Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 28, 9 July 1920 — He Moolelo no MATE WILEMOTA He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai [ARTICLE]

He Moolelo no MATE WILEMOTA

He Kaikamahine no Kekahi Halehana i Loaa na Pomaikai

i ! ka'u e manaolana nei c loa& ole aku ka ike iaia eia an j n.aV«cu o keia kulanakauhale i keia la, oia nō hoi ko'u ; k.-,rriU o ka ho!i» ana mai nei me ka hoanoe loa.ia'u iho, i ole e ikeia mai. Mai ike ole no oe ia'u ina aole au i hele t (.•«.* m.ii e hui me oe ma ka hale hoolulu kaaahi. j '.> ka*u wale no i mahalo iho la oia kou hoike mua ana j r,a:ii la ia'u ia meā a he haiwina laki ia-ma ko'u aoao e j makaale loa ai au ma ka'u hana ana aku." ] no hoi, ua ike au i kou hemahema maoli ma o ko'i; | h«#komo ole ana ia leka ma kahi e haule ole ai, a no ia | i.emahema ma ko'u aoao i noonoo iho nei au he mea maikai j w ke hoike aku ia oe no ia mea," wahi a Haie o ka mihi J ana ae. "L'a ]*ono oe i kou hoike e ana mai la no ia mea; ua pau h, a o ninau aku ana au ia oe i kekahi maū kakaikahi, a nau ia e hoakaka mai ia'u no kā mea e pili ana i ka hana, eiike me fca ike \ loaa ia'u no ia hana, kā hana hoi nana i k«>no fckn ia Gomeza ame Dupona e holo mai no keia kulanakauhale." Aohe pane aku o Hale, alaila ninau mai la ka Makaikiu Tarava: "Pehea ke ano o kela haku hale o 'Ka Umii.' he l.anaka nui anei ia a he wiwi pāha?" "He kanaka j>oitpou.a pu'ipu'i a ka lawai'a oia, a ke nana mai malalo o ka lae e lena mai ai, elike me ke ano o ui kanaka aihue lio, a i ole powa.' Xee ae lā ka Makaikiu Tarava i ka akaaka no nei hoaVp.ka a Hale. a ninau hou mai 1a: "Ua hoike aku nae <»e i kekahi kanaka okoa mawaho ae o Joe I<eranatona :v> kekahi mea e pili ana i kēia hana?" "Aole." i pane aku ai o Hale. "\ T o ke aha kou mea" i hele ole ai- iniua oka oihana makai a hoike aku i na makai ma ka mea e pili ana i kela hoopaai?. ana o olua ?" "Aohe i ulu mai ka noonoo iloko o'u no ia mea, no ke kurrm no, aohe maopopo ia'u o ka'u mea e hana aku ai." j "Manao anei oe ua loaa aku ka ike ia Dupona ua mahuka mai olua mai kela hale mai o olua i hoopaaia i?" "Ke manao nei au pela i keia manawa a kaua e kamailio ji<-i." "E hoike mai oe, elike me ka paanaau i hiki ia oe ke hoomanao ae. no kau mau mea o ka lohe ana aku i kela mau kanaka e kamailio mai ana maloko o kela hale." Alaila hoike aku la o Hale, elilee me kana mau mea apau i lohe a i hoomanao ai, mai ka inua a ka hope, a oiai oia e hoike aku ana ke noho malie loa mai la ka makaikiu hoolnrto me ke kahamaha ole mai, a hiki i ka pau ana o ka Hale raau mea ī hoomanao ai. "O kēna kau mau olelo a pau la o ka lohe ana aku ia laua 0 fte kamailio ana?" "Ae." "lie no n.ae paha ia olua ke lohe aku i ka Uūm mau mea apau e kamailio mai ana maloko?" "Ua lohe aku maua i kekahi inau olelo a lohe ole a.