Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 28, 9 July 1920 — Page 5

He Moolelo no

Tazana

A i ole

Ka hiena o na Ululaau Anoano o na

Kapakai o Aferika

Mahele II

 

** emi mai la ke kope ana a ka bufalo, a no ka nui o ka **** e pipili ana ma kona aoao, kahilihili wale ae la no ka ***** me ka leha ana mai o na maka nana la Tazana, o ka pau loa no ia o ka manao ana, e hoopilikia mai i keia mea **mohewa i ko lakou aina, a ua pomaikai nae kela mau holoholona, aole lakou i hoopilikia wale ia aku a hoomau *** la no i ko lakou ai ana i ka mauu.

i ka hoea ana aku no kahi o ke kahawai, kulou aku la ua tazana ilalo no ka inuwai ana, a oia he wela ka la keia manawa, o kona komo aku la no ia iloko a ka wai e auau ai, me ka hoi ana aku a malalo o ka malumalu o kekahi kumu*** nui, haule aku la hooluolu oiai ua hele oia a maona.

mai kana wahi mai e moe la, i nana mai ai kona mau maka ialoko o ka ululaau, me ka hu ana ae o na hoomanao *** no na la ana i hoolilo ai i ka ulu laau he home aloha ** Aole nae ana mea e pupuahulu wale aku aim e hoea ****** o ka ululaau, he hana hiki ia i na manawa apau, in a ** i kela wa a i ole ma kekahi la mai paha.

Aole he mea nana e hoopilikia mai i kona noonoo, no na haawina hookaumaha i loaa iaia no ka wai i hala, a pela hoi **** kau ana aku i na manaolana no na hauoli e hoea mai maona o kona opu, a in a no e pau kona nanea ana iluna o ka honua e pinana aku ana no oia iluna o ke kumulaau, a ***** aku iluna o na lala nunui, me ka mea ole nana e hoopoino aku i kona ola, a ma ke ano oiaio maoli, ua hoi @@@ mai kona ano holoholona, a ua auheeaku hoi kona @@@@@@ knaka, e ike hou ia aku ai oia, ma ke ano ka  Haku keoni kelekona o Ladana.

No kekahi manawa kela olokaa wale ana no o Tazana i kona kino iluna o ka mauu, pinana aku la oia iluna o ke kumulaau, me ka haule ana aku hiamoe, o ia no oe o kakahi mea, e hiolani la, maluna o kekahi hela nolunolu loa, a na ka pololi i hoala ae i kona hiamoe ana, eia ka ua ahiahi; o kona iho mai la noia i lalo me ka hele ana aku no ke kaha kona iho mai la no ia i lalo, me ka hele ana aku no ke kahawai no ka inuwai ana oia ua hele kona puu a maloohaha.

o kahi e loaa ai kana meaai no kona aina ahiahi, he mea pohihihi loa ia ana e noonoo ae ai, koe wale no ka pno hele aku e hulim malia o halawai me na ulia pomaikai, o ka loaa no ia o ka moe lealea ana o ka po, a i halawai no hoi me ka pakali, alaila e moe aku ana oia me ka popoli ahiki i ke ao ana ae ma kekahi la mai.

Ke hela la oia ma kapa o ka mulwai me ka nana ana o ka ike aku i kekahi mau moali alanui, e hele mau ia ai e ka holholna, okana mea wale no e ike la, o na wahi keia i hele nui ia e na holoholona, mamuam aole he ikeia iho o ka meheu kapuai wawae o na holoholona, me he mea la, ua haalele loa na holoholona ahiu i ka hele ana ma kela wahi.

Hoko nae o ko ia nei nanea i ka hele, aia hoi, mamua pono aku o kahi moali alanui ana e hele nei, ike aku la oia i kekahi mau liona he ehiku ka nui e hele pololei mai ana iaia, ma kahi mamao no nae mai iaia aku. O kana mea e hoomaopopo loa la, he hookahi liona kane i oo, me elua mau liona wahine, a o ka nui iho o na liona, he mau holoholona opiopio wale no lakou, eia nae, he kau no ka weli ke nana aku.

Aole i lilo ka lehulehu ana o kela mau holoholona i kumu no Tazana e maka'u iho ai, a manao e holo i kahi e pakele ai oia, aka ku malie iho la oia i kahi hookahi, me ka hoonunulu ana aku i kona leo, a i ka lohe ana mai hoi o kela mau liona, ua ku iho la lakou i kahi hookahi, a o ka liona kane ka mea i oili mai a ku ae la mamua, me ka hoonunulu pu ana mai no hoi i kona leo.

