Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 23, 11 June 1920 — He Moolelo no MATE WILEMOTA He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai [ARTICLE]

He Moolelo no MATE WILEMOTA

He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai

* \ t ! Ua kakauia ka leka e kekahi kanaka me ka lima haālula ole e like me ke ano o na i kakauia, he aweawe me ka maikai. Ua lilfo keia leka o ka loaa ana mai la iaia i mea hoonaluea loa i kona noonoo, me ka ninau mau Hio iloko ona, owai kela kanaka nana i loaa mai n ei, a ! no ka maopopo ole o ia hiehae ae la oia i ua leka la a kiola aku la i na apanapana liilii ma ka puka"aniani, a nana aku la i ka lele o na aipana liilii ma o a maanei e puhiia )a e ka makani ahiki i ka haule ana. aleu iloko 1 o ka muliwai a laweia' aku e ka wai i ka moaha. "Aole kela he ka n aka, e. aku, o ; ke t kanaka no i kamailio I mai ai ia Kimo," wahii ana iaia iho. "Owai la kela kanaka, a heaha la kona makemake e ike mai ia'iL malia paha he hana hoopoino mai ksina ia'u. Aol|" au'e kamailio aku ana i nei mea i liekahi mea, a aole no hoi au e pane aku ana i keia le|<a." /; " , | I kulike me iā hooholō ana iho ana, aohe oia i haawi i kona "oonoo no ka leka, me he meai Ja aolve leka i mai | iaiā, a eia nae ua hoopuiwaia oia tna kekahi }a* ae i ka loaa hou ana mai o kekahi leka i iike no me ka manala o ka leka| mua, a i kakauia np hoi e ke kanaka hookahi no nana ka' leka mua i loaa mai ai, eia nae ma ka hapa hope loa he wahi! anoli ooweliwelik a manao ke nana iho aohe nae he hiki iaia ke hoomaopopo. 1 'ina aole i>e e hele mai ana e ike ia'u e hele aku ana au . e ike ia oe," wahi o n a olelo hope o ka leka. | Pehea la oia e hajia aku ai, a heaha la ka hana pono iaia t ;if)he maopopo ia "Mate, a no ia maopopo ole o kana*mqa e ; huoholo ai ,noi aku la oia.ia Ruela Kfoa»ā i kekahi la no kana mau olelo a'o no ka mea pono ana e hana ai, alaila hoike aku iaia i ka leka. I kulike me ia- manao ona, ua hoēa mai la o Ruela i ka liale o Mate ma ia ahiahi iho mhope o ka aina alaila haawi mai la o Xīate i ka leka iqia no ko n a heluhelu ana iho. MOKUNA IX. He Malihini Komohewa. Ileluhelu iho la t> Ruela i'ka leka a'Mate\) ka haawi ana aku a* ia pau.ana nana aku la ia Mate a ninau akuia: "Ea, e Mate, heaha ka mea e pili ana i keia leka?" Olelo mai la o Mate iaia aohe oia i maopopo i kekahi mea. aole i ka mea nana i kakau mai ka leka ma na no apau, owai la ke kanaka nana i kakau mai aohe maopopo iaia, a no ia maopopo ole o ke kumu o ke'noi ana -aku iaia no kekahi a'o mai iaia mai no kana niea ppno e hana aku ai. # "Hookahi wale noiianār p % ono e hana aku ai, elike me. ia a'u ē nana aku nei imuā no ka manao o keia leka," i pane aku ai o* Ruela. "Mai. haawi pe- i kau nop.noo ana n o keia ( leka, elike me ra au i hana ai i ka leka mua i hoounāia mai j ai ia oe. "Ina he makemake i'o ko kela kanaka e ike ia oe, oia ks liele mai ianei a i ole hele ae i kahi.o kā», hana, elike me ia ana e ike ana i ke kupono. Aole ia he hana pono o oe ke hele aku me kela kanaka. ua ike aku auanei oe i kana mea e liana mai ana ia oe, eia ta auanei o kow paaia mai, ia, a i ole hoopoinoia mai paha kou ola, malia he kaoaka enemi ia i kou mau makua mamua, a i mea e hookoia ai na inain e hana mai ana oia i kahi mea e poino ai o^e. "O kana mea e kamailio mai ai ia oe he mea ano nui ia. no kou pono paha, a no kou poino paha. lnā oia e