Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 27, 2 July 1920 — KUEHU KE KOOLAU KE PA NEI I KA AINA. [ARTICLE]

KUEHU KE KOOLAU KE PA NEI I KA AINA.

Mr. Bolomon Hanohano, Aloha kaaa: E ae mai ia'u i manawa do kau hiwahiwa e hoike ae ai ma kahi kanwale o kona mau koiamu. ! He manawa ae nei i hala, ua heleia e a"u na Koolan nei apuni o Oahu nei, a ua ike i ke kolana o ka holomua o ka aina, me na hoololi o ke ano bou e tnahiia ana ka aina e kekahi o na aahele o : ka naauao, iloko o ko ke kanaka noonoo ana. la'u e nana ana i kulana o na hana o ka mahiko, ua like ole na ukuhana o ka Ja e hanaia mai nei, a o ko Kahuku oki ko ana he $3.50 ko ka la ,aole o ia wale, o ka manuahi wale o na omole waimomona; he Kepani ka luna hoo-. hana o ka la. He $2 o na wahine e hana nei, a he $3 o na kane.kumau o ka la.; a ua loli ae ka m&nawa holo o ke kaaahi o Kttolau; ua waeia ae ka poe i kupono no ka halekaa e hana mai nei i ke anpuni lani; hana mau, hana mau.

T,*a weheia he ahamele me na iee cream ame kiionioni ma Laiewai nei, a i ko'u nana aha i ke kulāna o Laiewai ia mau la ,e waiho ana ka aina i ka laula, a he kula ka hapanui, a e hele ana na lio, pipi, he mau wahi hale uuku e v ku ana, ma ka aoao makai oke aiānui kahiko, a ua loli hou ae nei a he alanui hou i keia wa, a he mau wahi hale uuku e ku mai ana mauka o na pili awawa papali; ia mau la o ke au i hala, e noho hoomanawanuiia ana e ka lfhui Hawaii, a e mihi ana i na lo'i ai ame kekahi mau kula, no ke kanu ana i ka uala, ka mea nui ia mau la. He maikai no ka noho ana o ka aina, a e alakaiia ana kekahi manawa hana no ke aupuni lani, e ka poe mua e hooponopono ana i ke aupuni lam, o ia mau ao ana, ua nanaia aku ia mau leo lani o ka manaoio, mai ia manawa mai ka pii liilii ana ae o na Hawaii a e hoomauia mai ana na alakai o ke aupuni lani, no ka hoonui ana ae i ka poe e lawelawe ana no ke kakoo i na mui ae, pela i hanaia ai ahiki i ka pau ana ae o kekahi, a hoi aku i kona home i hele mai ai Ua kikoo hou ia he mau alakai no ke pani ana iho ma kahi kaawale aku. Ua hoounaia aku he mau Hawaii no ka hoike ana aku i ka lahui Hawaii apuni keia paeaina, e ha'i i ka nani o ka ke Akua alakai ana, a hui iho la kakou, he alo a he alo imua o 'ka lahui Hawaii, me na manao o ka maikai o ka hele ana o ke aheahe malie. Mahope mai, ua komo pu* aku na wahine ame na kane no ka hele ana e kaapuni i na paeaina, Maui, Moiokai,Hawaii, Kauai ame na wahi e ag o ka' aina ahiki i keia wa a kaua e ike nei. Ua hoomaka mai e heie no Laiewai' nei, hailele āku i na home aloha i noho. piiipaaia e ka wahine ame ke kāne i huipu ia o na keiki ame ka ohana no! ka wa mau loa,' a pau 1 aku kekahi o ko'u lahui i Manna Pohaku, a pau akcr i ka make, āhiki i ka hoi hope ana r Hawaii nei, a noho hou ana ia Laiewai,' ua elemakule no hoi, ua nlu kokea i ohu ; no ke kino o ka nee ana i keia mau la a ani aku o ke ahiahi, a he nui ka poe hoaloha a'u i ike ai ia Laie nei, i keia holo ana mai a'u me ka manao e"'hui. alo'ha āna; ua mehameha, ua (hala, aloha no! Ua pii nui ae'na kauhale laau nunui e ku nei, hie ke dala no i imiia ai iloko 0 ka 'hoomanawahui, me ka hoomanawanui o ka mānao o ka lokahi o ka hana ana, a ua puka ae he mau pua hou no ka aina nei, me ka u'i maiuna pakahi o lakou me ka malama i ka maiuhia, a nau ih 0 e haaheo, au e ike ae ai 1 ka u'i o Laiewai nei, me ka loaa pu mai o ua lo'i kalo e kanu ai oe, a ai iho me ka ulumahiehie o ke āloha la Laiewai nei, he lani a he honna, nou ponoi iho, ma ka olelo ana ih 0 no ka wa mau loa o keia noho honua ana, me ka haawi mau o ko'u lahui Hawaii i ka hoopili ana i ko lakou mau makua 0 ka aina, e noho hoomaluia ana e S. Woolley ame lfona hope, a ua hookoia aku na leo e poloai ana i ka lahui, hoi mai i ka aina.

