Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 25, 25 June 1920 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KUU SOL. PALI, JR., UA HALA.

 

            Mr. Lauahooponopono o ka Nupepa Kaokoa, Welina pu kaua: ---E oluolu mai kou ahonui no'u kekahi rumi kaawale o ke kina lahilahi o ke Kuokoa ao ka'a puolo waimaka e kau ae la maluna a nana hoi ia e aha'i aku apuni na mokupuni o Hawaii nei, i ike mai ai ka nui ohana, e noho ana ma o ka maauai no ka maua lei aloha ua hala.

            Ua hanauia ka maua lei aloha Sol. Pali Jr. ma Honokohu, Maui, ma ka pume o ko maua mau makua Mr. Ame Mrs. Kalama, ma ka Poakolu, Iune 2, @ i ka hora 5:30 o ka auwina la, a ia piha iaia na la he @ o kona hana ana @ ea hu'ihu'i o keia ola ana.

            He mea nui loa oia i na kupuna, e hauoli mau ana na kupuna ke ike iho aia e nana ae ana na maka, a o la ka'u e au ae nei ma o a naanei, aole kau Sol e uwe mai ana, aole hoi he @ aku o kona leo.

            Ua hoomailo ka mai'iaia, he eha ma ka opu mai ka auwina la mai o ke Sabati. la 6, a ao ae Poakahi; hoea ana @ ia makuahine Mrs. Lizzy Choy Foo @ ana no makou, ka'i mai la oia i kaua wahi pono, oiai ua hana no makou i ka pono ahiki ole, hoohainu i ka aile oliva me ka hamo pu ana, aole wahi mea a emi iho ka eha o ka opu, nui nai la me ka oolea pu. a i ka hoao ana o la makuahine loa Ho no kahi pono iki. aole no hoi i pau kaua hooponoponono ana me kaua mau laau, hoea mai la ke kaa o Joseph Haili, oiai i ka hapaua hora 4, ke keleponaia ana i Lahaua no ke kii ana mai ia niaua me ke @ a maua no ka lawe aku i ka ike mai i ke kauka, ma ia kakahiaka o ka @apalua hora 7 paha ia.

            Waiho pu iho la i na lawelawe hana papa a ia makuahine oiai ke lana mau @ la no hoi ka niauao i ke kauka, eia au o na hana no ia a Satana e hele mua, oiai he make aku imua a eia ua ka ola ihope nei.

            Hoea i Lahaina, hiki aku la i ka haukipila. hui me ke kauka, nanaia mai la ka hele a maua a pane mai la ke kauka nui no ka pilikia, a olelo mai la e noho aku au ka mama me ka bebe, o @ ae aku la no hoi ia, a o ka papa @ noho oia mawaho me kona makai mau mai no ia'u me ka lei a maua, me @ maua manao la hoi e lawelaweia mai @ hoi kekahi mea e loaa ai ka maha i ka mana bebe, eia nae, o ka welu hau ha'ihu;i o ia wale no ka mea i kau mau ka ma ke poo o ka lei a maua, i kela ame keia hapalua hora. Auew, manao ano wale hoi au ke hoomanao ae!

            Ke kahi mea apili, he wahi okoa loa @ mai ka'u bebe mai, he olua moa ke kowa mawena on a ame a'u, he huhu loa ia au ke hele mau aku e mak'i i ka'u bebe e na wahine malama ma'i. Na ko'u mau waimaka no e hiolo ma o a maanei. oi lohe aku au i ke na mai a lohe ole aku. e kiei mau aku ana no au mai ko'u wahi moe aku a ike aku la @ au i ke kamau no. a hu mau mai la ke aloha kupouli no kuu lei aloha.

            Hiki no hoi i ka hora 2 o ka auwina la. oiai ua aeia ka ohana e komo e ike i ka poe ina'i, ia wa komo mai ai ka papa o ka mea nia'i a ike no iaia e kamau ana no, me na manao Iuuluu a kaumaha kona papa i noho ai maua malaila me na waimaka aloha, oiai uapau ka uwa ana. pau ka oni'ana o kona mau lalu. oiai i na la aku mamua he ikaika loa oia i ka oni ma o a maanei. Ahwe, na ko maua mau waimaka no e hooini makawalu, oiai hele mai la ua hoihoina o ke keikie a kau i ka maka.

            Hiki no hoi i ka hora 4 a oi, ua kauuahaia mai la ka;u kane e hoi a hele hou wai i ka hora o ia ahiahi. Hoi aku la ka'u kane no kahi o kona anakala me kona manao malaila oia e hooaumoe ai me ka makai mau ae ia'u me ka bebe a maua. oia nae aole oia i hoaumoe malaila. oiai i ka hora 5. ua hele hou ae @u oia e makai ia'u me ka bebe.

            Hoea no hoi i ka haukipila o ka hahama hora 5 ia, peahi aku la au iaia me ko'u haawi ana aku i ka hoailona pilikia. o kona wikiwiki mai la no ia a ike iho la i ka lei a maua, ua pau ka kani. na mae, na moe loa no ka wa pau ole. Ku iho la ma ka aoao o ka pahu. kahi i hoomoia ai ka lei a maua, ua ka waimaka no e holo. Auwa, m@@amina wale ka lei a maua!

            La wa hele aku la ke kaue no ke kii mau i kaa. emooie no hoi ku ana ke kaa mawaho, liuliu ae la no ka hoi, ia wa paa mai la na wahine malama ma'i, aole au e hoi, aole o'u ae e noho, ua maka'u lakou no ko'u pilikia no hoi, oiai he onawaliwali no hoi au no ka hanau ana, aole ikaika kupono; aole nae o'u haawipio ahiki wale no i ko'u hoi ana mai, oiai ua haalele mai la no ka'u mea i iini aku ai e loaa ka lauakila.