-u i svkahi,'aka nae. ma ka hapanui o ka laua mau mea i kamailio mai al ua lohe aku maua. niamuli o ka nunui o ko laua mau leo o W kamailio ana ae." wahi a Hale. "Ua maopōpo no anei ia oe ke kaikamahine a laua e hooK'la mai ana e ahai aku ana a pepehi laia 5 " "Ae;,o Mate Wilamota. pela kau e hoomanao nei. oia ka bna kaikamahine i manao ai." "No ke aha kou mea i hele ole aku ai e hnl ine ia a hoakaka aku no kona pilikia? Ua lohe aku la ka hoi oe i ka l. x>lala mai o kela mau kanaka i ka hana e make ai\> Alate, n kau hana maikai loa oia ka hele ana aku a hoike iaia, aole ka liun<f a lohe aku ua make oia alaila mihi iho." "Hookahi no kumu. aohe loaa ia'u he manawa kupono e hele aku ai e hui me ia. ua loaa no īa naānao ia'u. a ua hooholo iho ina no ka loaa o kekahi manawa iaju i keia ahiahi a i kekahi manawa maikai paha o keia la- oia ko'u mauawa e hele aku ai e mahaoi a hoolauna aku ia'u iho iniua ona, me ka hoike aku iaia i keia mau mea apau a'u i lohe ai nona." ,4 G. ina pela mai hele oe. owau ke hele aku e hui me ia," wahi a Tarava o ka pane ana mai, "ua ike au i kela kaikamahine a ua kamaaina iaia, nolaila ea, owau ke hele aku e ike iaia." "L T a kamaaina no nae oe ia kikamahine?" i ninau a!<u ai Hale. "O, he hana hiki loa ia ke hanaia!" i pane mai ai ka makaikiu me ka minoaka ma kona mau papalina. "He keu ku ka a ka mea aohe i piha ae nei ka hora ia oe malōko o keia kulanakauhale, a ke olelo m.j nei nae oe ua kamaaina oe ia Mate Wilāmota. He Mate okoa aku la paha ia au i kamaaina mua ai„ aole ka Mate a kela mau kanaka i hoolala ai e pepehi?" "Ua kamāaina au; ua ike niua au a maopopo loa no hoi 1 ke kaikamahine i kapa iaia iho o Mate \Vilamota." Nee ae la hoi o Hale i ka akaaka i nei manawa ma ke ano hoopahene i ka makaikiu, alaila ninau aku la: "Ina i'o ua maopopo oia ia oe. alaila owai oia, a mai hea mai oia, a owai kon'a mau makua?" Me ka pane ole mai o ka makaikiu i na ninau lehulehu n Hale o ka ui ana aku la, wehe ae la ka makaikiu i kekahi kii mailoko ae o kona pakeke a i ke kaomi ana iho i ke pilina e hoōpaa ana i ke pani, hemo ae la ke pani a ahuwale mai la ke kii o Mate. he kii i kulike loa me ko ua o Hale p ka hoohalike loa ana m'e ko Mate ana i ikemaka ai. "O keia ke kii o Mate Wilamota, oia ko'u mea i olelo mua aku nei ia oe ua ike mua au iaia, a ina no au e hele r,ku ana e huli aole e nele ana kona loaa aku ia'u." Aohe pane aku o Hale, aia mau nae kana nana ana malnna o ke kii a ka makaikiu o ka* hoike ana mai la iaia. "E Hale, e hoike aku ana au ia oe i ke kumu i holo mai ai kela niau kanaka ino ianei. a mamua o ka pau ana o ka'u kamailio ia wa e ike iho ai oe owai la ua kaikamahine la," wahi a Tarava. Alaila hoomakaukau iho la o Hale iaia iho no ka hoōlohe aua aku i na mfea apau a ka makāikiii e hoakaka Qiai ana iaia e pili ana i ko Mate Wilamota mōolelō. , ' MOKUNA XVI. Ka Hoopaapaa Māloko o ka Hale. Mahope o ka loāa ana o ka leka i haule ai ia Hale ma ka haleleka ia Gomeza, ke kanaka Mekiko, hoi aku la oia me ka awiwi loa mai ka hāleleka aku ahiki i ka hoea ana aku i ltof hale i kapaia "Ka Barbary Coast," he hāle inurama me pahupahū, a ma kēkahi puka ma ka aoao o ia hale ma kekahi alanui ololi loa i komo akii ai oia a pii aku la no ka hale oluna, me ka ike olcf iā mafc '

