Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 29, 16 July 1920 — Page 3

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Mahealani Fronda
This work is dedicated to:  Frank M. Ogawa Jr. ku'u ipo ame ku'u pu'uwai

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA, IULAI 16, 1920.                  3

 

O KE ALOHA O KE AKUA NO KEIA LAHUI KANAKA HAWAII, UA HIKI MAI NO IA.

-----

 

            I hoomaoe wale ae la no au i keia mau mamalaolelo e kau ae la maluna mamuli o kekahi manao pepa i hoopukaia ae maloko nei o ka hiwahiwa a ka lahui i ka pule i hala aku la, Iulai 9, nona ke poomanao e kau ana maluna:  He 30 mau ma’i e hookuuia mai ana.

            Ma ko’u aoao o ka mea nana keia makapeni e kakau nei ua lawe mai au e hoomaopopo i ke ano nui o keia poomanao a noonoo me ke akahele oiai he lahui kanaka keia i hope’a wale ia mamuli o na kanawai kupono ole i hanaia mao no keia lahui iloko o na makahiki he 46 a i ole 48 paha i hala ae nei me ka olelo pu iho o ua poe hoomakaleho aina nei aole epiha ke 50 makahiki mai ua mau la la mai aohe he kanaka Hawaii e koe iho ana maluna o ka lepo aloha o ko lakou aina.

            Eia nae a i ka hookokoke ana aku i ka 50 makahiki he okoa loa ka mea e ikeia aku nei a e hanaia mai nei.

            Mahope iho o ka holo ana ae o na kanawai la a ua poa la hoomaka mai la lakou e lauahi i na ano poe apau ka makahelei oe o ka pepee oe o ka linalina oe o ka wela ahi oe o ka pepeiao nui oe o ka ihu nui oe o ka puho oe o ka oopa oe a pela wale aku he ma’i Pake wale iho la noia iloko o ia mau la a he ku no hoi i ka manaonao ame ka walewale ke huli aku ihope e nana ai i na mea i hanaia mai i ka poe o keia lahui berita o ke Akua oiai o ko’u ulu ana ae ia ia wa.

            O ka mea nana i hooi loa ae i ka weliweli a me ka manaonao iloko o ia mau la o ia no na leo kumakena o na makua i na keiki o ko na keiki hoi i na makua o na kupuna hoi i na moopuna a o na moopuna hoi i na kupuna o na kane hoi i ka lakou mau wahine a o na wahine hoi i ka lakou mau kane o ka mana hoi o ke kanawai mare i laweia mai e na kahuna o ke Akua ua pau i ka mokumokuia e keia mau hana ke i ke aloha ole a o keia mau mea apau i hoikeia ae la he mau mea ole wale no ia i ka poe na lakou ua olelo la e pili ana i ka 50 makahiki.

            O keia mau mea apau i hoikeia ae la he nui no ka poe i ike kumaka i keia mau mea e ole mai nei a he poe hoike kupono ke laweia mai a noonoo.

            Aole keia o ka mua loa o ka hookuu ia ana o ka poe o keia ano ua hookuu mua ia mai no he mau makahiki i hala ae nei koe wale no aia he like ole ma o keia mau hookuuia ana; o ko ka mua he poe kokua ma’i i holo i o a haule ko lakou kuleana i hele aku ai a o ka lua o kela poe no i ohi hapukuia ai elike me ka’u i hoike mua ae nei eia iho o Mikahaka o Naiwi o John Kaiu o Kane Naholoholo a he nui lakou i hookuuia mai.

            O ko keia poe hoi i hookuuia mai la he poe keia i paa aku a hoomaluhia a hanaiia i ka laau aila Chaulmoogra a mailoko ae o ka nui o ka poe i hanaiia i ua laau la i hookuuia mai ai he 58 ka nui mamua aku nei ua hookuuia no a e keia hoi he 30 a ke huiia he 58 lakou pau loa.

            Nolaila he mea pono ia kakou na kanaka Hawaii Ponoi ke lawe mai i keia laau aila a noonoo me ke akahele oiai nou ponoi keia pomaikai nolaila i noho a i loaa kekahi o kakou i keia ano ma’i e manaoia nei he ma’i lepera mai hoohakalia i ka hoi ana iloko o ka pa ma’i o Kalihi i ka wa kupono a elike me ka lahilahi o ka pii ana ae o ka ma’i a loaa koke i ka laau o ka pau koke no ia.

            Ina o ka manao a nui a manoanoa a paa aku i ka hopuia manao ae he mea ia e pau koke ae ai a hemo koke mai mahope auanei ohumu wale aku i na kauka a olelo ae o kauka mea he ino a pela wale aku a ulu ae na manaoino lehulehu a hiki i ka holo mahuka maoli ana a hele loa i ke ino nolaila ina ke noho i ka ohana ke kumu o ka holopee ana he hana naaupo loa ia oiai heaha ke ola o ka ohana ia oe e ke kanaka ua loaa i ka ma’i oiai oe e pee hele ana?  Aole loa!

