilton mai ka hale aku i hoolakoia aku ai oia e ka papa lunakiai, ua komo ae ka Beneve des hoopii i ka papa e noi ana e kokua aku iaia ma ke kipaku ana aku ia Chilton.

            Ua hoike hou ia mai la ka lohe i ka halewai, no ka loaa aua o ka mea pepehikanaka a i ka hoea ana aku o na makai, e kamau aua no kona ola, a e pas aua no hoi ka pahi iloko o kona lima, a mahope mai i hoalele iho ai ka hanu ola i ke kino.

            Mamuli o ka nunui o ka uku o ka poe e hele nei i na hana o ka mahiko, ua waiho okoa kekahi poe i ka lakou mau hana maamau, a ke ohi nei i na dala kiekie i kela ame keia la, o ka oi loa aku o ka poe hana ukupau, ma ka hoopiha ana i na kaa me ke ko.

            JUAREZ, Iune 10.- He makaainana Amerika ka i hopura ma ka la i nehinei e na luna aupuni o ke eupuni Mekiko no ka hoopiiia ana ae no kona hoopae ma-lu ana i na poka pu na Francisco Villa, ke alakai kipi, ke kanaka a ke aupuni i hoouna aku ai i ua pualikoa no ka hopu ana iaia.

           

            NUHOU KUWAHO

 

            CHICAGO, IUNE 8.- Ua hoao na kanaka e kakoo ana i ka moho ke Kenerala Leonard Wood e hoohuli mai i na elele he 88 o Nu Ioka e kakoo uo ka lakou moho persidena ma ka balota ekahi, eia nae ua ku-eia aku e ka poe e kakoo ana ia Nicholas M. Butler, ka peresidena o ke Kula Kiekie o Nu Loka.

            PARIS, Iune 8.- He 15 la hou i hawaiia aku i na elele Tureke e pane mai ai no ke kuikahi maluhia ma ka la i nehinei e ka ahakuka a na elele aupuni. Ma ka la 25 o Iune e pau ai ka manawa no ka pane ana mai, ka la mua i haawaiia aku ai i na Elele Tureke no kana pane ana mai.

            ROME, Iune 8.- He lono ka i hoikeia mai ianei ua komo aku la na koa kipi Albanian iliko o na kulanakauhale o Selitza ame Postrova maloko o Albauia, a o na koa Italia ua emi hope aku i Valoaha, kahi e hoopakeleia mai ai lakou e kekahi moku topido Italia. Ua nui na koa Italia i make, pela ka manaoia.

            EAST HAMPTON, N. Y., Iune 9.- Ua komo aihueia e ka poe wawahi liale ka halenoho o Enrico Caruso, ka mea himeni maloko o ka halemele ma ka la i uehinei a aihueia aku na mea hoonaui ke gula ame na pohakuanomi i hiki aku ka waiwaiio i ka $500,000, komo pu me kekahi lei daimana nona ka waiwaiio he $75,000 elike me ka hoakaka a na Iuna aupuni o nei.

           

            NUI NA HANA HOOHAUOLI A NA KEIKI O KA ULULAAU

(Mai ka aoao Ekahi mai).

na lala apau o ka ahahui o na keiki o ka Ululaau, mai ka halehoa mai, no na alanui o ke kulanakauhale nei, me ke komo pu ana o na lala hou iloko o ka halekoa, malaila e malamaia al na hana hookomo i na lala hou.

            Ma ke ahiahi, e hoomauia ana no na liana hoohauoli ma Aala Paka, pela ka malamaia he aha hulahula maluna o ka Hokele YOung, a ma kela po, e ikeia ai ka mea e lilo aku ai o ke kaa oto-mobile.

Nolalo o Puuloa.

            Ma ke kakahiaka o ke Sabati ae, he huaka'i makaikai ka na lala apau o ma hui malu, nolalo o Puloa, me ko lakou mau ohana, a mamuli o ka lokomaikai o na aliikoa kiekie o ka oihana kaua ma Puuloa, ua aeia mai e hele makaikai aku kela poe no ka nana ana i ke alahukki moku o ka oihana kaua.

