Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 24, 18 June 1920 — He Moolelo no MATE WILEMOTA He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai [ARTICLE]

He Moolelo no MATE WILEMOTA

He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai

No ko Ilale ano eha hoi 110 ka Poe olelo ana mai la he ipo o Mate na Rutla aohe pane hou mai o Hale maluna o ia kumuhana. ua hookuu mai la oia ia Joe e heie j e hana i kana hana me ka hoouluhua hou ole aku iaia a huli j aku la oia hoi no ka hāle. > | Me ia ano laua o ka noho ana. me ka loaa ole o kekahi j mea hoohikilele i ko laua mau noonoo a hala .he pule, me. ia '■ maikai wale no. 1 Aohe ike hou ia o Sariāho Gomeza e lipkai bele hou ae j ana, nolaila Hlo ko Hale noho ana maloko o ke kulana-l kauhale i mea hoohauoli loa ia mau la. Ua hoouna oia he i kelekālapa. elike me ia i hoike mua ia ae nei, i ka' Makaikiu ; i aravā; a oia kana e kali ana o ka loaa ?mai o ka Tarava pane i kela ame keia la ma ke eke leka mai. Ua maopopo iaia ina he kanaHa kekalii e hiki ana e hoakaka.mai i'ke kumu o ko Gom«za lioea ana mai i ke kulanakauhale 0 ;Manafcaseta o ka Makaikiu Tarava wale 110 ke kanaka e bana tnsii ia hana. O kahi o ke kānaka Mekileo e noho ana ia manawa he ninau paakiki ia 6 ka loaa o ka haina. Aole .o Hale i manaoio ua hele ua kanaka la-i kekahi wahi okoa aku a e manao mau iho ana no oia e halawai aku āna oia me ia i kekahi manawa i maopopo ole. No ia kumu aole ona hele wale me kK hoolako ole iāik iho me ka pu panapana, me ka kaukau e hakaka aku me ua kanaka maalea la i kela ame keia manawa e hooheu mai ai ua kanaka la 1 kona manao hakaka. No'Joē hoi ua pāa mau loa oia i kana hana, a He liilii loa kona manāwa kaawale e hele : pu ai me Hale, nolāilā i na manawa kaawaie apau e loaa ana ia Hale e hele māu ana oia ma kela ame keia wahi rio ka makāikai āna, a 110 ka hoohauoli ana iaia iho me na hāna ana e manao ae ai. Hoko o ia mau la ua lehulehu Jsana mau wahi kaulana olpko o ia mokuaina o ka hele ana e makaikai, o kekahi o na wahi āno nui a kulana loa ana o ka niākemake ana e ike oia no kekahi ana nui i kaulana mai kahiko ,loa mai aia maloko o na kuahiwi o Ohana. T kulike k rtie ia makemake ana ona hooholo iho la oki i kekahi la e hele pu me Toma. ke ae mai oia, a i kona hoike ana aku ia Toma ia manao uā ae mai la o Toma. Aohe 1 lilo i hana nui na laua ka huli ana ia ana, eia nae. i ko laua ike ana he hana hiki ole ia laua ka hele āna' aku 1 e komo iloko o ia ana me ka nele i kekahi mea nāna e ālakai. oiai he pouli oloko ame kekahi kiikui e liiki ai ke koijio iloko. 1 hiki ai ke ikeia aku na mea apau e waiho ana maloko, na hoopau wale laua i ke komo aiia a.'hoi rflai 1ā noloko o ke kulanakauhale, me ke ko ole 'o ko laua makemake. o kāhi moa wale 110 i loaa ia laua nia ia hele ana pia ko laUa i ka holokaa ame ka ik<! ana āku i ka waiho ana o ka aiha ma ia wahi. a pela hoi me na meaulu ,0 .na ano like ole, e kaha ai no na maka o kamaheje'ke ike aku. la hoi ana ae a Hale i ka hale iho lā iaia kā leka a ka Makaikiu Tavara o ke kak.au ana mai iaia e kali ana nona. he leka pu kekahi i loaa mai iaia mai kona niau makua mai, e ha'i mai ana no hoi i ke aloha, a e noi mai ana iaia e hoi aku a e hoopau oia i kona manaO anwana ana. O ka leka 'niāi ka Makaikiu Tavara mai kāna 0 ka Avehe mua ana ae. mahope Iho keia 0 kona komo ana aku a loko o ka rutrli kakau. He pokole loa ka leka, a hoomaka iho la oia e heluhelu i keia mau manao malalo nei ; ' "E ka Hoaloha Hale—|Ua loaa mai kau kelekalapa ia'u. a i kuU nana āha ilio i ka manao i kakauia maloko iia hoopihaia au i ke .kahaha. Ei aku nei ka 0 Sanaho Gomeza i Manakaseta. oia ka"Tnea nana i hookahaha lōā ntai ia'u. «Ae. e hoa- ; kaka aku ana au elike me k;i hiki ia'u ke ike iho i.nei manawa. Ua kuhi maoli 110 au ua make oia. aole au i ilioeuhāne' iki.