            Ka i no o kou ola mai kou ma’i ae e hele i ka hana a loaa mai alaila kuai ka mea kuai a hoihoi na ka ohana ame na hoaloha e hiki mai ana he hauoli hoi ia o ka noho ohana ana me ka pomaikai pu o ka ohana ia oe; nolaila mai holopee hoohana ke aloha no ke aloha a hoomalule ka  noonoo ana no ke kuhihewa.

            Ua kukulu iho au i ko’u manao elike me ia e kau ae la maluna e pili ana i ke aloha o ke Akua i keia lahui kanaka Hawaii ua hiki mai ia malia paha o olelo mai o hoauwaepuu ma kekahi aoao Heaha iho la la ke kohu o keia olelo ana mai na ke Akua mai keia aloha oiai nae he mau Haole ka mea nana i huli a loaa keia laau aole he Akua!

            He mau manao maikai no ia ke hui nae keia mau mahele elua iloko o ko ke kanaka hoomaopopo ana pela i loaa ai ka’u mau mamala manao e pane ae imua o ke akea i keia la a no ka mea o na makahiki o ka hooiloilo he mau makahiki ia e lilo ai i mea noonoo nui ia ahiki mai nae i keia mau makahiki e nee aku nei e piha ai ka 50; ke ikeia aku nei ka weheia ana ae o na apo i manaoia o Kalaupapa ame Kalawao o ia ka pahuhopu ame ka lua pa-u o ka make mau loa i manao ia ai no keia lahui kanaka ilaila e hoonohoia ai a nalowale loa.

            Aka nae o ua makahiki la i manaoia o ia ka ke Akua i haawi mai nei i laau ola no keia lahui kanaka Hawaii ma o na haole la ka lahui kanaka ana i haawi aku ai i ke aupuni na lakou e hooponopono a o ia keia haole peresidena o ke Kula Kiekie o Hawaii A.L. Dean ame Kauka J.F. McDonald na mea nana e huli nei i ka laau ola o keia ano ma’i hooweliweli a ke ikeia nei ka holopono ame ke kakoo pu mai hoi o na lala o ka Papa Ola i keia pono nui o kekahi poe o kakou a nolaila o kahi o ka make ame ka pau loa aku he ola kolaila a me ka ulu hou ae.

            A oiai ma ka la i hoolaaia ae ai ka Halepaa o Laie i pule hoolaa ae ai ke Kaula Nui o ia Ekalesia imua o ka poe hoano iloko o kana leo pule no na mea pili i ka Halelaa ahiki i ka ili ana o kana leo pule iluna o na kanaka Hawaii ponoi penei oia i pule ai: “Na ke Akua auanei e hoopomaikai a e hooulu hou mai i keia lahui kanaka Hawaii maluna iho o ka lepo aloha o ko lakou aina kulaiwi.”

            Nolaila he manaoio loa ko’u e hoi mai ana ia leo pule ihope nei me kona waiwaiio oiai he kauwa oiai oia na ke Akua ka Makua mau loa a oia ano poe ka poe kupono ke nonoi ake i ke Akua aole nae me ka manao a e nonoi aku no a loaa koke mai no aole aka ma na alahele lehulehu ke Akua e hele mai ai ahiki i ka lawa pono ana o ka mea i manaoia.

            Ua like na keia me ka ninau kukulu hale aole o ka papa hookahi iaia no paa ka hale aole aia no he mau mea lehulehu e hoohanaia ai a paa ka hale pela no hoi keia ninau pomaikai o ia ke manaoia loa nei au o keia laau aila Chaulmoogra kekahi pou oolea e paa ai keia hale (lahui Hawaii), no keia nee ana aku omua a ke hoomaikai nui ae nei ae i ke Akua no keia pono nui Ana i haawi mai nei ma o keia mau Haole la a ke nonoi nei au i ke Akua ka Makua mau loa Nana no auanei e hoomaikeike hou mai i na alahele i koe aku ana i manao ai he mea ia e pomaikai ai a e ulu hou ai keia lahui kanaka Hawaii ka lahui kanaka berita hoi ou e ke Akua ka poe e noho hoomalu ana malalo iho o kou kanawai hookuleana.  O keia ka’u leo pule iloko o ka inoa hemolele o kau Keiki o Iesu Kristo, amene.

            Mai ko no paha keia olelo hooiloilo oiai lakou e manao ana e kaa mau aku no ka noho hoomalu ana o keia mau paeaina malalo o ka lakou hoomalu ana me ko lakou hana mau ana mai i na kanawai lapuwale ahiki i ka lilo maoli ana aku o ka pono pilipaa o ke kanaka a ke Akua i haawi mai ai o ia hoi ka mana koho ua lilo maoli no iloko o 4 makahiki malalo o ko lakou mana a ua haawiia mai ua mana koho la i na kanaka malalo o ke ana waiwai a mamuli o ia hana i lawe ae ai ke Akua a haawi aku i keia aupuni malalo o ke aupuni o Amerika ke aupuni ana e noho moi nei mai kona hookumu ana ia Amerika ahiki i keia la a mailaila mai i hoomaka ai ke pulou ana o keia mau olelo hooiloilo ilalo a ke kokoke loa aku nei i kona palaha loa ana.