hele ae a"a e ike ia oe hoolohe aku oe i kona manao ina he pono a ina he poino paha, nau ia e.hoohplo nou iho. "Ae; oia ke alahele maikai loa," i pane mai ai o Mate, oia 110 ko'u kuniu o ke kali anā a h'ui au me oe, i loaa ijiai kekahi mau hoomalaiiiialama ana : ia'u mai a oe mai. "A ina no kona hele ole ae e ike ia oe," wahi hou a Ruela, "alaila owau ke hele aku e hui me ia ma kou aoao, a ia manawa e ike aku ai ma ka ninau ana aku iaiā'i kana hana o ka makemake ana e ike ia'oe." "Aole," kq. mānao # n ei au o ka hana īiiua au i hoakaka mai nei ka hana pono loa," wahi a Mate. Ua ike mai la o Mal:e i ka pupuku o ko Ruela helēhelena, j me he mea la aia kekahi manao inoino loa iloko ona kahi i hana āi no kekahi mea, aohe nae he hiki iaia ke hoomao- j popo mai ana L- noonoo ino ai. ninau mai la;j "Ka*e Rueia, ua lilo anei kēia leka .£s>i. heluhelu iho n ei j i mea hoano-e loa i kou noonoo?" »•' * f . J Nana aku la. ke kanaka opip i na maka o Mate a nie ka leo haahaa a malie loa f aku la: "Mate, aole o ka leka ka mea nana i hoano-e ae la i ko'u noonoo, aka he mea okoa no, a he mea pono no e hoike aku au ia oe ia mea i nei manawa. Aneane eha mahi n a keia mai ka maniwa mai a'u i halawai mua ai me oe. lloko o ia niaii j mahina eha> ua hoohala au i ka hapnui o ko'u matiaw.a ma o ka hele pu ana meoe i na manawa kaawale apau,£ alaila hopu aku la oia i ka lima o Mate a paa mai la iloko b koin me ka lulu ana iho. O laua wale no koloko o ka rumi hookipa ia manawa," alaila i hou aku la ia Mate: "Ke manao nei au aple hiki | ia oe ke koho māi i ka nui o na ma n ao like jjoko o'u nou. j .'ioko o keia mau mahina loihi a kaua o ka launa pU ana uj? lilo oe ame kou moolelo i mea pohihihi loa ia'u. Ua maopopo ia'u he mea huna kau, heaha nae la ia mea huna au , aole hiki ia'u ke ike aku. "Ma kekahi manawa aku nei i hala ua olelo mai oe ia'u j e hoike mai ana oe ia'u 1 kou moolelo, o ka u nae hoi ia o kali ana WKkekahi inanawa aohe au i lohe iki, a no ko u hilinai akVmaluna ou he wahine opio hoikē oe i n a mea oiaio wal'e no, a e hoike mai ana no oe ia u i kekaln pela au 1 koikoi mau ole aku ai ia oe e hoike mai, nō ko'u manao o oe np ka i ike i ka nianawa pono au e līoii%.e mai ai ia mea hun'a. . . "Kia nae ua kakali no au me ka hoomanawanui. eia nae ua lilo ko'u lohe koke ole māi i k<*u moolelo mea hoouluhua ia'u, me ia ike no o'u e hoike mai ana no oe i kekahi nianaw'a. 1 ha'i aku 'ia oe i nei manawa ua lilo ia lolohi loa o kou hoike mai i mea. no u e hookaumahaia ai. "Malia paha he mea liilii loa ia me ka waiwāi ole e noonooia aku ai. eia nae ua hoea mai la leeia leka mai kekahi kanaka mai i kamaaina i kou mau la p ke ola ana mamua aku o keia, a mamuli iho la o keia wa lioomahuahua loa iaiho la ko'u pohihihi nou." Huki aku la o Mate i kona lima mai na hmau aku o ke kanaka opjo, a iaia i hooki ilio ai i kaua* kamailio ana, kiilo»! ihoia kona poo ilafo. laia e kulou la, ke nana pono loa la ke kanaka opio iaia oiai no oia e ku ana ia manawa a nana iho, a ua maopopo ole iaia*kana hiea. e ae ai. A hala paha 'he minuke, alāila aea ae l'a ko Afcit'e poo