-ke ola mai nei no ia a ke hele mai iiei i ka loā ame Jca laula o ka aina i kōu hoikcrana mai ia'u nia kau kelekalama o ka liopuna ana mai, uo kamea iia loheiā .mā na waHi āpā\v ua īhak'e oia, ua kiia 'e ke kiai 0 *ka halepaahao i ka manawa a ua o (iomcza i holo māhuka aku ai mailpko aku o ka lialepaahao. >rahope o ka loaa ana mai ia'u o kau kelekaj§pā. o M'u hana mua lōa i liana ai oia leo'u hele āna aku i ka lialepaahāo. kahi a ua o Gomezj» i hoopaaia ai, a ninau aku la ina ua make i'o, ua o Gomcza. O ka paue i loaa mai ia'u Ua ku oia i ka pu a ua eha iloko o kela hoao āiia ana e māhuka, a eia nae,' ua ola kela eha i ku ai oia r ka |>oka. He fl(luā ae nei 110 mahina kona hookuuia ana mai kela halepaaliao mai. "N T o ka meā hou aku e pili ana nona aine kona wahi i hele aku ai aolie lono i loaa'mai iā'ū, a ina aole 09 i hoike mai nei, oia mau no paha ko'u nolio pouliuli no kona wahi 'o ka hele ana aku. I ka nana aku-me he mea ila ua loaa kekahi ike iaia aia oe iloko o' ke kulsnfakauhalc o Manakāseta kāhi i noho ai pela heie aku āi ilaila. Ina oia ka mea oiaio. ālailā na kekahi mea.i inaopopo i kou \Vahi e uolio nei i nei manāwa i kuhiknhi aku iaia. a i ole i laiuoha aku e holo āku oia ilaila e huli iā oe. ' O ka niti&u'Viae owai ia kanaka naua oia i kauollā? Edc£a Dupotiā tiā ikemaka.oe ame ā ? u i kona māke ana a ; uā kioīāiti aku lcohcĪ!kii?6 iloko o ka muliwai. Ina iia olafUiqli .o Du|jdna alailā p?a \Vale no ke kanaka e hiki ai ke hoohuoi āku iiāiia i kāiioha ia Gomeza e hele c huli a e pepehi 4a ot?. owai hoii āe lā kekalii kanaka okPa aole liiki ia'u »ke hoike akii. aohe .a'u kanaka i ike, inalia o oe uo'paha ka iake. 0.1 -• • - **«Eia houi nialiā ua 'makau o Gomeza i ka noho mau iho ma ka hemā* a pela oiā i neeākif ; ai no ka akaū, no ka mea, ua olelo -akU aii !iāia e : 'hPbpii'aWa , ' ; āna au iaia 110 ka he\va pepehikanakā. nolāila. o koiiā nee aku'i 1 Ua akau ua manāo oia u'a palekana malāiīa, aka. e |ke Hio ana no naē oe nou iho he kum\i e-ae ,no kekahi no koila nee ana aku la no ka akau. Mai oi loa 'āku ka maikai hoha ina oiā i hoi aku i Mekiko, 'kahi ona i li,ele iiiai ai a noho ihawaena o kona mau hoalahui. Ua liiki 'ole ia'u ke hoakaka ia ōe 1 ke kumu o kōna nes aua aku la no ka akau, aka o ka'u e hoakakā aku ia oe na lia hana o keiā e hoopau ae i na mea pohihihi. oiai aole oia e nplio hamau Ipa'aua'me ka hana ole aku i kekahi liana ku-e kanawai no kekahi manawa loihi. E hooki aiia au me ka pakii'i akū i kekahi i\iau huāolelo ?hou. ' loa oe 1 nona. 110 ka mea. he kau|ika ino maālea a hōopoino Wāi kenū, I me kekahi nahesa. a ua palua 'āku 4ior koiia hoopoino āe i ko ka moo. ua maopopo ōiā ia oe a iia maopopo 110 ia oe kau mea e hana aku ai rtona eliike me kau e makeniake ai. Kou mau lōa 1 V ... . ; , "KEONI TAVARA, Mākaikiu. ' 1 • I ka pau a»ā o ka Hale heluiiehi hou ilio la ■ ia J.kk leka-lloko ,6 ka vva-Ivi a kulon Hid'la leona'poo ilalo me :ka ,hoo\iop .lsi ana #0 kana mea e liana aku ai. : " \c;" wahi ana o ka hamunamu ana iho. "Ua maopopo i'o no oia ia'ii a ua maop. J >po no hōj i kh'u mea c hanf( ,aku.