laia i komo aku ai iloko o ka rumi, papani mai la oia i ka puka a paa me ka laka ana mai mahope ona, a kiolā āku la i ka huihuiki iluna o ke pakā'ukau, kāhi a Dupona e noho ana a e kulou ana e kakau. He kānaka okoa kekahi e noho ana maloleo o ia rumi ia manawa. Aole oia he mea e aku, aka, o Porota no, ka hakuhale o ka "Hale Umii" kahi o Hale ma i hoopaaia ai i ka po māmua iho. Ia Gom,eza i komo aku ai ua hoopau o Dupona i kana kakan ana, a e u kamaiKo ana me Pōrota, a e ike mua aku ana nō ka makāmāleā heluhelu i ka laua mau mea ē kamailio ana, no ka tneā no ia e pili ana i ka holo mahuka ana o na paahao a lakou o ka hoopaa ana maloko o ka halelua 0 ka "Umii" ma'ka'po mamua iho. Me ka piha huhu loa o Dupona i noho aku ai hoolohe i ka Porota kamailio niai, a he nui wale kana mau olelo hooweliweli o na ano like ole o ka hoopuka ana aku imua o | Porota, me ka olelo pu aku e kauia aku ana kekahi hoopa'i ko'iko'i 'loa maluna ona, no ka malama pono ole ana i na paahao i komo aku iloko o ka upena. Kia nae. ia komo, ana aku a Gomeza, ka.Mekiko, ua kanahai iki mai ka ināina o ua o Dupona, a ē hoolala ana iloko iho ona i kekahi liana i mea e paa hou ai ka kakou koa 1 ka hopuia, ina e hiki ana. O kana hana i hoolala ai no ko Mate Wilamota make aohē i holopono iki ahiki ia manawa, a no ia holopono ole. hpolara hou iho la i kekahi hana i *mea e paa a e make ai o Hale. Ma ka la mamua aku, mamua o kona hoike ana aku i kana mea huna ia Gomeza, ua kakau oia i kekahi leka a hoo-1 una aku la ia Mate Wilamota, me ka huna ana i kona inoa | ponoi o "Eluene Fiseka," kona inoa o ke kakau ana malalo o ia leka, a oia no ka leka i ike mua ia e ka poe heluhelu ma kekahi o na mokuna i hala, me ka-manao o ua 0 Dupona e lilo ana ia leka i maunu e puni mai ai o Mate, eia nae, ua ike mua ae nei oe, e ka mākamaka heluhelu, i kona hoohokaia ana. no ka mea, e noho mai ana no ko Mate Wilamota aumaHna e kiai i kana pulapula, no.laila he papni ka ia e hoi ai a ka lawai'a paoa, a ua ike mua ae nei no hoi oe, e ka makamaka heluhel* i kona paa ana iloko o k.i umii a ma Makaikiu Tarava i hoomakaukau ai nona. Ua maopopo mua ae nei ia oe, makamaka heluhelu. ka loaa ole'ana o ka i'a i ka maunu a ua o Dupona i hoomakaukau ai, a ua ike ae nei kakou ma na mokuna i hala ī kona holo ana me Gomeza no ka "Umii" ma ke ahiahi loa ana iho o ka la mamua iho. Ma kekahi ano ua maopopo ole iaia kana mea e hana aku ai, a mahope o kona noonoo ana, noho iho la ma ke pakaukau maloko o ka rumi kahi a kakou e ike nei iaia, a kakau ibo la i kekahi leka hou na Mate Wilamota, a hoouna akii la ia Gomeza e lawe i ka haleleka, a oia ka leka a Gomeza 1 lawe ai a loaa ai ka leka a ka Makaikiu Tarava i hoouna mai ai ia Hale, a Hale o ka hookomo ole ana iloko o kona pakeke, elike me ia i ike muaia ae nei ma ka mokuna i hala. Aohe i liuliu loa o Gomeza'o ka hala ana aku hoea ae ana o Porota a hoike ae la ia Dupona no ka pakelē ana o Haie ma mailoko aku o ka Umii. O ka pau ana iho no hoi ia o ka Porota olelo a hoi aku ana no o Gomeza.