iluna a nana pono ae la i na maka- o ke kanaka opio ,ka hunahuna ole iho i kekahi mea i ae la: j "E njslia paha he nui loa na mea hoopohihihi, .aka, e oluōlii hoi 'oe e noho iho ilalo a e liooiohē mai i ks'u rrtca e hoike ia oe.'' Ua noho i'o ihp la ke kauaka opio ilalo, elike ia i uoiia aku ai» ālaiia noho iho la malūna o kekahi noho ma ka aoao o Mate. No kekahi minuke ko Mate noho Harhau_ana, alaila meM malie loa kau mai la i kekahi lima 6riā maluna o ka lima o Ruela, me ka nana pono mai i na maka o ke kanaka opio. . / , * . ; Aohe ana mea e ae e liiki ai ke helilhel» mai jJoko o nā maka. o ke kanaka opio imua ona o ka t)iaio ka hooP©no wale no. Ua maopopo iaia ia kekahi manao hoopunipuni. a epa: paha. i lninaia ntaloko- o ka naau 0 ke kanaka opio, o ka oiaio wale no, a o īia kamailioia mai ai iaia ua puka mai ia ipailoko mai o kā.puuwai 1 pjha i ke aloha. * Ke nana potfo loa mai la ke kanaka me ka iini nui £ lohe I kekahi mau mea mai ko Mate mau lehelehe aku. Ua hooholo o Mat# e hoike mai iaia'i nei manawa i kona moolel»» % he mea pono i*o no i ke kanaka opio e lohe aku i kona moolelo me ka hoopanee liou ole aku a kahi manawa, i ole e hoouluhiia mau ia.,ko Ruela iloonoo no kona holke ole aku i kona moolelo. ' _ "Nona ia kuleana," 'wahi a ua o Mate i olelo ihō ai iaii iho. "Ua maopopo ia-ti ua aloha oia ia'u, a he makemake no hoi au e hooma'uia mai kona aloha ana maluna o'u, h*» mea maikai ole na'u ka hoouluhuk ana aku'iaia. lle oiaio. aole ana huaolelo hookahi i kamailio mai ai no kona al6h;i ia'u, x malia, mahope o-kona lohe ana aku i ko'u nioolelo atble ana no paha oia e haawi mai aoa i kona aloha ia'ū, aka, e pono no nae hoike aku iaia, aole i kekahi manawa okoa aku, aka i nei manawa • • He wahi ano pihoihoi kona ia manawa a he hiki wale no ia Ruela ke ike inai.ia.ano ona, eia'nae, kakali malie iho la no oia no ko Mate ka«iailio aku. Uoko nae o ke kanaka opio ia manawa aia no he maiiao e okuku ae la mai oi loa aku ka ka maikai ina aole oia i hoike mai i kona uluhua no ko Mate hoike ole aku i kona moolelo iaia, aka, i aku ai nae kela mana<j'hoouluhria iaia e pono oia-e nei manawa. / . 0 kekahi mēa a ke kanāka opio i nōonoo .iho ai ina paha 110 kona lohe aku i ka moolelo o ka mea ana i aloha ai, he moolelo e lilo ai i mea no laua ai ma ia hope aku, a e ko ole ai kana mau meā 'i nianaolana ai-no kona hauoli ma ia hope aku, alaila ua hewa loā oia ma o kona koikoi mau ana aku ia Mate. - ' .. ,Ua lilo keia mau manao i mau nlfeā hoehaeha loa iaia. Noonoo ae la oia i na niea liilii lehulehu a Mrs. (iaranafle 0 ka olelo ana mai iaia. Me mau jnea lapuwale wale no riae keia iloko iho o lakou, ua maopopo iaia he hoopunipuni, aka, aole hiki iaia ke hoalo ae i ka hoonianao ana ia niau mea. .'v.. ; "Ō,aole, ua like k'o Mate m'a&nae me kekahi anela," w-ahi ana i i wale iho ai no>iaia iho. "He-mau.kumu maikai no kana o ka hoike ole ana mai i kona moolelo, a i kona manawa e makaukaii ai ia manawa o ia e hoike mai ai.ia'u. E kakali no au ahiki ia manawa ite ka hoomanawanui." Me kona waihona noonoo Uhoōpihaia nie kekahi mau noonoo like ole, jua hiki pono ole iaia ke halawai aku he aK) a lie alo nie Hate oiai o Mate e nāna pono aku ana iaia. He oiaio aohe-oia i ike aku i kekahi hioMona o ke ano hohewale a i ole he-wa paha iloko o kōnā mau maka. Aole loa", oia ka mea i hewa no kona hoohuoi wale aku no aia he hewa ilŌko o Mate. E aneane aku ana nae oia e nol ia Mate aole e hoike mai i kona moolelo ia manawa, aia no i ko Mate manawa e makemake ai e hoike Me ka leo moakaka a maōpopo nae-na huaolelo i pa mai ma na pepeiao o ke kanaka opio i ka i ana mai: * , ' "E Ruela, ua hana au ma o kq'u hoike W«ke ole āna āku ia oe i ko'u