Aia no ke paa la ka Tazana ihe nui iloko o kona lima, eia nae aole on a makemake e pahu aku i kana ihe i kekahi o kela mau liona, oiai he nui loa lakou, e hiki ole ai oia e lanakila maluna o ua liona ehiku, aka nae ke ku malie la no oia me ka hoomau ana i ka hoonunulu, a ke hana lik@ mai la no hoi ka liona ma ka hoonunulu ana i ka leo.

He mau hana pulapu wale no keia a Tazana e hana nei, no ka hoomaka'uka'u ana aku i kela mau liona, a o ka manao hookahi no ia a ka liona kane e hana mai la, oiai ua kamaaina loa na holoholona i ko lakou mau ano. Aia iloko o Tazana ka makemake ole hookaawale ae i wahi no na liona e hele mai ai ma ko lakou alahele, pela no hoi kela mau liona i makemake ole ai e hookaawale ae i ke alanui no Tazana e hoomau aku ai i ka hele ana imua.

O kekahi kumu nui a kela mau liona i makemake ole ai e holo mai imua e hakaka ai me keia kanaka, ua maona ko lakou opu, aka no Tazana hoi, oia ka mea i pololi eia nae aole on a ono i ka i'o o ka liona, i ka hohono, nolaila aole no he makemake iloko on a e hakaka aku me kela mau holoholona me ka manao, pela e loaa ai kona aina ahiahi.

Aole he haawipio aku o Tazana i ke alahele no na liona, pela no hoi kela mau holoholona, e hele ole la mai ke alanui aku a Tazana e oili ai ma kekahi aoao, aka o ka lakou hana o ia no ka hoonunulu wale iho no i ko lakou mau leo, e hoonaukiuki aku ai kekahi i kekahi, aka nae aia iloko o Tazana kekahi manao, in a pela iho la ko lakou ku malie ma @ela wahi a hala he manawa loihi. alaila e hoohana okoa aku ana oia i kona ikaika, imua o kela mau liona ehiku, malia o ko lakou nui ana, ka mea e lanakila ai maluna oia nei.

Me ka maopopo ole nae o ka aoao e haawipio ana, aia hoi ua loheia aku la kekahi halulu nui mahope pono mai o kahi a Tazana e ku aku nei. No ka noke o Tazana i ke kamailio me ka leo nui, pela no hoi na liona e noke mai ana i ke kuwo, pela iho la lakou i lohe ole aku ai i kela halulu ahiki i ke kokoke loa ana maim nolaila huli ino ae la o Tazana ihopem aia hoi e holo aku ana kekahi pipi noho muliwai nui. no ka o'e ana aku iaia'a make.

Aole he manawa e holo aim no ka pakele o kna ola, aole no hoi he wa no ka noonoo ana i kekahi mea e hana mai ai, a oiai ua kokoke loa kela pipi iaia, o kona hoopololei mai la no ia i kana ihe, a he hookahi no kiola ana mai me ka ikaika ua komo pono aku la ka ihe ma ka umauma hema o ua pipi nei, a puka ma kekahi aoao o kona kino.

Ua kulou mai ke poo o ka pipi ilalo, me ka manao e hou mai ia Tazana me kona mau kiwim eia nae ua lele e aku la oia a kau ana iluna o ke kua o ka pipim i hana wale aku no oia pela, i ole ai oia e ku mai i kela mau kiwi oioi o ua holoholona nei, eia nae aole i hoomau aku o Tazana i ka nohoana maluna o ke kua o ka pipi, iaia i ike iho ai e holo pololei aku ana ka pipi imua, no kahi a na liona ehiku e ku mai ana o kona lele hou aku la no ia ilalo, a haule ana iwaena @ kekahi opu nahelehele.

O ka liona mua loa o ka loaa ana aku i na kiwi o ka pipi, ua loaa pono aku la kona kino, me ke kiolaia ana aku no kekahi mau kapuai mamao, a make loa a i ka ike ana mai hoi o ke koena aku o na liona, i koe i kela poino i kau aku maluna o kela hoa o lakou, ua hoomaka like mai la ua mau liona nei e lele maluna o ka pipi, me ka nanahu ana i ke kino o ua holoholona nei, oiai hoi ka pipi e noke ana i ka o'e a i ke peku i kona mau wawae, a o na liona e loaa aku ana i na wawae ame na kiwi, he make wale no ka haawina i kau aku maluna o lakou.