iai nona. Ua makaukau āu, i hakalia wale no i lea hala.wai hou me kela kanaka, o ieona hana-ana aku ja hoi uhahe i Mekiko. J . "Aohe'i niii Ua Tavara mau mea o k? lipakaka ana -mai i nei-ia'u, oiai nae ua hoakaka hiai no oia e hoike hōu mai ana [ i kekahi mau mea i ka manawa pono, nolaila e kakali au a ' loaa hou mai kana pane." ! • MOKUNA X. i - ; Ke Ana o Jna. Hana Powa. Ua liala hou'ae fa no-he pule aohe no he mea i loluHa j i ikeia no Sanaho l Gomeza a no ia kumu ua' noho palaka j wale.o Hale. Ua ano pakua iho la ka nqho ana ike kulaj nākauhale a ua ano maHaka iho la o Hale i ka noho ana .a j e ulu mau ae ana ka makemake iloko ona e hoi aku no kona 'honie. j _ j : Ua hooikaika o Joc Keranatona a pela no hoi me ,Toma. I Hailaki e hoohauoli mai iaia. eia nae, ua oi aku kona hoihoi | ole mamua o ka mea hiki ia laua ke hoomama aku i kona | aoln; oia i hoike iki aku ia joe no ia hoihoi | j ole ona i kā nolio loihi i ke o kekahi I paha hoi o kona hoilioi ole. no k-a hiki ole ana e loāa i 'n'ia-j ' nawa nona e hookamaaina aku ai me Mate \Vilamota. Ua lehulehu no na manawa a ua o Hale o jca ike ana āku ia Mate me kc*ike e hbohauoli mai iaia. eia nae, ua oi āku' kona hoihoi ole mamua o ka mea hiki ia laua ke hoomainia aku i kona noonoo. oiai nae aohe oia i hoike iki aku ia joe no ia hoihoi ole ona i ka noho loihi i ke kulfinakauh.a\e, 0 kekah kumu paha hoi o kona hoihoi o,le. no ka hiki ole ,ana e i manawa npna e hookamaaina aku ai me Wilamqta. Ua lehulehu no na manawa 'a ua o Hale o ka ike amOaku ia Mate \Vilamota maluna o ke alanui i ,ka hele ae, aohe naejie loaa iki he manawa maikai e launa ai meia a .i ole e hele aku ai a hui. no ka mea, aohe .mau Jcumu maikai a ku i ke kanawai no ia launa ana. f Ua ike iho oia aole o Mate he kaikaniahine i liiki ke paheleia aku e lilo mai ai kona noonoo iaia, no ia kumu ua hoomamao mau oia mai ia Mate mai, me ;ka i wale iho no iaia: "I kohu no paha ke kaunu ana i ka hui mua a iliookamaaina, aohe wahi manawa iki i hui ai, he nlea makehewa wale 110 ka noonoo ana aku o kela ka hoa e kohu ai." Mahope 0 ka aina ahiahi ma kekahi ahiahi, e Jiel'e holoholo ana oia ame Joe Keranatona'maluna o ke alanui Ele? ma, a ia manawa o kona ike aku la no ia mamua pono aku o laua i kekahi kii kanaka i kamaalha i kona niaka. , Aole oia i kuhihewa. I ka lua o kana nana ana aku o kpna ike maopopo loa aku la 110 ia o ke kanaka 110 ana e makaala mau ana nona iho oia hoi o Sanaho Gomeza, ka Mēkiko. I ka maopopo loa ana iaia o kana kanaka ia e makaala loa mau na olelo aku la ia Joe no ua kanaka la, a ia hooholo iho la laua e hahai mahope o Ua ikanaka la ma kana mau wahi apau e 'hele aku ai. Ma kela manawa ma keleahi aoao mai laua o ke alanui Hanaowa. na kauaka ame na kaalio e holoke ana malunā o •kela alanui ia manawa. a pela 110 hoi me na alanui kauāoao, he lehulehu wale -na kanaka e holo ana i e/ a ianei, e pii mai ana a e iho aku ana na kane, na wahine ame na kāmalii. Ma iā maiiawa o na kaikamahine hana mai na hālehana mai : kekāhi e hoi ana, 110 ka mea, o ka pau āna mai no ia o ka lakou mau liana. a e holo hele ana no hoi na keiki ka?lewa : uupepa ma na alanui a e kaheā anā me ka leo nui: v "Ka Uniona. ka Mirror, ka Budget, ke Times, he ,f: ināu. mau nupepa hou loa, o ka puka āna mai 'ho ia! £/kuaV<j 5 kope" wahi a kekahi o na keiki kalewa nupepa o ka le'ha ana ae iluna ia Hale. No keia kahea āna ae la o kāhi keiki ua lilo ae lā kā f Hale ; nana ana i kalii e a haalele aku la i kana nana ana iā G6meza. ' ' • Ma kekāhi aoāo o ua (joineza e hele āna kēkahi ;kāftaka i kamaaina mau i ka ikeia maloko iho o ke o Manakaseta, he keiki kuāi nupepa, a i ole he 'kaiiaka kuai nupepa rto, pela ka mea i ike mau ia nona, a nona paha. na makahiki he ivv r akalua ia manawa. I

