Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 27, 2 July 1920 — Page 5

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

 

TAZANA

 

A I OLE

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.

 

MAHELE II.

 

 

            Kunokunou wale aku la no ke poo o Ala@aki Wepa, e @ke aku ana i kona apono i kela manao o kona haku, oiai @ aia iloko on a ka hauoli, in a e kauoha mai ana o Akema Zeka iaia, e alakai i ka puulu e hele pu ana me Jene Kele-@ no ka akau, alaila e loaa ana he manawa maikai nona @ pakele ai mai kela moi aku, me kona noonoo ole aku no kona mahele iloko o ke gula, aka ua lawa no oia i kela @ pohaku makamae e waiho lolii la iloko o kona poli.

            Ua maopopo i ua o Wepa, aole loa he mea e noho la malalo o kela moi, e hoao e holo mahuka mai iaia mai, no ka mea, he poe no kekahi i hoao e holo mahuka, ua paa hou no nae lakou apau i ka hopuia, me ka hookauia aku o na hana hoehaeha maluna o lakou, mamua o ka make ana, no @ mau hana, i hele ai a kau ka weli i na Paele ame na Arabia, ahiki wale mai i ua o Wepa.

            @Owai ka mea e hele pu me na wahine, no ʻ ka akau?" @ahi a ua o Wepa, no ke ake ana e lohe i ka manao o Akema Zeka.

Kulou iho la ke poo o Akema Zeka ilalo, me ka noonoo ana no kekahi manawa, no ka mea ke ike la oia, ua oi aku kona makemake i ke gula e waiho mai la iloko o ka lepo, mamua o na dala e loaa mai ana no ka uku ana ia Jene Kelekona.  Aia iloko ona ka iini e hoolilo koke aku i kela wahine me ka hikiwawe loa, i loaa mai ai iaia kekahi puu @ala nui, a pela no hoi kona makemake nui, e kaa koke mai kela gula malalo o kona malu.  Iwaena nae o kona poe kanaka apau loa, he hookahi wale no mea hiki iaia ke hilinai aku, no ka hooko pono ia o kana niau kauoha, oia no o Ala@aki Wepa, nolaila o kana kanaka ia i koho iho ai iloko @na, ma ke poo o kekahi o na puulu, in a paha no ka hele ana e kii i ke gula, a i ole, no ka hele ana i ka akau.

            O ka manao mua iloko o Akema Zeka, o ia no kona hoouna ana i kekahi o na kana Arabia i kamaaina i ke @hele no ka akau, me na wahine ame kekahi poe kanaka e @, he hookahi wale no nae ana mea i hopohopo ai, o ia no @ holo mahuka o kela poe kanaka, me ka lawe pu ana i ka puu dala e  loaa mai ana no na wahine, aka no Wepa, he @ana paakuku loa nana ka hoao ana e holo mahuka, oiai he nui na kanaka ili keokeo ma ka akau, ka poe i makaukau loa e hopu mai iaia, a hookau aku hoi i ka hoopa ʻ i make maluna on a, mamuli o kana karaima i hana ai, me ke ki ana i kona kapena koa a make, o kekahi kumu no hoi o kona manao ana, he hana paakiki loa ia Wepa ka mahuka ana, mamuli o kona hilinai maluna o kona poe kanaka ponoi, na lakou e kiai makaala loa i kela kanaka, i ole ai oia e haalele mai ia lakou, a holo mahuka aku me na @lala e ukuia mai no na wahine ke lilo i ke kuaiia. 

            Ua ma ʻ u no kela noho malie ana a Akema Zeka, alaila @ae la kon poo iluna, me ka i ana mai:

            "Aole he mea pono no kaua a elua ke hele like no kahi i hunaua au o ke gula, he hana hiki kela ia ʻ u hookai me kekahi poe kanaka, aka e hele oe no ka akau, me ka law pu ana i kekahi palapala mai ia ʻ u aku, a haawi i kekahi hoaloha o ʻ u, oia ka mea i ike, i ka poe makemake, i na waiwai kalepa elike me keia au ʻ e lawe aku ana, a maanei kaua e hui hou ai, i ka wa e hoolopono ai ka kaua mau hana pakahi.  Aole he mea e ae a Wepa e hauoli ai, o kela hoouna wale ia no on a, i ka akau me Jene Kelekona ame na wahine Paele e ae, no ka hoolilo ana aku i ka poe e makemake mai ana, eia nae he kanaka keia i piha me ka maalea, aole oia i hoikeike wale aku ia ano hauoli on a, aka ke noho malie wale aku la no oia, me ka helehelena kuoo, ka mea nana i pulapu aku ia Akema Zeka, me ha mea la, aole i kulike kana mea i hooholo ai, me ka manao o kana lukanela.