Aohe i hookahahaia o Gomeza i ka manawp ana o ka ike ana mai ia Porota iloko o ka rumi, ua manao oia i hele mai 110 o Porota e hui me laua a e kuka no kekahi hana, eia nae, i ka wa i lohe ai ua o Gomeza ua lele na manu a lakou 0 ka hoopaa # ana maloko o ka hale, ua hoopiha loa ia oia 1 ke kahaha, me ka ninau ana iaia iho, '"pehea la i hiki ai i kela mau opio ke hemo mailokō aku o kela paa, oiai ua paa ko laua ma ulima ame na wawae i ka nakiikiii#?" He ninau nae ia i hiki ole iho ai iaia ke wehewehe nona iho, o oe e ka mea heluhelu ka i maopopo, eiike me kau i ike ae nei mamua. "Ua hemo na manu (Hale ame Joe) mailoko mai o kelu hale," wahi a Dupona o ka pane ana mai i ua o Gomezā. •'Pehea? Ua hemo kela mau kanaka?" "Ae; ua hemo laua mailoko mai o kā hale, me he mea la ma kekahi manawa 110 o ka po nei," i pane mai āi o Dupona, no ka lua a no ke kolu o ka manawa, elike me ka Porota o ka hoike ana ae i ua o Duporta. "Akahi no a maopopo ae la ke kumu o ka loaa ana mai nei o keia leka ia'u e waiho ana maluna o ka papahele o ka haleleka," i pane ai o Gomeza, alāila»lalau.iho la a lawe ae la i ka leka mailoko ae O ka pākeke o kona kuka, a haawi aku la ia Dupona, ka leka hookahi no a ka Makaikiu Tarava i hoouna mai ai ia Hale, a i haule ai me ka maopopo ole ia Hale/ He mea eleu no ka hoi ia la o ke Konēla Dupona o ia lalau ana mai, a heluhelu iho la i ka inoa i kakauia mawaho o ka wa-hi, alaila wehe ae la i ka leka mailoko ae o ka wa-hi. Oiai oia e heluhelu ana i na lalani mua, i piha me ns. manao waiwai i pili loa iaia, hāikea ae la kona heleheliena, a ia manawa like pii ae la ka ula ma kona man papalina i ma kona mau maka, oia no oe o ka ilio pulu i piha loa i ka huhu. I ka pau ana o kana heluhelu ana o ke ku ae la no ia o ua 0 Dupona, a hopu mai Ia kekahi lima ona i ke kania-i o Gomeza, a hooluliluli ae la iaia elike me ke kaka ana a ka ilio pulu i kekahi ioie manaku. "Kanaka ino maoli oe, e kena hupo nui !" i hoopuka ae ai ua o Dupona, me ka piha loa i ka huhu. "Heaha kau mea i hana ai? Pehea o? i hāna ai a waiho hemahema i kekahi meheu pa ka ilio a ke aupuni, ka Makaikiu Tarava, e hanu mai ai mahope o kou meheu, a māmuli o kau hana hemahema ana, e hoea mai ana ka Makaikiu Tarava ianei, me ka hookolo pu mai mahope o ko'u meheu? Kanaka hupo ino maoli no oe! Ke makemake loa nei au e pepehi ia oe i keia manawa a make loa." * Mamuli o ka paa loa o ke kania-i o ke kanaka Mekiko, me kona luluia me hē wahi mea mama loa la ilōko o ka lima wikani o ke konela, ua pii ae la ka uīi ma na wahi apau o ka helehelena o ke kanaka Mekiko; o ka hele ia a puu na maka me ka lewalewa o ke alelo iwaho. i I ka hooki āna iho ua o Dupona i kana* kamailio ana, ka ino aku la oia i ke kanaka Mekiko ma kekahi āoao mai iaia aku, a nana aku la i ke kikiwi o ua Mekiko la a haule pa-hu aku la iluna o ka papahelē. Aohe lele mai o Porota e kokua i ke kanaka Mekiko, a i ole komo mai la hoi e uwao i na mea hākaka, o ka noho wale mai no kana nana, me ka pihā māka'u nae ame ka haalulu. Aohe nae i loa ia hina ana iho o Gomeza ilalo, ua ku'hou ae la oiā iluna maluna o kona mau wawae, me kekahi pahi winiwiHi oilua e paa ma kona lima. Ua like loa iho la no ikeia; hana ana ana me kela hakaka ana a ua kanaka Mekiko la me Hale maloko o ka haje pahupahu, i kona manawa i haule iho ai iluna o ka papāheie, a iā ala hou ana ae he pahi loihi ma kona lima, ā ina paha no k* kokoke aku o Dupona ma kona aoao ia manawa, ina ua ku oia i ka a ke kānaka Mekiko, a o kona makfe no ia ma- ; laila ia manawa. . . Aohe hopo iho o Dupona ia manawa no ka ike ana aku 1 ka pahi a ke kanaka Mekiko, ke nana pono la oia maluna ona. a me ka huaolelo hookahi o ka pane ana. aku, "uoki," haule hou iho la ka lima o ke Mekiko ilalo, a hoihoi hou iho la i ka pahi iloko o ka wa-hi ma kona puhaka, us hoolohe mai la oia i ke kauoha. Mamuli o kēkahi mana kupanaha i loaa ia Dupona, mc he meā la ua hoopalupalu loa ia ka naau o ke kanaka Me-