            Pau no hoi ka wallau a na waliine malama ma'i, kau mai la maua ma ke kaa me ke kino puanuanu o ka lei a maua no ke alahele loa no Honokohau nei. I Honokohau loaa ke kaikaina wahine o maua, Mrs. Rosie Mathias, me kana mau kaikamahine, me ke keikikane, kau ma ke kaa no Honokohau nei, ma ka home o ko makou mau makua Mr. ame Mrs. Kalama. me ko maua makuahine Mrs. Lily H. Pali, oiai makou ma na lae kikeekee haawi ua mai la o Joseph Haili i ka hoailona pilikia i ka ohana o ka home: ia wa i hoea ae ai na pokii o makou me na ipukukui, oia hoi o Lily Pali me Stephen Kalama, oiai ke uhi loa iho la ka pouli maluna o ka honua.

            Ke uew mau mai la na kupuna ma ka home e kali mai ana o ko makou oi'i aku; hiki no hoi hamo mai la i ke kino o ka moopuna, ua puanuau. ua hoi ka uhane me ka mea Nana i hana mai, a nana no i lawe aku no ka wa mau loa.

            Ma ia po no i oili mai ai kona anakala, ka mea hoi nona ka inoa o ka mea i hala, mea ole ka po ia laua me ka laua mau keiki, no ka lohe ana i ka nuhou kaumaha. Auwe, aloha wale i ke kaikuaana kane o maua i ka nele i ha inoa mai ia maua aku.

            Ma ia po hookahi no i hoea mai ae o Mrs. Lizzie Choy Foo me Alfred Pupule, a hoaumoe pu me makou.

            Ma ke kakahiaka ana ae o ka Poalua, ua hoi aku la ko maua mau kaikuana no ko laua home ma Panioi, a i ka hoi ana mai ua lawe mai la he puaa no ka poe kumakena i kona inoa. Auew, aloha wale au ke hoomanao ae i na hana aloha a kuu kaikuaana kane a o laua no hoi a elua no ka la kumakena o ka lei a makou. Aole oia wale, o ka hale pahu kekahi o ka lei a makou, ua law ae oia ia mau hoolilo ma kona noao.

            Nolaila, ke haawi nei maua i ko maua mahalo i ko maua mau pokii ame na poe e ae i kokua mai ia maua iloko o keia wa kumakena.

            Pela pu hoi maua e haawi au nei i no hoomaikai ana he nui i ka ohana i hele mai e hui a kumakena pu me maua ame na poke pua me ka lei hoi a oukou i lawe mai ai no ka hoowehiwehi ana i ke kino o ka maua lei hele loa.

            Ma ka hora 12 o ia awakea ua malamaia ke anaina haipule o ka lei a maua me ka himeni helu 199, me ka pula a Rev. S. P .Kaaia mai me ka himeni hou helu 108 ( me ka pule hookuu mai ia Rev. Kaaia mai. Pau no hoi ka malamaia ana o ke anaina hoomanao no ka mea i hala, ua laweia aku oia no ka hoomoe ana aku no ka wa mau loa, e hoi ka lepo i ka lepo, a o ka uhane me ka mea mana ma o. E hoomaikaiia Oia ma na lani kiekie loa, he malu ma ka honua, he aloha i kanaka.

            Me oe e Sol. Hanohano ko makou mahalo nui.

            O makou iho no mme ka luuluu,

                        MR. & MRS. E. K. PALI.

                                                Me ka Ohana

            Honokapau, Maui, Iune 14, 1920.

 

E OHIIA ANA KA OPALA ME KA UKU OLE.

 

            Ma ka la 1 o Iulai ae nei e hoomaka aku ai ka ohi wale is ana me ka uku ole o na opala e ka oihana lawe opala o ke aupuni kalana, me ia nele no o ka oihana lawe opala i na kaa lawa kupono no ka ohi ana i na opala.

            Ma keia manawa e ohiia mai nei o na opala, he hookahi wale no kaa kalaka oto nui a he mau kaa lawe opala e hukiia ana e na hoki, aole i lawa keia mau kaa no ka ohi ana i na opala o keia kulanakauhale, a no ia ikeia i ka lawa ole ua waihoia ae kekahi noi imua o ka papa lunakiai e kuaiia i elua mau kaa kalaka hou, a ma ka halawai a ka papa o ka noho ana ma kekahi la o ka pule aku la i hala, ua aponoia ke noi no ke kuai ana i elua mau kaa kalaka hou no laua na hoolilo he $15,000. Ua hoounaia aku ke kauoha i Kapalakiko no ia mau kaa, a ua manaoia e hoea mai ana ia mau kaa ianei ma kekahi manawa o ka mahine o Augate ae nei.

 

Na Mea Oiaio Pili i ka Hui Halakahiki Hawaii

 

            Ua noonoo mau na lunanui o ka Hui Halakahiki Hawaii i kona mau limahana ma ko lakou mau ano pakahi. aole ma ke ano he puulu. O keia ano o ka hoohana ana i na limahana. ka mea e hiki ai e haawiia i ukumakana i kekahi limahana, e hoike mai ana i kona kulana makaukau loa ma kana kulana hana. Ua paa ka manao o ka hui e hooko mau aku i keia loina alakai hana.

