Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 25, 25 June 1920 — He Moolelo no TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika. [ARTICLE]

He Moolelo no TAZANA

A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.

.J MAHELE II.

Kc hakoko mau la na manao elua iloko o Wepa i kela keia manawa, o ka haalele hoi ia Tazana, mamuli o kona maka'u o pepehiia mai auanei oia a make e kela kanaka. a o ka makahehi hoi i na pohaku makamae, eia nae. ua ui loa aku kona hoohihi j na pohaku momi, o kana rnea nae i koho iho ai. o ia no kona hoomau ana aku i ka hele pu me J azana, inalia lie mea ia e lilo mai ai kela mau po tijku momi iaia me ka maalahi loa. Ina nei no ka lilo mai o kela eke o ua pohaku momi makaniae iaia nei. aohe ana noonoo hou ana aku no Akem'a 7a\a, aka e holo mahuka ana oia ahiki i ka hoea ana i kekalii awakumoku, malaila oia e l<au aku ai maluna o ka moku. a holo aku no kekahi aina mamao. elike me Amcrika. malaila oia e noho ai. me ka hoololi ana i kona inoa. a noho aku iloko o ka hanohano, mamuli o kana waiwai ailuie. La pau na mea i ka hoolalaia e Wepa no kona pomaikai «'ine ka hauoli, e kakali wale aku ana no. o ka hoea mai i kn la ana e holo aku ai no Amerika, kahi wale no. ana i kau aku ai i na manaolana. no kona pakele mai ka paa mai i ka linpuia, o ka mea wale no ana i minamina nui ai. o ia ka luki ole iaia ke ike hou i kona kulanakauhale ponoi ma Lluiukela. I ile ekolu la kela o ko laua nei heie ana. mahupe iho oj ka haalele ana aku i ke awawa o Opa. aia hoi, ma ke awa-j kea o kela la, lohe aku la o Tazana i na hoailona no kekjihi }-uc kanaka, ua kokoke loa mai mahope o laua. No Wepa nae. aole ona lohe i kekahi mea, mamuli mai o ka nui o ka nakeke oloko o ka ululaau, eia nae, i na pepeiao o Tazana, i hele a kainaaina i ke ano q. kela ame keia nakeke, aole oia i hoohewahewa i kana mea i lolie aku ai, No kekahi manawa, aole he maopopo ia Tazana o kana inea e hana aku ai, ke ku malie la oia, hoolohe i ke alahele a kela poe e hele mai ana, alaila alakai aku ia oia ia Wepa no kekahi wahi kupono, malaila iaua e pee ai, a kakali mai la o ka oili aku o na kaiiaka, no lakou ka leo ana i lohe mai ai. Aole i loihi loa kela pee ana aku a laua mahope o kekahi kumulaau, oili ana no he Paele kino loihi ma ka moali alanui a laua nei i haalele'aku ai, a e ukali pono aku ana hoi inahope ona, he poe Pāele lehulehu, a īnaluna o ko lakou mau poohiwi p'akahi, e auamo ana i na auka gfula. No Wepia. ii* hiki koke iiia ke ike mai. o kela no na Par)e, o ka hēle Jik'e afiiT me Tazajia. e kii i ke gula,ma ke kulanakauhale o Opa, leha iki mai la ka nana ana a ua kanaka nei ia Tarana, "eia nāē. aphe mea hiki ia Tazana ke hooīnanao, nie he mea īa, o kfela no ka nianawa mUa loa o kona ike ana akii ī keīa poe kartaka, aole no hoi e iiiki iaia ke ike aku ia Bazuli } ke alakai o na Paele. I ka hala ana ajc.u o ua poe kanaka Paele nei, akaiii no a ku ae o Tazaha iluna. nana aku Ia no lioi oia ma ka moaii j!anui. alaila hiili mai la ia Wepa me ka i ana mai: "Kc manao nei au e hookolo kaua mahope o keia poe kanaka Paele, a pepehi aku ia lakou apau i ka make.'' . | "Heaha iho la ko kaua kumu e pepehi wale aku ai no i kela poe kanaka, tAc ko lakou hoopilikia ole mai ia kaua?" i ninau aku ai o Wepa. m« ke kahaha, no ke ala ana mai o kela manao pepehi i na kanaka ponoi a Tazana. | "Mamuli o ko lakou eleele, no ka mea he kanaka eleeie j k;< mea nana i pepehi ia Kala a make. O kela na enemi ino ! loa o na mapu." ' Aohe mea inaopopo ia Wepa no kela