kiko, e hiki ole ai iaia ke ku-e mai. a me he mea la ua lilo ke kāuohā a Dupona i mea maka'u ia e Go'meza, mamuli o kona hoolohe i ka Dupona kaiioha. He mau minuke mahope iho ua maalili ioa iho la ka huhu j o Dupona, me ka hoopuka ole ia nae o kekahi mau hua-1 olelo mawaena o laua a hala he mau minuke lehulehu, aka, j no ke kanaka Mekiko, aia wale no maluna o Dupona kona mau maka e haka mau mai anar, me ka hulili, e hiki ai no ke ikeia aku āia he manao hoomnuhala ilo'ko ona. Ina no ka loaa o ka manao aa a koa iloko ona ina la paha ua lele mai oia e pahu i ke Konela Dupona me kana paiii oilua winiwini i hele a kohu pahi umiUftvi ka oi ma ka puuwai. "E heluhelu iho oe i kena,'' a haawi aku la o Dupona i ka leka iua o Gorneza. "Ua maopopo ia oe ko'u manao m3 ka'u mau olelo," wahi hou a Dupo'A'a o ka i ana aku. "Ae, ua maopopo ia*ti kou manao," i pane mai ai kanaka Mekiko, "aka, e kauleo mua aku ana au ia oe mai hoao hou oe e uumi' i kuu kania-i ma nei hope aku, o ike oe i ke kapalulu o ka winiwini o kuu pahi iloko o ko puuwai. Wahi au i olelo maj nei uā waiho au i ka meheu no ka hookōlo alia mai o ka'makaikiu- mahope o kaua, ke ike ole nei au la ia mea, aohe i loaa iki he ike a i ole he haili ia'u e hookolo mai ana kela makaikiu; ke ole au e koho hewa mamuli no ou i loaa aku ai ka ike i kela makaikiu eia kaua ianei, a ina pela lieaha iho la kou kumu o ka huhn āna a hooili mai i na ahewa ana maluna o'u?" Me ke okalakala loa ke kanaka Mekiko o ka hoopuka ani mai i keia mau olelo ae la maluna a Onpona e ike aku ana 0 kona manaoio maoli no ia elike me kana i olelo mai ai, e hoainu mai i kana pahi i ke koko o kona puuwai, ina e loaa ana he manawa kupono nona e hana mai ai ia hana. "E ike oe nou iho, elike me k manao maloko o keia leka, e holo mai ana kela makaikiu ianei 110 ka hpokolo ana mai mahope o kaua; aole kumu e ae o kona konoia aku e. holo mai ianei mamuli wale no o kau hana hoikeike, ke ike mai la anei oe? 1 "He mea pono e hoopau kokeia ka kaua hana maane-i i I keia po, o ka make, a i ole o ke kaa mai o kela kaikamahine ame kela kanaka opio malalo o ko kaua mana, oia ka j oi aku o ka maikai, i mea e hoopokoleia ai ko kaua noho "ana maanei mamua o ka hiki ana mai o ka makaikiu ianei. Lohe ku la oe? "E pono-oe e huli aku ia Hale Lesetera i keia po, a, ina no kona loaa aku e pepehi aku iaia a make, ina e hiki āna ia oe. No kela kaikamahine ho.i, na'u ame Porota nei e hana aku i ka mea e paa ai oia, aohe hoopahua a hana hoohoka hou ana i nei īnanawa, o ka make o kela īiiau opio ia kakou oia wale no ka pau o ka kaua hana maloko o ka kaua hana maloko o keia kulanakauhale, a ina no ka holopono o nei hana, ma ke kaaahi mua loa e hoi ana no ka hema e kau aku ai kaua, a hoi aku me ka hoohakalia hou ole iho, aohē i ikeia aku ka hoea mai o kela kanaka ino, ka Makaikiu Tarava ifinei, ao ko kaua paa mai no ia ika hopuia. Mamua o ka puka ana o ka la o ka la popo e pau mua keia hana i ka hanaia." "NOll iho, e Gomeza, e hoomakaukau oe 110 kau apana hana. Ke ike nei au aole e hele mai ana kela kaikamahine i ka hokele nei, elike me ia a'u o ke kakau ana aku iaia, nolaila, 110 ke ko ole o ko'u makemake, e aho owau ponoi ke hele aku e hui me ia, aole nae i na manawa e ae, e kakali au a hoi ae oia i ka hale mai kahi ae o kana hana, no ka mea, aia 110 i ke ahiahi ka pau o kana hana'. "E hele aku ana au a hoea i ka hale ana e noho nei a noi aku e kamailio pu me ia, a ina.no ka aeia mai, ia manawa au e waiho aku ai imua ona i kekaM mau olelo apuhi i kona noonoo nie na huaolelo hoopunipuni maikai |oa e loaa ana ia'u, aia ka pono a puni mai oia, a i kona manawa e ae mai ai i ko'u manao alaila noi aku iaia e hele pu mai me a'u iwaho mailoko mai o ka hale, a kal ae iaia a ma kāhi a Porota nei e kali mai ana me ke kaalio. "Nou hoi ,ē Porota, e hoomakaukau oe i kau kaalio i keia ahiahi, e wae oe a na lio maikai holo loa, a ma kekahi wāhi a kaua e hooholo like ai malaila oe e ku mai ai kakali o kuu hoi aku me kela kaikamahine, a i ka manawa e kau aku ai maua iluna o ke kaalio ea, o kou manawa no ia e kuupau aku ai i ka holo o na lio, aia ka pono a mamao loa ma kekahi wahi kuaaina loa o ke kulanakauhale nei. "Aohe pono e lawe ae i kela kaikamahine no ka "Umii," no ka mea ua ikeia kela wahi e kela mau kanaka opio, no ka mea, i ka manawa e lilo mai ai o kela kaikamahine e huliia aku ana ia hale, nolaila, e aho ka ahai i kela kaikamahine a kahi mamao ioa a Porota nei i ike ai he wahi nalo ia, aia wahi oe e hele ae ai a loaa makou. Ke maopopo mai la oe, e Gomeza la i keia?"