            Nolaila ua hookumu ke Akua he aupuni maluna o ka honua nei he aupuni Repubalika o ia hoi he aupuni no ka lehulehu ma o ka lehulehu a no ka lehulehu a mamuli iho la o ia ano i lawe ak uia ke Akua i ke aupuni o Hawaii nei a hoohui me ke aupuni o Amerika o ia hoi e hooponoponia e ka lehulehu aole e ka poe manaoiho aloha ole a o ia keia a kaku e ike nei i keia la.

            Nolaila ke hooki nei au i ko’u mau manao hoakaka imua o oukou e ka lehulehu no ka pono nui e loaa mai ana ia mau hoa makaainana aloha o kakou.

            Ke hoomaikai nei au i ka Lunahooponopono o keia wahaolelo ame o na keiki o ka papapa’i ko’u welina.

Owau mau no o

C. K. KEALOHA.

 

PIHOLO EKOLU KEIKI LIILII I KA WAI.

-------

            Ma ka auwina la o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala i kulike ai me ka meahou o ka hoounaia ana mai i ka nupepa Advertiser mai Hilo mai i piholo ai he ekolu mau keiki liilii iloko o ka muliwai o Wailuku ma Hilo a pau loa lakou ekolu i ka make.

            O kela mau keiki a ekolu noloko lakou o ka ohana hookahi o ia ka ohana o Hirhen he elua mau keikikane me hookahi kaikamahine.

            Penei kahi moolelo pokole e pili ana no ke piholo ana o kela poe keiki iloko o ka wai:

            E auau ana ke keiki uuku loa o lakou nona na makahiki he eono maloko o ka muliwai Wailuku a i kona paupauaho ana ua ike mai la kona kaikuaana me ke kaikuahine i kela poino nolaila holo mai la laua no ka hoopakele ana ae i ke ola o ko laua kaikaina eia nae ua kaualakoia na kaikuaana e ke kaikaina ahiki i ko lakou pau like ana i ke piholo iloko o ka wai.

            Ua loheia nae ka leo uwe o kela poe keiki e kekahi poe ma kahi kokoke i kela wahi a na lakou i hele mai a luu iloko o ka wai me ka hoihoiia ana ae o ko lakou mau kino no ka aina paa a ua hoea pu ae he eha mau kauka no ke kokua ana i kela mau keiki eia nae no kekahi manawa ko lakou noke ana i ka hana ma na alahele apau e hoopakeleia ae ai ko lakou ola ua lilo ia hooikaika ana a lakou i manaolana poho.

 

NA HANA POKIULAI MA KAHUKU

------

            Mr. Lunahooponopono anoai ame na pomaikai o ko ke Kuoka poe heluhelu: -Hora 9 a.m.,  Poakahi i puka mai ai na kaa otomobile i uhiia i na hae e Amerika ame ka wehi o na pua like ole e na lima o na Pilipino ame na kumukula aupuni.  Elua kaa otomobile i piha i na haumana o ke kula ame elua kaa otomobile i hoonaniia e na Pilipino hookahi kaa i uhiia a kino waapa i poaiia ohope o ka moku waapa e na moiwahine ame elua kekake e auia ana me na uhi hoonani e welo ana ame elua kamukaa huila elua i uhii a paa ke aliiwahine o Pilipino e kalaiwaia ana e kekahi kii pepa ame ka poe helewawae ana me na lipine kaa kikepa ame George Wakinikona maluna o kona lilo huelo panapana.

            E alakaiia ana keia ka’ihuaka’i e ka Bana o Waialee e ka’i ana a poai mamua pono o ka home o Andrew Adams a huli a hoi no ke kahua o na le5ale’a.

            Na lealea o ka la ma ke kahua. 1. Kukini a na kaikamahine.  Eo no i ka Hawaii.  2.  Kukini a na keikikane.  Eo i ke Kepani.

            Heihei kukini makapaa elua hui ae ana ekolu paa eo i ka Hawaii.  He mau paa hou eo i ka Hawaii; pii laau lilo ia Pilipino.

            Hukihuki kaula Pilipino me Pukiki eo ia Pilipino;  Hawaii me Kepani eo ia Hawaii; Pilipino me Hawaii aole pololei o ka huki ana hooholoia e huki hou ua ano pii ae na aoao a elua ame na pihoihoi o ke anaina ua makaukau na aoao elua me ka nanapono ia o na aoao; ua lilo ia oe e ka Hawaii imi loa.