moolelo o ka wa i hala, me;kpu hoopouliuli mau ia aku, aka ua loaa iho nae ia'u ka manao koa 1 nei manawa e hoike aku ia oe i ole e hoopilikiaia aku koii noopoo no ko'u aua loihi loa. "E hooikaika mau ana iio hoi au e loaa ia'li ka manao koa e hoike aku ai ia oe, eia nae i kela ame keia mānawa a'tif e noonoo ae ai ole iho la i ko'u naau ke aa e He elua man kanaka a'u e hoomaopopo nei i hoike aku ai au i k'o'u nioolelo, a o laua no hoi na mea a'u i haawi aku ai.i ko'u hilinai piha, oia no o Mr. ajne Mrs. Pere, kuu mau makua hookama. v v "I ka manawa mua loa a'u i hoi aku ai a noho me laua, he makahiki a oi iki aku i hala, ua hoike aku au i ko'u moolelo ja laua, a ke manao nei no au aole Jaua i hoike aku ia moolelo o'u i kekahi mea okoa, i ko laua lohe ana no ua nalo iho- ia ia laua. "He moolelo walohia ia o kekahi ola ponalo ame ke aloha. i hilinai aka no kou iini loa e lolie aleu ia moolelo e hoike aku āna au nie ka hoohakaliā ole." Nq keia mau huaolelo hope a Mate loli anoe ae la ka helehelena o ke kanaka opio a anehe pu ae la oia e kp iluna ia manavva mai kona noho ae. Ua ike iho oia i ka naholo ana ae o ke anu ma kona kino, aka no ka manawa pokole wale no nae, ua inanao iho qia no kona maopopo ole paha iai.i 0 ko Mate manao ke kumu o ia ano e ana ,ae ona. Ua ike mai la no nae o Mate Ta ano e ana ae o Ruela mamuli no ia p kana mau olelo hope o ka hoopuka ana nia< a ia manawa oia i hoomaka koke mai ai i ka wehewehe ana 1 ka i ana mai: "Ma ka hapa niua o ko'u moolelo e hoakaka aku ana au ma ka niea e pili ana i ko'u makuahine, aole no'u iho." Akaaka aky la o Ruela, a olelo wale iho la no ilokQ ona ua loa oia ia manawa ina oia hookahi wale no maloko o ka rumi i hiki ai iaia ke ku'i iaia iho. "I. na manawa.a p&u a'u e hoomanao ae ai no keia a'u e hoike aku ana ia oe e loaa mau aria ia'u na manaoino me ka hoopiha pu ia me ka inaina ia manawa hookahi,'' i hooniaka aku ai o Mate, "no ia moolelo ua hooikaika mau au e hoopoina loa,_me ko'tv kamailio ole aku i kekahi-mea, eia nae, he liana paakiki no ia ma kqjn aoao, a no ia kuinu no au i kaohi loa ai mai ka hoike ana aku ia oe mamua, a ua hooholo iho no au pela iloko o'u aole e hoike iki aku ia mea ia oe, aka, nani hoi ia ua nui kou makemake e lohe aku ia moolelo aohe a'u huna hou ana iho." •'Ke manao nei au ua maopopo aku la ia'u kou nianao, e Mate, "r pane mai ai o;Riiela. . "Ua-makaukau loa o Mate V kamailio mai a kikeke e mai ana kekahi mea ma ka puka, a rke kahea ana a"ku a Mate e welie mai. ua hemo mai la ka puka a konio ana no o Mrs. Pere. He minuke aku mamua ,ua hookaniia mai ka hele Dloko o ka holo e hoike mai ana he maliiiini maWaho ,eia nae, no ka lit"o loa o Mate ma i ke kakahele i ke kamailio ua lohe ole aku laua ia bele. , s 1 ke komo ana'mai o Mrs. Pere iloko,o ka rumi haawi mua ipai la oia i kona aloha t\ia ke kunou ana,~alaila kamailio āe la me ka oluoluJoa ia Ruela a mahope ia Mate i ka t aiia mai: \ . "He keonimana kela aia mawaho o ka ouka kahi i ku ai a e makemake anā e kamailio me oe, e Mate.". Nana aku a nana mai na opio ia manawa. "Owai ka inoa kanaka?" wahi a Mate o ka ninau-ana aku. "Aohe i 10-ia ia'u konn inoa." i pan*\ mai ai ka lede, "he kanaka loa oia ia'u, aole au i ike iaia mamua. PeJif"> au e olelo aku ai. iaia?" llana hou ae la ō Mate ja Ruela me he niea lā e ninau N, , , • '