44 E pono oe c Gomeza e hele aku ika hale kahi umiumi, a hoano-e ae oe i kou helehelena, no ka mea ua ikeia oe m»? kena umiumi nui ou, nolaila, e pono e pau kena weuweu i ke kahiia. E hele koke aku oe i nei manawa,- mai kali hou no kahi manawa aku ! No'u hoi, na'u e noonoo i ka'u mahele o ka haiia, a mamua o kuu ike hou āna aku ia oe. e pono e lilo o Hale Lesetera i ai na na ko-e ame na ilo. E hoomanao oe i ka'u mea i olelo mua aku nei!" I ka hooki ana iho o ua o Dupona i keia mau olelo, ku ae la oia iluna a komo iho la i kona kuka hoopumehana, no Ica mea, he la huihui loa ia, a i ka paa ana, wehe mai la i ka puka a oili aku la iwaho a haalele mai la i ka runii. . I ka hala ana aku o ua o Dupona, alaila huli ae la o Porota e kamailio i ke kanaka Mekiko i ka i ana ae: "He kanaka piha debolo maoli kela, aole ānei ou manao pela?" "Uā pololei kau iolelo mai la, e ike ana nae oia, he la no e hiki mai ana owau pu kekahi e lilo ana i debolo! Ina i loaa ia'u ka manao koa a aa loa i kela manawa o kona hana ana aku nei kela e make ai oia ia'u, a he kanaka make oia i keia manawa, aohe o'u maka'u i kekahi kanaka huhu a ika ika pāha elike me kela, ina e hoao mai ana e hoopoino i kuu ola ma nei mlia aku. He kanaka huhu ino kela a'u i maopopo ai i kona ano mai mua mai o ko'u hookamaaina ana me ia, o ka hooki wale aku no i kona makemake, pela oia e akakuu mai ai, aka, ua hala aku la ia manawa, nana aku ia mua,"<wahi a ka Mekiko. "O, no'u iho, aole hiki ia'u ke Hoomanawanui i kana mau olelo ino,' i pane mai ai o Porota. "Aole iho la keia o ka mua, he lehulehu wale,' wahi a Gomeza. "Aole o keia ua hala, aka nana aku ia mua; ina no kona hoao hou mai i lawelawe inoino ia'u, elike iho la me keia, o kona hana ana aku ia inu ka maka winiwini o kuu pahi i ke koko o ka puuwa ona. Aohe iho la o'u makemake i nei mau hana ana e alakai nei ia'u iloko o ka pilikia, ina no ka holopono o nei hana, e hoi pololei aku ana au no ko'u aina hanau a hoopau i ko'u mau ano lapllWale o na la i hala, a noho aku ma ke ano he makaainatth%rtalama i ke kanawai māloko o Mekiko. "Aolfe ihō la o'u makemake i nei hana ana o ka haawi ana mai nei la na'u e hana. Me he mea la he hana maalahi wale no i kona manao ka lawe ana aku i kela kaikamahine me ka halawai ole me na popilikia. E pono oia e ike iho aole keia o ke kulanakauhale ana e hoaano iho ai e hiki ana iaia ke hana ia hana me ka maalahi, elike me ia ma ka mokuaina ma ka hema. Ma keia kulanakauhale ūa piha na wahi āpāu i na kanaka o ke kanawai, a ina no ka holopono olē o kana hana ana, oia ana no ka luahi, a i ole owau ana paha a pau pu me oe, e Porota. Ke hoike aku nei au ia oe i nei manawa ua hele mai la au a piha i ka maka'u i keia ano hana pepehikanaka." ! "No ke ahā nō lā hoi kou mea i olelo ole aku nei iaia pela i • »