Aia hoi o Tazana ke hakilo pono mai la i kela paio hahana mawaena o ka pipi ame na liona, me he mea la, he hana hauoli loa ia i kona noonoo, ua like kela no i ka poe oloko o ka ululaau, me na lealea heihei lio a i ole me ka hakaka ana paha o kekahi mau moho ku'iku'i puupuu, i ka poe o keia ua malamalama.

Oiai o Tazana e makaikai la i kela paio hahana mawaena o ka pipi hookahi ma kona aoao me na liona lehulehu hoi ma kekahi aoao mai, ua manao iho la oia e kaa ana ka lanakila o kela paio ma ka aoao o ka pipi, no ka mea he hookahi liona i make, me ka weluwelu o na aoao o kekahi mau liona ekolu a ekolu mau liona i make, eia nae, o kana mea e ike mai la o ia no ka hikaka o ua pipi nei ahiki i ka hina ana aku ilalo make loa.

Aole he kume e ae o ka poino ana o kela pipi mamuli mai no ia o kela ihe a Tazana i komo aku ai iloko o kona kino, no ka mea ua ku pono i ke akemama, me ke kahe nui ana o ke koko iwaho; i ka ike ana mai o ua o Tazana, ua make ka pipi, o kona oili mai la no ia mai kona wahi e noho ana a i ka ike ana mai o na liona i pau i ka eha iaia, ua pau nui aku la i ka holo.

Aohe a ia nei hana, o ke oki wale aku no i ka ili o ka pip i paa ai i kana ihem a iloko o ka wa pokole loa ua hemo mai la kana ihe, me kona okioki ana iho i kekahi mau i'o pipi, i meaai nana o ke kaha aku la no ia hele noloko o ka nahelehele e hoea aku ai no kahi o ka ululaau.

Mokuna XII.

I kela hoea ana aku o ua o Tazana noloko o ka ululaau, o kona pinana aku la no ia iluna o na lala laau a iloko o ka manawa pokole, aia keia ma kapa o ke kahawai, ma kahi mamao loa nae, mai kela wahi mua mai o ke kahawai ana o ka inuwai ana.

Iho aku la oia nolalo o ke kahawai e inuwai ai, a mailaila mai i pinana hou aku ai oia maluna o na kumlaau nunui a hoomaka aku la e hele, me kona hoomaopopo ole i kana wahi e hele nei, koe wale no, ka llo o na ululaau i wahi makemake loa nana.

Oiai nae ua o Tazana e hele la ma kona ano holoholona, me ka poina loa hoi i kona mau ano o ka wa i hala, pela hoi ka noho pouliuli i na mea e hoea mai ana, aia hoi ma kekahi kula oneanea, na kanaka kino puhuluhulu he kanalima ka nui, me kekahi wahine ma ke poo o kela huakai, e hele an@ e huli no ka mea nana i laweaihue mai i ka pahi hoano a La ka wahine kahuna o Opa.

Aole loa he manawa iloko o ke ola ana o La, ka wahine kahuna, i oili aku ai oia mawaho o na pia hoano o ke kulanakauhale kahiko o Opa, o keia ka manawa mua loa o Kona haalele ana aku i kela kulanakaahale, mamuli o kona minamina loa i ka pahi hoano, no ka mea he waiwai ia i malamaia mai na kupuna mai no kekahi mau hanauna lehulehu, ahiki wale no i ka ili ana mai maluna on a, ma ke ano o kana oihana laa.

O ka nalowale ana o ke kalaunau o ka nohoalii o Beritania nui, a i ole o ka nalowale ana paha o ke sila o ke upuni o Enelani, aole no ia e lilo i mea ano nui loa, mamua o keia aihueia ana o ka pahi hoano ka hana nana i kon okoa aku ia La, ke kahuna nui a o ka moiwahine o Opa, e haalele aku i kona aupuni, a hele mai e huli i ka loa ame ka laula o ke aina no kela pahi.