mau olelo a Tazana, aka nae iloko onā, aole ona makemake e ku aku a paio me Ma poe kanaka Paele, oiai ua ike oia, aia ma ka aoao o kela poe kanaka ka lanakila, oiai ua lako lakou me na meakaua, J «• kekalii kumu no hoi. o kona makemake ole e hoopoino ale akn i na Paele, o ia ko lakou hoi pololei loa ana no kahi i ku ai o ka hale o ko lakou haku. La ike ua o Wepa, aole he maopopo iki ia Tazana o ka Uua wahi e hele ana, aka nae. ina e ae mai ana kelā kanaka i kana uwalo mai imua ona. e hookoe i ke ola iloko o kela l'oi- kanaka. alaila he hana maalahi na laua ka hakilo malie Mia ahiki i ka hoea ana o kela poe. no kahi i 4cu mua ai o ka 'ioine o I azana, a ua liiki i ua o Wepa ke huli aku me ka 'iaalahi loa. ahiki i ka hoea ana no ke kaliua ihoomoana ai >■> Akema Zcka ame kona poe kanaka. L) kekahi kumu no hoi o kona makemake ole e hoopoin'o'a aku kela poe Paele, mamuli o kona ike, i ka lakou gula e i'alihali ana. tio kahi a u ao Wepa i makemake loa ai e hoea >jkti ilaila. no ka inea he liana maaiaiii loa nana ame Aketna ke kii ana ae a lawe aku me ka limaikaika, ke lioea niai i ko laua Ava e iele kaua aku ai maluna o kela poo Pāele i ka wa kupono. Me kela noonoo iloko ona, e paio la i noke aku ai oia i ka ''walo imua o Tazana, aole e hoopoino wale aku i ua kanaka ! 'aelc. aka e hookolo malie no laua mahope o ko lakou me•'eu. malia e hoea aku ana laua no kekahi aina nani, me ka ; "i o na meaai e loaa ia laua, oiai nae he mau olelo hoolaiau no keia ana i hoea mai ai i ka hookoia ana o kona iiui. I a puni mai la o Tazana i keia maft olelo palau a W'epa, • • - 'aila ua hoopau loa ia ae la kela manao iloko ona, e hooaku i ka make maluna o na kanaka Paele. kekahi mau la lehulehu, e ltele ana i ke ao ame ka po. i n c ka hookolo aiia mahope o ka meheu o.na kanaka Paele, lioea aku la lakou nei i kekahi kula palahalaha, aia iioi ululaail mā kela ame keia aoao e hoopuni ana i ua kula i. a e kahe ana hoi ke£āhi muliwai nui ma ka aoao akau. iuile okoa niamua aku o laua nei, aia maiaila na kanalea ■'Hele. e huli hoi pololei ana no ka lakou wahi i manao ai. I 'h nae. iloko o ka heie o kela kula a kamaaina ia Tazana, .t>»!e loa e hiki iaia ke hoomaopopo akū, o kela no koua aina hanai holoholona. ; ( Ma kekahi aoao ae, o kahi a na Paele e hoi la, he £>u-a o na bufalo ke ai ana i ka mauu. i ka ike ana mai nae i kfela poe Paele, ua niholo aku la lakou a naiowale iloko o ka ulalaau. Ke ike la o Tazana i ka holo o na bufalo, me ka hele ma'. '■* o kona waha a wainui, ke alaalawa, la kana nana ana m? kela ame keia wahi, aple he hoomāopopo aku i kahi i ku ai y kona home, ame kona poe kauhale, aka no Wepa nae, ke "akilo pono mai la.oia, me koīla hookahaha nui ia mai, 1 ka ike ole aku i na kauhale, eia nae, mahope o kona noo"oo ana me ke akaliele loa, akahi no oia a lioomauao mai la. ua hoea ka o Akema Zeka ma kela wahi, a oia ka mea "ana i puhi i : jfcc alu i rta ieauhale apau. Ua hoomaopopo o Bazuli ame kona mau hoa i ke olohe"he o ke kula, i ku ai o na kauhale, nolaila awiwi aku la