• t I- y r-r 7" : e hā&tej aku ai ik% lede. Aohe a laua ; kanaka okoa aku e noonoo ana ia inanawa, o ke kanaka 110 nana i.kakau mai i ka lek& npna ka inoa o Fisekaj, No ko . %iela aha mai me'he mea la. e i mai ana "e hele aku T oe. e.ike iaia a e niirau aku i koha makemake." i aku la o Mate: / ' "E olelo aku oe iaia e komo mai iloko o ka ruinj hookipa nei a maanei au e kanlaHio pu ai me ia. M Wahi a Mate oka pante ana aku ia Mr«. Pere. I "Mai olelo aku nae oe i#ia he inea kekahi e noho pu nei 'me a'u nei.*' : j ! .\te ke ano pihoihoi a pahaohao* huli aku Ja o Mr.s. Pere ' hele no ka' hooko ana aku i ka mēā i. kauphaia , akiHa iaia. i" Ua pu. ia o k'uela .no ka Mate k'auoha c j komo mai kela ,karial<a malihini iloko o ka'-nimi a malaila 'e kanīailio pu ai me ia, aka, i kona hooinaopopo ana mahope iho hoopau ae la oia i2T manao ona. O koha ku ae la [ no ia mai ke koki ae a laua o ka noho pu ana, a hele aku U j V noho maluna o kekahi noho e ku mai ana ma kekahi aoao 0 ke pakaukau, a ke ieu-la no hoi o Mate iluna nn -ke kali ana aku o ke komo mai o lee kanaka malihini. | He ininuke mahope iho ua lohe. hou aku l*a oia ia Mrs.'" 1 Pere ma ka. jjuka ie hoike mai ana % ua makaukau ke kanakaj malihiiii ho ke.ko.mo ana mai. Ike kpmo āna mai oke ka-. naka hp lielehelena Hoihoi ma' kona maU mak-a nie 'ka ikeia aku oke keokeo māi o kona mau-niho. * . | G # Mate kana mea ,o ka ike ana mai e kii ana iluna aōle j 11 ae oia i ike mai i kk kanaka opio e noho ana ma kekahi aoao # o kii rumi. ~ „ . "A/;o aloha no kpu, e Miss Vy'ilemota,"wahi aka ma.lihmi o ka pane anā mai*- No kpii i ke kupono o kou hele ole ana ae e hui me a'u.maloko o ka Hokele \\ i-. nasoa, pelajni i hele okoa mai la ianei no ka lnii Jcino ana me oe, a ke mānao nei: au aOle no hoi paha oe- e ku-e mai ana i keia .hoea ana mai la o'u ianei.' . . Me ka niaikai wale no. ke kanaka oia olelo mai me j ka ike olfeiho.i ka hilahila i ko Mate ohaoha ol'e aku iāia, he ku waie aku no ka Mate nana iaia me ka pane ole aku. O ke kumu o ko Mate kamailio ole. aole hiki ia Mate ke hoomaopopp i, J<e anp oke Jtanaka= ika hea la oia i ike ai. iaia, a. mahea la,. oiai nae ua ike oia i na maka uliuli o ke kanaka 'ahie kona mau, umiumi kiwalao ame ka leo o ke lie leo aua .o ka lohe. ana .mamua aohe nae he hfki jaia kē hoomanao ae. J "K oluolu oe, e I*a malihini, e hoike mai ia'u no Wau hana 0 keia hoea a-na mai la imua o'u," i pane aku ai o Mate. "F. hoike. aku ana au iloko o kekahi mau minuke pokole me ua Juiaplelo pokole loa, ke oluplu ,mai oe." 1 ke kanaka 1 kamailio mai ai'au ae la kona mau maka ma o a maanei oloko o kā rumi, a ia manawa i ike aku ai oia ia Ruela e : hoopue msi ana ma ke kuono no ka mānawa mua loa, oia' o Ruela e nana poilo niai aila i ua kanaka me ka onioni wale, iio o kona maii lima. 1 ka ; loaa ana t> ka ike i ke kanaka aole oia ame Mate w'ale.no koloko o ia nimi, ua loli ae la kPna helehelena mai ke āho- hoihoi mahiua iho a i ke ano wiwo a hoka, me ka loli pu ana ae o ke ano o kamailio ana. "Aole a.u i mua," wahi ana, "he kanaka hou ao J no. ka hoi kekahi maloko o keia rutni mawaho ae ou ame ! a'u. Oka hana a'u i. hoea' mai la imua ou i keia la he hana j ia a'u i makemake o;īe ai e lohe'wale ia mai e .kekahi mau : pepeiao okoa aku< mawaho ae o kou, he meā lnwia ka'u i, makemake ai e hoike aku ia oe, a no ia kunni au i make-| make ai o oe a owan wale no ke kamailio maw'aena iho o kaua. no ka'u hana o ka hoea ana mai ia." No ko