Nui ka aina, a he nui no hoi ka hana e pomaikai ai o ka noh 0 ana. Pololei no. ia manao; ua nohoia e a'u kēia aina 0 Laiewai a ua ike i ke ano o ka noho ana, me ke dala e loaa ai kau mau mea e makemake ai apau, au e ono ae ai; & ua ike i ka hoi mai 0 ka poe mai ka hana me ka ehaeha o kahi kino. Pololei no ia pane au e ka hoaloha, e hana aku na Hawaii apau e noho ana ia Laiewai nnke aupuni lani i ke ao ame ka po, a holo aku ma na. wahi e loaa ai na kauoha no ka hoike ana i.ki oiaio o ka olelo a ke Ākua. He maikai no ia hoopili ana o koa aloha nona, amfe kou puuwai apau, o ka pilikia nui, i ili iho i na hoahanauo. Lalewai i noho. pili aloha ia e kou meakakau, a hoi mai la mai ka eheu o m, nianu, ma ka aoao mauka o ke alahao, a loaa o ka lihi papali o uka e uluia ana e ke kalo, o na lo'iai ame kekahi mau lo'i makai. Ua haawiia aku ke kauoha e uhuki 1 ke kalo apau., waiho i ka aina me i» no ka wa maopopo ole; pau ke kauu hou ana i ke kalo i keia mau lo'iai nu ka wa mau 3oa 7 a ua nui ke kaumaha o ka manao ke nana aku, oiai imua iho la no o ke alo na ulu nui ame ka ulu liilii kahi i kau like ai. Ina o ke ano ia o ka hooponopono ana o ka manao o ke aupuni laiii, he

ku i ke aloha i ka poe apau o ka noho ana o ka aina, ke kamailio mai i kou meakakau nei, a ua iilo no i mea ano e iwaena o na hoahanau o ke aupuni laei, a ke hele"nei e imi i wahi e loaa ai ke ola'i Kahukti,'-a i Laie iti 0 no. 0 ka uku hana kupono e ikeia aku aaa, he nui. Eia'inai ka papainoa o ka pōe i kauohaia aku e pili ana i na lo'i kalo. Ua nele ae'la no kakou kāhi e ola ai ka uhane ma ke kino o ke kapaka me ia poe makamaka o kaua, au e manao iho' ai' be kuhiheWa, na ikemaka iho la i ke ano o ka aina e iiana ia aku nei. Kuehu ke Koolau, Ke pa nei ka makani, Aloha wale ia laau makua ole, kaunoa io a ianei. KaūwāMkanla, Pele, Namilimili, Kaeo, Pononui, Moke, Geo. Kekauoha, Apnakehau, J. Kahiona, Keau o Kahuku, Mrs. Emalaina, Mrs. Elena, Henrv Kaaa, Hawe, Daviilg, Kaui, Dagieln, Sam Kekauoha, Mrs. Kahala, Peni, ahi, Kaanaana, Kenoa, .Piilani, Enoka, Mokuiki, Peka. O ka hāpanui o na inoa o ia no na lima ākau o ka aina nei i pau ae la na lo'i kal 0 i ka laweia, a ke kii nei kekahi "poe i ka ai ia Mrs. Iwa D. Makaukane e kuai ai, a ma ke kelepona

kekahi e kāuoha aku ai e lawe mai i ai na laJtou. 1 O keia na ku-ia ano nui o ka aina e ikeia nei, inai keta pe'a o ka aina a' hoea i keia aoao o ka aina. Ka i no J hoi o ka pii o ke kUmukuai 0 na hale- ( kuai, aia 'aku no he pilikia i mahu 'i mua ole ia, e hoea mai ana, a kaua e ' ike nei. j | Iku ka makemake e hele ia Laie, e noonoo mua iho oe ia Oe ih'o, me ka ona o ka mea hale, ma kou alahele! mni ! hoonui aku i ke kaumalia ma kekahi aoao o Kou hoaloha; aole e hiki ke ahewa ia lako\», oiai o ko lakou kuleana ia i ka aina, mai- k.e kuahiwi a hoea i kahākai, oiāi o k6u lahui ponoi, he noho ! iina 'wale ibo no ka mānāwa, ma ka nana ana ahe mana ka leo'o ka haku j aina ke pane i na wa apau. ! Ke huli aku a nana i na konohiki aina ia au i hala, he mau leo mana ko lakou malūna o ka aina. Ina e olelo he la māhiai, ao ka Poakahi ua hookoia, a he āno lilee no keia mau mea elua ke hoOkūku ae i ke ano o ka noho ana o ia haku aina ma ke koho aku a kn ineakākau, i na )o'i kal 0 i wahi no k«> kanu aha i ke ko, ma ia mahele, ke hōPa'mai no keia mua aku, ke loaa ole ae he māu manao e kaohi ana i na lo'i kalo, āttie na hoOp'onopono mawaena o na hoahānau; ke ploha ia mai ia maa leo nwalo i ka mākuaalii artie ka Mnkna 8. o ke ola mau loa ima ko olua inoa a kau i'ka pua aneane o keia B0(li6 hōniii .Sna; I Tdd'lce alōha i ha ieiki o ka mākakila' o ke "Kuokoa. GEO. POOLOA. Honolulu, lune 28, 1920,