K kalele ana ua kanaka opio la maluna o koiia kōok'ōo. no ka rnea, liookalii wale no ona wawa'e, a o ka laaū ka lua 0 ka Wa\vae e liiki ai iaia'ke hele. Aia nialālō ae o ka poieae o ke kanak<i opio lie ope nupepa, a o kana hana ia (? .helc ana e kalewa a oia no hoi ka liana e loaa ai kekahi nieā ieokua mai' i kona ola ana. • ; ' ; Ua lohe mai la o Joe i kahea ana mai no ka nupepa. a i kona ike aiia i ke keiki kuai nupepa,. he keiki i kar niaaina iaia, kahea akū 4a ine ka leo lioilioi : • "Ualo. Dane, homai na'u kekahi nupepaV* a i ka loaa ana mai haawi iho la i ka' hapaumi i ke kaiiaka opio; ka la\Ve aua inai i ka Nupepa Union. me ka poina i"kana mau keneka i- koe a kaha aku la no hele. , Hahāi aku lā ke kanaka opio maliope on'a no ka hoihōi ana aku j na keneka i koe, aohe iiae he lioolōhe māi ke hoomau la no i ka hele ana. ā no -ka lawe ole o Jqe i keneka. haawi aku 1a 6 Danc Delb i kāna hoomaikai a hoomau aku <la no i -kana kahea ana i ka poe no ke kuai i kana. nupepa. . , . ! Ma keia mauawa a Joc ma i hōomaka .hou aku āi i ka' hele ua nalowale ae o Gomcza mā ke kihi o ke aianui H<īnaowa me ka ike ōle ia āku o ka hele hou ana ma keka.lii wahi. No ia nalowale anā aku o urf kanaka la' ua ae la o Hate i kekahi mau huaōlelo o ke aiio ua piha Oiā i 'ka ukiuki, .alaila ku iho. 1a lauā ma ka 'puka ma kahi a kekaUi mau keiki palaki kimaa e hanā ana. ''Pehea, e hoohinuhinu aku anei au i na kaniaa o ō&a,, ea, e na 'keonimana?" ' O keia mea i kiamaiUoipāi la he kaiiaka palaki kamāa ma ke kihi o ke aluui Hanaowa kahi 1 noho ai; he wahi kanaka lepo ō na vi'āhi ; aahu T *a tiahaehae no hoi. Nana aku la o Hale iaia me ke ano hopwaUawaha a pane aku la me ka pōkole loa: "Aole." Ua hpea mai la he wahi keiki pālaki kamaa hou i li&e-iio ka Jepo ,o na ame ka nahaehae me ko ka -mua, a ninaū. niaj. ka iiinau ā r ka inea mua: Ēā. he makemake anei olua e pālakiiā na kaiiiaa o oiua ?" Mamuli o keia nōi inau mai o na mea* palaki kamaa ua lilo ia i mea hoouluhua loa i ko Hale nooaoo a l.oa oia e.pane pakike aku ia laua, aka nae, i kopa niooiioo' hou ana iho he hana liewa ia hoololi ae ta -nWnap, k i niea e toaa mai ai kekahi ike iaia mai .a laxia rn\ai no ka mea-e prli ana* ia Gotricza iua paha ua'tke ,jaUfi, liookauflku la .oiā i kekahi wawae ona iimm o ka pahu a kahi niea palaki kaniaa. 1 hiki ni iaia ke pālāki mai, a np ike ana iriai hoi ō' Joc i kona haawi i kona kāmaa no ka palajci''iā mai kau pu aku la hoi oia i kona Avawic maluna o ekAii pahu a kahi keiki. a ke noke-la ua mau me# palaki kāihaa la i Jca j palaki. . - , ". , H I Oiai ka mea palaki kāniaa e hāmo āna i ka iiiika a e lioo- | hinuhinu ana no hoi ;me .ka' o iHale ia lauā me ka hoowahaWalia lōa 'iloko ,bnfe :'ri&ka hoi i poneko i 'kaua mai • '<& ka meā nW e- palak» ān*>i ; kona rrrau kalnaa kana oi loā āku ō ke Uoiiakona; i«j;ka ōi? ka mea oi loa aku o ka pouekō 'o lauā,-4 We -mapli no hoi e ;ku v =ai *Q r ?i>-kc 'k6nakĀna!'nona -tia •kaiiiKi aia (kahi .o' kv, .kanahōlu i ka Hate #©/ & kana kqkoolua me Jie n\ea la.aiā p»ha nia <k'a& Utt*i«aĀi ilei. • v' • . 4 ī ;ka au^aue ana e ,pau. na kamaa. o lāua i ka paiakiiā ala-