            Ua hookuuia ke anaina no ka paina awakea a hoi aku kela ame keia ma kahi o ka luau i hoomkaukauia; ua hui ae na makai aupuni a kukulu i kekahi luau nui no ia la a oiai ko lakou makaluhi ana i ka malama ana i ka maluhia i ka po ame ke ao no ka mahiko o Kahuku aina a ke kupaianaha i noho ai.

            Nui na ono i hoolakoia ka puaa kalua i wahi lawaluia ka puaa okioki pahupu a kikepa o ke nahu kapakahi ana iho na i’o lomilomi miki alapine ka ula holoholo inmua a ihope ke alelo waea mukimuki i ke kumu pepeiao na limu kuhinia o Kaipapau i olokaaia e ka iliili ala moe kai o ka Maakua okeia mau ono apau a koe ole aku na na keiki ame kaikamahine ku’i ina a ku’i aiana limukohu wale mai no keia o ka Ua Maakua keia i pulumi pau mai a unuia a popo a noho ana i kaihuanu o Kahuku nei.

            O ka’u kiei ana aku ia e kipopou halaole ana kela ame keia i ka ihona ame ka piina wahi a Kauai Etipopou mai oukou e i ka ihona.

            Ka lua o na luau nui i hoomakaukauia e ke poo hoohana nui J.W. Keau Makahanohano ame kana mau kalua puaa pookela o na lua olohe mai o Kamaomao o Maui mai no e ka oi o ka oi aku keia i ka’u ike.  O na ono a ka Hawaii apau ua hoomoe kalua pu ia me ka pauda kaluamaka i hooluaia i ka pilipili lomilomi oio o Keawanui a ike ole ia he puaa paha keia aole paha a oiai ua huikaulua na ono a kahi hookahi.

            O na kalua puaa keia a Keawenuiaumi akahi ho a hoea i Hawaii nei a oiai maluna mai laua nei o ka umeke pohue i holo mai nei a  ku ma na Koollau o Maui a Molokai a na Koolau o Oahu nei a oiai na ono he lehulehu i akoakoa ae ai ma kahi o ia paina i kahea ia a no ka nui kupaianaha loa o na ono i hanaia olelo okoa aku nei au i ka lunahoohna nui o keia luau, “Auhea mai nei oe e haawi mai no ka’u e hoi ae au i kauhale i ai pu au i keia onoono like ole me ka’u wahi luahine no moopuna na keiki akahi no ka ike akahi no ka ono alua mai oe akolu aole mai mua mai.” o ko ia la o mai la no ia hiki auhea kau eke lauhala ke ana i ke alo o ka huli iho la no ia elua no hoi ke kiau ana a noho ana i ke alo aohe wa e kali aku ai o ke tipou halale iho la no ia o ka wahine o a keiki na moopuna elua ekolu a ka lio a poholo i ke kalua i ka ea like ana ae o na poo a he ono aku a he ono mai komo na ninau like ole Heaha mai keia?  Like ole ka hoi na ono!  Nawai i hana?  Hamau mai ninau mai oe e hoomanawanui ahiki mai ka Hapenuia.

            Ma keia wahi i pau ai ko’u ike ana aku i na hoa hui o keia luau o ka’u wale no i lohe nui aku ai ma ko lakou waha mai minamina wale!  He paina hui ka hana na Kepani ke poonui o na hoohana o ka la ame kana wahine ma kekahi kahua nui i uhiia e ka malu o na lau laau malaila ka lakou hoomakaukauia.

            I ka hiki ana ae i ka hora 3 i hoi hou ake ai na mea apau ma ke kahua o na lealea no ka paio hahana ana o ka hui kinipopo o Puuloa me ko Kahuku mau laeula ma ia hana i aha’i hou ae ai o Kahuku i ka lanakila ma ia hana.

            Ma ia po na kiionioni na himeni holo misoni alanui na home no kahi wa hou aku aia ahiki mai ahiki mai o ko’u kuleana no ia.

            Mr. Lunahooponopono, na keiki ma ke keena ke au o ka holo iluna ahea hoi iho ilalo?  Auhea kou nani a auhea pu ka hopena o keia honua na lahui a auhea ka piha i ka olelo a Iehova i ka wa ame ka manawa hea e hoi ai ko ka honua i ka lokahi a i hookahi wale no ekalesia o ka Ekalesia o Satana ma o alua pau i ekolu?

JOELL KAHIONA APUKEHAU.

 

HE HOOMANAO POINA OLE I KA LEI MOMI O KUU A-I.

------

            Mr. Sol. Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Welina kaua: - E oluolu mai kou hanohano i kauwahi kaawale o ka kakou ahailono wiwo ole a nana hoi ia e uwila aku i ike mai ai na kini lehulehu o kuu mama aloha mai Hawaii nui o Keawe a ka welona a ka la i Lehua.

            Ua oluolu i ka Makua lani ke kii ana mai i ka uhane o kuu hiwahiwa ka home i hookawowoia ai makou e ka nani o ka Haku a lawe palanehe aku la i kana ukana ma kona poli a o ka lepo e hoi i ka lepo ame ka palaho i ka palaho.