ka lakou hoi ana ahiki i ka hoea ana aku i ke kahua o ka home o ko lakou haku i ku ai, nana ae la i na mea e hoopuni ana ia lakou, akahi no a maopopo, ua hiki ka enemi ma kela wahi, a ua hooneoneoia na kauhale, a e waiho mai ana hoi ka iwi o ka poe i pau i ka make, na kela mau hiona a lakou i ike aku ai, i hoala mai i na manao pihoihoi iloko o ua poe Paele nei, ahiki i ka hooho okoa ana ae o Basuli : "Aole he poe e ae na lakou keia mau hana, o na kanaka Arabia wale no!" wahi ana me ka hoike okoa ana mai o kona heleheiena i ka huhu. No kekahi mau ininuke aole ioa he hookahi iiuaolelo i | kamailioia mawaeiia o lakou, no ka mea ke nohoaliila »a manao hoonaukiuki, i hui pu ia me ke aioha 110 ko iakou j poc,amc ka lakou mau wahine, alaila he hookahi Paele i| j ninau mai: i "lleaha la ka mea i hanaia aku maluna o ka liaku wahinel 0 kakou." j "Kia ku'u manao, ua iaweia aku ka Leele Kelekona e na kanaka Arabia, pela pu hoi me na'wahine a kakou," i pane aku ai o Basuli. - I I ka wa i lohe aku ai o kekahi Paele kino nui i kela mau lioakaka, ia wa i hapai ae ai oia i kana iaau ihe iiuua, a kaliea ae la me. ka leo nui i piha me ka inaina, nona hoi ka uwa, he hookahi kii uwa like ana mai o ka nui aku o na kanaka Paele, a mamuli wale no o ka papa ikaika ana aku n Basuli, i akakuu mai ai ka pioloke o ua }>oc kanaka iiliiki i ku lakou noliu malie lua aua. "Aole keia he manawa no ka hoopau wale aua i ka ikaika, me na leo uwa ano ole. Ua a'o mai ko kakou liaku ia kakou, ma ka liana wale 110 e ikeia ai ka hookoia ana o na mea 1 makemakeia, aole ma.ua olelu waiwai ole. lv malama i k<> kakou mau ahu, pela wale no e hiki ai ia kakou ke hopkolo aku mahope o (ea meheu o na kanaka Arabia, a hookau aku i ka make maiuna o iakou. ina aia no ko kakou haku waliine ke oia mai la me na wahine a kakou, alaila aole keia he manawa no ka noke ana 1 ke kamailio, aka e hele koke aku, a hoopakele ae ia lakou; ina nae e hoopau wale an.i kakou i ka makani oloko o na akemama, ua ahona no ka noho malie aua ilio mahope nei, maniua o k<j hoonahoa anu aku iioko o keia alaheie loa." Aia o Wej>a ine Tazana ke pee ia mahope o na iaau loloa. me ka puuo ana mai i ka hana a keia poe kauaka. ke ike mai la laua j ka noke o ua poe Paele nei i ka eli ilokv> o ka lepo me ka lakou mau j>ahi ame na Uma. a hookomo i aku ia i na auka J4ula a lakou iloko o ka auwaha me ke kanu liou ana aku i ka lepo maluna iho, a hoomanao mai la 0 Wepa, e huna ana kela poe i ka waiwai a lakuu. No Tazana nae, ua palaka pu kona noonoo, i ke ano o ka mea a kela poe Paele e hanā ana. ūa mupopu ioa Wepa Jco Jazana ano, o ka ua kanaka nei e noke mai la i ke kamailio ia Tazana, aole he mea waiwai ka keia poe Paeie e kami ana iloko o ka lepo. oiai nae o ka mea oiaio loa iloko o ka noonoo o ua kanaka kolohe nei, ke nauki loa la oia. no ke kokoke ole mai o kona poe ma kela wahi, i hiki ai ia lakou ' ke he.le a liu-e ae i na auka guia iluna, a hoihoi aku no ko lakou wahi hoomoana, e malama ai. ma ka manawa e haalele iho ai keia poe kanaka Paeie i kela wahi. I ka nalo ana aku o ka lakou mau waiwai iloko o ka lepo. hele nui aku la lakou a no kekahi wahi mamao aku. e honi ole mai ai i na ea polōpolona, o ka poe i make. no lakou na iwi e ahu mokaki mai ana, malaila lakou i hoomaha ilio ai, 1 loaa ai ka ikaika kupono ia lakou. no ka hele ana aku e Imli i kahi i hoomoana ai o na kanaka Arabia, ka poe na lakou i hoolilo i na kauhaie o ko lakou liaku. i pnuiehu. Ke iho ajcu }a ka la e napoo i kela manawa. noiaiia huii aku la-o I azaiiU i wahi kupono no laua e noho ai, me k.i ike ole ia mai e na kanaka Paele. I ka loaa ana he walii kupono loa. noho iho !a laua, ua poeleeie aku ia i kela manawa ! a paina iho ia i ko iaua aina aliiahi, me kekahi mau i'o holo holona, a iaua o ka paa pu ana maiv Aole i noho waie o Wepa, aka ke hooiala la oia i namea*e iiana aku ai. i wah; e iilo aku ai kela gula iaia. Ua paa loa kona manao e iiookoio aku ana na Paeie mahope o ka meliea 0 Akema Zeka, no ka mea ua ike oia. aia ka noonoo nui o na kanaka Paele maluna o ka lakou mau wahine, no ka laweia aku e na kahaka Arabia, ame ko lakou mau ukali. a hooliloia aku iloko o na hana hookauwa kua])aa. a no k.