            Ma ka manawa i hala, ua hooponmaikaiia mai ka hui, ma o na hoakaka la a kona mau limahana.

            Ke hooili nei ka Hui Halakahiki Hawaii ma ke anuu kiekie i kona kulana holomua maluna o ka launa pilikino ana mawaena o kona mau lunanui ame na limahana.

            He heluna nui o na limahana i noho hana me makou no na makahiki lehuleu. me ko makou hoao mau e haawi aku i ko makou mau limahana kumau. i hanapaa. me ka hoololiloli hou ole ae. mamua o ka mea hiki ia makou ke hana.

                                                                                                                                                JAMES D. DOLE

                                                                                                                        Peresidena Hawaiian Pineapple Company.

                                                                                                (O keia ka elima o na papa o na hoolaha.)

 

HOOMANAO LA HANAU.

 

            Mr. Solomon Hahohano, Lunahoopponopono o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, ka ipukukui malamalama pio ole i ka makani kaiaula: --Olualu mai oe i kekahi wahi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui no kela poomanao'e kau ae la maluna.

            Ma Kalihi haukipila nei, a o Mauna Hauoli (Mount Happy) hoi i malamaia ae ai ka la hanau o ko makou makuahine, Mrs. Bessie Clinton, lunanui o Kalihi haukipila nei, ua konoia mai makou e kana mau hana maikai e hookiwahiwa i keia la ano nui o kona hanauia ana mai me kona haupu mua ole, ua ala ae iloko pakahi o makou apau ka hana ana i hoikeike elike me ka hoike piha kenekulia i malamaia ma Punahou, i kae mahina o Aperila i kaahope aku la.

            Mai ka hora 2 a.m. o ke kakahiaka o ka la 8 o Iune, ua akoakoa ae la na kalapu kimeni o na mahele like ole ma kona home noho i kapaia ka inoa Kaikilani Hale, na ke Kaiapu Hauoli a na lede i wehe mua ka aha hoonanea, o ka lakou himeni o ia no ke mele inoa "Lady Cliton o Hawaii," ame na hemeni i hoonohonoho papaia elike me na mele opera, pau ka lakou, komo mai ke Kalapu Makalapua o na opio, e mele ana na kamalii i ka lakou himeni i hakuia no e lakou, "O Mount Happy Sunshine," he ku i ke aloha, a ua ikeia aku na waimaka o ko makou makuahine e kiheahea mai ana i kona papalina; he maikai me ka eehia.

            Ke kalapu mai e o ana ma ka inoa Kinau Glee Club i heaia no ka makuahine alii o na Kamehameha IV ame V, oiai ma o Lot Kapuaiwa Aliiolani Kamehameha i loaa mai ai neia pomaikai ui i na lepera o Hawaii nei ka malamaia e ke aupuni; Mount Happy Glee Club, o keia kalapu no lalkou ka heke noeau ma na leo like ole o na kaula ume o uwehone ma ka baso o double kaula, ke kapalulu a kaili puuwai o ke guitar, ka nanahe o ka mandoline ame ke one kani o Nohili; ka waiolina ke hone mai ia lakou no hoi, puka mai la ke kukuna o ka la e alohi ana apuni ka honua.

            Hora 7 a. m. pule hoomaikai i ka Makua Lane, me ka manao ulumahiehie mau o na hoa apau i akoakoa ae malaila, no ka hoomanao ana i kona la, pela no oia i haawi mai ai ia makou i kana mau mahalo ana.

            Ma ka hora 8 a. m. i hoomaka ai na hana heihei kukini o na keikikane me na lede, heihei komo kakini o na lede a he hu aku o ka aka i ke komohwea o kekahi i ke kakini o kekahi, a hoaa hoi kekahi i kona kakini; heihei o na lede momona; heihei komo kamaa o na kane a he nui wale na hana hoohauoli hu o ka aka.

            Ma ka auwina la, hora 2 p. m., ua akoakoa ae makou ma ka Holo Halalii no ka hoonohonoho ana i ka hoonee ana o ka huaka'i iwaho o ke kahua akea, malalo o ka malumalu o ke kumu ohai e luhe ana na lala me na have hoku, kahi i hoomakaukauia ai no ko makou lunanui, Mrs. Bessie Clinton, i kakooia e kona pokii.

            Ua nee mai ka huaka'i Makalapua Pageant me ka leo o na pila e hone ana i ke ahe lau makani, me ka malie i alakaiia ai na hana hoikeike o ka la e ka Madame Hamuku hanohano me ke kulana hiehie, na ke Kinau Glee Club i alakai ka huaka'i. Ua kahikoia lakou me na aahu maemae, palule silika keokeo ame na lolewawae huluhulu keokeo, ma ko lakou puhaka e welo ana ke kahei silika ulaula a ma na kipoohiwi na ahuula pahoehoe ulaula i kiniohinohiia me na hoailona o ka I, ka Mahi ame ka Palena, e hookani ana i na mele i hakuia e na milimili lani alii o ka lahui Hawaii; papa elua o na kamalii, keiki paa have Amerika i kaukooia aku e ka Banner Makalapua e paaia ana e kekkahin kaikamahine i aahuia me ke kapa omaomao, i ukaliia e na kaikamahine elua, i aahuia me ka lole melemele ame ka ulaula i klike loa me na lole o na lede o ka la poni moi o Kalakaua; mahope aku o lakou na kamalii i kahikoia elike me na pua pansy, lilia, laniuma @me ka rose o na ano like ole.