I ka manawa i nalohia ai ka aina nui o Akalana me kona mau kulanakauhale ikaika, kona mau oihana kalepa waiwai, ame kona mau luahuna i piha i ke dala ame ke gula iloko o ke kai, ua laweia aku na mea apau loa iloko o ka opu o ka moana, a koe kakaikahi wale no kona mau makaainana, i hoounaia aku no ka hana ana ma na lua gula o Aferika. Maiwaena mai o kela mau makaainana kakaikahi. e noho huikau ana me na kauwa Paele, pela hoi ka huikau pu ana aku me na mapu, i oili mau ai ka lahui kanaka, nana i hoopiha aku i ke kulanakauhale o Opa eia nae, ma kekahi ano i maopopo ole, ua mau ono ke kulana ame ke ano o na wahine, o na kane wale no ka poe i hanauia mai me na kino eepa ku i ka hoomaka'uka'u ke nana aku, pela iho la i kaokoa loa ai ko La ano, mai ka nui mai o kona lahui kanaka.

Me kela huakai a La, e hele la me kona poe kanaka no manao inainano Tazana, ke kanaka nana i hoohoka aku i ka iini a kona puuwai no elua manawa, a o ke kanaka no hoi nana i hehiku aku i ke kapu ame ka laahia o ke kuahu o kona akua.

Ua ike maoli iho no o La iaia i kona wahine u'i, me ka ikaika o na lala o kona ki@o. Mamua aku o kela manawa mua loa o ka hoea ana aku o Tazana no opa, aole he kino kanaka i like aku me ko Tazana ano, a La i ke ai, koe wale no na kanaka kino onaha o kona lahui, he poekanaka me na helehelena pupuka, ana no i ke ai, in a pela mau iho la kona noho ma kela wahi, alaila e konoia mai ana oia e mare aku me kakahi o kela poe kanaka, i oili mai ai he hua mailoko mai on a, uo ka lawe ana ae i ka oihana kahuna ana e paa nei i kela manawa.

Aole loa no he wahi noonoo iki iloko o la, he poe kanaka kekahi elike aku me ko Tazana ano, ua nana mau aku oia i na kane o kona lahu a ke ano aole lakou he poe kupono e lilo mai kekahi i kane nana, a oki loa aku hoi na mapu e hoea mau aku ana i kela ame keia manawa, me ka huikau ana me kona lahui.

Iwaena o na moolelo kahiko o kela kulanakauhale, ua hoakakaia no kekahi poe @@@@ kino oolea, pela hoi me na kanaka Paele, eia nae, he hookahi wale no hana i hoomaopopoia no na kanaka Paele, o ia no ko lakou makemke i na waiwai powa, me ka luku wale aku i na kanaka ; a ma kekahi moolelo kahiko hoi, e hoea mai ana no he la, e oili mai ai na kulanakauhale i kanuia iloko o ke kai, a mailoko ma o kela mau kulanakauhale, e oili mai ai he lahui kanaka hou, he mau kulanakauhale hou, i piha me na waiwai makamae he nui.

Ma kela manawa mua loa nae o ka hoea ana aku o Tazana, ua manaoio maoli no o La, o kela ka hookoia ana o ke mea i wananaia no ka oili ana mai o na kanaka kahiko i kanuia malalo o ka honua, o ka mea oi loa aku nae ana i ike iho ai, o ia no ka paila o kona puuwai i ke alhoa no keia kanaka ka mea mua loa a kona mau maka i ike aku ai i ka u'i ame ka huapala, he haawina hoi loaa mua ole iaia me kekahi o na kahuna e noho pu la imua o kona alo.

He hana maalahi loa no La, ka lawe ana mai i kekahi o na kahuna i kane nana elike me ka mea i maa iwaena o kela lahui kanaka a i kupono ai no hoi ka oihana kahuna ana e paa la, eia nae ua hanauia ma ioia he wahine i loaa na manao uahoa elike me kekahi mahele nui o na wahine e ae, me kona ike ole ia mea he aloha, nolaila, he hana paakiki loa nana ka ma@e ana aku me kekahi o kela poe kanaka i kamaaina iaia.

Ma kela manawa nae a kona mau maka i ike mai ai ia Tazana, ua komohia koke ka iini ame ke aloha iloko on a no keia kanaka, i kau a mea o ka u'i maoli no o ka helehelena o Tazana, aka i ka wa nae i hooleia mai ai o ka iini a kona puuwai, ua loli koke ae la kela aloha, a like pu me kekahi ahi e lalapa iloko o ka imuahi i pahikuia kona enaena.

me ke ahí o ka inaina e lalapa la iloko o kona puuwai no ka mea nana i ku-e mai i kona mau makemake, a i kaili aku hoi i kana pahi hoano i alakai aku ai o La i kona poe kanaka, o ka iini hookahi wale no iloko on a, o ia ka loaa hou o kela pahi iaia, a e hokau aku hoi i ka make maluna o ka mea ana i inaina loa ai.

