Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 25, 25 June 1920 — He Moolelo no MATE WILEMOTA He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai [ARTICLE]

He Moolelo no MATE WILEMOTA

He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai

]. nuho aua o Gomeza nia ka aoao o ke pakaukau a e liuii ::iai ana kona alo i kahi o ka puka aniaui. E noho pu ana r.u k<jna kokoolua iluna o ka noho, ua huli mai nae kona k;:a i kahi o ka puka aniani a no ia kumu aohe hiki i na l.anaka opio ke ik.e aku i kona helelielena. Aia nialuna o ke pakaukau e ku ana maniua o laua ho' l inole a na kanaka opio e kpho aku ana he omole. waiseke, u pela hoi me kekahi pika wai ame na kiaha aniani. (Jiai o Hale e nana aku ana ua ike aku la oia i ko Gome/m niuini ana iho i ka wai o ka omole iloko o na kiaha, a i : .1 piha ana, haawi mai la i kekahi kiaha i kona kokooJti|i, - owaia aku la i ka lama oloko.. o kona kiaha ponoi, nie he ■\ai la ka inuia ana aku, a Hale e nana aku ana. I ka pau ana o ka lama a waiho mai la i ke kiaha il.una 0 ke i»akaukau, hina aku la ihope iluna o kona noho a holoi ae la i kona mau le.helehe me kona liina, alaila i mai la: "Kc makemake nei au i nei manawa e ike heaha kou ;:!akcmake o ka lawe ana mai nei ia'u i keia wahi?" Aohe pane koke aku o kekahi o laua. Ke noho la no oia ::ana ponp aku maluna o ke kanaka Mekiko 110 kekahi maM\va. a no pane koke ole aku o 'ke kanaka i ninauia mai hoopiha hou iho la oia i na kiaha a laua, a inu ae la, a i Ka pau ana hop.u mai la i ka. pika wai a inu ae la i ka wa.i, pela 110 hoi me kekahi o laua; aolie nae he pane koke aku j kokahi o na kanaka. 1 "Heaha la hoi ka mea pane ole aku o nei kanaka aole j ka noho mumule wa.le 110 me he kii pohaku la," i hawa-j i;awana ae ai o Joe ia Hale. ! "ileaha hoi," i pane ae ai o Hale; "e makaala loa oe o i. iie mai auanei laua ia kaua." Kia nae, i ka liala ana o kekahi nianawa ma ia hop.e ihp, a me he mea la ua lawa iho la paha ka makemake nana o kekahi kanaka i ke kanaka Mekiko, alaila i aku la me ke kamailio ana aku me ka moakaka ame ka nialie loa i ka i aiia aku: "Healia kau i hana ai maanei mai kou manawa i hoea mai ai i Manakaseta nei?" "Heaha ka'u i hana ai*'" i hoopili mai ai ke kanaka Mekiko i kana kamailio ana. "Ac hoi, heaha kau mea i hana ai maanei ?" wahi hou o ka ninau a kekahi o laua. "Heaha kou manao?" i ninau mai ai ke kanaka Mekiko, iiio ka pii o ka ula ma kona mau papalina. "L'a lohe aku la oe i ka'u ninau, a ua maopopo pu ia 00 La manao.o ia ninau a'u. nolaila o kau wale no o ka pane :nai." l'upuku ae la na niaka o ke kanaka Mekiko a hoomaka av la e eu mai kona noho ae. Ma ka Ilale ma hoomaopopo -ku, me h.e mea la aohe oua makemake i kona ninauia aku ame ke ano o ke kanaka nana ka ninau, a pela hoi me ka nanaina o ke kanaka i ninau aku ai iaia. "K hele aku ana hoi oe iliea, nolio ilio ilalo," i pane aku ai ke kanaka e kamailio aku ana i ka Mekiko. Xo ia kauohaia ana aku haule hou iho la ke kanaka Me - kiko iluna o kona noho aolie pane hou niai ; eia. nse o kona mau inaka ia iftanawa ke lele wale la 110 i o a ianei, me he kanaka leleiona. la. "Ua huhu k.ela kanaka. pela ko'u ike aku'," i pane ae ai o loe ia Hale me ka leo liilii loa. Aohe pane aku o Hale. O na leo o na kanaka e kamailio mai ana maloko o ka rumi lie mau leo ia i k-amaaina ioa i ko Hale niau pepeiao, eia nae aole hiki iaia ke hoomanao ae i kana walii o ka lohe mtia ana ia inau