a hookuu aku no hoi nana e hana hookahi i kana hana. a , paa mai no ia ona i ka hopuia oia no kc komo īloko „ ka pilikia a pakele no oe?" i ninau mai ai o Porata, me ka le, koikoi "Owau iho nei kekahi i piha i- ka maKa u 1 kun manawa i ike aku nei i kou uumiia ana aku nei a mai make ° e '-0 he kanaka ino kela mamua akn ona ino; ina aolo e han'a i kana mea e kauoha mai ai, e pepehna mai ana ~o a make. Ua kauoha mai nei oia īa u e liele au e kahi i kuu umiumi, nolaila, e pono au e hele koke. o hoi mai auanei ā ike mai aole i pau, oia huhu okoa ana mai īa, a maha. 0 uumi hou mal no paha i kuu kama-., nola.la eia au k>hele.nei. E noho no oe maanei e kah ai ah.ki . kuu hoi ain "O, aole; he mau hana okoa aku no kekahi a u e hana a.. a ua kauoha mai nei ia'u e hoomakaukau au no ka halau ti ana mai me ia ma keia ahiahi mahope o ka uln ana o ka pouli, a ma kahi ana i kauoha mai nei malaila au e ku ; ,i me k'e kaa * kakali mai iaia o ka lawe ae i kela kaikama hine." . ••Ahe. oia ka kau hana i kauohaia mai nei ea? oe he uku ka holopono oia hana a olua i hoolala ai. Ina eia ka makaikiu ianei i nei manawa. a ke hooTala mai nei oki 1 kana papahana no keia po. e paa ana oia a 1 ole o kak.ui like ana no paha i ka hopuia. Mā keia manawa ua hookaawale ae la na kanaka maka'n wale i Dupona, ia laua iho, hele kekahi no ka hale kahi umiumi, no ka hooko ana i ke kauoha a Dupona, a hoi n•> hoi o Porota no kona hale, no ka hoomakaukau ana i kauu apana hana i kauohaia mai ai e Dupona, no ka hookoia ak \ ma ia ahiahi iho. MOKUNA XVIII. " ; * Paa o Gomeza i ka Halepaahao. I ka Makaikiu Tarava e noho ana me Hale maloko o hokeie, nana mai la oia ia Hale a i mai la: "J ka mnawa i loaa ae ai kau kelekalapa ia'u e hoike a»aua eia o Gomeza maloko o kulanakauhale, e noho ain no au maloko o ko'u keenhana a e heluhelu ana i'kekalu paila palāpala e pili ana i kekalii hihia waiwai hooilina a'u o ka liuli ana ahiki ika pau ana. Ile hihia loihi a paakiki loa ia a'u o ka hana ana, me ka liana nui au i huli ai i n.i pilikoko ahiki i ka loaa ana, aohe nae he nana ana aku no ia hihia, ua pau aku la; ua maoj>opo ia oe he kanaka mako make au i ke kamailio, a ma ia ano no hoi i loaa ai ia'u kekahi ike no kekahi mau hihia lehulehu. j "Me ke kahaha nui au i heluhelu ai i kau kelekalann ahiki i ka pau ana, nie ke kapae ana aku i na palapala e ao e muu ana maluna o ka'u pakaukau kakau, alaila loa iho la ka'u lioonoo ana maluna o kau kelekalama me ka haawi ana i ko'u noonoo hohonu maluna ona no. kekalii manawa ahiki i ka loaa ana o ka'u olelo hooholo. "Ua lilo i mea nui iloko o ko'u noonoo kau hana o kn hoike ana ae, a iloko o kekahi mau la kakaikahi ma ia hop»' mai i kakau mai ai au ia oe. Ua loaa mai no nae paha ka'u leka ia oe?"