ī ila iho īa o Hak i kc kanaka e .palaki ana i kona mau " kamaā iniTpafia ya ite oia ia ka hoakaka ana 'aku i ke ano o ke kanska. x { r '"Ae» uā 'ike au, M " \vahi anā. "o kona kaha koke ana aku nej no ia la ejiele no ka hale i Kaulana i na hana-ekaeka ' O'^na'aiio lifce ote. a ua kapaia ka inoa o ia wahi e na kajnaka o nei ka Bjarbary Coast. ; u O, me ka mahālo ia oe," i pane iho ai o Hale, nie ka ha- \ awi' pu ana iho'i ka hapaha iloko oka lima lepo e palaha!laha ae ana no ka hopU ana ae. r "Hpokonio awiwi iho*lā ka mea paleiki kamaa i ka hapaha iloko o ka'pakeke a' huli aku la hele no ka nana hou ana aku i kekahi mēa niakemake māi e palāki i kona matt kamaa\ Minoaka'iho ta o Hale i ka ipanawa ana i hopu aku ai 1 ka lima o J6<e a ninau aku la aia la ihea ia wahi i kaj>aia ka Barbar3* Goast. "O, eia no maanei, lie mamao loa Uo nae mai nei ak'u, he mau kuea ka-mamao," i„pane mai ai o Joe. "A i ke aha la? He wahi kela la i kaulana i na ino a ekaeka o na ano like ole, kfi ka powa ame ka pepehikanaka, he hale inuraipa .ia rio kji ppe ino, a mfc he -inea la o kela kahi ino loa malqko o keia kulanakafthale iMohkoal" "Pela?" i ninau āku ai o Hale. "I mai nei kela kanaka palaki kamaa ua ike jaku nei ka oia ia Qomez;a i ka hele aita aku nei no kela/wahi. 'E hele kaup ilaila e nana aku ai' iaia,wahi hoU a Hāle. ' "Aole, ma kō'u manao he oi aku ka pono e hookuu aku kaua iaia e noho .malaila.' i pane mai ai o Joe me ke kuoo. j "I£a, e Joe, ke manao nei au o nei mau wahi mea'i palaki j i nā kamaa o kaua o laua ka oi aku o ka poneko i ka'u ike ,aole anei ou manao pela?" wahi a Hale. "Hc keu aku a ko'u konakona iā laua, lepo ko layia mau wahi aahu me ka nahaehae pu, lepo pu no hoi ko laua inau wahi helehelēna, aohe wahi lepo ole. "No ke āha no la hoi laua i hele ole ai e huli i hana maemae āe, āole ka pekaa hele ma na alanui ē alualu heie ai i 'ka poe no ke noi ana e palāki ina kamaa. Ma ko'u maflfco iho he mau ano hana hoohaahaa wale no keia i iea poe e manao ana e poiio lakou ma keia hana. Aole au e ku-e ana ina he wahi kupono kekahi a lakou i hoomakaukau ai no keia hana, r a oiai e lawelāwe ana ia hana, e pono no hoi e komo mai i mau wahi maemae iki, oia no kekahi mea kono mai i ka poe e heleaku, no ka ike aku he maemae koua kulana a he maemae pu me kaha mau mea paahana." ,f 'A6he no paha laua i ike i'ke kahiko ana i ko laua mau kino, pela i'o ko'u manao," i akāaka mai ai o Joe. "Aka nae, ma ko'u ieoho ua nui maoli ke dala i loaa ia laua ma keia hana, a he ano hoopipi a hoomakaulii maoli pāha ko lātia,-a ina peia, ke haāwi nei au i ko'u mahalo ia laua, 110 •ka mea, ina o'ko laUa manao maoli ia, he la 110 e hiki mai ana eMilo aha laiia i mau mea kuonoono," wahi a Joe. No kekahi mau mmuke ko laua ku ana ma ke kihi .0 ke. alanui^e, nana ana ma o a iliaanei me 'ka hoomau 110 i ke kamailio ālia nie ke ano hoihoi ole. " , 'No Hale nae aia iloke» ,ona ka noonoo e : lloonaku la ia manawa, e hele laua i ka hale ā ke kānaka palaki kamaa o ka i aua mai ua hele aku o Gomeza 110 waiii.