No Alabaki Wepa, aole he wahi noo iki o La nona, ua ike no oia i ka pahi iloko o ka lima o Wepa,  ma kela manawa a na kanaka elu i haalele aku ai ia Opa, eia nae, in a no e loaa aku ana o Wepa iaia, e pepehiia aku ana no kela kanaka a make, a kailiia mai hoi ka pahi hoano mai iaia mai, aole nae e lilo kona make ana i mea e na ai ka inaina o La, aka aia maluna o Tazana ke kau nui ana aku o kona noonoo, e hookau aku i na hoehaeha ana maluna ona, ahiki i kona make ana.

Ua paa loa ka manao o ua o La, ina no ka loaa aku o Tazana iaia aole e hookau koke ia aku ana ka make maluna on a, aka e hoomainoinoia ana oia, a e hoehaehaia ana ma na ano apau, ahiki i kona make ana, in a no he mau la, a Tazaza homanawanui ai i na ehaeha e hookauia aku ana maluna ona.

O Tazana ponoi ka mea nana i lalau aku a kaili mai i ka pahi hoano mai ka lima mai o La ke kahuna kiekie loa, ua kau pu aku oia i kona lima maluna o kela ka@wa a ke akua, ua hihi-kuia ke kapu ame ka laahia o ke kuahu mohai eia, no kela mau hana apau, ua lawa loa ia no ka hookau ana aku i ka make maluna on a, i kulike ai me ke ko'iko'i o kana karaima i hana aku ai' a iaia nae i hoole ku ai i ka makemake ame ka iini o kela wahine kahuna, e lilo ak uoia @ kane nana, ua papaluaia ae ke ko'iko'i o ka hoopa'i e hanaia mai ana nona.

Ma keia huakai a a ame kona poe kanaka, ua ukaliia no lakou e kekahi mau popilikia, no ka mea o keia ka mua loa, o ko lakou hele ana ma kekahi wahi i malihini huaka ʻ i hele a lakou, mai na poino mai, o ia ko lakou lehulehu. nolaila ua holopono maoli ko lakou  hookolo ana mai ma ka meheu o Tazana ame Wepa.

            He ekolu mau mapi nunui i hele pu mai ma kela huaka ʻ i me ko lakou hookuuia mamua loa, no ka imi ana i ka alahele pololei no lakou e hele ai. no ka mea ua nele maoli na kanaka o La, i ka ike, no ka hookolo ana mahope o ka meheu o na enemi.

            Aia ke alakai ana o kela huakai malalo o La, o kana mau kauoha wale no ke hooloheia , a oia no hoi ka mea nana e koho i ko lakou wahi hoomoana, pela me ko lakou wa e hoomaka ai e hele, a noho ai paha. I ka wa poelelele e kauoha okoa aua oia i kona poe kanaka, e kukulu i kekahi wahi nona e nona e noho ai. i ole ai oa e hoopoinoia aku e na holoholona ahiu, me kona kauoha pu ana i kekahi poe e ku kiai i ka po, me ka lio-a ana i ke ahi ahiki i ke ao ana ma kekahi la ae.

            Ke hoomaka lakou e haalele ilio i kekahi wahi, e kauoha ana o La i keia poe kanaka e hana i kekahi mamaka, no ka hapai ana iaia iluna. in a e oopa kona mau wawae, aole loa e hiki i kekahi o kela poe kauaka ke hoole mai, no ka mea ua nana mau mai lakou iaia me ka maka ʻ u, ma ke ano he kahuna kiekie loa oia, a he moiwahine no hoi ma kekahi olelo ana ae no kela lahui kanaka.

            O kekahi kumu paha hoi o ka hoolohe loa o kela poe kanaka i ko lakou alakai. aia iloko o lakou pakahi ka manao aloha me ka hoohihi no La, me ka manaolana iloko o lakou apau. malia e hoea mai ana ka la e kohoia aku ai kekahi o lakou i kane na keia wahine, nnolaila ua lilo na hookikina aku me ka huhu okoa aku o La la lakou i mea liilii loa.