\ iioopakeie ana ae ia lakou, aole e lioohakaiia ilio aua kela poe kanaka i ka liuli ana aku i na enemi, na iakou kela mau hana hoohaahaa. Ke hoolala pu la no hoi ua o Wepa i kekalii alahele. e hik'. ai ia'ia ke hoea koke aku imua o Akema Zeka. a hoike aku,' aia na kanaka Paele, ke liuli mai la e pepehi iaia a īnake. a e hoik*> pu aku hoi i ua .haku nei ona, no kahi i iiunaia ai ua auka gula iloko o ka lepo. No ka mea a ua Arabia e hana mai ai no ka wahiue u Ta/.ana. iloko o keia kulana uluahewa o ka noouoo o kana kane, aole lie naiia o 'Wepa no ia mea. ile hookahi mea 01 loa ae iloko o kona noonoo, o ia no ke gula e waiiio mai la i hunaia iloko o ka lepo, ua oi ae ia mamua o kekalii uku makana kiekie. e kauka'i aku ai e haawiia uiai e Tazana. kf! hoihoi hou ia aku kana wahine. eia nae. aole no oia e hoike wale aku ana i.keia waiwai imua o Akema Zeka,- aia wale no a ae niai kela moi o na Arabia e mheie hapalua iaua i kela waiwai. Maluna ae nae o na mea apau, aole he mea oi loa aku i kona noonoo, o kela mau poliaku makamae wale no e waiho mai la malalo o ka malu o Tazana, a o ia ka ua kanaka.nei ,i hoohiki iho ai, e lioao oia ma na ano apau. i walii e liio mai ai kela mau poliaku makamae iaia mai ia Tazana mai. Aia wale no k'a liana ana a ua o Wepa maiuna o kela eke ili e paa lo ma ka puhaka o Tazana, ke kiiohi la iioi oia ' i ke kino awaawaa o ka ona iiona kela waiwai, a i ka haule ana aku o kana naua ana, ma kela mau lima wikani o ua keiki ia a ka mapil, auwe, kau ka weli ke nana aku, o ia no | oe o kekaiii pauku llao kila, ke. haule iho maluna o kona poo, aohe nao ai i ka papaa. Meaha nae kana mea e iiana aku ai i wahi e lilo mai ai kelii waiwai nana? O kona lioao ana aku ma ke ano epa e kai4i mai' i kela o na; poliaku ntotni makamae mai ia I azaiia nīai, u«*s like pu no ia me kona kono okoa ana aku i ka make e kau mai maluna ona, a iloko o kona mau manaolana poho, moe palaha iho la ke aio o ua o Wepa ilalo, me ka hoomoe ke'a ana ae i koua mau lima a elua niamua o kona mau maka, ina e nana mai ana o Tazana iaia, aole e ike mai ana i ko ia nei mau maka, aka oia nei nae ke ike aku ana ia Tazaua. No -kekahi manawa loihi'kela moe malie ana o Wepa -ma ke ano hoolalau, eia nae, ke hoolala mau la no oia iloko o kona noonoo, i na alahele apau e lilo aku ai kela waiwai nona. no lioi o Tazaua ke uoho maiie la ma kona wahi, aka nae/iaia no palia ka hoomaopopo i kana mea e hana aku ai. huli mai la oia nana ia Wepa, a ike mai la me he mea la e hiamoe ana kona kokoolua, aka nae no Wepa, ike ihp la oia. aia o Tazana ke-hakilo pono loa mai la iaia, nolaila o ka hana pono wale no ma kona aoao, o ia ka moe maiie ana me ka onioni ole. a i wahi e puiapu aku ai ia Tazana, me he mea la, ua hiamoe kulipolipo loa oia, hoononolo ae la oa i kona mau pūkaihu. x He mea otaio, mā keia manawa a Fazaua e noho maiie ana. ke noolioo la oia i kekahi mea ana e hana aku ai. Ua hoike aku o Wepa iaia, o ke kumu o ua kauaka Paele o ke eli ana ī ka lepo, no ka lĀma ana no ia i ka lakou waiwai makamae, i ole ai e Hlo i ka aihūeia; nolāila noonoo iho ia ua kaiiaka nei, malia pela e maluhia ai kana waiwai, no ka mea, ua hoomaopopo oia, aia mau ka nana ana a Wepa ma-