            Papa ekolu na kaikamahine o na makahiki mai ka 12 ahiki i ka 15, he 8 ka nui, 4 kaikamahine i hoohalikeia me ke kulana kane, a he 4 mau lede he ku maoli no i ka kiekie me ka maikai, e hoike ana keia mahele i na moi o Hawaii nei i hele ai i Pelekane i ke au e noho moi aina o Kini Keoki, ko Kupuuakane o ka Moiwahine Victoria a Emapera Wahine o Inia mamao.

            Ka Moi Iolani Liholiho Kamehameha II i kahikoia elike me kona kii e kau mai la iloko o Iolani Hale, pela me ka Moiwahine Kamamalu, ke kamalei wahine kiekie Laliha ame ke 'iii kiekie Boki Kekuamanoha, he hehie ke kulana o na lani alii o Hawaii nei i ke komo lole haole, he 4 no hoi mau alii kiekie o Enelani. Mahele 4, na lede, o Haleakala; kauhiwi kilakila o Maui ai alii, ke alakai e kau ana ma kona poohiwi ahiki i kona mau kapuai he aahu keokeo koae kea ula, ka hoailona kapu akua o na Lanilauloa o Mau o Pap i ukali e Nawaieha me ko lakou hiehie hui, e paa ana ma ko lakou mau lime na lei pua rose like ole i hiki mai i Hawaii nei, ka hoailona hoi o ka moiwahine o na pua (o Maui no ka oi), na lede i kahikoia maluna o ko lakou mau hokaa na aahu kapu akua o Oahu nei, keokeo me ka melemele, me ka aahu Mahi Kapulani apuni na moku o Hawaii nei.    

            Mahope mai o lakou ka nui lehulehu o Mauna Hauoli nei, ua nee mai la ka huaka'i a kupono mamua o ka luna nui, Mrs. Bessie Clinton, e ku mai ana me kona kulana hiehie i ukaliia e kona hope, oia no kona kaikaina, Mrs. Hall, aoao akau Dr. MeDoncald, kauka federala amo kuloko; Miss LIlian K. Keamalu, makuahine o Kalihi Boys' Home, ame ka akena nui o ka Papa Ola, Mr. Ceeil Kiilehua.

            Ua like key ike ana me ka ike alii i kamaaina i na ahahui ame ka poe e noho mai la iwaho, e kunou hoomaikai aku ana ka huaka'i makalapua i ka mea nona ka la ame kona mau kakoo, i ke kuene pono ana o na mahele like ole i ko lakou wahi i hookaawaleia ai, ua hoomaka na hana o ka auwina la, @o ka mea, ua hooholo lokahi ka poe o Mauna Hauoli na Cecil Kiilehua e hoolauna aku ia lakou imua o Mrs. Clinton.

            Me ka hiehie ka akena o ka papa ola i heluhelu aku ai i ka palapala hoolanna @ ka olelo Bertania, i ko kuu ana iho o kona leo, o ka wa no ia o Mr. W. H. Kailimai Jr. I heluhelu aku ai i ka palapala hoomiki ma ka olelo Beritania imua o ko makou makuahine, he palapala no hoi e hoike pu aku ana iaia he makana makamae kekahi ma ia wahi, ua wehe ae la o Kiilehua i ke pani o kekahi pahu liilii, lalau iho la i ke pine kau umauma o hoopaa aku la mamua pono o ke alo o ko makou makuahine, he omau gula i kaha noeauia e kekahi keonimana nona ka inoa o T. Mahuka, a i aponoia e na komite o eono lala, o ia hoi nakomite na lakou e hoonoho na hana o ka la poina ole ia e makou, ke ano o keia omau, he hoailona lipoine gula i apoia, o kekahi owili lei gula aia iwaenakonu ka mamalaelelo "Mother," ka inoa puloku hookahi i loko o ka umauma o ke kanaka, makuahine, a mahope o ke kua o ka omau gula keia mamala kanaenae, To Bessie Kaikilani Lonoikamakahiki Clinton, from na lei milimili a ke aloha, Mount

Happy, Iune 8, 1920."

            He oiaio he lei milimili makou nana a na oukou pu no hoi e ka lehulehu, ka poe uku auhau o ke aupuni; na lei milimili a ke aloha, aloha hou kauaka, na ka mea, ua akaka ke kanaeae o ke au o Hawaii moi, he pua oni ke kanaka he mea laha ole.

            I ka hoi ana iho o Cecil Kiilehua a ku i kona kahua ua mahele ae la ka madame ilamuu hanohano o ka la i ka manao o ka palapala i heluheluia ma ka olelo Hawaii.

            Ka Makua Mrs. Bessie Clinton, lunanui o Kalihi Haukipila, Iune 8, 1920. O makou, kau mau lei milimili a ke aloha o Mauna Hauoli nei,i kau aku na manaolana ana maluna ou, ko makou hoaloha hoahanau a makuahine hoi, i keia la ano nui o kou hanauia ana mai, ea komo iho iloko o kou makou mau puuwai ka manao pulama me ke aloha no kau mau hana maikai ia makou o ke kulana hoaloha oiaio.