No kekahi inanawa kona 11001100 ana me ke kaupaona i. [ na huaolelo apaii a' Joe o ka olelo a,na mai he oi aku ka' maik(ii e hookiAi aku laua ia Gomeza e npho nia kela hale, | nie ko laua hele oie aku e hoolialua iaia. Oiai no nae pia e haawi ana i kana 11001100 nui aua maluna o Gonieza hooholo ilio la oia i koiia inanao e alio ka 'hele ana e tvana \va]e aku no. ;la o kona' ike aku la 1 110 ia i.Jcekāhi kaal.io o ka holo ana ae a huli ae la ma ke alaniii Klema. - Ica.inalāmaiama.,o ke kukui uwila e kau an'a ma .aiāixiti ; ll* hiki ia 1-īale .ke.ike aku rac ka maojibpo.;l<ba:i s ,na : J;ana kaenolno ana maloko o ke kaalio. . O .o t lajLtā oia .110 ke kanaka ana »e makemake loa 'ana e ilee oia o*Sanāho Gbineza. o kona kokoolua aole hiki pono iaiaj ke 'ike -'akii«no ke kaā ma kekahi aoao mai .0 Gpineza. Ma> ka apao o^' ke i lieluhelu aku ai oia i ket e kau 'mai ana : "F. X. Ghenette." . ! Hōpii;. ino aku ;la oia i ka :l.ima o Joe a hoakaka aku la i kana inea ike ana >ku me ka i pu ana aku: "E uhai kaiia nī'ahope o kela kaa e holo īa." "Aia rfiai ; iā oe; ina olelo v mai oe e hahai kaua. Uā f>onō īa i pane mai ai o Joe. } 0 %£ hele koke aku iā 110 ia o Hale : e huli i kaalio. a aole • no 'hoi i emo .aku hor mai 'ana me ke kaa, a ia leau ana ae kauohaia l;i-ke kalaiwa e holo aku mahdpe' kaalio ( e holo ana nianiua aku o lakou, nia. kalii a ia 'ka.alip e holo ai malaila aku,4co lakoū kaii e holo ai. -a kuup?u ia ; ak.u .la- ka holo o* ka l.io ia • niana.wa, aia ka po.no a ipilipili lafuia itk;u. mahope o ke kaalip e holo la ma kahi niamao ioa momua ;«ik"u o lakou. ; 0 ka hophuli aiia ae nO ia o ke'kaalio a Gonicza līia e kau atia"nia ke •aianui Melimaka, a e hoomaka akii ana'ke kalaiwa ē kuupau i ka holo. u '• "Ke hofo la lakou ma ke alanvii Mababeki," i pane ae ai oJpci lie rii'au'm\nUke kakaikahi mahope iho. "Ea, e Hale, e pluolu mai ana anei oe e hoike mai ia'u i kou manao nui 110 keja hāliāi ajia a. kaua mahope o kela kanaka?" "Aohe'.iiiapap i. loaa ia'ii, lie phohia wale ae la no. Eia .no k6'u oia ka huli : ana i maopopo, heāha la 'ka GoiiVeza hana ma kela wahi,'a he mānao 110 hoi e ike aku' i kaiia hana. niā 'kela wahi, oia ko u kumu liiakeniake e hāhai mahppe o'na." ? "AJie, ke ike aku la āu:'' i pane mai ai .0 Joe. " ; a eia nae e liah'āi aku ana kakou a kokoke loa aku iaia e manao itigi ana kela noiia no ko kakou kumu hahai āku, a e liolo aku ana kela a nalowale, a o i ala ke hoohalua mai ia kakou. "p, mai makau oe, aoie paha e loaa ia mānap.iaia: aia nō ka ioaā o ia manao iaia a he pili loa aku no ko kakou kaa iJsoj|ak6u k'aā; e hoomamao mau mai 110 kakou, he kalaiwa maikai ko l?auā i he pouli 110 hoi keia po., Heaha kekabj keia wahi la e loaa āku ai ka haili ia Gomeza e hahaiia aku aiia ,oia, hiki anei ia oe ke koho iho?" - "Aohe mea ke'noonoo ae. He nui ha hale o keia wahi lUa kela a ma keia aoao-o ,ke alanui, a malia o komo aku' oiā.ilpko o kekahi/.o ia mau. .ekolU rnāu hale ino loa ma' keia walii, a ke komo oia iloieo o kekahi o ia jmau hale, a 1 huikau pu kaua 'iloko o ia po'e ino maloko .0 kekahi o iā iiiau hale. e halawai ana kaua me ka poino." ma kōna nianao, e holo arta anei oia no kekahi o kela Jūau hale au i hoakāka mai la?" - "Koe'āku iai akā ina ua maopopo kou lohe mai kela kana:ka; palāki kamjia'n*āi e hele ana'o Gorheza i kela I3ārbarv Gpast, alailā ilaila no ieaua ;e hele āku ai, aia nae hoi i ka I kaua nana ana aku -i ka lāua wahi e kuu aku ai.' ' ; keia wahi o'ka laua kainailio ana ua kaalo ae laJakou liiamua .0 ka hokele Baitigāna. d ia maiiawa i pane mai ai o J6c? • - ~ "<0 ka HbkJele-Banigana aku la kela i halā aku la. Aolie laua -i ku -ihb nei maanei. ua hāla loa no." ''Ae; āiā fo no lā ke lioomau la no ke kaalio i ka liolo ana,'' i e aku ai o ;H āle. . l\apalua ; horā paha kela liooniāu Ik>u ana akU a lākou i-ka hplo, a he kākiiM mau hale no hōi i hoomalama"lamaia me na kukui mattaho o*na lanal i hāla ia lakou. eia ttā*; āipHe wahi mea a ikeia aku o- ku ! iho 0 kekaalio a Aikāll āku ana. Ua hala māHa ka Hokele Moaiiaoia mau no ka holo 0 ke kaalio mamUa āku mau no hoi ko lākou hoomau i ka uhai mahiipe akn. • . ■ ā-'u wnhi -e nopnoo ae ai no ka lāk6u wahi e ku iho