            Ma ka auwina la o kela la, mawaho o ka paka kinipopo o Kmoiliili ka hookuku kinipopo hope, mawaena o ka hui kinipopo o Honolulu nei me ko Maui.

           

            JAMES W. WALKER ia Lizzie Turner, Mei 29.

            John Atkins ia Elsie Deering, Mei 29.

            Low Chong ia Matilda Thompson, Iune 1.

            Lee Pong Hak ia Ceeilia Parmenter, Iune 1.

            Herman Kamoku ia Lydia Kekoowai, Iune 2.

            Richard Swan ia Adeline Sheldon Kaniakea, Iune 2.

            James N. Mattson ia Inez S. Rosehill, Iune 3.

            Jas. A. Sanders ia Helen Kea, Iune 4.

            Jas. S. Chong ia Rachel Hiapo, Iune 5.

 

NA HANAU.

            Na John H. Atkins ame Elsie Deering, he keikikaue, Mei 4.

            Na Frank Seharsch ame Kini Akana, he kaikamahine, Mei 22.

            Na G. A. Iong ame Emma Aona, he kaikamahine, Mei 26.

            Na Aehee Y. Chang ame Mary Lilikalani, he keikikane, Mei 30.

            Na John Kukahiko ame Hannah Lake, he keikikane, Mei 31.

            Na Wm. S. Rice ame Elizabeth Guerrero, he kaikamahine, Iune 1.

            Na Chas. Brede ame Julia Kealoha, he keikikane, Iune 2.

            Na Louis Vera Cruz ame Elizabeth Haili, he keikikane, Mei 6.

Na G. Cameron ame Emma Aki, he keikikane, Iune 6.

 

NA MAKE

            Wm. Markle, ma ke Alanui Ala Moana, Mei 31.

            Samuel Kaaekuahiwi, ma ke Alanui Kamehameha IV, Mei 6.

            James J. Fern, ma ka Home Leahi, Iune 2.

            He bebe na Chas. Brede, ma Moanalua, Iune 3.

            Luke Kalawaianui, ma ke Alanui Beritania, Iune 3.

            Sam Kapule, ma ke Alanui Hustace, Iune 3.

            K. Piilani, ma ka Halema'i o Kapalama, Iune 3.

            Mary Kailiula, ma ke Alanui Prospect, Iune 3.

            Rose Haili Mahiai, ma ke Alanui Pua, Iune 4.

            Leialoha Kamaile, ma ke Alanui Ward, Iune 4.

            Helen Naone, ma ka Home Leahi, Iune 5.

            S.B. Nakea, ma ke Alanui Halepupule, Iune 5.

            Mary Aea Kapule, ma ke Alanui Frog, Iune 6.

            Victor Akana, ma ka Home Leahi, Iune 6.

 

PIHA KA LUAKINI O KAWAIAHAO MA KA LA O KAMEHAMEHA

 

            Elike me ka hana i maa i na ahahui Hawaii like ole e ku nei maloko o Honolulu ka hele i ka pule hookahi la i ka makahiki no ka hoomanao ana i ka La o Kamehameha ka Na'i Aupuni, pela no i ke Sabati, Iune 6, i ha'a iho la.

            {Ua piha oloko o ka halepule i na lala o na Ahahui Kamehameha, Kaahumanu, Kauikeaouli, Kalama, Lunalilo, Mamaka Kaua, Haleonalii, Ahahui Poola ame Ahahui Oiwi.

            I ke Kahu Akaiko ARkana ka haiolelo o ia la, a maluna o kekahi mau me ano nui e pili ana i ke ola ana o Kamehameha kana kumuhana, mai ka hanauia ana mai o Kamehameha ahiki i kona make ana, he moolelo i walewaha i ka hapanoi o na kanaka Hawaii kahiko a i loaa pahemahema paha i na opio o keia mau la.