            Nolaila e apo mai i ka makou alana ia oe; o keia no ka manawa a ka akena, Cecil Kiilehua, i hoolei aku ai i ka wehi lei pua i wiliia me ka maila aala o ka aina nei ma ka a-i o ko makou makuahine a puana like ae la na maua apau i ke mele inoa o Lady Clinton o Hawaii nei, he ku maoli i ka eehia me ke aloha pu, hoomanao ae la i na la o ka luhiehu o ke kaona, kau mai la ke ano aloha o na la ae o ia, ua hiki no; i ke kuu ana iho o na leo himeni, loheia aku la kona leo i ke o ana mai ia makou--- e-o. Kani mai la ka leo hone o ua keiki o ke Kinau Glee Club i kakooia mai e ka Hauoli Glee Club, na lede, ikeia aku la ka nee ana ae o ke keiki o paa ana i ka have Amerika, oia na mahele 2 ame 3, ka'i ae la a kupono mamua o na malihini hanohano o ka la a hoike mai i ka lakou mahele hana, ikeia aku la na kamalii o Hawaii nei e hulahula Europa pu ana me na alii o Pelekane i ka hula mikioi o na alii o Faraui ka Minuet, he nana, maemae ke kulana, he ku maoli uo ua keiki hanau i ke kapukapu ke nana aku me ko lakou mau @ahu, o ia au o na alii o Europa.

            Pau ia mahele, hoea mai la o Haleakala, iloko o kona paihi kilakila e haa ana na waieha i ka la'i a ka malana 'i e pipi'o ana na lei pua rose iluna a ilalo o ke kahua, o ia no oe o na pi'o anuenue e pipi'o ana i ka lewanuu e popohe mai ana me he---Ua lei kokoula la i ke pili. Nanai me ka hiehie ia mahele, ua uwa ame ka nee i ka akaaka na lede makaikai e kuku nui mai ana mawaho o ka pa me ka piha hauoli, a ua hauoli pu no paha me na naonao.

            Ka pauina o keia mahele, oili mai la na pua like ole i hoikeia ae la mamua haa ana me ka hiehie iloko o iwaho o keia pi'o pua rose a komo aku la iloko o na pi'o o na lani moi o Hawaii nei, ame na 'lii o Europa; e kau ana mamua pono o ko lakou mau umauma ka hua palapala ke hoohui i kahi hookahi e loaa no ka huaolelo "Mother: (makuahine); pau ia mahele, himeni mai la lakou i ka himeni "Mount Happy Sunsine" e pa ha ana na lima, e ni ana ke kino me he mea la e hula haa mai ana, me a poke pua imua o ko lakou mau alo.

            E oluolu mai e ka Lunahooponopono e hoike ae oe i ke akea i ke mele a neia kamalii i haku ai:

            Dearest mother, our hearts will always shine for thee, and o'er this loverly Home, the Mount of Happiness shall always be.

            Chorus:---O Mount Happy sunshine, I claim thee to be mine, to shine upon na lei milimili a ke aloha. My heart she'll be thine.

            Lady Clinton o Hawaii nei, a gift of aloha and joy be thine, Makalapua's young hearts bring a bouquet of blossoms, kissed by the sunshine.

            Pau keia mahele, ua makaukau na pakaukau liilii i luluu pono i na meaai, puaa laulau, amaama lawalu, na kamauo i hana onoia me ka ohia i huihui i ka waihau, limu, inamona, ka wai lemi, me na meaono like ole, uala, a pela wale aku; ua ai a lawa; i ka pau ana o ka ai ana, eleu mai la ka Mount Happy Glee Club i ka lakou mau mele hookani pila i kulike loa me ka bana lahui, o ka wa no ia i ikeia aku ai o Mr. Eddie Kahele, me kona mau koa kane ame na koa wahine e paikau ae ana mamua pono o ke kahua mokomoko, he kohu moa uakea i ka malie, ka ha'inu'a mai na bebe o 5 makahiki ahiki aku i na kanaka makua o 50 makahiki; o keia kekahi o na hana ano nui o ka la, ka paikau hooikaika kino.

            Hora 8 p.m., aha hulahula o na paikini ulumahiehie, na ko makou makuahine i wehe ae ke kahua hlahula me kona mau hoa, a mahope aku o ia, ua hehi aku la ka poe ike hulahula i ke kahua, he nani ka hulahula polika mazuka wali ka oiwi o ke keiki o ka makani kilioopu, ka lehua makanoe o Hilohanakahi, alawa aku oe i ka ua apuakea o Hana e pili ae la i ka ua mololani, haa ke kawelu o Lanihuli, i ka lawe palanehe a ke keiki Eddie Khele, oi kani aku na pila a ke Kinau Glee Club a o pu ana me ka manu pili o ke ae; hookuuia na lealea hauoli o ka la, ma ke kalokalo ana ae a ko makou makuahine i ka Makua Laui e uhola mai i kona eheu o ke aloha maluna o makou pakahi apau, ahiki i ka wehe hou ana mai o ke alaula o ka malamalama o ka la apopo, maluna o makou e hoike ana i kona alohilohi apuni ka honua.

            Me oe e Solomon ko'u hoomaikai ame na keiki lima poahi o kou keenapa'i palapala na mahalo ana.

            Owau no ke ka haahaa,

                        DANIEL K. KANEKOA.

            Mount Happy, Kalihi, Iune 10, 1920.

 

WAIHOIA I KE KOMITE KA OLELO HOOHOLO A KUMALAE.

 

            Ma ka halawai a ka papa lunakiai o ka malama ana ma ke ahiahi Poakahi nei he olelo hooholo ka i hookomoia ae e Lunakiai Kumalae e noi ana e hookaawaleia i $1500 no ke kuai ana i maupaalole hou no na kanaka o ka Bana Hawaii. Wahi ana, ua hoea aku ke kumu puhiohe imua on a o hoakaka aku i ke ano apulu a kahiko mai o ko lakou mau paalole a ua makamakia i mau paalole hou no lakou.