leo. "Ihea la au i lohe mua ai i kela maji leo?" wahi ana o ka ninau ana iho iaia 110 elua a ekolu paha manawa, eia nae. aohe hiki e loaa iaia ka haina. Alaila hou aku la laua i ke kanaka malihini i ke kamailio ana ae: "No ke aha kou mea pane koke ole mai i ka liaina no ka'u ninau i ui aku nei ia oe?" llea)ia kau i hana ai mai ka manawa mai o kou hoea ana mai i Manakaseta nei? hoike mai oe ia'u i na mea apau au i hana ai. ina ua hanaia kekahi mea e oe!" wahi a ke kanaka malihini. "Aohe nui o ka'u mea i hana. ai, eia nae, ma ko'u nianap ua ike au i kalii e nolio nei o kela kaikamahine. Aia oia maloko o ka halewili olopapa o Manakaseta nei kalii i hana ai, ame kekahi ohana e hana nei maloko o kela halehana "ia e nolio nei ma ke alanui Alahaka. Aolie a'u mea liou! aku i hana ai." "Hc keu aku 110 ka a kou palaualelo me ka waiwai ole*hej niahina a oi ae nei kou lioea ana mai ianei a oia wale iho Ja 110 kau mea i hana ai me ka hoopolio dala wale no me l<a waiwai t>le? lle keu aku oe a ke kanaka waiwai ole loa " ka haawiia ana.akii o ka liana nau e hana!" wahi a ke kanaka malihini. Ia inanawa ua ike like aku la o Hale ma i ka ilio ana iho «• kekahi lima o ke kanaka Mekiko i ka pakeke mahope o k«»na lolewawae me he mea la e lalau iho ana i ka pu pana!>ana, a ia hoomaka ae la e ku iluna. "Ea, mai hoao oe e hana elike me kela, noho iho ilalo a 1 hoike mai i ka mea 'i-! poha aku ai ka leo o ke kanaka 110 ka mea, manawa. e liamama aku ana ka waha o kjf pu panapai}a i ke kanaka, a he kamaaina • ka hoohana ana i'ka pu panapana, no ka mea, aolie haa•ulu i ka. Hale ma nan^i Xoho hou iho la ke kanaka Mekiko ilalo a kaii ae la i kuiia mau lima iluna, aohe mea oloko. "Oia kou pono." i pane aku ai ke kau#ka. malihini, me ka akaaka pu ana aku. "E maji£o ana 110 hoi paha, oe o oe ka oi; aohe kumu 110 e hakaka ai. eia nae, ua hikiwawe loa au ma o ka huki ana ae nei i ka'u pu a kau aku ki imua ou," alāila īioihoi hou iho la i- ka pu iloko o kona !>akek.e. ' No keia mau pl.elp a.ku la a ke kanaka malihini ua pau ae ki ka inoino o na maka o ke.kanaka .Mekiko, a ia manawa i kamailio hou aku ai.kona hoa;* "Auhea o£, e Goineza, k,A ma.lvemake nei au. e hoopau kokeia keia haiia iloko o ka mana\va pokole. l Ua loaa a<E la ll( »i kela kaikamahine ia oe, wahi au i olelo mai nei, no|aila ' ke koeiia aku o ka hana koe. Kulou mai a kokoke ia'u, alaila hoakaka aku au i kau mea e liana aku ai." L'a kulou i'o mai la ke kanaka Mekiko, elike nje ia i kaū r ' 'luiia aku ai. O na olelo nae i aku a.i e. ke ka r malihini ia Gomeza aolie liiki ia Hale ma ke lolie aku, ')«-> ka liilii Joa o ka leo, eia nae, Ua loaa koke 110 ia laua, ka manao.o ia kamailio ana a laua. he hana, hophalua a i o)e pehikanaka paha ma kekahi ano e pili ana i-ke kaikamaI'ine. Owai nae la ia kaikajnahine a uei mau kanaka e hoolala uo kona make aolie liiki ia Hale ma/ke ike. iJio ia ma"•iwa. aka nae, nianiuli o na olelo a Gpmcza p ke kainailip : »na mai i ke kauaka malihini.no kahi e nolio atja,o ia xkaikmahine. a pela hoi me k-ana walii e haua ana, i loaa iho ai