            Ma ka moolelo he keiki o Kamehameha na Kahekili Nui, ke Alii o Maui, a mamua o ko Kamehameha hanauia ana mai ua wanana mua na kuhikuhi puuone i na hoailona o kona manawa e hanau mai ai, oia hoi, e kui ana ka hekili, e olapa ana ka uwila, e hauini makawalu iho ana na pakaua o Kulanihakoi maluna o ka aiua, kahe ka waiila i ka moana, e kaikoo ana ka moana a ku ke koa i kahakai, a ua ikeia ke ko o ia wanana ma ka mauawa i hanau mai ai o KAmehameha.

            I kona hanauia ana mai ua kaa aku kona malamaia ana me ka hanaia ia Naeole, a i kona ulu ana ae a nui ua a'oia aku oia i na hana hooikaika kino apau e kana kumu e Kuhaupio, ua a'o pu ia aku oia i ka mokomoko, ka hakoakoa ka uma, ka oo ihe laumeki, ka maika, ka maa ame kekahi mau hana e ae, aole oia wale no, aka ua a'o pa ia aku oia i ka oihana mahiai, ka lawai'a a pela aku, na hana e makaukau ai ke lii i kona manawa e kanaka mekua ai.

            Ekolu mau mea ano nui a ko'iko'i e pono e hoopaanaauia mailiko mai o ka moolelo o Kamehameha e na mamo o keia mau la: Ka mua, ka hoolohe, elike me ka hoolohe o Kamehameha i kana mau kumu i kona mau la, me ke pale ole ai ia mau olelo a'o a olelo iho, he alii oia a o kona makemake no ke hanaia, aole o ko ha'i.

            Ka lua, ka makaala ; he alii makaala, o Kamehameha ; nana aku oia imua aole i ka mea wale no imua iho o kona alo, aka nana aku oia imua no kona lanakila, no kona hanohano, no kona lako, no kona maluhia a no ka pono o kona lahui.

            Ke kolu o na mea ano nui i ikeia ma ka moolelo o Kamehameha, oia kona hoomakaulii, aole uhaai wale, aole lu wale i ka mea i loaa, aka, malama a hoonui aku; o kekahi ia o na haawina maikai i loaa ia Kamehameha.

            O keia ae la kekahi o na mea ano nui a ko'iko'i i laweia mailoko mai o ka moolelo o Kamehameha ma ka hai olelo a Rev. Akana.

            O ka hana hope loa o ka la oia ke meleia ana o ke mele lahui "Hawaii Ponoi", ame ka pule hookuu mai ke kahu mai, mahope o ka ha'i paanaauia ana mai o kekahi mele kanikau e Rev. D. K. Kaiaakamanu, i hakuia e kekahi lunakahiko mua o ka Ekalesia o Haili, ma Hilo, i kela au io kikilo loa, no ka lukuia ana o na kauaka no ka lele mua o ka honua.

 

O KA WAIU KA WAI I BAPETIZO IA AI KA MOKU HOU.

 

            He omole waiu ka i nininiia ma ka aoao o ka moku ailaea hou ma ka manawa o ka hoolanaia ana o ia moku iloko o ke kai ma ka auwina la Poalua nei, mai kona wahi aku i kapiliia ai; no ka nele paha hoi i ka waina, pela o Senatoa G. P. Cooke i manao ai o ka waiu ka mea pono, a o kekahi no hoi o ka waiu ame na mea ulu e loaa mei ana mai na aina mahiai mai ame ka i'o bipi na ukana a ia moku e lawe mai ana mai Molokai mai a i na makeke ma Honolulu nei.

            Ua hoopaaia he lipine omaomao ame keokeo, ko Molokai waihooluu, ma ka a'i o ka omole, a ua kiolaia aku i ka iwikaele o ka moku e Miss Dora Cooke, ke kaikamahine a Seuatoa G. P. Cooke, i ka manawa i hoomaka aku ai ka moku e nee noloko o ke kai.