luna o kana mau pohaku makamae, ka mea nana i kono mau mai iaia e makaala i na manāwa apau, eia nae ka hana e hoopalakaia ai kona noonoo, ina e hiki ana iaia ke huna i kela waiwai iloko o ka lepo, me ka maopopō ole nae iiia, 0 ka waiwaiio maoli o keia mau pohaku momi. No kekahi manawa loihi kela noho malie ana a Tazāna, me ka hakilo mau mai ia Wepa, a i kona manao ana ua pa'uhia loa ua kanaka nei i ka hiamoe, o ka wehe ae la no \a i kana palii a hoomaka iho la e elieli i ka lepo mamu\ pono o kona alo, a kope mai la no hoi me kona mau lima, ahiki i ka nui kupono ana o ka lua, ma kahi paha o ka eono iniha ka hohonu; iloko nae o keia manawa a Tazana e eli nei i ka lua, ua hele o Wepa a piha loa me ke pihoihoi, no ia pihoihoi, ua hiki hou ole iaia ke hoomau aku i ka hoononoloana i kona pukaihu. 1 kela hohonu ana o ka lua, unuhi ae la o Tazana i kana eke ili, a hookomo iho la iloko o ka lua, ine ka uhi ana aku 1 ka lepo a paa. eia nae, no kona lohe ole mai i ka nonolo aku o ka pukaihu o Wepa, huli ino mai la oia nana i kahi a konā hoa e hiamoe ana; i kela manawa i pii iiiai ai ka» l?a maeele o ka maka'u ame ka weliweli iloko o Wepa no kona make, ina ua loaa aku ia,Tazana ka hoohuoi ke hakilo aku nei oia i kana liana. I wahi nae e pakele ai kona ola, lie niea pono iaia kt hana i kekaiii mea nona e puuo ai, o kona onioni ae la nu ia. me ke ka ana o kuna mau lima i u a iauei, ahiki i ka liuli ana ae o kona aio iluna, hoomaka ae la e -walaau nia ke ano olalan, o ia no oe o ka mea i luaa kekahi moeuhane. a i noho nialie ana iho. huli aoao aku la oia i kalii e, a hoomau liou aku la i ka huunonulo ana i kotia mau pukaihu. Ua inaopu|>u lua i ua o W'epa. aia 110 o Ta/.aua, ke .hakilu punu aku la iaia. aole no nae ona naua mai. ua lawa aku la kona ilee. nu ka iuiAaia ana u ke eke i waiho ai na pohaku inakamae iloko uka lepo. o ke kakali wale aku no o ka hoea mai i kona manawa, e aihue ai i kela waiwai mai kona ona aku. No ka liuia huukahi paha kela mue malie aua u W'epa, ma ke ano hoololu. ua huumaka ae la uia e unioni. nit ka pakaawili ana i o a ianei, ahiki i ka huli pono ana mai o kona alu. e nana ana ia Ta/.ana. ia kaakaa aua ae o kona inaiumaka, eia ka ,ua moe ua kanaka pilikua nei. a huomohala mai la oia i kona lima, ua kokuke lua ma kela luā a Tazana. o ka huna ana aku i kana waiwai makamae. Nō kekahi manawa luihi kela kakali houmanawanui ana u \Vepa, me ka hoolono ana. ina paha ua pa'uhia maoli o Tazana i ka hiamoe, a i ole, he hoomoemoe wale iho no paha, me ka hakilo ana mai iaia nei. I wahi nae nona e ike pono ai i ka mea oiaio. ua noke hou ae la oia i ka onieiiii, me ka hoonakeke okoa ana i na lau laau maloo, aohe 110 hewahi mea a onioni ae o 'i"azana, ua pa-'uhia mAoH'oia i.ka hiamoe kulipolipo. Me ka palamimo loa i wehe malie ae ai ua o .Wepa i ka pahi a ka wahine kahuna a La, ana e malalma la, a paa a.e la iluko o kuna lima. u kona neenee mai 1a nu ia a kokoke i ika lua a Tazana i eli ai, kio'e aku 1a i ka 01 o ka pahi iloko o ka lua ahiki i ke koino pono ana aku i ke. eke ili, o ka une malie ae la 110 ia ahiki i ka.uili ana maluna u k£ lua, a iloko u ka imo ana a ka maka, ua komo mai la ua eke ili nei iloko 0 lea limā o Wēpā, a huna iho la iloku o kona palule. I wahi e nalo ai kaua hana aihue. uhi hou aku la oia i ka lua me ka lepo, elike me mamua. alaila ala ae la oia ilun, he hookahi nu hana i kue, o ka holo mahuka mai ia Tazana aku. no ka mea ina e puoho ae ana kela kanaka, a ike aole kana mau pohaku makaniae. aole ana e nele ka pii 6*ko 'l'aiiaua iuaiua. a hooili mai i Jia ahewa ana nialima ona, e auamo ai uia i ka mke. '? lilike 110 hoi me ke ano mau o na kauāka i ike i ko lakou hewa. pela no ke kulana i )oaa ia Wepa i kela wa p kona haalele ana iho i kela wahi, a holo aku 110 kahi e loaa ole aku ai oia ia razana. Ke lohe la oia i ke kuwo mai o ka li(jua ma kalii mamao. pela hoi ka leo o> tiga ame kekahi niau huloholuna ahiu e ae, nulaila u ka hoao ana e holo mahuka iloko o kela pouli o ka po. 