            Ua haawi aku la no o Wepa i kona ae, e hele ma kela misiona, me ka hoolala ana o ua mau kanaka nei i na mea apau e pono ai ka laua huaka ʻ i pakahi, a i ka hala ana paha he hapalua hora hou aku, o kela noke ana a laua i ke kanailio, ia wa i noi aku ai o Wepa i kon haku, e hookuu mai iaia, no ka hoi ana maloko o kona halelole, no ke komo @ mai i lole hou, pela hoi kona auau ana ame ke kahi ana @ kona umiumi.

            I ka pau ana o ua kanaka nei i ka auau, a komo mai la hoi i lole hou, hoi ae la a mamua o kekahi aniani i kauia aku ma ka paia o kona halelole, hoomaka iho la e kahi i kona umiumi, akahi no a hoi mai kela ano kahiko o ua kanaka nei, mamua aku, he kanaka puhuluhulu maoli oia, e hiki ole ai i ka poe i kamaaina mua iaia, ke ike mai oia o Makahi Wepa.

            Mahope o kona waiho ana aku i kana pahi umiumi, hoi @ a maluna o kekahi noho laau, haule iho la hoomaha.  @ ke puhi ana i kona kikalika, a i ka wa i pa iho ai @ lim, i ke eke ili, e paa ana ma kona kuapo, he mea e ka lelele o kona oili me ka olioli, no kela waiwai makamae @ waiho lolii la iloko o ke eke ili.

            "Pehea ana la ko Akema Zeka manao, ke ike mai i keiamau pohaku momi makame?" i namunamu liilii iho ai ua kanaka nei. Aole no he manawa a ua o Wepa i nana maoli ai i ka nsani o kela mau pohaku, a i ole helu paha i ko iakou nui, o kana mea wale no i hoomaopopo, he nui ka waiwai e loaa ana iaia mai kela mau pohaku makamae ʻ mai, @ nei no ke kuaiia aku i ka poe hana gula.

            Oiai, oia hookai wale no kela e noho la maloko o kona halelole nolaila wehe ae la oia i kona ili kuapo, me ka lalau ana iho i ke eke ili, aia mau no ka lelele o kona oili me ka olioli iloko on a i na manawa apau, no kana waiwai makamae.

            Aole on a hopohopo ana ae, no ka ikeia mai o kana waiwai e kekahi poe, no ka mea, ua hoi na mea apau noloko o ko lakou mau halelole e hiamoe ai, a koe wale no ke kiai i hoonohoia, no ka makaala ana i na enemi, nolaila ke lolelole wale la no oia i ke eke ili iloko o kona mau lima, a i wahi nona e ike pono ai i ka nui o kona pomaikai, nee mai la oia a ma ka aoao o ke pakaukau. Auwe no hoi e! Hewa i ka maka ke ike aku i ka nani o kela mau pohaku, a i ka loaa ana mai i ka malamalama o ke kukui, he owaowaka hoi kau, me ka hoomalamalama olko o kela halelole, e ua mau pohaku momi makamae la.

            Ua ma ʻ u no kela noke ana a ua o Wepa i ka nana, ua le@a aku la kona mau maka i kahi o ke aniani kilohi e kai ana ma ka paia; iloko nae o kona puiwa me ka hikilelem ike aku la oia i ka helehelena o Akema Zeka iloko o ke anuanu, e kiei mai ana make opi o ke kapolena mamua o ka puka o ka hale lole.

            Aohe mea hou ae a Wepa e hana ai, ua ikeia kana waiwai, a ua loaa pono hoi oia i kona haku, nolaila hoolalau wale aku la no kana nana ana ma kekahi wahi okoa, a i kona nana hou ana ku iloko o ke aniani, aole ka helehelena o kona haku. Me ka manao pihoihoi ole, i hookomo pakahi iho ai oia i kana waiwai apau iloko o ke eke ili, hookomo mai la iloko o kona poli, wehe ae la no hoi he hookahi kikalika, o ke ku ae la no ia iluna, mahope iho o ke kuni ana aku i ke kukaepele.

            No kekahi manawa uuku wale no kela holoholo ana iho ana maloko o ka halelole, ahiki i ka pau ana o kona kikalika, o kona puhi aku la no ia i ke kukui, a hoi aku la e hiamoe, ma kekai aoao o ka halelole.