Ruela lohe ana mai i nei mau olelo a ke kanaka o kona ku ae la np ia iluna a i mai la: "lna r pela, owau ke hel<? akii iwaho," a o kona oili aku la no ia hele. Aohe t ku-e mai o Mate ia manao' h£le o Ruela, he minuke mahope ihp.ua paniia mai la ka puka ma.hope o ke kanak.l opio, koe aku la o Māte ame ka malihini o laua walp no .ko loko o ka rumi. • Ika ike ana, oke kanaka malihini o laua wale no ko loko 0 ka ruliii, hoihoi liou ae ia kona nanaina, alaila hele mai la 'ōia hookahi kainawawae imiia a kqkoke~loa ia Mate, oiai o Mate e kaK mai ana me ka uluhua ame ke ano hoonaukiuki np ko ke kanaka komo hewa, i kona'manao. MOKUNA IX. Ka Leka a ka Makaikiu. E hoomaha iki ko kaua kamailio ana e ka makamaka helu- j iielu n.o Mate, oiai oia e kamailio ana me ke kanaka malihini j 1 maopopo ole kona ipoa i keia manawa, aka pae e maopopo. aku ana ia oe mahope. ke hoomanawanui iki iho, oiai nae ua hoopuka iki ia ae nei no kona inoa ma kekahi o nd mokuna i hala, a e huli hou ae ka kaua nana ana no Hale Lesetera. Ua haalele aku kaua iaia e hoi ana e hiamoe, a pela no hoi me Joe Keranatona ame Toma Hailaki. Ae; ma kela hoi ana aku a Hale e hiamoe; p ka hpolplo wale iho no kana ilUna o ka moe aole nae he hiki ke hoopoiha i kana mau mea o ka ike ana ma ia. po, kona hakaka ana me kona enenii kahiko a he nui wale aku. Ua hoao oia e hoopeHna ma oi ka hoohiamoe loa ana aku aohe riae he loaa iki o ka hiamoe, liia-a mau aku la kona noonpp. -O kona 1010 ia me he mea la e hooniniuia ana, nui na manao hoopihoihoi iaia. Ua ulu mau māi iloko o kana hoomanao ana na hana o ke ahlahi mamua iho a namunamu wale iho la no oia iaia iho: "Ua maoli mai no o Gomeza e pepehi ia'u a make i keia ahiahi, a no ke ko ole o kona makemake, aolē no e nele ana koha hoao hqu mai ina e loaa ana iaia iie manawa kupono, nolaila he hana ia na*u ma ko'u aoao k;» hoohoka āna aku iaia ma na ano apau. j "O ka'u e makemake loa nei e maopopo i nei manawa peheala i loaa mai ai iaia ka ike eia aU ianei iloko o keia kuīanakauhale, a ina kona mak|!make wale no e ike a e pepehi ia'u i holo mai ai oia ianei. ' ! "Aole o'u manao he hele. holoholo wale mai no kana ianei,, ma ko'u koho iho no'u no konā kumu o l<a.hete ana mai nei' e huli ianei, no ka iiiea, heaha auanei kona waiwai e holo mai ai mai Luisiana mai a i Nu Hamesia nei e hoopoho manawa wale ai no, koe waie no aia he kumu ko'ikh'i iloko ona no kekahi liana ano nui oia kona pepehi ana mai ia'u a make. "Ma ka nana aku me he mea la aia no he manao ano nui mahope aku, a na ia hana i hpolalaia i kikoo loa inai iaia e holo mai a ianei i hOokoia ai ia hana i hoolalaia. "O, ua maopopo ia'u ka'u mea e hana aku ai; e kelekajap.\ aku ana au i ka Makaikiu Tavara me ka hoaieakā aku iaia i na mea apau i hanaia ma keia po iho la, a nana ia e hoakaka 'mai i ka mea e hana aku ai. a me kana meā e liana mai ai no keia *He mea'kupanaha no ke npohoo iho, o ka piha no hoi Jkeia o na makahiki eha mai kela manawa mai a'u, o ka lohe ana mai ua kiiā keia kana.ka i ka pu ma kona manāwa i hoao ai *e holo māhuka mai ka halepaahao mai onii hoopaaia akii ai*a iia manaoia oia ua make, eiā no kā ke pla nei, n eia oia iloko o keia kuianakauhale, a no, kotifi hoāo ariā e pepehi ia'u i keia po he hoike maōpopp loa iā np'u n<J" jkē kumu o kpna hplo ānā mai iāiiei e huli, a.i, a i ana iho ia'u i kefa pb ua hoao mai'e pepehf il'ū, a iKal oi lda"aku .V, , .... .