ka ike ia- Hale ma fyfate \yila;£ppta no ka manao oka laua fnea e kamailio mai ana. Aohe i halahu nei koho ana a na kanaka opio. Ua ikeia ka pololea ma ia hope mai. Maloko o keia ha-le i hoolaiaiu ko Mate \VHamota mea e make ai; ina no ka holopōno nei o keia hana e make ana kekahi kaikamahine maika'i, u'i, :'a hala ole iloko o na lima o mau.kanaka ino elike nie keia, eia nae, h.plQppi?o palia ia hana, 9. hplpppno ole paliā, na nā mokuna o nei hiope aku e kuaiīo mai. I ka lohe ana aku o ke kanaka Meleiko i ke ano o ka hana 5 hanaia aku ai, hina hou aku Ja oia ihope o kofia nohp, a. ialau hou mai la i ka omole a hoopiha hou iho la i na kiaha a la.ua e kuku ana maluna o ke pakaukau. j No kekahi mau minuke lehulehu ko ke kanaka Mekiko noho ana mahai o ke pa£aukau me ka ek.emu ole, alaila ala j ino mai la iluna, nie ka hulili o na maka, me h-e mea la ua Iqaa aela paha iaia kekahi mau manap no ka hoohana ana aku. "lleaha iho. la ia ou o ka hikilele ana ae ia'" i ninau aku ai ke kanaka malihini me ke kaliaha. "Heaha mai auanei kau. aole e holopono ana ka. kaua niea i hoolala iho nei," wahi a Gomczaij "Akahi no au a ha.up.ll ae la, aole au i hoike mua aku ia oe ia mea, oiai nae 0 ka mea ponp loa ia ia'u e aku ai, oia hoi keia. eia i Mauakaseta ;i.ei ke kanaka hookahi a'u i ka.u ai ka weli, ua I halawai au me ia he mau la kakaikahi aku nei i hala. Ma ko'u manao e lilo ana oia i mea akeakea i ka holopono o ka kaua hana, a e liio ana no hoi oia i pohaku 110 kaua e palalia ai, elike me ia ana i hana mai ai ia kaua mamua a lilo ka j kaua papahana i hoo.lala i mea hoopahua a i hana hoohokaia me ka hua ole." "Heaha kou ma kela kamailio ana mai la au el&? me kela? Ua pup.ul.e anei oe, a i-.ole e nioeuhane aria paha?'" j "Aole au i pupnle, a aole 110 hoi au i inoeuhane, o ko'u, manauio niaoli no ia; o kela kanaka au e hiki ole ai ke hoopoina, kela ka#aka opio .110 hoi nana i ki ia o,e i ka pu ne mau njaka]i)iki aku nei i h.ala, au no e hoomanao la eia oia 1 keia kulanakauhale, oia luji o Hale Lesetera." Ua pupuku ae paha na maka o ke kokoolua o u.a o Gomeza me ka inoino p,u, ao|ie nae he liiki i na kanaka op.io ke ike aku, aka nae, ma ka laua mea e nana aku ana anean ft loa e hiki ole i ke kanaka Mekiko ke hoomanawanui hou iho 110 Uona weliweli maoli i ka nanaina o ke mali-1 hini ia manawa. Ua ku ae la ke kanaka inalihini iluna md ka piha loa i ka huhu a e hoopuka ana no hoi i na olelo kuamuamu me ka hapai ana ae i kona mau lima maluna o kona poo, me ke kui ana iho iluna o ke pakaukau me kon:iJ mau puupuu Uma, a 110 ka ikaika loa o ia kui ana ilio ana, J īua hanini aku la ka pika wai a helelei aku la ka omol.e wai- j 'seke iluna o ka papahele me na'kiaha, au aku au mai ka j wai ame ka waiseke iluna .0 ka papahele. j Ua lele ajku la ke kanaka Mekiko ma kahi e mai'ke kanaka aku i piha 'i ka huhu ine' ka piha i ka maka'u, a nana mai la iaia ma kahi mamao me na maka li-o. He umiumi ku'i eleele* manoanoa ko ke kanaka malihini e paa ana ma kona papa auwae, aka, no kona piha loa i ka huhu, a no kona oni ino ana ma o a maanei, me ke kui a.na ilio iluna o ke pakaukau, me k.e kuhi aJia o na lima i o a ianei, ua haule aku la ka uniiumi ku'i hoopunipuni onji j iluna o ka papah<2le. j I kela haule ana ihp he inea palamimo no hoi ia la o ka lima o ke kanaka malihini o ka lalau ana iho a hoop.ili a.e !a j ma kona papa auwae. a ma kela manawa i liaule iho ai o j f kona umiumi ku'i, ua ike aku la o Hale nie k.a hoohewahe- j wa ole. piai nae i na manawa apau niannia aku aole. hik,i iaia ke ike aku i kona helehelena ame ka inoa o ua kanaka j malihini la. . ! I ke.ia manawa ua maopopo loa iaia ua kanaka la. No' kona piha īoa i ke kahaha liina aku la oia ihope a hopu aku | la i ka lima o joe Keranatona a hooho. a.e la me ka. lēo