            No kekahi mau la lehulehu keia hoomau ana o lakou i hele ai mamua, me ka hoomamao mau no nae o no i hele ai mamua, me ka hoomamau mau no nae o na mapu mamua, i hiki ai ia lakou ke in a paha he poino kekahi, alaila e loaa ana ka manwa kupono e hoi hou mai ai e hoike ia La ame kona poe  kanaka alaila maopopo ka lako mau me ae hana aku ai no ko lakou patokana.

            Ma kekahi la nae. i ke kiekie ana o ka la i ka loio, a no ka nui o ka maluhiluhi kauoha aku la o La i kona poe. e hoomaha iki lakou, no ka ai ana, ke olokau la kekalii poe ia lakou iho iluna o ka inauu, ke hoomaha malie la no hoi kekahi poe, eia nae hookahi map i ku ae iluna, me ka hoohuli ana aku i kona mau pukaihu i kai o ka makani e pa mai ana, alaila me ka leo nunulu, i kauoha mai ai oia i na mea apau e noho malie loa, a e hele oia e nana, i ke ano o ka mea ana hoai la.

            Hoakoakoa mai la o La, i kona poe kanaka imua o kona alo, me ke kauoha ana aku ia lakou apau e hoomakaukau i ka lakou mau pahi, in a no ka poino, alaila e poino, alaila aole no ke hewa o kolakou makaukau mau i na manawa apau.

            I kela pau ana no o ka hoonunulu ana mai a kela mapu. o kona nalo aku la no ia iloko o ka ululaau, aole i loihi aku kela hele ana, oili hou  mai la ma kana olelo, i kamaaina no ia La, o ia ka olelo a na mapu:

            "Aia ke kanaka a kakou e huli nei, ke hiamoe mai la iluna o ke kumulaau." wahi ana me ke kuhikuhi ana aku, ma kahi ana i oili mai ai. "Ua pa ʻ uhia loa ia oia i ka hiamoe i keia manawa, he hana malahi loa ka pepehi ana aku iaia a make."

            "Mai hoao kekahi o oukou e pepehi aku iaia a make." wahi a La i Pane aku ai me ka leo kuoo "E hele oukou apau e hopu iaia, a hoihoi mai imua o kuu alo nei, me ke kau ole aku o kekahi poin maluna o kona kino. Owau o La wale no ke kulena e hookau aku ai i na Hoaeha ana maluna on a, aole o kekahi mea e ae," alaila kuhi aku la oia i kona lima, he hoalona, ekauoha aku ana i kona poe kanaka e hele aku no kahi e moe la o Tazana.

            Ke hele la ua poe kanaka puhuluhulu nei me ke akaheleloa, malalo o ke alakai ana a ka mapu, a ia lakou i koekoe aku ai ma kahi o ke kumulaau a Tazana e hiamoe ana, ia wa i kuhikuhi aku, ai ka mapu i kekahi lala laau nui, aia hoi ua o Tazana e hiamoe ana ke alo iluna, o ka lala laau, e paa ana no hoi kekahi lima i ka lala laau, a o na wawae, ua wili ae i ka lala, e haule ole ai oia ilalo.

            No kela maona loa paha hoi o ua o Tazana, a no ka noonoo ole ae e poino kekahi e hoohalua aku ana iaia, ua kulipolipo maoli kona hiamoe ana, ke moeuhane la oia, no kona mau hoa hakaka oloko o ka ululaau, e laa me ka liona, ka puaa, ame kekahi mau holoholona ahiu e ae he nui.

            Iloko o kela pa ʻ uhia loa o Tazana i ka hiamoe, o ka manawa mua loa ana ike ai aia kekahi poino e hoopuni ana iaia, o ia no kona kaakaa ana ae a ke he ekolu mau mapu e kaualako ana iaia a haule ilalo o ka honua, me ka lele ana mai p na kanaka puhuluhulu maluna ona.

            I kela ike ana o Tazana i kona poino, o kona hoomaka ae la no ia e kupaka e hoohana ana i kona mau lima ame na wawae ahiki i kona hemo ana, mai kela mau holoholona mai kona hoomaka aku la no ia e ku ʻ i o ka akau ame ka hema, a o ka mea e loaa aku ana i kana mau puupuu mahanahana kohu peku hoki, e kikiwi aku ana oia ahiki i ka hina ana ilalo, eia nae, aole e hiki i ua o Tazana ke lanakila maluna o kela heluna nui, nolaila ua paa iho la oia i ka hopuia e kela poe.

            MOKUNA XIII.