ko'u-hat|pli ina ōi» i maKe ia-u i keia po. : "Aoīe au e hookahahaia ana i nei manawa ina «» r.dcga Dup6tia ponoi ka i'hoike mai iaia ma keia po. i»iai ua ikemaka akn au iāia i kona kiola» ana aku iloko o ka muliwai māl|Opē o ko'u ike ā-na. aku iai«i e waiho maiana ua make. i "Eha makahiki i hala aku nei! Ka, hikiwawe niaoli no hoi ka lele ana a ka manawa. a nui maoli no hoi ka loli iloko o ko'u mau la o ke ola ana mai kela manawa mai. Hookahi puni 6ka ke ia. Mai ka akau a ka hema. mai ka hikina a ke Hom.ohana: pau na kulanakauhale eli lanalwi: mawaena au -o na kanaK.i pauioK» I bipi ame na na aina kuahiwi a i na kapakai. ifo»ko una kulanakknhale nui a ilhko o na waonahele o na ana hihiu.o-ke'kpmohana ona Mauna I'ohaku. l'a mii keia mau wahi a'n i ike iloleo o keia man Aakahiki eha. a i keia la eia au i keia kulanakauhale, a ianei no hoi halawai lu»u ana me kuu enemi kahikog manaoia ua make eia no naf oia inahope o ko"u meheu e httiiu hele mai nei. | "Nui maoli no ka like ole mai t%o*u mau 1a kamalii mai e ke kula a e noho ana hoi maloko o ka aina mahi pulupUlu o kuu kupunakane, ame keia manawa. Ua pine(pinē na mana\ya a ko'u mau makua o. ke koi ann mai ia'u e hoi aku a e neiho pu me laup. eia na'e, mamuli n«» . > k»/u | mau manao haakei a hukiku ua a'o mai ia i ka auwana, ua ! pono no hoi ia ina he maii makna pelt ko'u. «• laua kekah» mau mea kuonoono maloko o ka mokuaina o Luisiana. eia | nae e hoole mau ia aku ana tio nae ko laua leo. I "] nei manawa eia au i Manak.iseta nei; nialoko o kekahi o na kulanakauhale paa mau i ka hana o kekahi o na mokuaina o ka akau nei i loaa iho ne.i au ia Sanaho (iomeza. Ina no konā loaa hhu aku ia'u o koha hana ana aku ia niakj a ke ipake kd[ jioi oia la aohe anā hou ana niai e hoopilikia i kuu ola ma ia liope aku. ' • "E hoopau pono ana au i ko'u makaikai ana ma keia mokuaina, a mahope e hoi aku ai i ka home a'hoho iho e hooi pau i ko'u inau manao auwana hou aku, hoohiki e lioopau loā i ko'if maiiiaho lapuwale a pau, hoopau i ka inurama ana. • ka piliwaiwgj a pela aku, a hoa<» iho e hooknonoo»n> i ke ano o ka noho ana. ' Aia a loaa ka punāna alaila mare aku i kekahi kaikainahine maikai a kaulana. O, ua loaa ka hoi ia kaikamahine! Aia ilaila ko'u haiioli a o ka heleuma'hoi nana e kaohi ia'u mai ka hele auwana, hou aha aku ma o a maanei me he manu pipiana ole la. O ke kaikamahine a'u i niakemake I loa ai e mar,e oia kela a'u n ka ike ana aku nei i keia ahiahi» ke ae mai nae oia, a ke lilo mua ole hoi. ikekahi mea oko.a i nei inauawa, oia ke kaikamahine kupouo loa na'u. "0, he huapala maoli no ke.la kaikamahine! (> Ma.te Wilemota kona Inoa, wahi a Joe Keranatona o ka olelo an.i mai, a eia nae hoi, he kaikamahine hana oia noloko o k.i halehana olopapa. "Aohe nana aku ia; he u'i'oia elike me kekahi »» na anela. ' ua pa-umiia iho kona nani i ko na kaikamahine e ae a'u o ka ike anā ma n£ wahi like ole, heaha auanei ka nema ana akn ina he kaikamahine hana. oia noloko o ka halehana nl.ipapa, o Wale no.o ke kokooilua o keia ola ana ka mea nui. ■ he isea la e hawanawana iho ana kekahi le»i iaia, * 4 hoor ikaika e lilo mai kona puuwai ia oe ina e liiki ana." a puiya ae la oia. i, Me iā ano iho la kona mau nelonoo e hoauwanaia ana io a j ianei, a no ke ano ulupuni lpa o kona noonoo me na manao : like ole ua mamao loa aku..