            Auwe kuu minamina ame kuu aloha pau ole i kuu mama hele loa ka mea loaa ole ia’u i ka imi aku!  Auwe kuu hemahema auwe kuu hoaa wale iho no e me o’u mau haku hanaumua na keiki ame na moopuna a makou lihaliha wale au a!

            Ma ka la 13 o Iune 1920 hora 6 a.m. Lapule i pauaho mai ai i keia ola ana o Mrs. Luka Hoohokukalani Keaweaimoku Kauhaahaa i ke 72 makahiki 9 mahina ame 27 la i upoi malie iho ai na lihilihimaka o kuu mama aloha a pio iho la ke kukua o ke kino no ka wa pau ole a niau palanehe aku la ka uhane aloha i ke ao polikua a Kane iloko o ke aheahe malie aole i ka auwe mai a nalo aku la no ka wa pau ole.

            Kuu minamina pau ole i kuu hoapili o ka la’i o ke kaona kuu hoapili o ka hale weliweli e hooikaika wahine ana ma ka hana humuhumu ulana ie mai na alii a na Haole kuonoono o ke kaona o Honolulu i pono no makou na hua o kona kihapai he elima eha kane a hookahi wahine oia ka umi a he elua mai mahope o’u pau kona hanau ana.  Ua like me 12 ka nui ua pau mua aku no eiwa a koe makou ekolu e ola nei.  E hoonaauao wahine ana i kuu mau haku hanaumua eha makahiki i Kahehuna eha i Lahainaluna hookahi makahiki i Halwa kuu hoa uhaiholo o kela mea keia mea aole oe i pauaho i ka hanai ana ia makou ua lawa no hoi makou i na mea apau e pono ai o ka noho ana.  Na;u na ke kaikamahine ka hele mahope o ke kane hele mai no oe ua pau ka hoopulu ana o ka ua Kanilehua i kou ili pela me ke kai o Mokuola.  Ke hea mai nei ka ua nihipali o Kaukini he lawai’a manu ke ewe o ka papa o kuu mama auhea iho nei oe?  Lihaliha wale au ia wahi a kaua e pili koolua ai.

            Ke hea mai nei na wai eha auhea iho nei oe e kuu mama dear kuu lei mamo e nani ai o keia ola ana ua mae ua pau kuu milimili ana ke uwe mai nei ko hiapo kualua aloha au i kuu kupuna dear aole au e ike hou ana iaia auwe ka mea eha o ka naau e kuu aloha pau ole i kuu mama dear.

            Ke hea mai nei ka ua lililehua o kaua iuka no ia ua e ua ai o ka wai ke hee i kai o na Honoapiilani ke ewe o ka mama o kuu mama hele loa.  A o ka ewe no hoi o ua lei aloha nei a’u e paiauma ae nei e hoonana ae ana i ko aloha pehea la ia e pau ai.

            Aloha ka la’i o Lele aloha ka Ua Paupili kahi a kuu mama i walea ai i ke kolonahe mai a ka maaa e halihali mai ana i ke ala o ka lipoa aloha kaua kuu hoa ohumuhumu o na mea like ole kuu mama heahea a hookipa i na lahui like ole e hanai ana e kokua ana ma ka mea hiki ia oe e hana aku ai i ka hoakanaka aloha ia mau hana au e kuu mama.  Ua pololi kamahele hele o ke ala ua hala oe ka ipukukui uwila e mahana ai ka home ke kikowaena o makou e hoomaha aku ai na keia ame na moopuna a makou ua hemahema ua hoaa wale auwe kuu luuluu auwe kua kaumaha auwe kuu ike ole i ka helehelena o kuu mama dear oiai oia e hiamoe ana i ka moe kau a moe hooilo auwe ka mea mokumokuahua o ka naau.

            Oiai au kana kaikamahine i holo aku ai i Hilo ma ka moku o ka la 12 o Iune me ka manaolana e kau mai ana oia ma Lahaina elike me kahi o ke ku o ka moku aole iho la.  Na ke kelekalapa i ha’i mai ia’u i ka nuhou kaumaha.  Auwe au me a’u mau hiapo moopuna ua hopu hewa makou i ka loli i ka i’a maka ole.

            O ka ulaula o ka lepo ka makou i ike iho auwe kuu aloha pau ole.  Ua imi aku la no kuu mama dear i ke alahele o kuu papa aloha i hala kahiko no 40 makahiki a oi…

            Ua hanauia mai kuu mama dear e Kalama Laukua Koolau (k), mare ia Kinaane Honipaoakalani Hanalaaikiakeakalani (w) i ka mahina o Aug. ia 17, 1847 ma Kahananui Kaanapale ke ewe o kuu mea aloha he mama.  Ha’o ka lohe ana ia oe i ka hea mai i ka inoa o au moopuna.  Maikai luna o Kalae me ke Onelele aloha Kaana me Moohelaia. Aloha ke kula o Kalae wela i ka la wela ke pili ka manu ka la malo.  Naue na ahihi i ku alanui i ka hoowiwo a ka makani he Wakoloa Honipaoa aala ka nahele i ke kupukupu.  Aala ka puupea iuka o Kawela aala ka hala me ka hinano aaka ke ki hele i na pali aala ke kapa i ka ili o ka wahine.  Maopopo ke ala i na pali o Nihoa i ka pali hoolei kapa a ka malihini.