            O ka mea oiaio loa, aia ka maka ʻ u me ka weliweli iloko o Wepa kahi i noho ai, e hiki ole ai iaia ke hiamoe ma kela po, no ka mea ma kela ike ana mai o Akema Zeka i kana mau pohaku makamae, ua maopopo loa, e lilo aku ana kela waiwai mai iaia aku, a mawaho ae olaila, e pepehiia mai ana oia a make, no ka mea ua loaa pono kona kolohe, o ka huna ana i kela waiwai, me ka mahele ole ku me kona haku.

            Ua hala okoa kekahi manawa a ua Wepa o ka hoolalau ana mai ma kona wahi moe, aole no kona hoi maoli aku e hiamoe, aka ua hele oia a kau ka weli ia Akema Zeka, a ke hoolala la oia i wahi nona e pakele ai, no ka mea ua maopopo loa iaia, e hoea hou aku ana kona haku, no ka lawe ana ae i kona ola ma kekahi manawa o kela po, i wahi e kaa aku ai na pohaku momi malalo o kona malu.

            He mea oiaio, he elua hora mahope iho o kela kinai ana aku a ua o Alabaki Wepa i kona kukui, aia hoi ua weheia ae la ke opi o ke kapolena mamua o ka puka o kona halelole, a komo ana kekahi meakino, me ka lole eleele iloko, e paa ana hoi kekahi pahi loihi iloko o kona lima, a keau hele la hoi kana nana ana no kahi o ka paila huluhulu e waiho mai ana.

            Me na kaina wawae mama loa, i hele malie aku ai ua meakino nei, ahiki i ke ku ana iho ma ka aoao o kahi moe o Wepa, o ka hapai ae la no ia iluna i kana pahi, a hoomaka aku la e hou, ma kahi ana i manao ai, aia malaila ka umauma o ka Lukanela Wepa kahi e hanu malie ae ana. No kekahi mau manawa lehulehu kela noke ana iho ana i ka hou, a no kona manao ua make o Wepa, ua ka wikiwiki ae la oia i ka huluhulu, a haka aku la kona mau lima, o ka loaa o ke eke ili i waihoia ai o na pohaku momi.

            Iloko nae o kona kahaha nui, me na huaolelo hailiili mā kona waha, ku ino ae la oia iluna no ka mea aole ke kino o Wepa malalo o ka huluhulu, aka he aila lole, i hoopuupuuia a kohu kino kanaka ke nanaia iho, ua lele mua ka manu, mai ka punana aku, oiai ua ike e o Wepa e hoea aku ana ka make maluna on a, pela i wehe ai ke akule i ka hohonu.

            O keia mea o ka hoea ana aku noloko o ka halelole o ka Lukanela Wepa o Akema Zeka no ia, me kona manao kuhihewa he hana maalahi nana ka pepehi ana aku ia Wepa, a make, a law mai i kai waiwai a kela kanaka, i huna ai mai iaia mai, eia nae, ua like pu no kona makaala me ko Wepa, ua wehe mua kela kanaka iaia iho mai kahi mai o ka poino, a ku iho la ua moi nei o na kanaka Arbbia, i kahi o ka hoka ame ka hoaa. Me ka piha i ka hoonaukiuki no kela hoohokaia ana mai on a, ua oili koke aku la o Akema Zeka iwaho me ka holo ana aku e hoala i na Arabia ame na Paele e hiamoe ana maloko o ko lakou mau kauhale, iloko o ka manawa pokole loa, aia na mea apau ke ku la mawaho o oko lakou mau halelole, a hoomaka koke aku la no ka huli ana ialoko o ka pa, ma na wahi apau, no Wepa. Ua ma ʻ u no kela hele ana a ua poe kanaka nei, a huli hoi nui mai la me ka nele.

            No kela mau no o ka inaina ame ka huhu iloko o Akema Zeka no Wepa, kauoha okoa ae la oia i kekahi poe kanaka on a, e kii i ko lakou maulio, a hoomaka koke aku la ka huli ana ma na moali alanui apau oloko o ka ululaau, me ka nana ole ia ae o ka pouli o kela po, aia ka pono o ka loaa aku o kela kanaka ia lakou.

            Oiai hoi na kanaka na kanaka Arabia ame na Paele e holo la maluna o ko lakou mau lio, no ka huli ana ia Alakabi Wepa, ua oili ae la o Mugami mai kona wahi mai e pee ana a poholo aku la iloko o ka pa he hookahi kona huikau like ana aku me na Paele i koe, a o ka poeleele iho no hoi, aole e hiki i na kamaaina o kela wahi ke hoomaopopo mai, he mea komohewa kekahi iloko o ka pa.