j "Ae; ua loaa mai, eia nae, aole i lilo ia leka au oka hoo |una ana mai i mea hoomalamalama nui mai i ko'u noonoo, he ano pohihihi no kou manao i ka'u nana ana iho, a e pau ana nae ia pohihihi ua hiki kino mai la hoi oe ianei," i pane I akli ai o Hale. "Pela? He moakaka loa ka manao, aka, eia paha kr kumu aole au i maopopo loa no ka mea i hanaia maanei, nolaila a'ole au i hoakaka mai ma kekahi mea maopopo !oa 0 kahi i laki loa ai lia pau .kela hihia a'u o ka hooikaika ana e pau, a'u i huli ai, a ua kaawale hoi no ka hoohala ana 1 kekahi manawa liilii no kou pono. *'Ua hoike mai au ia oe i ke kumu o ka loaa ana o ka ike ia'u no ka hookuuia ana mai o Gomeza mai ka halepaiahao mai, oia hoi, mamuli o ko'u holo ana i kahi o ka halepaahao, i hoopaaia ai ua o Gomeza a ninaninau i ka lunapaahao, pela i loaa ai ia'u ka ike, a mahope mai ua ninaninau hele au i kana mau wahi o ka hele ana aku, a ma ka»i kelekalama i loaa ae ai i maopopo ai ia'u eia oia ianei, a w» kona hoea ana mai ianei ua noonoo nui au i ke kumu n ua hooholo au aohe kumu e ae. no kona lohe wale ana no eia o Mate Wilamola ianei. "O ka hana liope a'u i hana ai oia no ka hoao ana e hoo kolo mahope o ka meheu o Gomeza ma kana mau wahi apau e hele ai mahope o kona hookuuia ana mai ka halepaaha.» mai. Ma kekahi haawina laki ua loaa ia'u kana mau wahi apau o ka hele ana ahiki i ke kulanakauhle o Vikabuga. "I kuu hoea ana aku ilaila loaa mai la ia'u kekahi hoike ua ikeia oia e hele pu ana me kekahi kanaka, a'u i koho ih«. ai, ina aole au i manao ua make oia, ina ua hooholo koko iho au o Edega Dupona no ia. "Ua hookolo mai au mahope o keia mau kanaka ma n i anuu liilii, a mahope o ka loaa ana ia'u o kekahi mau ik<liilii mai kekahi poe lehulehu mai a'u o ka ninaninau ana n-» ka hookolo ana, ua koiia mai au e manaoio iho o Dupona no ke kanaka e hele pu ana me Gomeza, ke kanaka no a'u i manaoio mau ai ua make oia. a eia ka ua ola hou a ke hele nei i ka loa ame ka laula o ka aina ma ke ano he kanak:. ola. Kupanaha! P kumu i malaelae ae ai kekahi mau mea ia'u. Mahope iho kela o kuu kakau ana mai i ka leka mua ia oe Ua loaa aku la ka ike maopopo ia oe i nei manawa, pel.i manao, nolaila, e hoopau au i na kakaiahili kamailio ana e pih ana i ka'u hana ulolohi o ka hookolo ana mahope o kela mau kanaka, a e hoi ae ka kaua kaniailio ana maluna 0 ke kumuhana o keia la. Ke hoomanao la no oe ua haaleleiā o Dupona e kani wahine ma ka manawa he ehiku wale no makahiki o k«kaikamahine, oia paha ea?" Ae,- oia ka pololei, elike me ka' ue poina ole nei," i nani' ae ai o Hale. - Ae, o Dupona a kaua i ikemaka aku ai ua make a u.i kiolaia aku iloko o ka muliwai, ua ola hou mai oia a u:. pakele hoi kona ola mai kela puka poka mai i ku ai ia or. aka no kekahi mau makahiki loihi ma ia hope mai aole kau.i 1 lohe hou nona Ihea la oia kahi i nalowale ai iloko o kei.i mau makahiki eha aole kaua i maopopo, ma ka mea oiai--110 e olel ° a€ 31 a °he a kaua nana hou ana aku nona. Mamua aku o keia manawa ua hoikeia māi he kanak >• waiwai loa oia, a elike io no me ka kaua i ike ai, he kanak.i nui io no oia o ka waiwai. O ka hapanui o ia mau waiw.i' ona aia maloko oka mokuaina o Texas. Pehea i lilo ai oi:* i kanaka akole? A, he ninau ia na kaua i hiki ole ke pahe i nei manawa, malia paha e hiki ana ke paneia ma nei mu.i aku, ke hookoloia aku kona moolelo, aka aohe a kaua nan i ana aku 1 kona waiwai a akole ana, me ia ia. O ka u niea wale no i ike oia ka pau loa ana aku o kon:i mau waiwai i ka lilo mai kona mau lima aku, a i keia 1« aneane oia e like me kekahi kanaka kuewa a niakilo. M » kona manawa i mare ai i kana wahine, he wahine waiwa', elike me ka ike i loaa mai ia'u, aia ma kahi o ke kanalinu kaukani dala nia kona inoa ponoi. No ka ike arta o Dupon.i he wahine waiwai kela, oia ke kumu o kofia mafe ana iaii E nana mai oe i keia." "Ke ike i'o ku la hoi au, hele aku imua," wahi a Hale o ka pane ana mai, no ka mea, ua hialaai loa ōiā i ka moolelo a Tarava e hoakaka aku ana iaia. (Aole i pau. .