            Auwe au e i ka hooneleia mai i ka makua ame na hua o kuu kihapai ahiki mai ko aloha e uwe no au.

            Aloha Molokai nui a Hina ke ewe o ke kupunakane o kuu aloha pau ole he mama ka mea nui a kuu kane a pela i au i ke kai o Pailolo me na keiki a maua me ka manao e ike iho i ke kino puanuanu o ka mama eia ka aole o ka ula o ka lepo wale no ka lakou i ike elike me a’u.

            Ma keia mau lalani hoomanao poina ole no kuu mea aloha ke hooki nei au me ke aloha pau ole no kuu mama dear.  Ke haawi nei au i ka’u mau hoomaikai i o’u mau haku hanaunua ame a’u mau kaikamahine na kini ame ka lehulehu i hui pu mai i ke alahele hope a kuu aloha poina ole.

            Na ka Haku e hoopomaikai mai ia oukou apau a pela hoi me a’u kana lei kaikamahine a na ia lokomaikai e hoomaha mai i ko’u mau luuluu apau.

MRS. ALFRED K. NAEOLE.

 

KE KANIKELA HOU O IAPANA

------

            O ka’u misiona oi aku o ka waiwai maloko o Hawaii oia noka hoolaule’a ana i ka poe mahiko ame na limahana Kepani ka malama mau i ka noho aloha ana a hoonui aku i ka ike maopopo ana o kekahi i kekahi e kaupaleia aku ai ke ala hua ana mai o ka mokuahana mawaena o na limahana ma keia mau aku,”  wahi a C. Yada ke kanikela kenerala hou mai Iapana mai i keia Teritore ma ka manawa ana o ka hoea aku nei o ka pule i hala maluna mai o ka mokuahi Shinyo Maru.

            “Ke manaolana nei au ma kekahi manawa o keiaa makahiki ae he mea pono na kekahi mau elele mai Hawaii nei aku maiwaena mai o na kanaka ko’iko’i o ka poe mahiko a mau kanaka lawelawe oihana e hoohana nei i na limahana Kepani e holo aku i Iapana no ke kukakuka ana maluna o na ninau e pili ana mawaena o na limahana ame na mahiko ma Hawaii nei elike me ia i ikeia mawaena o oukou.

            “O ke kopaa ke ola o Hawaii a o ke ola pu no hoi o na kaukani o na kaukani o na kaukani Kepani limahana i hoohanaia maloko o na mahiko o oukou.  No ka pomaikai like o ka poe mahiko ame na limahana he mea pono ia lakou e noho aloha me ka launa oluolu ana a e loaa hoi ka hoomaopopo oi ae o ka maikai mawaena o na aoao a elua no na ninau paakiki ame ka laua mau mea pakahi i iini ai e hanaia.

            “Ma kela kipa ana ae a Vanderlip ame kona poe ma Iapana ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei ua ikeia ka pomaikai nui ma ia huakai.  Ua hoakaka ae lakou i ko Amerika mau mea i makemake ai e hanaia ma o na ninau e pili ana ia makou ame ka ninau e pili ana i na Kepani ma Kaleponi.  O ka hua o ia mau hoakaka ana ua loaa ia makou ka ike maikai no ka Amerika manao i oi aku i ko ka manawa mamua.  Aohe mea e hookaumahaia ai ka noonoo no ka noho hoaloha ana o Iapana me Amerika i nei manawa ua oi aku ko laua launa ana ma ke ano ke mau hoaloha a he manaolana ko makou e oi aku ana ko laua launa ana elike me ia ano me ka oi pu aku o ka maikai mamua o ko ka manawa i hala.

            “Ua hoikeia ae ia’u ma ke kelekalapa uwea ole he lono mai Honolulu nei ae e hoakaka ana no ka pau ana o ka olohani a na limahana maluna o na mahiko.  Aohe manawa i loaa ia’u e hiki ai ia’u ke huli pono aku no’u iho no na kumu i ala mai ai ka olohani a e hauoli loa ana au ke kui aku me ka poe mahiko a kukakuka pu me lakou maluna o na mea apau i ala mai ai ia olohani.”

            Ua ukali pu ia mai o C. Yada e kana wahine ame elua mau kaikamahine.  He mau mahina kakaikahi wale no ko lakou o ka hoi ana ae nei no Iapana mai Nu Ioka ae kahi a C. Yada o ka noho hana ana.

 

HE HOOMAIKAI NUI.