            No ka loaa ole o ka manao hoohuoi iloko o kela poe kanaka Paele ke hoi pololei loa la no lakou noloko o ko lakou mau halelole, a ke hele hoolalau wale la no ua o Mugami, ahiki i ka nalowale ana aku malaloo ka malumalu o kekahi kumulaau, a mai kela wahi mai, i kokolo hele mai ai oia, me ka hakilo ana i kela ame keia halelole, i hiki ai iaia ke ike i kahi i hoopaaia ai kona haku wahine.

            He hana pohihihi no nana, ke koho ana aku i halelole, i hoonohoia he kiai mamua o ka puka, no kela kumu i manao iho ai oia, aia kona haku wahine maloko o kela hale, no ka mea, aole e hoonoho wale ia kekahi mea e kiai, ke ole he mea ano nui loa maloko o ka hale kahi i noho ai ma ke ano he lio na ko lakou haku.

            No kela manao iloko in a, e hookapele i kona haku wahine, mai ka mana mai o ka moi o na kanaka Arabia, hooholo iho la oia e pepehi i ke koa kiai a make nolaila hoomaka aku la oia e kokolo malie mai kana wahi i pee ai, eia nae, ua ike aku la oia i kekahi Paele okoa aku e hele mai ana no ka lawe ana ae i ke ku kiai ana nolaila kakali malie iho la oia, ahiki i ka wa kupono, alaila hooko aku oia kana hana maluna o kela koa kiai hou.

            Ua hiki loa ia Mugami ke lohe aku i na olelo e kamailioia ana e kela mau kiai, a o keia na olelo ana i lohe aku ai i ka ninau ana aku o ke kiai hou:  "Eia no anei ka paahao maloko o ka halelole kahi i noho ai?"

            "Ae, aia no oia maloko kahi i noho ai , no ka mea mai ko ʻ u wa  ku kiai mai nei ahiki wale i kou hoea ana mai la, aole loa he hookahi mea i oili mai nei iwaho."

            Me kela mau oleloi kamailioia mawaena o na kiai elua, i noho iho ai ke kiai hou mamua o ka puka o ka halelole, a hoi polo@ei aku la hoi ke kiai mua no kahi o kona halelole, e ku mai ana, no ka mea he hookahi wale no noonoo nui iloko on a, o ia kona haule koke aku hiamoe.

            Ke lelele wale la no ka oili iloko o Mugami, me ka pih@ i ka olioli, kela lohe pono ana aku i na olelo a na koa kiai, aia no ka laua paahao iloko o ka hale kahi i noho ai, aole he paahao e ae i ko Mugami noonoo, aka o Jene Kelekona no ia, nolaila hookokoke loa aku la oia ahiki i ka pili ana ma kekahi kihi o ka halelole.

            Aia kekahi pauku laau nui iloko o kona lima kahi i paa ai, me kela pauku laau oia i makemake ai e hahau aku i ke koa kiai ma kona poo ahiki i ka make ana, a oiai ua hu@@ ke alo o ke kiai i kahi e a o ke kua ke hoohuli mai ana, i ka ia nei wahi e hele aku ana ua pomaikai loa ua o Mugami aole on a ikeia mai e ke kiai a manao iho la ka holopono o kana hana.

            Elike me ka liona, e kokolo hele ana no ka lele ana aku maluna o kana mea i makemake ai e hookau aku i ka make maluna ona, pela iho la ua o Mugami e hoohalua mai la mahope o ke koa kiai, a iaia no paha ka ike, o ka manawa kupono iho la ia, e hookau aku ai i ka make maluna ona, o kona hapai ae la no ia i kana pauku laau a kiekie iluna, a me kona ikaika apau, i hahau aku ai oia ma ke poo o ka Paele kiai, aohe pua ʻ i leo mai ua Paele nei mai, o ke kunewa o ke poo kana meao ka ike ana aku aia hoi, hina aku la kona kino ilalo make loa.

            Aohe ana hoopau manawa wale ana aku, ma kana nana ana, in a paha ua make a ke ola la no paha kela kiai, ua komo loa aku la no oia iloko o ka hale, a kahea aku la i ka inoa o kona haku Wahine, aole nae he pane mai o kekahi mea. Ke haha la kona mau lima ma o a maanei, aole he wahi hoailona iki, no ka nohoia o kela hale e kekahi mea, a no ka loaa ole ana aku o kona haku wahine iaia, koho kokeiho la no ua o Mugami ua holo mahuka aku o Jene Kelekona, me ka ika ole ia e ke kiai mamua o ka puka o ka hale.