nui,! me ka noonoo ol.e he kuipu ia np laua e lolie ia niai ai a e j hookompja a.ku ai laua ilokp. oka pilikia: "Auwe! O Ēde- j ga Duppna ka kela kanaka!" ( j MOKUNA XIII. | | lioopaaia Uoko o ka Halelua. j lloko o kela nianawa apau a Hale Lesetera e hoololiei aku atia i ke kamailio inai o na l>anaka malokp o ka rumij ua lioao oia 110 na manawa lehulehu e hoala ae i kana hoo-! manao ana no ke kanaka nona ka leo ana e lolie aku ana, ua lolie oia i kela leo mamua a ua kamaaina kona pepeiao i ka | lohe ana ia leo, ēia nae, o ke kanak.a nona ia leo oia kanie hofiua.u ae ana iloko o kona waihona noonop, eia na.e, a.oha hiki ik.i iaia ke hoomanao ae i ke kanaka nona ia leo, Aohe ana manawa hookalii i hoohalike ae a.i i ka leo ana e lolie aku ana me.ko Edega Dupona, a eia nae. i keia ma-l nawa i liaule iho ai o'ka ku'i a waiho wale ae. la ka helehelena, akahi no oia a hoomanao ae, eia ka 110 Dupona' 110 ia leo, a o Dupona 110 ke kanaka ana i mauaoip loa ai i .ua make iloko o'ka muliwai maloko o ka mokuaina o Texas oia no ia ana e ike aku ana. nolaila ua lawa loa ia e hoopiha loa ia iho ai oia me. ka i)ihia, mamuli o kona ike ana. iho i ke kupanaha o ke, ola hou ana ae o ke kanaka ana i maopopo loa ai ua make. O Edega Dupona, ana i njanao ai ua make no kekahi mau makahiki lehulehu i kaahope aku, a ua make hoi mamuli o kona ki ponoi ana aku me kana pu, qia 110 ia e nolio mai ana maluna aku ona me ke ola maileai. Ua lawa loa ia e hoopihaia iho ai oia me na manao ilihia. Ma kana noonoo iho no kekahi manawa he mea hiki ole ( i kekalii kanaka ana i ikemaka aku ai ua make ke ola hou j maj, aka nae, aole hiki iaia ke kanalua iho i ka ike a kpna j mau maka i nei manawa, o Edega Dupona okoa no ia maiI 'luna a lalo. j "He keu aku aka mea kupanaha," wahi ana- oka olelo I wale ana iho no iloko ona, "ua ikemaka aku au i kona make j ana a kiolaia akn e ka Makaikiu Tavara lloko o ka njuliwai a peheā la oia i'ola liou niai i?" » Nplaila/mamuli 6 kona ikemaka ana ak.u i ke kanaka ana 1 manaoio loa ai ua make, a no kona piha i na manao kahaha. pela pia i hooho ae ai a nui ka leo me ka noōnoo ole ae e loheia mai ana ia leo ona a e lilo ana hpi i kumu no laiia" e poino ai, elike me ia i ike muaia ae nei ma ka hapa hope 0 ka mokuiia ae la i hala, a'hina aku la me ka hikaka a hopu ino aku la ika lima o kona hoahanau. ' " Ina ua hoopihaia o Hale me na manao kahaha 110 ka ike ana aku ia Edega Dupona aole no i emi ihp ko Joe kahaha mamuli o ko Hale hooho ana ae a nui ka l,co, ua like a lfke ko laua hookahahaia ia maiiawa. Ua hoike aku o Hale iaia mamua aku ua make o Edega Dupona, a eia nae hoU liei mai>aw r a'' ua/plelo' lioi|. aku la o Hale iaia o Edega Dupona kel^ahi'o na kanaka e noho maj ana majoko o ka' rujni. wahi a;ia iaia iho. Ua lilo keia hooho āna ae o Hale .me ka leo nu) puiwa a 1 piha me 'ke kahaha i kuniu no laua, e poino ai. Ma kela mānawa : ana oka hooho. ana ae ua hoeā aku ia leo oiia ! i na. pej)eiao o na kanaka e nohp mai ana malpjvO p ka Tumi t .a ia manawa akahi no laua a iho e haki• 'loia aku ana ka,laua, aole oia wale, aka/ua ike'.pii ia aku ko laua ; mau helehelena, ame he mea la, ua īohe pīi no paha ka. laua mau olelo apau maqiua iho. Aole laua he mau kap'aka lomaloma wale a hoplplolii iho pahA.i kaiiana ana. me ka hooiohelohe hou mai a maopopo ka leo alaila ta manawa e hele mai ai e nana, aote