īa ka hiamoe mai kona mau'maka aku. Me ka malie loa na hOra o ia, i newa aku ai j me he kahe āna ala na J<a wai lana malie, 1 a me ka maopopo • ole iaia o kona liiamoe ana U/hā aku la iaia na moeuhane hooweliweli o na ano like ole. 0 ka oi aku o ka moeuhane hooweliweli mau mai iaia iloko o kona manawa iiiamoe oia no kona ike ana aku i ke kino o Edega Dupona e waiho, mai ana. iluna ke alo me ke kahe no hoi o ke Koko mai kona walii mai i ku ai i ka p«»ka nia kela mokuAina mamao o Texas, kalii no a laua me ka Makaikiu Tavara o ka hele ana. , Ua ike aku oia me ka maopopo loa i ka lana mai oke kino make o Oupona l kiolaia aku ai iloko o ka muliwai, a ma hope ua la a pae mahai oka muliwai. Alaila ua ike aleu la oiā i ka lele ana mai o na manu a poliai iho la maluna 0 ke kino o ua o Dupana, a ai iho lai kona i'o, a ia pa.u ana lele nui aku la a kau īluna o na lala laau <> na kumulaau e kukn mai ana mahai o ka muliwai ā hoomaka ae la e kam me ke kapalili loa mjp he mea la ua pihā loa ia man mauu 1 ka maka'u, a i ole i* ka ukiuki. Mahope iho ua mānao iho la oia ua ala ae na iwi keokeo a hakna o Dupona mai kahi ae o ka waihy ana a kuhikuhi mai la wawae o ka iwi wale 110, a pela hoi me kekahi lima, o ka iwi wale no i kahi ana e ku aku. ana, jne he mea la e kuīiikuhi mai ana iaia nanA oia i pepehi a make, a e olelo mai ana aia he kanaka pepehikanaka oia, J Maluna ona iwi ana oka ike ana aku e kuuwelu ana no na i'o weluwelu ame na olona me kekahi hapa kona mau aahu ua hele a weluwelu a haukae i ke koko. Iloko o ka iwipoo ana e ike akii ana me he. mea Ia he ipukukui a i ole he ihoiho kukui paha kekahi iloko, mamuli o ka inalamalama ame ka hulili o na m«ka, a mai kela poo mai i puka m.ai ai kekahi huaolelo *-Ka Mea Pepehikanaka." "No'u kela i kamāijibia mai ai, no ka mea na'u oia i ki ajvti a ku i ka pu loa. o kela hiamoe kulipoloa o'u a i ka niānawa i loaa ai leela moe aole hiki liou j ia u ke hi'amoe. iia piha loa au i ka weliweli. a e oni wale I ana no.au maluna o ko'u moe ia manawa^ "Mahope il>o o ka })alua. ana mai o kela kino iwi i ka huaolelo " Pepehikanaka" ua ike aku la au i kona hele ana | mai mahina o ka wai a maho'pe iho ua nalowale iho la ia iloko oka wai." O keia ko Hale manawa i puohe» ae ai ua hele a haalulu me ka ;im o ka hanu. Ua hele a kahikole ka la. ma kela manawa a ua o llale o ka puoho ana ae, a e ku ?na o Joe ma ka aoao o kona moe a e kahea iho ana iaia "e ala, ua awakea.*' Me hapalua lvora ma ia hope iho, mahope o ka pau ana 0 kona maij maka i ka holoi, pau no hoi na niho i ka holoi me ka palaki a me ka pāuda, a komo kona mau aalni mahai oia o ke pakaukau aina o ia kahi i. noho iho ai e noke ana i ke kamailio me ka ohana no na mea e pili ana home, kana mau wahi apau o ke kaahele ana a pela j Ma ka hora So ke kakahiaka Poakahi ae ua hele aku la o | Joe i kahi o kana hana me ka ukali pu aha aku o llale iaia 'no ke keenahana. la laua i komo aku ai he nupepa Ka I Uniona ke waiho ana ma kahi kokoke i ka puwa. ua laweia ae e na keiki kalewa nuf)epa a waiho malaila. a i ko Joe | lalau ana iho a nana iho la ma ka aoao mua, o kona ike iho 1 no ia, i ka nuhou e pili ana i ka halawai ana o Mate ame Kuela me kela ulia ma kela po. Poaono. 1 kona ike ana ia meahou kamailio mai la ia Hale, a nana ' i'o aku la.no hoi o HaJe, a no kekahi nianawa loihi ko laua kamaiho ana maluna o kela meahou ine ke kaumaha pu o ko laua noonoo no ka halawai aria o na opio me kela ulia. "O keia Ruela Moasa e hoākakaia nei ma keia moolelo Ihe ipo anei oia na Male? 1 ' i ninau ae ai o Hale ia [oe * - ' • Oia no palia ka pololei a'u e olelo ae'ai, no kā mea, ma . |<a nana. aku ua kohu maoli no laua ma na ano apau, a e , ike mauia aku ana no hoi laua e hele pu ana i ka holokaa i kekahi mau manawa mamua aku nei, elike no hoi me keln r po Poaoiw a kaua o ka ike ana aku ia laua e holo like ana , H'e manao ko'u ma kela holo ana no a laua a kaua i ike akii , ai i. ka holo, oia no ka manawa i halawai ai laua me ka , .ulia," wahi a Jpe p ka pane ana mai. i (Aole i pau.)