            O ka LUnakiai Pacheco ka mua o na hoa i ku ae e kue i keia olelo hooholo, a wahi ana, "he kue au i keia, koe wale no  hookaawaleia kekahi haawina dala elike me keia no ka hoolako pu ana i na makai ame na kanaka o ka oihana kinaiahi i mau paalole hou no lakou; ke ike ole nei au i ke kumu o ko kakou hoolako kapakahi ana i mau paalole no na kanaka puhiohe, aole hoi no kekahi mau kanaka hana e ae a ke aupuni kalana. He mea maikai ka bana, eia nae ua nui no ka lilo o ke aapuni i ka malama ana. He kumuwaiwai maikai ia no na hokele, na ke aupuni e uku nei i na kanaka, o na hokele nae ke ohi i na pomaikai."

            "Ina e hoohalikelike ana oe i na ukuhana o na makai ame ko na kanaka kinaiahi me ko na kanaka puhoihe e ike iho ana no oe i ke kupono o keia olelo hooholo. Aole i lawa ke dala o na ukuhana o lakou e hiki ai ia lakou ke kuai i mau paa lole hou; o kekahi no hoi, o lakou ka poe hele mau aku mamua o na wahi akea e ikeia mai ai e ka lehulehu, " wahi a Low.

            "He $100 wale no ka uku o na makai i nei manawa no ka mahina," wahi hou a Pacheco, "a me ia dala aole hiki ia lakou ke malama i ko lakou mau ohana ame na hoolilo nui hewahewa e ae me ke kuai pu i mau paalole no lakou, a eia hou, o lakou pu kekahi poe maalo mau mamua o na maka o ka lehulehu."

            Ua noi mai o McClellan e waihoia ka olelo hooholo i ke komite o na loaa ame na hoolilo, a ua kokuaia mai.

           

HOOUNAIA NA KEPANI HOEHA NO KA HALEPAAHAO.

 

            Mahope iho o ka hooloheia ana o ko lakou hihia, no ka hewa hoeha maluna o kekahi o ko lakou mau hoakanaka, i hookau mai ai ka Lunakanawai John T. De Bolt ma ka Poaono aku la i hala i ka hoopa'i hoopaahao maluna o kekahi mau Kepani ekolu, e noho lakou maloko o ka halepaahao no ka manawa o hookahi makahiki, mamua o ko lakou hookuuia ana mai e hele lanakila mawaho nei.

            He mau Kepani keia i hui pu aku me ka poe olohani, no Waialua lakou apau, i ka wa i manao ai kekahi Kepani okoa aku e hoi hou i ka hana a e hookaokoa ana iaia iho mai ka poe olohani mai, ua hoopilikiaia aku la oia e keia mau Kepani ekolu, no ia hana a lakou, i paa nui ai i ka hopuia.

            Ua ninauihau mua ia ko lakou hihia imua o ke kiure kiekie, a loaa ka hoopii hoahwea e ku-e ana ia lakou, pela me kakahi Kepani okoa iho, o lakou apau, ua ahewa wale ia no imua o ka Lunakanawai De Bolt, eia nae he eono mahina ka hoopa'i o ka eha o na Kepani e noho ai maloko o ka halepaaho.

           

OWAI KE HOAHEWAIA NO KA PAU KOKE OLE O KA OLOHANI?

 

            O keia ae la ke kumu hana o kekahi manao i hoopukaia maloko o ka Nupepa pukala kepani Nippu Jiji, a e hoakaka ana elike me ia malalo nei ma ke ano nui:

            O ka olohani a na limahana maluna o na mahiko ma Oahu nei o ka elima keia o na mahina e ku nei. He oiaio he hoopaapaa i ku no ka manawa loihi, eia nae, i ka nana aku, aohe ikeia aku o ke alahele no ka pau o ia olohani i ka hooponoponoia. Heaha la ke kumu? O na mahiki anei ke ahewaia aku no kona hooponopono ole mai e pau koke ai a i ole o na limahana anei ke ahewaia? Mai ka mahina mai o Ianuari ke kukalaia ana ae o ka olohani e ku nei laluna o na makihi, a he lehulehu na hana hoopomaikai e ae i ala mai, mawaho ae o na mahiki, me ka ukaliia mai e na olohani.

            Aka uae no na hana hoopomaikai e ae uahoopau koke ia no na mokuahana mawaena o na haku ame na kauwa maloko o ka manawa pokole, Lehulehu na haunaele i iekia i haawai mai ai na hakuhana i ka ae i na koi a na limahana, a koi ukuhana, mamuli o ia kumu ua hoopau koke ia na koi ana ma ka aoao o na limahana me ka ulu ole mai o na haunaele ko'iko'i.

            No ka olohani hoi ma ka mahiko ke hoomauia nei no. Heaha la ke kumu o keia? A iawai la e hookauia aku ai na ahwea ana? Ina ua oi loa aku na ukuhana a na limahana i koi ai alaila ua pono ka hoole ana mai o na mahiko, aka nae, o ka na limahana wale no i koi aku ai e hoomahuahuaia ae ko lakou mau ukuhana i $1.25 no ka la, aole hoi i 77 kekeka o ka la, he ukuhana i ike ole ia ma kekahi wahi maluna o ka honua. O ka ukuhana a na limahana i koi ai he oluolu loa i hiki ole ke hoohalikeia me na koi ukuhana a na limahana ma ke ainamakua.