I kelp manaw? no a o kf ana puM; ua paa koke; ae la ka laua mau pu.panapana iloko o ko laua mau lima, a ki la ma kahi o ka pwka aaiam, ana no q ka leo a' "latta 6 ka lohe- ana mai o tfa pa £ ana āks. j Ko'ko'Oupona makā&i oka puka ajiiani uf j mao]popo loa lohe aia mai o ka jwka anigi?i i kekahi mea.a mau i a mā ka)ji !no o ka puleā aniani a" k'a leo o ka pa'-e ana aku, a jnanj.un | hpi oka paa ae. o ku'i ika hoogaāia, ijja kona papa aūwae, ūa ki ' oia i kana pu panapaii no ekolu. mānāwa. Ekolu poka i kiia mai. ma kahi o ka puka aniaaii, kekahi mahoj>e ō kekahi, o kahj na&. i laki ai ua halahu wale i ae la no ia poka malun'a ae p na poo ō na kanaka opio, j : no ka mea, i ka manaw.a. i h,OQno ae ai o Hale me ka l.eo nui lio kela ikemakā anā a.ku ānā iā Dupona, ua pepe iho la J laua ilalo malalo iho o ka puka aniani, a pela la,uā i pakeie j I ai i na poka o ke kiia ajia mai. Aole o Gomeza i ku wal.e mai me ka inanap o ka Dupona \ mau poka no o ke ki ana mai ua lawa ik no ka hoopo- j ino ana i # ka fnea e ana ia aole; i kr») liemp ana ae" o kana pu ua ki njai la no oia iio. ekolu manai wa, aohe naeinalalpjho o a.niani. alfa ma kahi no o na makaaniani a Dupona o ke ki aj)i ma). r la Hale i lohe aku ai ike pohapoha maj o.ka pu panai pana akalii no oia a liopmaopppo iho i kona hewa loa, ipaj hop.e iho keia oka hoi anf 'o kpna ,1100000 maika?, he ! noonoo nieikai i aneahe loa e n?ai iaia. Aol.e i kana mai ko Jp.e pihpihoi nie ka pilja maka'u pu ia manav\-a, nie ka hiki ole iaia ke ike i' kana niea .e akii ai. O keia ka lpa o kona ana he alo a he alo me ka pilikia koikpi loa elike iho la m.e keia, a ua maniao iho oi.a ua kokoke loa ms'\ k;ona mau hora hope loa ma keia ao. .. Ua ike o Hale i kona hewa loa i nei manawa no ka hikiwāwe loa o kona hoo/io aija i kona leo, ua hanai# ka hana, nolaila o ka meā no i koe ia manawa oia ko laua iirji aku i ko. li*ua pal.ekana. ia. he maija\ya no j ka hoohakalia iho a e pepe w.a'le iho. ai no paha malaila, 110laila i nia,i la .oia ia Joc, "e holo no ko kaua.'māju ola l'-' j Ua loaa ;lijvc i<a lauā ia manao ia manawa, aka o kahi o ko laua pakalaki lve mau kanaka. opio n)aliliini loa laua j:ma kela wahi, aohe i hiki mua malajla, o ka makamua lop , ; iho la np keia, npjaila ua li.kē laya nie ua puaa .makapp, a i j ole nie ka piuao ka liou lie.\ya i 9 a iajtiei. iloko o ka pouli, 3 me ia ano mākapo l.aua, o ka lele nja}vapo ana ak.u, o Hale j mamua a o Joe aku no hoi mahppe e hpokolo ai. | Aohe laua i kaa\vaj,e aku h,e mau kapbāi mai kahi āk.u a I laua o ka pee a.na mālalo jho o ka puka aniani 'a oili„mai la j o Dupona ame Gom£&a iw:alio a hopmak.a mai ia ka hahai I ana ma.hope o na opio e kpkplo ana. ma kā pali pohaku iloko ( o ka pouli;, me ka mapppp.o. ole iā la.ua. o kalii e iho aku a.i i.nie ka maalahi a haul.e i;"ka lio;iua irjialal.o. j Ika oili ana mai 9nā .ua ki hou ia tnai la jhe ma.u ppka 110 ekol.u nian.a\Ya, eiā ua ī/ele wālp ae la. i,nojia ! poka nja kela a mā keia wahi maluna āe o na poo o! [ n.a kanaka opio, aohe i, ku ; m^. I- E paa a'na 110 ka Haje ilpleo ,0 kwia li.ina, ano kela kj hou ana māi a na ua ki ajku la. hoi''bia 1 kana pu panapana makina ae o kpna ppohi>y.i> Pa lphe aku oia i ke koele ana. aku o ka. 1, ka liale, aole nae oia i ike aku; ua ku aku paha ke)cāhi o. na. kanaka, iaia a aole paha. j la Hale/i. ki. aku ai, i. pu ma kona aoao o ! Joe ia manawa, a ia hpu āe āna! aple oia. Ua l.php j.ak« lā oia i kekajhi nii|px>fa aku a liplp āku la, a j aōle