 

MOKUNA XI

 

            Ma kela manawa hoi a Wepa e ku la ma ka aoao o Tazana, mahope iho o ka aihue ana mai i na pohaku momi makamae, elike me ia i hoike mua ia ae nei ma ka mokuna i hala, ua makaukau loa oia e hou aku i kana pahi iloko o ka puuwai o ke kanaka nana ka waiwai ana i aihue mai ai, aka nae aole oia i hooko aku i kela manao, mamuli o kona hopohopo, in a e mak@ ole ana o Tazana iaia, i ka hou mua ana aku me kana pahi, alaila oia mai ana no ka luahi, o ka inaina o kela kanaka, e haehae liilii ia mai ai kona kino, me he apana pepa la, oiai ua ike pono oia me kona mau maka ponoi, i ka haehaeia o na holoholona, me he wahi mea liilii loa la e na lima wikani o kela kanaka pilikua.

            Aole nae mamuli wale no o kela hopohopo on a, i ka make mai ia Tazana, ke kumu wale no o kona hookau ole ana aku i ka make maluna on a, aka iaia e ku la me ka maopopo pono ole o kana mea e hana aku ai, lohe aku la oia i ke pahupahu mai o kekahi mau kapuai wawae me ka nakeke pu hoi o na laau. Aia ke waiho mai la imua o kona aio ke kula palahalaha me na ululaau in a e hoomau ana oia i ke ku ana malaila e make mai ana oia ia Tazana a i ole, e haehaeia mai ana kona kina e na niho ame na maiuu o na holoholona hihiu; nolaila me ka make e hookokoke loa mai la iaia, oiai hoi ka palekana e waiho mai ana imua o kona alo, o ka hoomaka aku la no ia o ua kanaka nei e holo aia ka pono o kona kaawale loa aku i kahi mamao, a komo aku iloko o ka ululaau mamua o ka hoea ana mai o ka liona.

            Aia no o Tazana ke hiamoe la aohe wahi mea a hoomaopopo ae, i keia mau poino e hoopuni ana iaia.  Aole keia o ko Tazana ano oiaio maoli, no ka mea pehea ka nui o kona hiamoe e lohe ana no oia i jejahi wahi uakeke uuku loa, a pela hoi ka honi aku aku o kona ihu i ke ea o na ʻ holoholona ahiu i keia hana ana nae ua kupouli maoli kona noonoo i ka hiamoe: malia paha ua loli kela ano pilipaa loa iaia, mamuli o ka eha i loaa i kona poo, aohe nae he mea hiki ke ike i ke kumu oiaio, koe wale no ke koho ana aku, pela i loli ae ai kela ano maa on a, a i ke ano hou.

            He mau minuke helu wale no, mahope iho o ko Wepa holo ana aku no ka palekaua o kona ola, oili aku la he liona kino nui, a i ka ike ana aku i ka moe malie mai o Tazana, moe iho la oia ilalo, elike me ke ano mau o na liona, mamua o ko lakou ʻ lele ana mai, e po ʻ i i ka lakou mau pio, aia hoi kona helo ke kahilihili la i ka nahelehele, a no kela @akeke a ka huelo o ka liona e hana la, o ka mea ia nana i hoala ae i ko Tazana hiamoe, aole nae o ke ano o ke ala ana ae i maa i na kanaka e kuwakuwai ai i na maka, aka me ka eleu loa, a paa koke ae la no kona lima i kana laau ihe, aia hoi kona mau maka, ke alaalawa la ma kela ame keia wahi, me ka makaukau e ku aku a paio me ka enemi, in a he mea kekahi o ia ano i kokoke aku iaia.

            Aole no he ikeia aku o ka liona e Tazana aka nae ma kela maa o kona ihu i ka honi ana i ke ea ʻ o ka liona, pela oia i hiki ai ke ike aku, aia mahope o ke o pu nahelehele, aia malaila kahi i pee ai o kekahi liona, o ka mea apiki nae, iloko o ka makaukau loa o kela holoholona e lele mai maluna o Tazana, ua ku ae la oia iluna, a holo aku la he mea malihini loa keia i ko Tazana noonoo, mamuli paha o kela ala ana ae o ua o Tazana a ku iluna a i ole, mamuli paha o ka pololi ole o kela holoholona, aohe nae he mea i maopopo i ke kumu oiaio maoli, o ka hoao ole ana mai o kela liona, e lele maluna o Tazana.