'Ih3 inea weliweii kuna halawai aku ine ka make i kela mau holoholona, e huli mai la i mau meaai na lakou. Iloko nae o konā maka'u i na holohol«na ahiu, ua oi ae kuua weliweli ia Tazana. Me kela piha 110 i ka maka'u i ku ae ai o Wepa iluna, ke nana iho la oia. aohe wahi mea a onioni ae o Tazāna, manao ae la kona pakele. nolaila me na kaina wawae palamimo loa, i'nihi hele aku ai oia 110 kekahi mau kapuai, a ku aku la ma kahi.mamao. ke ike mai !a no oia i ka moe o Tazana 1 kela wa 11 ae, i pa iho ai kona lima mtt kfe kiiau o pahi. me ka hoopuka malie ana ae i keia mau huaolelo: "ffe ui loa aku ka pon 00 ko'u pepehi ana iaia a make, i oleau e hoopilikiaia mai eia. ma keia hope akU." Houluulu mai la ua kanaka aihue nei i koua mau manao koa apau. u kuna hoi hou 'mai la no ia. ā ku iho la mu ka aoao 0 Tazaua. e hiamoe ana, a wehe ke la i kaua pahi a paa iloko o kona lima. nu ka huukau ana aku i ka mkke maluna o 1 azana. o ka huukoia ana nae o ia hana ana i hbolala ai aine ka olelo. e hoonianawanui mai kaua e kuu niakamaka heluhelu.'a na keia mua aku o ka moolelo e hcjike 111 ai. MOKUNA X. . Ke lioomauao nei no' oe e kuu makamaka heluhelu, maiv, aena niai o na Paele kauwa a Tazana, i hoao e hoopakele i ko lakou haku wahine. a i mauna aku hōi i ko lakou niau ola, o Mug-ami hookahi ka mea i pakele mai, mamuli o kela hooikaika ana mailoko mai o ka liale, e a iu ana e ke ahi, hiki' i kona haule ana aku iluna o ka honua, ine kona moe malie ana nialalo o kekahi mau kumulaau liilii. I kā loaa ana o kahi ikaika liilii ia Mugami, haalele aku la oia i kona wahi i moe ai me ka hoomanawaiiui i ka eha. a hooniaka mai la e hele ma ka meheii o na kanaka Arbia, no kela manao 110, e .pana'i aku i ka ino no ka ino, a ina he mana kekahi i loaa iaia, alaila e hoao aua oia lio.opakeil.'e i kona haku wahine, mai ka.mana mai o ka moi o na kahaka Arabia. No kela nui o ka ehaeha i loaa iaia, e hoomaha pinepine ana oia ma ke alaliele, eia nae i ka hala ana he mau la lehulehu o kona hoomau ana i ka hele, ua ola ae la kona mau palapu, ua hoi hou mai la 110 hoi ka ikaika o kona kino, me ka hoi hou mai o kela wikani o kona mau lala. I ka hoi pono aua mai o ka ikaika ia Mugami. ua hiki iaia ke liele ine ka niaina, eia nae ua like no ia māma me ka ole, oiai he lio ko na kanaka Arabia, a aole no Hoi lakou e kala i huli hoi nrai ai, nolaila, he hana paaWki loa nana, ke ake ana mai e loaa ana kela poe kanaka iaia. Iloko o na la lehulehu o ka hele aha, hoea aku la'o Amāka Zeka no koha wahi, me kana mau pio, a kakali mai la o ka huli hoi aku o Wepa, konā lukānela. Ma kela huakai hele, aole he mea nana i hoopilikia nui aku i ko Jehe noonoo, 0 k° na hopena, ua lilo kona mau kaumaha aine na pilikia e ae, i mea liilii loa iaia. Aole 110 i hoike aku o Akema Zeka ia Jene Kelekona, i kana mea e hana mai ai ho ia nei, aka iloko nae o Jene, o kana e kau aku la i na manaolana, ina e mai ana kela moi o na kanaka Arabia no kekahi uku makana e haawiiā aku iaia, a'laila aole he maū hoopiiikia ana mai a na kanaka Arabia maluna ona, aka e kakali malie ana kela poe kanaka, ahiki i ka,hoea anā aku o,ka huina da!a a lakou e koi mai ai, me ko ia nei mālama maikai ia i kela ame keia manawa.