            "Ke kapò nei au i ka inoa inoa o keia moku o Leleiona," wahi a Miss Cooke, a o kona kiola aku la no ia'i ka omole waiu i ka iwikaele o ka moku; aole i naha ka omole, na hemo mai nae ke pani, a oiai he loca o Cooke ma ka paani kinipopo, ua hopu aku la ioa a nana i pkai aku i ka omole i ka aoao o ka moku a nahaha.

            Me moku keia nona na tona he 70 a e hookomoia ana maloko on a ela mau enekini me elua ko-lu mahope no ka hoonee ana iaia imua. O kana hana i manaoia ai oia no ka halihali ana mai i na ukana mai Molokai mai a i na makeke ma Honolulu nei.

            Ma ka manawa i hoomaka aku ai ka moku e nee ua haawiia ae kekahi mau leo huro, o ka mea i oi loa aku ke ohohia mamua o ka poe e ae oia o Huga McCorriston, 'ka Meia o Kaunakakai." No na makahiki he 20 a oi ko McCorriston noho ana ma Molokai, o keia ka makamua loa o kona ikemaka ana i ka hanaia o kekahi hana e hoonui ae ana i ka holomua no ka Mokupuni o Molokai.

 

HOOKA 'ULUAIA KA MOKUAHI KI-LAURA NO KA OLOHANI.

(Mai ka @ Ekahi @).

 

            hui mokuahi ka hanai ana. Ua hoike hou ae no hoi oia i kela mau la aku nei i hala, ua haawi ka hui he umi dala paamau e loaa ana i na luina o ka mahina, eia ne, ua hooleia mai kela mauao o ka hui.

            Ua hoomaopopoia, ke kulana maikai ole iwaena o na luina i kekahi mau la aku nei i hala; a ma ka manawa i haa lele mai ai ka mokuahi Kinau, ma ka Poaha aku, na haalele he heluna nui @ na luina Hawaii i ka hana, a he poe kakaikahi wale mo ka i holo aku me kela mokuahi, a i kulike ai me na hoike i loaa mai i keia keena, ua hoolimalima maoli ia aku kekahi pow kanaka o na kuaaina, e noho hana mai, ma ka hu'e ana i na ukana o ka moku, ame ka hoopiha ana i na waapa me ka ukana, ma kahi o ka eha dala o ka la.

            Oiai he mmau la ano nui loa keia no na Hui Malu Lunalilo me Camoes, ua oili ae kekahi lohe, aole e hoala koke ia ana he olohani e na luina e noho hana ana maluna o ka Mauna Kea, ame na mokuahi e ae, mamuli o na koikoi a na lala o kela mau ahahui i na luina, no ka mea ke kau aku nei na manaolana o ko Honolulu nei poe, no ka hoea pono mai o na lala o na ahahui malu o Hawaii ame Maui, no na hana o keia mau la, ma keia kulanakauhale.

 

HALAWAI ME KA MAKE I KA OTOMOBILE.

 

            Ma ka auwina la o ka Poaono aku nei i hala, i hooku lia ae ai o Robert Metcalfe, e ke kaa otomobile, e hookeleia ana B. Y. Wong, ma ke kihi o na alanui Beritania ame Miller, a o ka hopena i oili ae ma o kela ulia la; o i no ka make aua o kela kanaka maloko o ka Halema'i Moiwahine, ma ka pu ana iho o kela la.

            Ma ka oleloia, na hiki ole ke alo ae, mai ka hooku'iia ana aku o kela kanaka, e ka otomobile, no ka mea, i ka wa e holo aku ana o ke kaa ma ke alanui Beritania, e hoea aku ai i ke alanui Miller, ua a'e ae-la kela kanaka ma ke alanui no ka hele ana aku ma kekahi aoao, o ka mea apiki nae, ua hoi hou mai la oia ihope, a oiai e holo aku ana ke kaa otomobile, ma kahi ana e hoi hou ae ana ihope, o kona hooku iia aku la no ia, a hina ilalo o ke alanui.