i ai o kela hale inuratna wale no au i olelo niai nei, wuhi'». i*Joe o ka patie ana ae," a ina i'o ilaila. alaila uohe inania'* i koe mamua aku o kakou, ua kapa pu ia ka inoa o m i wahi ka "Umii," no ka mea. ke komo kekahi mea u na i kanaka e manaoino ai maloko t»laila e hoi uhane ana oiu ji kona aina. I "He hale kela i kaulana ike ino <» na kanaka e malama ] nei i kela hale. o na kauaka maikai a hanohano aolie knpono 'ke hele ma kela wahi. Ma ka oleloia Q.i aku maimia o ■ ekolu kanaka maikai i hele malaila i hoi hou ole aku i ko mau home. Ile oiaio paha ia mohlehi'a'u i lohe ai a : aole paha, aole hiki ia'u ke hoike aku." ] "O, oia kahi kupono ia kaua e heel aku ai." i pane ae a? :|o Hale. Aohe i pau pono akn kana kamailio aiui hele inalie | loa iho la ke kaalio a lakou e ike aku ana i ka holo mamua. j a he mau minuke mahope iho. ku iho lu. | "E flale. ua komo aku la laua iloko oka hale a'u i '»le!<> ' aku nei ia oe. 'Ka Umii.' Heaha ana ka kaua mea e hr\na aku ai i uei manawa?" "Heaha auauei ka hana o ka lele wale iho no paha inaanei," i pane aku ai o 41ale. Alaila huli ae la o Hale a olelo aku la i ke kalaiwa e hol<> aku oia a mamao imua a kipa ae'ma kekahi alanui, a maoia e ku ai a kakāli mai ia laua alpki i ko laua hoi ain aku. "K hooko pono loa oe i keia kauoha a'u, a e uku aku no au ia oe i kekahi uku maikai loa no kou luhi."wahi a Hale. Ua pane mai la 110 hoi ke kalaiwa e hookp ana oia i na kauoha i 'haawiia aku la iaia, a no kona oleloia ana aku paha e loaa aku ana iaia .kekahi uku maikai no kona luhi. hehe ae-la ka aka a kahi kanaka a hoohuli aku la i kan.i j kaa ma kekahi alanui ololi pouliuli. I Ika lele ana iho o Hale ame Joe mailuna iU<> <• ke kaali<.. j me ka malie loa laua o ia hele ana aku maha'i o ke alanui ' 110 kahi e hiki ai ia laua ke tke aku i nakukui o ka hale inuma ka aoao o ke alanui i kaulana ka "Umii." Aohe mau kukui i kāuia mawaho o kpia hale. aka aia maloko o na rumi ha kukui e aa mai ana. aohe nae he ike pono ia aku no ka paa o na puka aniani i ka uhiia nje ka pale puka aniani manoahoa. Mc ka nihi malie loa o Ilale ma o ka hookokoke ana aku i kahi o ka hale, a i ko laua kokoke loa ana aku ua ike aku la laua i ke ku mai o ke kaalio i kau mai ai ua <> (lomcza ma; e noho mai ana no ke kalaiwa iluna o kona nolm a e piīhi ana i kona ipupaka. J No ka pouli loa oia po aohe hiki pono ia llale tna ke 1 ike pono aku i na wahi apau e hoopuni mai ana ia hale. C) keia hale ka "Umii" i oleloia he elua papahele: ma kekahi aoao he kaupaku. a ma kekahi aoao ua hoopiliia aku i ka pali aua kapiliia me ka laau me ka pohaku. He ano honwahawaha maoli lea nanaina o ia ka Hale nana aku. a mahope aklt o ua hale la ua hoopuniia mai me kekahi uhilaaii nui i hele a ulupo, he wahi maikai hoi no na hana in<> a eleholo o na ano like ole. la Hale e naha aku ana i keia hale ame na wahi e ho<» puni mai ana aole hiki iaia ke hookaawale aku i na manno maka'u mai iaia aku, ke holo la ke anu maeele iloko o kona