            Ua kali pu aku no o La mahope o kona poe kanaka, ame na mapu ekolu, a i kona wa i ike aku ai e ku ʻ i okoa ana kekahi poe kanaka ia Tazana. a e nanahu ana me ko lakou mau niho, ua kauoha okoaaku la oia ia lakou. me ke kahea ana me ka leo nui, aole e hoopoinoaku iaia, a i kela hiki hou ole ana ia Tazana ke ku aku a aio ima o kona mau kanaka, ia wa oia i kahea aku ai:

            "E hapai mai iaia. a hoihoi ae no kela wahi a kakou i hoomaha mai nei!" O ka huli aku la no ia o La hele, oiai hoi na kanaka e ka ʻ ikai ʻ aku ana ia Tazana no kela kahua hoomoana mua o lakou.

            Ka ʻ ika ʻ i nui aku la ua poe kanaka nei ahiki i ka waihoia ana aku o ke kino o Tazana malalo o kekahi kumulaahu, ia wa i haawi ae ai o La i ke kauoha i kona poe kanaka e kukulu i hale nona, no ka mea aole a lakou hele hou ana aku imua, ua loaa iho la no ke kanaka ano nui ana o ka alo ana mai o na inea oloko o ka ululaau.

            "Ke makemake nei au e hoaumoe kakou ma keia wahi i keia po, a i ka la apopo, imua o ko kakou akua, e mohai aku no au i ka puuwai o keia kanaka nana i hehiku i na kau o ko kakou kulanakauhale, ame ke kuahu. Eia ihea ka pahi haono? Owai ka mea nana i lawe ae i kela pahi mai iaia mai?"

            Aole he hookahi mea ike i kela pahi hoano, nolaila ua hoole like mai la na mea apau, aole a lakou pahi i ike ai maluna o ke kino o Tanzana, aia no hoi o Tazana ke moe malie la, me ka nana ana mai o kona mau maka, me ka piha i ka inaina i kela poe kauka, aka iaia i nana aku ai maluna o La, ka wahine kahuna. aole ka inaina ma kona mau maka , aka o ka minoaka kana i haawi aku ai i kela wahine. me kona wei weli ole ia mea he make , elike me ia ana i lohe aku ai  ia La. i ke kamailio ana ae i kona mau kanaka.

            "Eia ihea kela pahi hoauo, au i kaili ai mai ia ʻ u aku?" i ninau mai ai o La ia Tazana.

            "Aole au i ike i kela pahi. koe eale no ka lawe pu ana aku o ke kanaka i kele mai ai me a ʻ u, ma kona manawa o ka holo ma-lu ana mai ia ʻ u aku, oiai au e hiamoe ana i ka po. Ina ua makemake nui loa oe i kela pahi ea. alaila e ao mai oe owau ponoi no ka mea nana e hele aku e huli i kela kanaka, a hoihoi pololei mai imua o kou alo, ke ae uiai oe o hookuuu lanakila ia ʻ u. I paa nae kou manao e hoolilo ia ʻ u he paahao nai, he hana paakiki loa, ka loaa hou ana o kela pahi ia oe. Heaha no hoi ka waiwainui o kela pahi au e ake loa nei e loaa? He mea hiki no ia oe ke hana aku i pahi hou me ka maalahi loa. No keia pahi wale no anei ke kumu nui o kou hele ana mai o keia loa, no ka huli ana ia ʻ u, ame kela kanaka? Ina no kela pahi wale no, alaila e hookuu mai oe ia ʻ u, no ka huli ana ia ʻ u, ame kela kanaka? Ina no kela pahi wale no, alaila e hookuu mai oe ia ʻ u, no ka huli ana i ua pahi nei, hoihoi mai a haawi aku ia oe."

Noke okoa ae la o La i ka akaka, o ke ano pahenehene, no ka mea aia iloko o koua puuwai, ua maopopo iaia, o ka hewa a Tazana i kana aku ai, ua oi loa aku kona ko ʻ iko ʻ i mamua o kela pahi hemolele o Opa, a iaia uae e nana aku la maluna o Tazana me na lima ame na wawae i paa i  ka hauhoaia i ke kaula, ua halo ʻ ilo ʻ i ae la kona mau waimaka, me ka huli ana aku nana i kahi e, i ole ai e ike mai kona poe kanaka i kela ano ona.

            Me kelamanao aloha nae iloko o La, no ke kanaka hookahi a kona puuwai i iini ai, aole no oia i hoololi ae i kona manao paa, e hookau aku i ka make, maluna on a, uo ka hoole ana mai i ko ia nei aloha.