paha i hala he mau kapiuuo kona' h'aule aku ia.no ia i kā pali.; I Ua lisakākāia a,e īiei ma o nā, niokuna i ha)a he j hale ka. "Umii" i īpa. ka' pjili j}pjiājat. Ma kahi o ka aoaō pali oka hale ria op*p p ka, hplp i\na aku m,e nao e hauie aku i ke ālaniii, eia nae no ko ole i kaiii kupono e iho aku ai,;fea ij>a-hu ajcu la Jla)b. ; Iloko oko Jat?4- nianawa ote pilioihoi loa ua lpaa ole he iioōnoo ia keiq %ahj, a. piai ua pil/a Cl : a ua [x>no iho lāiia aia ka ponp <ei)āīb. ma ia hoj,o ana me ka nialeāpo uā ; l?aule aleu īa'laua'ilaip'ma kahi kiekie loa he umi a oi kapuai. 0 Joe 'Keranatpna kf mua. .0. la,ua o kat haul,e ana aku, 'oiai o Hale iku iho ai aki aku h ij?pp ( e i 93. e h-ajiai mai ana ia, laua, ano lia hiki\ya,w v e i.pa p haulje ans. aku ona aohe e hijt.i g; ke. hpjke.. ma( ia Hale- 110! ka pilikia o ka iho aku m& ia Hale i o ka lohe anā. aku, ā pē%a la' ka nui o ka el?a i loaā iaia aohe hiki ia Hale ke ik ( e aku. . . > . . '• Ua eha, np, 9 Joe }$u!e sy*a, a iaia i ala ! ai me ka ku iluna, m haule ak'u la o H,ale maluua onā, a. hookāhi aiw ihQ : ilā|p. Ua HIo kela $9 pp)tiapgha p na pu i n?ea hoaja aku. ikā hiampe p |fa poe e mpe aija. uia)pjkp ok a hale, a o ka hakij hale kāne ame kana e kuku ana laua iwaho ma na puka a nina&mai la. 110 ka mea iīiianaia. O. ke kalaiWa ka% o t)s£pjia ame ; Gomeza kekāhi i hoohikileleia aku mamuh. o loh.e ai?a njaj i ke pohapoha aku o ka leo o na pu oiai no pia e n.oho ai?a malūna o ka nplio o kana kaa a e puhi paka ana 4 a no kona maka'u. me ke k'u ple ihp. ,e njaa,U' i»ai no ke kumu p kela mau pu 9 k,e ana aku } n p jc' oua m aka'u o k.omo aku auaiiei oia jlokp o.ka. piifkjia, p koi>a hoohu'i ae la 110 ia. i kajia lip. mē ,ka a\yiwi loa. a niahope o ka liili ana aku i na lio me ka ikaika o ka Jiplp aiku la 110 ia ma ke alanui me. ka o} ( e- mai ijtpp ( e. No ka loa o kahi i' ku ai o ke k'aalio a kahi kalaiwa nana i lawe mai ia liale ina, aohe ana mea i lohe mai ;no keia pohapol}a-ajia, aku. 0 ka pu. • k P}& hayle : ana a Hale ua, ka,u pono oia maljuna o ke kug o ala ae ai me ka manao e holo, o ua o Hale kekahi 1 haukae na niaka i ka lepo i ka manawa i liaule 1110 ai iluna o kā lionua. 1 na opio i āla, ae ai maj ke alanui ae oia no ka manawa 1 lelēmāj ai .ka miailamalania maj ka= • ej)o e ana iloko o ka" Hma o ka'hakuhale. Ua hoea mai. ame Dupona. ma ke kae 0 ka pali ia manawa a e.nān'a mai ana i ke kokolo o na kanaka opio me ka manao e Il9lo' | Mt ole. ihp o Dupona o kona iho mai la! no ia ilalo iwai no hoi; mahope, me ke kahea! ana aku r Jca hakuhale e haawi ma.i ike kokua ia laūa. Uā paa mai la o Hale ia ,Dupona ia manawa me ke kii-e oie aku ° ™\ c .» 3 %W za no.hoi ia Joe, a o ka'paa iho la no ia o na opio n)aauhele okapp 1 ka hopuia. He menawa pokole' wale no kela o ka hānaia ana ihp p na ppip ahiki i ko lauāl pa|i ana, no ka rtjea, mamuli o ko laūa haule ana mai tia laua e hiki ole ai ke ku-e aku ia Ouponāl anie Gomeza, . ūa oi akU ka ikāika o. Dupona nn ° ° H mau paahao ; I?ua aphe m.ea e ae a,laua e nopn.oo • wale mai' no me 'ka »a 4 .ma%wa rf i?c>nemj, pia ttg .o e tjpoJiakalia ana, i ke kau make pna, ijialie 'ae a oia.i kekahi mau lēp pule .e nonoi ana i kā Mana tani e h e aPA lajia mo * npo/iop.la, ua hopikāika wale f e npi^a ; ko.;lauā. eia nae he hana hiki.ole-ia ke hanaia v