            Ua hoihoi awiwiia aku kona kino @ ka halema'i o na @ poino, a malaila i nanaia ai na wahih i eha o kona kino, me ka ikeia ana, ua eha kona poo me ka hoomaopopoia ana, ua kukonukona maoli kona poino.

            Mahope iho o ka lawelaeia ana aku o na mea e hooluolu ae ai i ka ehaeha o ka mea poino, ua hoihoi loa ia aku la oia no ka Halema'i Moiwahine, a ma kela po iho, i pauaho mai ai oia i keia ola ana.

 

HOOLE KE KIAAINA I KA HUI KALA ANA IA MAKALENA.

 

            Ua hooleia mai e ke Kiaaina McCathy ka huikala ana mai ia George Makalena, i hoahewaia ai in a kekahi manawa aku nei i hala he 60 la hoopaahao me ka uku pu i na lala hoopa'i he $50 no ka lawe ana ma ke ano aihue i kekahi iliwai o ka Halekula Liliuokalani, he hana hoi i ahewaia ai ke kanaka nana e malama ana ua halekula la ia manawa a i hoopaaia ai ma ka halepaahao no 30 la.

            He elua makahiki i hala aku nei ka laweia ana o ka iliwai mai ke kahua halekula aku, a iloko o ia manawa na nalowale ka palapala e pili ana ia hihia maloko o ke keena oihana o ka loio kalana no ka hapanui o ia manawa, a ma ka noho ana ae nei o ka loio kalana hou akahi no a hapai hou ia mai keia hihia.

            No ka hoopakele ana ae ia George Makalena mai ka hoopaahaoia ana aku ua kipa aku kekahi o kona mau hoaloha e ike i ke kiaaina a hoike aku he hoahanau o Makalena no kekahi na ekalesia Hawai hou e haipule nei ma Kaimuki, a e oluolu ke kiaaina e huikala mai iaia. Ua hoole mai ke kiaaina me ke akahele i na aoao apau o keia hihia aole ana alahele e hiki ai ke huikala mai o ka hooko wale no i ka ke kanawai mea i kau ai maluna o Makalena.

 

HE POI MAKEPONO

 

Ma ke aoao makai u ke alanui @ e kokoke ana i Aala Paka a e kokoke pu ana no hoi'i ka makeke hou na @ Haaliliamanu, aia malaila e @ ai ka poi makepono, o umi kumamakahi paona i ka kapalua.

            O ka mea nana e kuai nei i kela poi makepono, nia no o Mrs. Rose @, i noho kuai poi mamua ma ka makeke, a i kamaina i ka poe kuai poi.

            Ua nui wahi kuai poi i kela manawai me na makeke kahiko, me ka makeke kulanakauhale no hoi, a o keia wahine Hawaii, ka mea i wehe ae la i wahi kuai poi nona, ma kela makeke hou, ma ka aoao ma Ewa o ke alanui, Muliwai.

            Ke kuaiia nei ka poi ma kekahi mau wahi, ma ke eiwa @ no ka hanalua,  a he umi hoi paona ma kekahi wahi no ka hapalua, eia hoi o Mrs. Bose Keawehaku ke kuai mai nei i kana poi, no k umikumamakahi paona i ka hapalua: in a penei iho la ka makepono o ka poi, alaila e hoea mai ana i ka manawa e hoemi mai ai kekahi poe i ka lakou kumukuai o ka poi.

            Ua hooka'uluaia ka holo ana a ka mokuahi Mauna Kea no Hilo, ma ka Poakolu aku nei, mai ka hora umi mai o ke kakahiaka, ahiki i ka hora ekolu o ka auwina la, mamuli o ka hoala ana ae o na luina o kela mokuahi i ka olohani. He mau luima hou ka i waeia, pela i hiki ai i ka Mauna Kea ke hoomau aku me kana huaka'i no ka Ua Kanilehua ma kela la.