Kc noonoo pu la no nae wh o Jcne Kelekona, no na iuca ana i lohe ai, no na wahine lehulehu, i kaa aku malalo 0 ka malu o kela moi, ua kuāi» hooliloia aku lakou i na kanaka paele, ma ke ano he mau kauwa. iwaena o kela poe wahine i hooliloia i ma\i kauwa, he mau wahine ili keokeo kekahi elike me kona, malia e hanaia aku ana oia pe!a, me ka laweia iloko o na wahi noho pouliuli loa o na kanaka. Me kela nui 110 nae o na pilikia. e kau mai ana maluna ona, aole no i pau kona mau manaolana. no ka hoea inai i la a kana kane e hoea aku au-a hoopakele ae iaia, mai ka mana mai o ka poe na lakou e paapio la iaia. No ka hoopoino ana i kona ola iho, aole oia e lawelawe i kela han.i naaupo, aia Avale nō a hiki ole iaia ke ku-e ku i na hana hoohaumia a na kanaka Arabia. i manao ai e hana mai maluna. ona, o kona manawa wale 110 ia e lawe ai i kona ola iho. aka, ina no e .malama ana kela poe iaia nie ka maikai, e mr>lama loa ana oia e loaa i kona kino ka ikaika. Iwaena o na kanaka apau ana i ike ai, aole loa he liookalii i like me kana kane. o ke akamai ame ka ikaika o ke kanaka. ua hapa iho ia ia Tazana, o ka maalea ame ka maka'ei ole o ka holoholona. ua hapa iho no ia i kana kane. ma o kona kamaaiiia ia Tazana, pela iho la i hopohopo ole ai oid, no ka hoea mai i ka wa e hoea aku - ai kona hoola. a hoopakele ae iaia. mai kona tnati enemi mai. Ua maopopo i »a o Jcne Kelekona, lio mau la lchulehit ko Tazana, ma kela huakai no Opa. a e liala ana no hpi iaia ))c inau ]a lehulehu, ina ka huli hoi hou ana aku no kon*. home, a i kona wa e ike iho ai i na mea i hauaia aku i kona honie. ame kaua wahine. alailii e hele koke mai ana oia e. liuli i ka poe na lakou kela mau hana, a e hookaii aku i ku .niāke maluna o lakou. Aole loa iie wahi "kanalua iki iloko o Jene. 110 kona loaa aku i kana kane, pehea ka pohihihi o ka mehen o ka poe na lakou kela hana hoopoino; pela lioi ka moowini loa o ka moali alanui. e pohihihi ai i kekahi mea ke hookolo aku, he mea ole loa ia ia Tazana, ua liiki loa i kela kauaka ke heluhelu aku. me he kuke hamama *la. i ka nui o na kanaka i komo ma kekahi hana lukuwale. mamuli o kona naua wale ana no i na moali maluna o ka lepo. Oiai nae kela manaoiana iloko o Jetie Kelekoua. no k« hoea aku o kana kane. a hoopakele ae iaia, mai ka moi mai o na kanaka Aiahia. he okoa loa ka mea i hoea aku, oia 110 0 Alahaki Wepa. Hc mau ni'inawā lehulehu ka pakele mahunehune ana o kona ola mai ka make mai i na holoholona ahiu, ma na ulin pomaikai wale no i pakele ai kona ola, oiai he wahi pahi hookahi wale no kana meamake iloko o kona lima, e heie ana hoi iloko o ka hihipe'a o na laau, iloko «» kela aina. i piha i na iioloholona ahiu aikanaka. 1 ka poeleele e pinana ana oia iluna o na kumulaau e hiamoe ai, a i ka wa e oili mai ai ka malamalama o ka la, e hoomau ana oia i ka hele ana, me ka hoomaka'uka'u mait no nae i ka make. a i kona wa e lohe aku ai i ka nakeke mai ona holoholona ahiu,'a ike maoli aku paha iko lakou mau kino, e liolo ana oia iluna o na kumulaau e pee ai, pela wale iho la no kona hoomanawanui ana, ahiki i ka hoea ana mawaho o ka pa e hoopuni ana i na kauhale o na kanaka Arabia. Ma kēla manawa a Alahaki W'epa o ka hoea ana aku mawaho o ka pa, o ka wa hookahi 110 ia a Mugami. leeia Paele hookahi i pakele mai ka make mai, o ka hele hlili ana 1 kona haku wahine, i oili aku ai mailoko aku o ka ululaau, a kii mai ta ma kahi he mau anana lehulehu ka mamao mai ia Alahaki Wepa aku. Aole o Mtigami i hoohewahewa mai i kela kanaka. uia ke ano, ola no ka malihini i kipa ae nia ka home o koua a i malamaia ai hoi me ka maikai loa. eia nae. o ka mea wale no nana i