I M'amuli oke kahjea ana aku a Dupona ika hakuhale ua holo i?iat la oia a ku ma kahi e paaia ana o Hali: nia a houimalamalama mai la me ka ipukukui ana tfjvia ana ma na maka o Hale ma oiai laua 6 hooikaika ae ana no-ko'la.hSf liemo ae, lie o)e nae ka henio. !via keia mana\va ua lohe like aku la lakou i ka halulu o ke kaalio a ke kalaiwa nana i lawe mai ia Oupona ma ik» ia wahi/e; "k'alāiwiL v a &a holo. (J : kinu:niaiu. ti6 110 ke kuianakauhale. 110 ka mea,/U3 piha kalai\\;a la i 'ka maka'ii 110 iemiā''lohe »iha mai i ke ka'ni o ka pu. a n<> kona paiekana oia e la i ka hohonu. "E lawe mai i kaula i nakiikii ae i nei mau kanaka maauhele o ka po!" i kahea aku ai o Dupona. No keia noi a Dupona i kaula ua holo hou aku la ka hakuhale noloko o ka hale a oili mai ana me kekahi kaula kaula'i lole iloko o kona lima. la loaa a/ia mai |a no o ke kaula o ka nakiikii ia afe Ia no ia o ko Ilaile. mau lima mahope o ke kua. a peia hoi ijie koiu mau wawae, a pela no hoi m,e ko Joe Keranatgna. a i ko la.ua p&a ana, .halihaliia akfl la laua noloko o ka halelua. "E kuhikuhi mai i ke alaiiui e lioea aku ai i ka halelua," wahi a Dupona o ke kauoha ana ae ia Porota. ka hakuhale. Aohe hoohakalia ana iho o ka hakuhale, o kona alakai aku la i)o ia DupQna ma e hapai at>a i ka laua mau paahao iloko o ko laua niau lima no ka halelua. He minuke ma ia hopeiho ua hoea aku la na paahao iloko o ka halelua a hoomoe ia iho la iluna o ka lepo. "E Porota, ua maopopo au ia oe," i pane aku ai o Dupona. "Aple au e hoopoino ana i-nei ma*i kanaka maanei, nolaila e haalel<? mai oe ia makou maanei a e hoi aku oe no kou hale." "Ae, ua maopopo oe ia'u, e ke Konela," alaila kau ae la oja (Porota) i ka ipukukui o ka barela e ku ana, a me kekahi pane leo ole haalele mai la i ka rumi a hoi aku la no kona rumi moe. O na kaula i hoopaaia ai ma na lima o na kanaka opio ua hukiia a paa loa, au no e ka. makamaka heluhelu e ike ihp ai ua puaii na wawae ame na liuia o na opio ia manawa, me ka pii o ka uli am,e ka maeele pu me ka nui pu o ka eha, eia na,e,.ilpko o ia nui o ka eha i loaa ia laua aohe a laua hoohalaiiala ana ae. Ke ku la o Diipona mamua o laua me ka heleheleua hauoli ma kona mau maka, a ke ku al<u la no hoi kona hoahui. o Gomeza, mahope ona. me ka helehelena inoino. au no e ka mea heluhelu, e ike iho ai ua piha oia i ka liuhu no na opio. Ua hala he mau minuke ia Dupona o ke ku ana mamua 0 ana ihp ia Hale i ka i ana iho: "Mahope o ke kalj ana, ka hai?a ana ma na ano apau e loaa oe, ame ka hoolala ana no hoi i kekahi luuia e make ai, ua lōaa iho la nae oe iau i nei kupono liope loa, ma.hope hoi o ka hala ana o na makahiki loihi he iwakaluakumamalinia, i nei manawa eia oe iloko o ka j>olio o kuu lima a malālo hoi o ko'u maija. "Ua manao oe ua make au, aka nae, ia oe e ike mai la ia'u i nei manawa akahi uo oe a hoomaopopo iho la aole i komo ko poka o ke ki ana ae ma kahi e niake ai au. nolaih e ike iho oe elike me ka ino au i ha#a mai ai ia'u. pela au e ana aku ai ia ino maluna ou, aole inaluna wale no ou, aka, nialuna pu kekahi o ko makuakane ame ko makuahine. Ahe mea nani i kuu manao, ke ana ana aku i ka inu no ka inp i hanaia mai■]" He mau huaolelo awahia a mulea loa keia i puka aku l.i mai na lehelehe aku o ke puuwai eleele, e nele ol\1 iho ai no ka ehaeha o ka naau o ka ipea e kamailioia aku ana, eia nae, aohe pane ae o Hal.e no ia mau olelo ana. "Alai|a apl.e ana anei oe e pane iki mai ana? v i ninau iho ai ua o 3J)upona me ka leo koikoi. "Aohe no ia he mea nui i ko u nopnoo kou pan.e a pai?e