            I ka paa ana o ka hale i ke kukuluia e na kanaka. hoihoiia aku la o Tazana maloko olaila e waiho ai, me ka i ana aku o ua o La i kona poe:

            "I keia po, e hookau aku no au i na hana hoehaeha he nui maluna o keia kauaka, a ma ka manawa e o mai ai na kukuna malamalama o ka la i ke kakahiaka, e hoomakaukau oukou i kekahi kuahu, no ka mohai ana aku i ka puuwai o ka kakou pio imua o ko kakou akua. E hoa koakoa mai oukou i ka wahie a nui, a e kukulu i ke kuahu a like loa ku nui me kela kuahu ma Opa, iwaens o kekahi wahi oneanea i hiki ai i ke Akua La ke nana iho mailuna mai o kona wahi e kau ana, a haawi mai i na hoomaikai ana ia kakou."

            Ma ke koena mai o kela la, he hookahi hana nui a na ka naka o La ia no ka hele ana e hui wahie, a hoakoakoa mai ma kekahi wahi oneanea ma ka hana ana i ke kualu, a i loko no hoi o kela manawa hookahi, a lakou e hana la i ke kuahu ke noke nui la i ke olioli, me ka maopopo ole nae ia ia, koe wale po ka paanaau ia lakou no ka mea he hana maa ia o ka hoopaanaau ia lakou, no ka mea he hana hahauna mai a i kekahi, pela iho la i paanaau ai i keia poe kanaka.

Aia hoi o La maloko o ka hale i kukuluia ai no Tazana kahi i holoholo ai, a i kela ame keia manawa, e alawa iho ana oia nana i ka waiho ae o Tazana, Aia iloko o Tzzana aole he manaolana nona, no kona pakele. no ka mea ua hoao na wawae, aole he wahi mea a alualu ae, he o ia mau ka loaa he mau kokua nona, no ka mea ua hoopuniia kona matt oao pu e na eneini, nolaila o ka mea maopopo loa e make ana oia; eia eneini, nolaila o ka mea maopopo loa, e kona mau maka, aole ia he mea no kona helehelena e hoike mai ai i ka maka ʻ u ame ke kaumaha, aka e haawi mau aku ana no oia i kana mau minoaka ana i ka wa a La e nau pololei mai ai ina kona mau maka.

            No kela mino aka mau mai hoi o Tazana, wehe okoa ae la o La i kana pahi, a paa iloko o kona lima akau, me ka hoani ana ae maluna o ka puuwai o Tazana, eia nae, aole on a hoopa iho i ka pahi i ka uniauma o kana pio, he mau hana hoomaka ʻ uku ʻ u wale no kela ana imua o Tazana.

            "Ua hiki hoi paha, aia a uhi mai ka malu o ka po, o ka manawa auanei ia a ʻ u e hoehaeha aku ai ia oe." i namunamu liilii iho ai o La iaia wlae iho no. NAna mai la oia i ka moe malie aku o ke kino o Tazana, maluna hoi o kou i aku ana i na minoaka iaia, alaila hookuoo loa iho la ua hoka ana aku iaia pela hoi na hana a keia kanaka, i hoohoka aku ai i kona mana, ma ke ano je kahuna no ke akua o kona mau kupuna, pela kela pakele ana o Tazana mai kona niaria aku no ka ekolu o na manawa. Me kela mau noonoo iloko o La, kukuli iho la ua wahine nei ilalo ma ka aoao o Tazana. hoopa aku la oia i ka oi o kana pahi ma ka aoao o Tazana e eeke ae ai, aka ke nana malie wale mai la no oia ia La, me kela mino aka no ma kona mau papalina.

            He ku aku ka u ʻ i o ka helehelen o Tazana! Kulou io la o La koekoke i kela mau maka nohea e nana ae ana iaia, auwe no hoi e, aole ana wahi e hoohalahala ai, o ka waiho ae a k kanaka u ʻ i pali ke kua, mahina ke alo, o ia no oe. maka o Tazana, me ko na  kahuna iwaena o kona poe kanaiaa he like ole nui mawaena o lakou me keia kanaka, alaila naka ae la kona kino me ka haalulu, no ka piha i ka hoowawaha, in a nei e lilo ma ana kekahi o na kanaka kino aku kona make ana, mamua o kona ae ana aku e lilo i wahine na kekahi o kela poe pupuka.

(Aole i pau.)