            Ua hookahaha pu ia aku ko Tazana manao, no kela holo ana aku o ka liona, o keia ka manawa mua loa ana i ike ai i kekahi liona maka ʻ u wale elike me kela, eia nae aole no on a noonoo hou aku no kela holoholona, alaila au ae la kana nana ana no kona kokoolua, aole on a ike aku ia Alabaki Wepa. O ka noonoo mua loa i oili ae iloko o kona noonoo o ia no ka hoea mua ana mai o kekahi liona, a ua make o Wepa, me ka laweia aku e kela holoholona iloko o ka nahelehele, aka nae mahope iho o kona nana akahele ana iluna o ka lepo ike iho la oia, aole he liona i hoea aku ma kela wahi aka e ahu ana no ka moali kapuai wawae o Wepa, e hoike mai ana kela hoailona, i ka holo ana o kela kanaka mai iaia nei aku, no kekahi wahi i maopopo ole iaia.

            Ua hoopohihihi loa ia kona noonoo i ke kumu o ka haalele ana mai o Wepa iaia, me kona manao ana iho nae, mamuli paha o ka maka ʻ u o kela kanaka i ke kuwo o ka liona, pela oia i holo ai, a haalele no iaia e moe malie, alaila luliluli iho la ke poo o Tazana, no ka hana a kela kanaka, o ia kona holo ana me ka hoike mua ole mai i kekahi hoailona i ka poino i kona hoa, he hana kela na ka mea i oiha me ke aloha ole, ka haalele ana iho i kona hoa e make i na holoholona ahiu.

            Ina nae o ke ano iho la ia o Wepa, alaila aole a Tazana noonoo hou ana aku nona, ua hala aku la no oia, a nana no e huli aku i na alahele e palekana ai ola mai ka poino mai, no ko ua o Tazana hele ole aku e hule iaia.

            He haneri i ʻ a mai kahi ana e noho la, aia malaila kekahi kumulaau nui kahi i ku ai, a oiai ua ike aku la oia i ka poino o ka hiamoe ana iluna o ka honua, nolaila hele aku la ua o Tazana, ahiki i kahi o ke kumulaau @ ku ai, o kona pinana aku la no ia a kau iluna o kahi manamana o ke kumulaau; haule iho la, o kona lilo aku la @@@ ia hiamoe, me ka noonoo ole ae he poino kekahi.

            I ke ao ana ae ma kekahi la mai, aia ho ua o Tazana ke hiamoe la, no ka mea ua hoi mai kona a@o kahiko aole ana hana e awiwi ai i ke ala koke ana, o ka mea wale no nana ehoala i kona hiamoe, o ia ka maka ʻ u no ka poino, a no ka pololi paha. Ua hele a kiekie loa ka la, aole no he mea a onioni ae ua kupueu nei oloko o na ululaau, a o ka pololi wale no ka mea nana i hoala ae iaia mai kona wahi mai e hiamoe ana.

            Malalo aku o na lau o na laau, i nana aku ai ua o Tazana i ka waiho mai o ke kula palahalaha, ana nae e hiki ole la ke hoomaopopo, o kona aina hanai holoholona no ia, i hooneoneola hoi kona home ame kona mau kauhale, e nakanaka Aeapia, mamuli o na hana ku i kalokoino a kekahi kanaka ana i hookipa aku ai malalo o na kaupoko o kona home me ka maikai. Ke ike la oia i na kanaka o Basuli, kona poe kanaka ponoi hoi, o ka alo like ana o na inea huli gula, ma keawawa o Opa, e hoomakaukau ana i ko lakou aina kakahiaka, no ka hoomaka ana aku ma ka lakou huakai hele, i hoolala ai e hookau aku i na hoopilikia ana maluna o na kanaka Arabia.

            Heaha la ke ano o kela poe kanaka Paela i ko Tazana noonoo, koe wale no he wahi uwiuwiki liilii loa o na hoomanao ana, no kekahi mau hiona i kamaaina iaia, eia nae, aole loa he hiki iaia ke hoomaopopo i kekahi mea, i kamaaina iaiam mamua aku o kela manawa i halawai ai oia me ka ulia poino maloko o Opa.

            Oiai nae ua o Tazana e nana la i kela poe kanaka, ua maalo ae la iloko o kana mau hoomanao ana, ke kino puhuluhulu o Kala, kona makuahine mapu, pela no hoi me ka nui ame ka lehulehu ae o na mapu, kona mau hoa paani o na la kamalii, e holoholo pu ana iwaena o kela mai holoholona.

            Oiai kela mau hoohali hoomanao ana o na la kamalii, e oiliili ae ana iloko o kona noonoo, ala pu mai la kona makemake e hui pu aku me na mapu, a i hookahi ko lakou hele like ana, elike me na la i kaahope aku.