ole mai paha. Kha maka■hiki i hala aku nei ua manap iho au ua kaa oe malalo o kuu mana, a iJoko o ka n>aiiawa hookal?i a'u i ki aku ai ia oe jne ku.u pw panapana e hikji ana ia'u k,e pepelii ia oe a make, aka waJe no kumu o kou pakele oia ka liana maa»lea a aiia a kela niaka.ikiu, peja iho la i lfooko ole la ai kuu makemake e o'u. i kou ola ia manawa; ua liala aku la na.e ia, a i nei manawa, eia oe iloko o ka poho o kuu lima. a e hooko aku aita au i kuu makemake maluna ou a u i :hoplaJa ai np ka manawa loihi. "Ma kela īnanawi niua a'u i manao ai o kou hana ana ia e niake ai, ia mana.wa aole au i maopopo loa no kela kanaka, aka i nei manawa ua maopopo loa oia ia'u oia 110 kekalii o na ilio hajiu meheu a ke kanawai, kela makaikiu o Keaka ■Tavara. Aia au a hoi hou aku i N,u Olina ia inanawa au e haiia aku ai i ka hana e make ai oia, mahppe ilio o ka pau ana o ka'u li&na me crt> "Hookahi a'u niea e kaumaha nei o ke komp pu ana niai nei o nei kanaka ppio hala ole me oe iloko o nyi hana houhal.ua au. hihia hewa a mauwale wale ana no oia i ka umiumi, oiai aol£ oia i hewa mai ia'u, aole no hoi o'u enemi iaia, aka oiai nae oia ua hui pu.mai nei me oe, he nie-i pono no ko'u pono ame kp'u palekana. a pela hoi me ka palekana o na kanaka. maikai no lakou hale, e hookau pu aku i 'ka hoopai maluua ona, elike me ia e hookuia aku ana maluna ou: Me na huaplelo kakaikahi Joa e hoike aku ana au i kou hopena, e Hale Lesctera, oia keia, e pepehiia ana oe e a'u a make. Me ka lolohi lpa ama na iniha hoi e make ai oe. a oiai oe e li,ochaeliaia ana e noho aku ana no au ma k<f,i aoao a kiai a e noolohe pu aku hoi i koii mau auwe au i ika ehaeha ahiki i kou minuke hope loa. l.ohe oe?" ' Aole hiki ia Joe ke manaoio i na mea oiaio a Dupona -o I ke kaniailio ana iho ia Hale, aka na.e, oiai oia e nana poiio j ae ana i na maka o ke kanaka nana na huaolelo awahia o ka | hoopuka ana iho, ua.koiia iho oia e xnanaoio iho ia mau huaolelo apau he mau olelo oiaio wale no. Ke ike mai la ia i nei manawa i ke kanaka niamua ona i hiki ole Jf,e hoohakalia i ke kainailio ana np ka pepehi ana a make, ehke nie ke pihoihoi a maka'u ole o ke kamailio aua np ka ana aku i kekahi hale; alaila upoi iho la o, a i. hhilihi nia.ka me. ka naka a;ia ae o koiia kino uo piha īka maka'u no ka hopena e kauia mai ana maluna o laua. "Aole olua e ma.ke ana i nei po," wahi hou a Dupoua o ka pape ana iho. E hoopaaia ana. olua maanei maloko o keia haleljua i kuu hoi hou ana ma.i, a ia manawa au e hana aJf,u ai i ka mea e hponalowale loa ia ai olua mailuna a.ku oka ili honua. E haal.ele ana au ia olua i nei manaw i a ma ka la apppo au e hoi hou mai'ai." "Ho/ hou niai i ka maii,iwa au e makauka ( u ai," i pane ae ai o Hale me ka leo o ka nfca i ike ole ia. mea he maka'u, no ka i?iua; "ua wale np ia mau mea ia'u." s Aplie pane iljp o Duppna, nana..wale iho la nu me ki akaaka hoohenehene ana iho, a o kp laua huli aku la uo ia hele. me Gpm,eza e ha.hai aku ana ma}?ope ona. a iiaaicid īhp i k a halelua. MOKUNA XIV. Ka I'akele Ana o na I'aahao. r ka. haajeleia. aua. iho o na paaliao o wale no. o ka, he po.uli wale no olpko o ka rumi, nu ka me i ia Dupona ma i ai i ka nimi ua lawe pu aku ia ik* Wkukui; njc. laua. Ua piha i)kiuki na kanaka opio no ka laweia ana aku oka ipukukui kela nimi akn ak i nae, i ko laua nooiioo ana n ? a.h.pp.e-iijo,. akahi uo laua -i apone» ihp n.o ka laweia ana a.ku o ke kuk.ui. (Aole i pau.)