            O ke kumukuai o ke kopaa i nei manawa ua kiekie loa a kekahi mea i nei manawa i maopoppo ole ai pehea la ke kiekie. O ka mea e ikeia aku nei aohe mea i maopopo i nei manawa e hoomauia aku ana nei hana hoopiipii i ke kumukuai o ke kopaa no kekahi maa makahiki lehlehu. Mamuli o ke kumukuai kiekie loa o ke kopaa e laha nei ma o a maanei, ke ohi nei ka poe mahiko i na pomaikai nui hewaewa a lalkou i moeuhane mua ole ai.

            Ma keia pomaikai nui e loaa nei ma ka hoomaopopo aku ua hiki loa i ka poe mahiko me ka maalahi loa ke haawi mai i ka ae i ke koi a na limahana, me ko lakou ike ole iho i ka haawe kaumaha no ka nele i ke dala.

            Ina no ka haawi mai o ka poe mahiko i ka hapanui o na koi a na limahana a hoakaka mai i ko lakou manao no ka hui pu ana me na limahana, ke manao nei makou e hoopau koke ia naa ka olohani, oiai nae aole no paha e aelikeia ana na kumu koi apau a na limahana.

            Aolei hoole wale mai ka poa mahiko i ke kukakuka ana me na limahana, aka, ua hoole loa mai lakou i ke komo ana mai o kekahi mau mea uwao i hoikeia aku ia lakou e na alakai Amerika ame Kepani. Heaha ke kumu o keia hoololi ole ana o ka poe mahiko i ko lakou manao? No ka maka'u i ka ahahui uniona mana a na limahana i hoahuaia mai ka hoonee hana holomua a na limahana, ke kumu o ka poe mahiko i lawe ai i keia keehina kupaa loli ole. Aohe hoole o ka poe mahiko i ke koi a na limahana, aka he ku-e ko lakou i ke ku o ka hui uniona, no ka mea, wahi a lakou, e lilo ana no ke ku o ka hui uniona i mole e ulu hou mai ai ka haunaele. No ia kumu i makemake ai ka poe mahiko e hoopau loa ia ke ku ana o ka hui uniona a na limahana. No ka hoopau ana i keia, ke hailuku mai nei lalkou i na inoa ino ia hui. Eia hou, ke hooikaika mai nei ka poe mahiko e hoala ae i na manaoino hoowahawaha lahui o na limahana o ka mahiko maka lakou hoao ana e hoonioni i ke ka hua o ka hui uniona maemae a na limahana. Me ka nana ole ia aku o ka mea oiaio, he la no o hiki mai ana e hoopauia ana ka olohani a na limahana e ku nei i nei manawa, eia nae, ke hoololohi mai nei ka poe mahiko me ka hoopau manawa wale i ka hooponopono io ana e hoopauia ae ai ka olohani ana.

            Ina o na limahana olohani a he mau kanaka Amerika, ua pau mua nei olohani i ka hooponoponoia, e kala wale. Aka no ka ike he mau Kepani a he mau PIlipino na limhana, pela wale no i noonoo koke ole ia ai kekahi hana e hoopauia ae ai ka olohani, a ua hooholo iho na haku o na mahiko aole e hana i kahi mea e hoopauia ae ai keia mokuahana.

            Iloko o keia mau mea oiaio ae la a pau, iawai e kau aku ai i na ahewa ana no ka hooponopono ole ia ana o ka olohani? Na ka aoao ekolu e waiho mai i ka olelo hooholo ewaewa ole no keia ninau.

 

HE HOOMAIKAI.

 

            O makou o na lunanui ame na lala o keKula Sabati o Kalaeokahipa,, Kahuku Koolauloa, Oahu, ke haawi aku nei i na hoomaikai nui i na Kula Sabati apau i komo pu mai, a hana pu me ko makou mau hana hoike Kula Sabati, ma ka la 13 o Iune, 1920, o ia hoi keia malalo iho nei:

            Ke Kula Sabati o Kaneohe, Kula Sabati o Waikane, Kula sabati o Hauula, Kula Sabati o Waikahalulu, Kula Sabati o Maluhia, Papa o na Keiki o ke Kula Hoopololei o Waialee, Kula Sabati o Keawala'e, ame ke Kula Sabati o na Lunanui.

            Ke hoomaikai pu aku nei i ka Lunahoomalu o ka Ahahui Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu, Mr. O. P. Coz, no ka hiki kino ana mai e ike i na hana o ia la.

            Mawaho ae o keia, o ka oukou mau kokua aloha, ke lawe nei makou ia mau la oliwa a hoopili aku me ka waihona o na waiwai, no ka pono ame ka holomua o na hana o ko Iosu mau hana ma keia ao; ke noi oluolu aku nei ia oukou apau e lawe aku i ka makou mau hoomaikai.

            Na ka mana o ke Akua e hoohui hou ia kakou.

                        Me ka haahaa,

                                    W. H. THORNTON,

                                                Kakauolelo.

KA AHAHUI KAMEHAMEHA AME KONA KULANA.

 

(Ka hopena.)

 

            Nolaila e kuu koko ame kaa @ ala, a e ku iluna, e hopu mai i na @ a e hapai ia mea iluna,  ike mai ai ao lahui e, ke hana nei kakou i na hana me ka lokahi, a e huki like ana me ka lokahi no ka pono o ko kaua noho home ana, ame ka pono o ko kaua ohana ame ko kaua one oiwi, kahi a ko kaua mau kupuna i waiho iho ai nau ame @ hapai ae ai iluna, elike me ka lakou i waiho iho ai, i mea e kaao mau ia a e keia hanauna, a ia hanauna aku.