------

            Mr. Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa: - E oluolu mai kou ahonui ia’u oiai au he malihini imua ou e hoomohala ae i kou mau eheu o ka hoomanawanui i na hoomaikai palena ole a ka Ahahui Kula Sabati, Ahahui C.E. Senior ame ka Ahahui C.E. Junior o Paihiihi, Maui i na Kula Sabati apau i komo mai a hana pu me ko makou mau hana hoike Kula Sabati ma ka la 20 o Iune 1920.

            Kula Sabati o Huelo Kula Sabati o Kalani Kahua Hou Kula Sabati o Paia Kula Sabati o Kahului ame ke Kula Sabati o Camp 5.

            Hoomaikai pu no hoi i ke Kahu Kula Sabati Nui o na Maui, Molokai, Lanai ame Kahoolawe i huiia Hon. J.W. Kalua no kona hiki kino ana mai e ike i na hana o ia la.

            Hoomaikai pu no hoi i ko makou komite a lunahoohana o ia la, Joseph M. Mitchell (ko Kalani Kahua Hou haiolelo) no ka mea ua hookoia na haoa apau i haawiia aku nana e hana.

            Hoomaikai pu no hoi i ka Ekalesia o Paia kona kahu Rev. Moses Kahiapo na lunakahiko no hoahanau na lala o ke Kula Sabati na lala o ke C.E. Senior na lala o ke C.E. Junior ame na lunanui no apau no ko oukou lawe ana ae i ke ko’iko’i ame ke kaumaha o na hana o ia la.

            Mawaho ae o keia o na kokua aliha mai na Kula Sabati mai ke lawe nei makou ia mau kokua a hoopili aku me ka waihona waiwai i hookaawaleia no ka pono ame ka holomua o na hana a Kristo ma keia ao a ke noi oluolu aku nei ia oukau apau e ae mai e lawe aku i ka makou mau hoomaikai a na ka mana o ke Akua e hoohui hou mai ia kakou oiai kakou e noho kaawale ana.

            Ka oukou kauwa haahaa nei,

            IEREMIAH KAAIAKAMANU JR.

            Kakauolelo o ke Kula Sabati o Paihiihi.

 

KA RAPETIZOIA ANA O IESU KRISTO E IOANE BAPETITE ILOKO O KA MULIWAI O IOREDANTE.

------

            Ia Solomon Hanohano Esq., ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii Aloha oe a nui: -Me kou mau hoa o ka papapa’i e ae mai ia’u e noi aku i kou lokomaikai no’u kauwahi kaawale o kou oneki nui akea ina no e kapae ia mai au e oe ma kahi kaeleike ua lawa no ia i ko’u manao no ka mea aole o’u nana nui i na mea e ae koe wale no e ahonui mai oe e hoopa iho i kepihi o ka uwila makeneki nana ia eianapu ae malamalama puni na moku ike pono ia ke poomanai maluna ae mai ka hikina a ka la i Ha’eha’e a ka welona a ka la i ka mole olu o Lehua.

            Ua lilo ka bapetizo he ma’ikau iwaena o kakou na Hawaii o ka oi aku nae iwaena o na hoahanau o ka Hoomana o na La Hope.  He ma’i keia ua lonopapa ua kau ka lepo ua na’o ka ihu ua punawelewele na maka ua kau ka lepo ua na’o ka ihu ua punawelewele na maka ua kau ka Maku-koae aohe kahuna nui e ola ai keia ma’i eia nae he manaolana no ko’u penei:

            Ua bapetizo io ia no o Iesu Kristo e Ioane Babetizo iloko o ka muliwai o Ioredane eia nae aole o Ioane i luma’i ia Iesu iloko o ka wai elike me ka Mr. D. Hoolapa ame kekahi poe e ae e pili ana i ka bapetizoia ana o Iesu.  Ua iho i’o no o Iesu iloko o ka wai ahiki ka wai i kona puupuu wawae a ua ninini iho no o Ioane i ka wai maluna o ka piko o ke poo o Iesu Kristo a i kona pii ana ae mai kahi ana e ku ana i kapa o ka muliwai; (Matt. 3:16, hapa hope) a hamama ae la ka lani iaia a ike aku la oia i ka Uhane o ke Akua e iho mai ana elike me ka manu nunu a kau mai la maluna ona. Matt. 3:17.

            Aia hoi he leo mai ka lani mai e olelo ana:  O ka’u keiki keia i aloha ai ma ona la au i oluolu loa ai.  Luk. 3:22; Mark 1:11; Luk. 9:35; 2 Pet. 1:17. A.D. 30.  O ka makahiki keia i bapetizoia ai o Iesu Kristo e Ioane.

            No ka hooiaio ana aku imua o ka aha no keia hihia ke lawe mai nei au i ka elemakule ia Ezechiel i hoike, 47:3; a i ka manawa a  ke kanaka e paa ana i ka laina iloko o kona lima i hele aku ai iwaho ma ka Hikina ana aku la oia hookahi kaukani kupika a lawe aku la oia ia’u maloko o ka wai ahiki i ka puupuu wawae.  (Hoakaka-Aole keia he kupika paa iliona elike me ka ulu lulu a ka poe piliwaiwai eono aoao aka he kupika ana loa keia ua like keia kupika me 18 iniha a i ole 1 ½ kapuai ma ke ana o keia manawa ua like ia me 1500 kapuai).