iiiau aakoko ia manawa. alaila lioomanao ac la oia i na olelo apau a Joe o ke kamilio ana niai iaia oiai laua maluna o k.* .kaalio. Mea nae kau ika loaa ilio la o nei manao hnpoliop»» la a hoopau āe i ka mahao e nee aku imua, aole; hoopaakiki no, o ka hopena o ka poe paakiki ea. he halawai me na p<>ino, 110 ka hoolohe ole i fce a'o a ka lunaikphala maikai. Ua lako like keia niau kanaka opio me na pu {>anapaiia ia manawa. a e waiho ana hoi ina kahi e hiki k«>ko ai i t mau mea e hoohanaia aku, aka nae healui ka mea hiki i.i 'lat|a ke lalau iho a hoohana aku, ina-.no ke koiia mai o ia laua keMioonahoa aku ina he lehulehu ka ]>oe e ku-e mai ana ia laua? MOKUNA XII. Ka iloohikileleia Ana me ke I/ihoihoi. Mamuli o ka aaki laUiia ole mai o ka pouli a hui pu ih > no hoi me'ke kamaaina mua ole o iia opio i.na wahi e lio<> piini ana ia hale. e maopopo ai la hoi ia laua ka laua wahi e hele aku ai. o ko ,laua hoonui "vvale aku no i ka makaaki ka hana pono ma ko la!tia aoao, i ole lilo ko laua litht hewa aleu maluna o kekahi mea a hoalaia aku na mana«» hoolnioi iloko o ka poe e noho ana maloko a i ole ia i kv ka'aiwa kāa .paha e noho ana maluna o ke kaalio. • Me ka luakaala wale no laua e nihi l%:lc la iluko Vka {i iluko tio, nae o ia makaala .o !atta aole n«> i ka maka'u. «nalia .he ilio kekahi ma kekahi wahi kokoki'mai i ka laua wahi e hele aku ana. a e lilo ana ke a<»a tn,<i a ia iliei i niea e loaa aku ai ka ike i ua kānaka iualt»ko .. ka liale he kanaka mawalio. O kahi' nae i laki loa ai aolie niea keakea mai i k«» lau.i nee ana aku inuia. a i ka hope loa o ko laua nilii lu-h- ana dku, hoea aku 1a lana i kahi .kokoke loa aku i ka ])uka aniani ma ka papahele malalo loa e pili ana i ka honua. la laua e ku ana malaila ke lohe. aku la laua i ka hanwalaau mai maloko, aohe nae he maopopo ia laua o ka ine.i e kamailio mai ana. He wahi pu"ka uuku ma kahi o ke pani puka, a i ko Hale kiei ana aku ma ia wahi ]>uka i ike aku ai o Hale i na mea e waiho mai ana maloko o ka ninn. Ma ia manawa a iia o Hale e nana ,la ke ike aku la oia he~ckolu mau kanaka e noho mai ana maloko. Ilookahi o lakou o Gomeza. o ka lua o na kanaka he kino ])uipui nunui kona, a o ,kc kolu o na kanaka e ku ana oia iluna me na lima e'pupuu. aiia niamua o ka umannia. aohe ona kuka. a me he ,mea la o ka liaku ia o ua hale la. O ke kanaka hope ke kamailio ana me (ioine/.a. a ina k i Hale- natta aku me he mea la he hooj)aa]>aa hahana mawaena o laua. Mahope iho ike aku la o Hale i ka lawe ana aku* o ke kanaka e ku ana iluna i ka ipukukui i kau ia ai malnna o iPe pakaukau iwaenakonu o ka rumi. a hele aku la e wehe i ka puka e pii aku ai no ka hale maluna. Ua hooinaka aku la ua kanaka la e pii ma ke alanuipii harhai aku la o Gomeza ame kona koko*)lua mahope uua. ;« -hē niinuke a oi ma ia iiope iho ua ike aku la o Hale nia i k.i aa ana mai o ke kukui ma ka hale maluna maniuli o ka leLmai o ka malamalama ma ka hakallaka ma ka hakala o ka hale. Alaila hawauawana aku, la o Ilale ia Joe e hahai aku mahope ona, a ma kekahi wahi ala ololi loa a laua o ka ! pinana ana aku ma ka pali j)ohaku. ua kau aku la laua iluna iloko o ka manawa pokole loa me ka nakeke ole e loheia rtiai ai. Mc ke akaliele ame ka nihi inalie loa keia )»ii ana aku a laua a kau iluna ma kahi kupono elike me kahi a laua o k.i haakle ana afku malalo. O keia wah'i a laua o ka pii au.i akti la' a ku malalo ilio o ka puka auiani o ka rumi kahi u • Goiiieza ame koua kokoolua enoho ana ia manawa. | Ua laki laua Mka lioea ana aku ma keia wahi oiai aohe i pani o ka- puka aniani e huna ae ai mai ko laua ike ana aku 1 ,na mea e noho mai ana maloko, a ina e kamailio mai an. kekāhi imau mea ma|oko e hiki ana no ia laua ke lohe aku nie ka moakaka loa i ka laua mau mea e kamuilio mai ai. O ka uhi o ka puka ahiani e kau mai ana maloko ua lia> ma kahi wahi e-hiki ai ia laua ke ike aku i na me t e trtiho.htei ana-nialiōko, a ma ia wahi hakahaka <» ka paku i hiki aria laua kf ike aku i na mea e noho mai ana nial.«k«.. Aōh'e mod:na maluna o ka papahele, he olohelohe v. ale uo. ona wahi lako hale wale nn a laua e ike attii ana he wahi p&kaukaU kāhiko nie na noho i hakihaki ke Lu a (Aole i pait.)