            Pela no ma ka hui e oleloia @ kona inoa ke o mau nei i na la @ in a mahina apau, na makahiki apaa @ ka mea, ua hana aku ke alii i mea @ na e kaulana ai, a waiho iho ia @ hana maikai ana; o ka mea e ikeia @ ke kau nei kona inoa ma na wahi @ ole apuni ka honua nei, no ka mea @ mau hana maikai kana i hana @@ me na kanaka kaulana o kekahi mai aupuni o ka honua nei, e hapai mai ia mai ana ka inoa o ia kanaka, in a @ hoi aku oia ma kela ao, aka o kana hana ai me he mea la, eia no oia ke @ nei, pela no hoi ko kakou kanaka @ a kaulana, eia no ke kaao mau ia ne i na makahiki apau.

            Nolaila nou e kuu i'o keia kala@ nao ana, e ku iluna, a e komo mai i ka hui e oleloia nei, ua hamama kona puhi nou, no ka hapai ana i ka lahui, nepa keia inoa, nona keia lepo, nona na mea apau, i lokahi like ai kakou no ka haai like ana i ko kaua pono, a kaua e hoohemahema nei, mai ku mai oe mawahi e komo mai oe, a e ike oe nou iho i ka mua ame ka hope o na mea i hoakakahi ai, no ka mea he mea pilipaa loa ia, aole i kau aliiwahine, aole i kou pokii, aole i kou mau makua, aka i ka hoahanau oiaio, i makaukau mau e hohua mai i kou la o ka poilikia, o ia wale @ ka mea ike i kou pilikia, a pela hoi oe iaia, pela ke ano o ka hui i oleloia @ aia iloko o ka makaala i ka pono o na lala o ka hui, e imi ana i na mea e @ lomua ai na hoahanau, e imi ana i na mea e kaulana ai ka hui, e imi ana i kona mau waihona waiwai, i mea e holomua ai ka hui, a pomaikai na lala o ka ahahui, in a aia iloko o ka nawai wali ma ke kinno, o ia ka hoopaa oiaio loa, e makaala mua loa ia ai.

            Nolaila, e o'u mau makuakane. e @ makuahine maikai, e ala, o ka wa pono keia e hana, oiai e kau ana ka la iluna me kona malamalama, me ka nani hooponopono o kou noho home ana mikiala i na mea e pono ai oe, e kiala i ka wa o ka ino e hoea mai ai ua makaukau mua no oe e ka makua hine maikai, kaikuahine maikei, aia ma luna o olua ke ko'iko'i o keia kalaima nao ana, e mikiala, e kaomi i ka uilaa o ka manao o kau aliikane, waiho a@ i na olelo maikai e nowaelo ana iloko @ kona puuwai, e mikiala oe owai la kona mau hoaloha e pili mau ai, he maikapaha lakou, aole paha; e mikiala oe kau mau olelo waipahe, e ha'i malule ai kona maau uahoa, a pau kona pili @ me na hoaloha e huki ana iaia ilaila o Milu, e mikiala oe i ka maiau ana i kona kona, i mea nona e uwe ai ma kona maau a mihi oia i kona laki i ka haule ole ana iloko o ka lua polu@ mikiala oe i na mea pili home, no kaa aliikane ke hoi mai, mai ka hana ma! me ka luhi, e honi aku oe i mea e paa ai ia luhi nui on a, e mikiala oe ia @ iho, aole e hele wale aku i ko ha'i haio e anee hele ai me na olelo maamau @ kakou.

            E mikiala oe e kapae i kela ano. a hoi iho oe i na hana pilipono i ko ka home, e hoomakaukau oe i wai wela ma na meaai kupono ame ka maemae o @leialoha he keiki, i hoi mai ia o ka makuakane a ike i kau mea i hana aku ai e nui ana kona piha hauole, oiai @ mikiala aku oe i mea nona e hauole ai aole hoi ma kekahi uno, hele no i ka hana a hoi mai, alaila a kahi ahi, a h@@ wali aku la kahi poi, o ka luhi i ka hele i ka hana, a hoi mai a o ka luhi hoi o ka home, i ka hoomakukau i @ mea e pono ai keia ino; mikiala @ komo ka manao heaha auanei ka @ wai, in a e hoi aku aole i makaukau ia mea e pono ai keia kino; e mikiala @ aole e ala niai kekahi mokuahana @ poho wale keia mau makahiki loihi @ ka noh pu anai.

            Mikiala oe, i na mea e pomaikai @ oe ame kou home, ame na mea appau @ piha pono ai na mea a ka Makua La i waiho iho ai nau ame a'u e imi a@ i kona momona ame na mea maikai keia honua, e mikiala oe ie keia mai mea apau, no kou pono ame kou hon@ ame ka pono o kou ohana, no ka mea @ hana oe i na mea mikiala i kupono i na mea oiaio.

            I ka hoopau ana i keia mau mana no ka pili i ka hui e oleloia nei, nau kuu koko e ike iho i ka mua ame ka hope o keia mau manao, a o na @ kupono ole, e kapae ae ia; ame oe @ kuu kapena ahonui ko'u welina pau@.

                                                                                                                        J.K. MOKUMAIA.

                        He o ia mau ka ohi o na kame au ma wahine o Honolulu nei i na dala @ na mahiko, ma ka hele mau ana i @ hana i kela ame keia la. Ua lilo @ hana o na mahiko i mea hoihoi loa i na wahine Hawaii, mamuli o ka ma lahi o ka hana, me ka nunui pu no h@ kekahi o ka uku o ka la.