            Ke hakilo la oia i na kanaka Paele i ke kinai i ka lakou ahi, o ka hoom ʻ oa ana i ka lakou mau meaai, a oiai nae ua hele no ka helehelena o kela poe Paele a kamaaina loa iaia o ka mea apiki nae, aole loa he wahi hoomanao mai iloko ona, o kela no kona poe kanaka ponoi.

            I ka haalele ana iho hoi o ua poe Paele nei, a pau nui aku la i ka hele ma ka lakou i hoopoino mai i ka waiwai o ko lakou haku, a i aihue aku hoi i ka lakou mau wahine o ka iho mai la no ia o Tazana mailuna mai o ke kumulaau no ka hele ana aku e huli i mau meaai nana.

            Ke ike la oia i kekahi mau holoholona e hele ana ma ke kula palahalaha, a manao ae la ka loaa o ko ia nei paina kakahiaka,, nolaila hoopololei aku la kana hele ana no kahi o  kela mau holoholona, me kona akahele loa nae, o honiia mai auanei konahohono, nolaila hele ae, la oia ma kahi lulu, me ka nihi ana, o na lima me na wawae, a i kekahi manawa, e moe okoa ana oia iluna o ka honua i ole ai e ikeia mai, a holo ehoi kela mau holoholona mamua o kona kokoke ana aku i kekahi o lakou.

            O kahi nae o ka laki, he loloa no ka mauu ma kekahi mau wahi, nolaila ma kela wahi loloa o ka mauu oia e hele aku pepehi ai a make, me ka hoopoino ole aku i na holoholona ai, aia hoi mamua pono aku o kona alo, he hookahi pipi wahine momona, me hookahi pipi bulu a mawaen ao kela mau holoholona elua, koho iho la oia, o ka pipi wahine kana e pepehi ai a make, me kahoopoino ole aku i na holoholona e ae.

            Iaia i kokoke loa aku ai i kela pipi wahine aia he o-punahelehele nui mawaena on a ame kela holoholona, o kona wehe ae la  no ia i kana ihe a paa iloko o kona lima akau, keehi iho la hoi i kona mau wawae a loaa ke kulana paailalo o ka honua, o kona hoomaka aku ia no ia e pahu i ka ihe, a elike no me ka hala ole o kana mau hauna ihe ilok@ o na manawa apau i kaahope aku, pela iho la no i lele aka ai kana ihe a ku pono i ka umauma o kela pipi wahine.

            Aohe o Tazana i hoohakalia iho, e kakali aku ai no ka hopena e loaa i kela holoholona, aia ke paa la kana pahi iloko o kona lima, o kona hoomaka aku la no ia e holo elike me ka mama apau i loaa iaia, aia ka pono o kona kau aku iluna o ke kua o kela pipi, hoomaka aku e pepehi iaia a make.

            He oiaio, i kela wa i komo pono aku ai ka ihe a Tazana iloko o ka pipi wahine, ua noke ae la kela holoholona i ke kuwo, i kau a mea o ka nui o ka eha i loaa iaia, me ka hoomaka koke ana aku e holo, he mai i-a wale no koe alaila hoea aku o Tazana ma kana wahi e ku ana, iloko no nae o kela mama o ka holo ana aku o ua pipi nei, ua paa aku la ka huelo i ka hopuia e Tazana, a iloko o ka imo ana a kamaka, aia ua keiki la oloko o na ululaau anoano o A@erik@ ke ku la iluna o ke kua o ka pipi.

            Ke ike mai la hoi ka pipi hulu i kela poino i loaa i kona hoa, me ka manao e holo mai e kokua iaia, i ka huli ana mai nae ka hana e nana ihope, e holo aku ana ka nui o na ka nui o na pipi e aem a haalele iho la i keia @oa o lakou, e ku hookahi aku a paio me ka enemi.

            Ke noke la ka pipi i ka owala me kahoao ana e kiola aku i ka mea e kau la maluna o kona kua, he ole nae ka haule aku o Tazana, no ka mea, ke umii la kona mau wawae e elua ma ka opi o ka pipi, aia hoi kekahi lima ke puliki @a ma ka a-i, a ke noke la hoi kekahi lima ika hou i ka pahi i ka puuwai o ka pipi.

            No kekahi manawa pokole wale no ka holo ana aku o ka pipi, a mamuli paha o ka loaa pono ana aku o ka puuwai i ka pahi a Tazana, o ka hina aku la no ia ilalo o kahonua a make loa, ia wa i ku ae ai o Tazana a pololei iluna, keelii aku la kekahi wawae iluna o ke kino o kana pio, alaila me ka leo nui i jahea ae ai oia, e aa aku ana i ka mea oi aku @ ka ikaika o na holoholona, e ku mai a paio me ia.