hookahaha aku i kona mauao, o ia ka pau o na lole o kela kanaka i ka nahaehae. E hoomaka aku ana nae ua o Mugami e kahea ia W'epa. ma kela inanao kuhihewa. he hoaloha maikai loa kela no kona haku. ua uumi hoomanawanui iho la nae oia i kelu manao mua ona, mamuli kekahi o kona hoomaopopo ana aku. aole he maka'u iloko o Wepa no na kanaka Arabia. me lie mea la, ua kamaaina mua no keia kanaka i kela wahi, oiai he pololei maoli kana hele ana, o ia no oe o ka hele ana a ka poe aole he wahi hopohopo iki iloko o lakou. Ua nui maoli kela kahaha i loaa ia Mugami. no ka helo pololei loa o Wepa no kahi o ka puka pa e waiho mai ana. ma kona kamaāina i ka noho ana o na kanaka o kela aina hihiu, aole loa e aa ana kekahi malihini e hookokokie ak i i ka puka pa. o ka poe kamaaina wale no, a i maopopo mun paha, e hookipaia aku ana lakou me ka maikai loa. Ke kakali malie la ua o Mugami, no ka hopena o keh huka'i a Wepa e hele la 110 ka puka pa: i ke ku atia aku o ua kanaka nei mawaho, haawi aku la oia i kekahi hoailona. ia wa i wehe koke ia mai ai ka puka, a hookipaia aku !a keia iloko; akahi no iloko o kela manawa. a ala niai ka manao hoohuoi ia Mugami, he hoaloha o Wepa no na kanaka Arabia. a he kiu oia i hoounaia aku no ka hakilo a«u. i ka manawa a 1 azana e haalele iho ai i kona home, pela i hoea ai na kanaka Arabia. a puhi i na kauhale i ke ahi., me ka lawe aihue ana mai ia Jenc Kelekona. Ua hiki loa i ua o Mugami, ke heluhelu aku, me ka maopopo loa, i na mea i hoolala mua ia. no ka hookau ana aku i na poino maluna o kona mau haku, ifolaila, ua hele mai kona hoowahawaha a nui no kela kanak ili keokeo, i oi aku i kona hoowahawaha i na kanaka Arabia, o ke kumu, me k httna maikai ia aku ka hoi e kona mau liaku, eia ka e huli mai ana no oia, a liookau i na poino maluna o laua. Ma kela komo ana aku.a Wepa iloko o ka pa, hele pololei loa aku la oia no ka halelole o Akema Zeka, a i ka ike aua mai o Ua nioi nei, ku ae la oia iluna, me ka haawi ana mai i kona aloha, eia nae ua hoopiha loa ia aku oia me ke kahaha i ka ike ana mai i ka hele o na lole o kna lukanela a weluwelu, me ka ninau ana mai: "Heaha ka pilikia i loaa ia oe, i hele ai kou mau lole a pau ika nahaehae?" wahi ana. me ka hakilo pono lga ana •inai \ ko .Wepa .ano,, a hoomaka a,ku la oo v fyoi. ua kauaka nei e hoakaka i na mea apau, mai kela haalele ana iho i kona kahua hoomoana, ma kahi kokoke i ka aina hanai holoholona o Tazana, ahiki wale i kela h&ea ana aku ona, me kona hoikeole akn nae, e pili ana i na pohaku momi inakamae ana, o ka aihue ana mai ia Ta2ana aku, ua huna iho la oia ia wahi o kona moolelo, no ka inea lu! waiwai nui loa kela mau poliaku makamae iaia. V Ma kahi nae a Wepa o ka hoike ana aku. e pili ana i na" auka gula, a na kanaka Paele o ka eli ana a huna iloko o ka lepo, ke imoimo wale la no na maka o ua moi nei o na kanaka Arabia, a o ia kana o ka i koke ana mai: "He hana maalahi loa na kakou ke kii ana aku i kela. waiwai a lawe mai, aka nae o ka hana mua loa, o ia no ko kakou kakali ana aku, ahiki i ka hoea ana mai o kela poe kanaka Paele, ia tfra e hookua aku ai i ka make maJuna o lakou apau, me ka hookoe ole i kekahi mea o lakou. Mahope aku o kela manawa, ua hiki ke kiiia aku a lawe tnai i ke gula, m'e ka hopohopo ole ae i kekahi pilikia, no ka mea aole he poe e ae i ike i kahi i hunaia ai o kela waiwai o oe wale no e Wepa." "Pehea, ua inaopopo no anei ia oe kau mea e hana aku ai e pili ana no ka Wahine a Tazana?" i ninau aku ai o Wepa i kona haku. "Ua paa kuu manao e kuai hoolilo aku iaia i ka poe o ka akau, aole ana e nele ka loaa o kekahi kumukuai kiekie \od no keia wahine." (Aole i pau.)