            Ua lohe mai la o Bazuli i kela leo kahea o Tazana, a o ia kana o ka i ana aku i kona mauloa:

            "Ke ohe nei au i ka leo o kekahi  o @a mapu," wahi  ana me ke kauoha ana aku i kona mau koa e ku iki mai lakou. "O keia ka manawa mua loa o ko ʻ u lohe hou ana i ka leo o ka mapu, i ko ʻ u wa nae e noho ana ma ka aina o na Waziri, he lohe mau au i ka leo o kela ano holoholona, heaha la keia hana nui, i hoea mai ai lakou no keia wahi?"

            Oiai aole he mea i maopopo i kela poe kanaka Paele, Tazana ka mea nona keia leo nui kohu leo no ka mapu, ua hoomau aku la no lakou i ka hele ana imua, a no Tazana hoi, i kona ike ana, aohe mea aa mai e hakaka pu me ia, o kona okuoku iho la no ia i kekahi wahi o ka pipi, a hoomaka iho la e ai, me ka hoonuu maoli, elike no hoi paha me kekahi poi o kakou, i ka wa e ike iho ai i kekahi pai hua ono e waiho ana imua o kona alo, pela no hoi keia kanaka i hele a maa i ka ai ana i ka i ʻ o o na holoholona i ka wa maka.

            Na kela leo kuwo nae o ka pipi, i kono aku i kekahi mau holoholona ahiu e ae, e oili mai iwaho o ko lakou mau wahi i pe ai, a iwaena o kela mau hooloholona, he elua mau liona liilii, me ka hele ana mai a ku mamao aku la, mai kahi @ Tazana e noke nei i ka ai i ka i ʻ o pipi, me ka aa ole nae o kekahi o kela mau holoholona e hookokoke mai ia Tazana.

            Aole no he wahi maka ʻ u iki iloko o Tazana no kela mau liona, ame na holoholona liilii e ae, ke noke la no oia i ka ai ahiki i kona maona ana, okioki mai la i kekahi mau i ʻ o palupalu, @ oka paa pu ana, ma kana huaka ʻ i hele, i lōaa ai kana ai, o kona haalele iho la no ia i ke koena aku o ka pipi i koe, a kamoe aku la kana hele ana no kahi o ke kahawai no ka inuwai ana.

            O kahi e hoea aku ai oia no ke kahawai, aia ma ke alahele pololei loa i kahi a na liona e ku mai ana, aolenae ia he mea e komo iho ai ka maka ʻ u iloko on a, aka hele pololei aku la no oia imua o kela mau holoholona, aole no hoi he wahi mea a haalele o kela mau liona i ko laua wahi e ku la, eia nae no ka manawauuku wale no ka hiki ana ia la@ua ke hoaano mai imua o Tazana, no ka mea i ke kokoke loa ana aku o ua o Tazana imua o kela mau liona, ua holo aku la i kau a mea o ka maka ʻ u, o make aku auanei i keia kanaka a ka ikaika nui wale, aole no hoi he hana wale aku o Tazana, aka hoomau aku la no oia i kana hele ana no ke kahawai.

            No ka ike o kela mau liona ua kaawale loa o Tazana mai kahi aku o ka pipi make, ua holo mai la laua a noke iho la i ka ai i ke koena aku i koe o ke kino o ka pipi, manao ke ola o ka palaualelo, i ka meaai a kekahi i huli ai a loaa me kona ikaika.

            I ke kokoke ana aku o Tazana i ke kahawai, ike aku ia oia i kekahi pu-a bufalo e akoakoa ana, me ka hele o keia ano holoholona a hiena ke nana aku, e maopopo ole ai ia Tazana, e holo mai ana paha mai iaia aku, ke hoomau la no nae oia i ka hele ana imua, me ka manao ole e hoopoino aku i kekahi o kela mau holoholona, me ka manao ole e hoopoino aku i kekahi o kela mau holoholona, no ka mea ua maona oia,, koe wale no paha ke kupale ana iaia iho, i ka wa a kekahi o kela mau holoholona e holo mai ai e hoopoino i kona ola.

            O kana mea nae i ike aku i ua mau bufalo la, aole o lakou holo, ke ku malie wale mai la no i kahi hookahi a nana iaia nei, he hookahi nae bufalo nui, i noke mai i ke kuwo, me ke kope ana o na wawae mua i ka lepo, elike ne ke ano o na bufalo i makemake no ka hakaka, aole no nae i lilo kela hana a ka bufalo i kumu no Tazana e maka ʻ u iho ai, aka ke hele pololei aku la no oia mamua o kahi a ke@a pipi bufalo e ku mai ana.

(Aole i pau.)