            Ezechiel 36:25.  A e ninini aku ana au i wai maemae maluna o oukou a e hoomaemaeia hoi ko oukou mau haumia apau a e hoomaemae no hoi au ia oukou mai ko oukou mau kii hoomana mai apau.  Nolaila ua bapetizoia o Iesu e Ioane ma kona poo ame kona mau wawae me ka wai aole hoi o kona kino holookoa.  Ma ke poo hoi o keia mokuna.  E hoakaka ana penei: (Ka ho’iho’i hou ia ana o ka Iseraela, aole no ko lakou pono aka no ka lokomaikai wale mai no o ke Akua.  Ko Kristo bapetizoia ana).

            Ua wananaia keia e Ezekiela ma ka (Anno Mundi) makahiki o ke ai nei A.M. 3417 (Ante Christ) mamua o Kristo. A.D. 587.  Eia hou no keia hoike no keia hihia ma ko’u aoao o Ioane ka haipulei.  I Ioane 5:6.  Oia no keia ka mea i hele mai ma ka wai a me ke koko,

            O Iesu Kristo:  Aole ma ka wai wale no aka ma ka wai ame ke koko; a na ka Uhane i hoike mai o Kristo no ka oiaio.  Aia ekolu mau mea nana e hoike mai ma ka lani ka Makua ka Olelo ame ka Uhane Hemolele a o keia mau mea ekolu hookahi no ia.

            Pauku 8.  Aia ekolu mau mea nana e hoike mai ma ka honua nei:  ka Uhane ka Wai ame ke Koko; o keia mau mea ekolu hookahi no ia.

            Pauku 9:  Ina e loaa ia kakou ka hoike a kanaka o ka hoike a ke Akua he nui ae ia.  Nolaila o ka hoike keia a ke Akua oia hoi he nui ae no ka mea ua hoike oia no kana keiki.

            Pauku 10.  O ka mea manaoio i ke keiki a ke Akua ua loaa iaia ke hoike a ke Akua iloko iho ona.  O ka mea manaoio ole i ke keiki ua hoolilo oia iaia iho i mea hoopunipuni no ka mea aole oia i manaoio iloko o ka hoike a ke Akua i hooia mai ai no kana keiki.

            Pauku 11.  A o ka hoike keia a ke Akua i haawi mai ai ia kakou o ke ola mau loa; a o keia ola aia ia iloko o kana keiki.

            Pauku 12.  O ka mea i loaa iaia ke keiki loaa iaia ke ola.  O ka mea i loaa ole iaia ke keiki aole e loaa iaia ke ola.

            Owau no me ka haahaa,

                        JAMES ANANIA IOKEPA.

Pepeekeo, Hilo, Iulai 5, 1920

 

OLELO HOOLAHA.

------

            Owau o Y. Awa ka mea nona ka halekuai ma Keokea ame Keei, S. Kona, Hawaii he haawi piha aku nei au i ka mana i kuu keiki, John Awa no ka hele ana aku e ohi i ka poe apau i aie mai i kuu mau halekuai i na wahi i hoikeia ae la maluna.

            Ma keia ke hoopau aku nei au ia Mr. Apo kuu malama buke aole ona kuleana hou i ka ohi ana i na aie like ole mai ka poe aie mai apau.

Y. AWA.

Hanaia, Iulai 16,1920 ma Honolulu, T.H.

6409- Iulai 16, 23, 30; Aug. 6.

 

(…PICTURE…)

 

            He mea hoopilikia ke kuai i ka paalole mae wale mimiki a nao e a e ole kupono ole.  Ua hiki ia oe ke pale ae i keia ke kuai oe i kou paalole maanei.  Eia maanei na paalole o na kaila hou loa no na lole o keia kikini.  Kumukuai ma ka $15 a $65.

 

NA PAALOLE MA KA $15 A $65.

 

The Model Clothiers

1139-ALANUI PAPU-1141

“Ka Halekuai Hoemi Hoolilo”

 

HOOLAHA.

------

            O KE KI ANA I NA MANU APAU, ka hahai ana i na holoholona ka lawai’a ana a i ole ke komohewa ana maluna o ka aina o Moanalua komo puna aina kanu ko laiki halakahiki ame na kuaau mawaena o ka Hale Honolulu o Puuloa ka Palena o Halawa ame ka Papu Shafter Palena o Kahauiki ame na aina ma Koko Head e nohoia mai la e ka Maunalua Ranch us hookapu loa ia malalo o ka hoopa’i piha a ke kanawai.

(Kakauionaia)                                                                                                         H. F. DAMON.

Honolulu, T.H., Iulai 1, 1920

6409-Iulai 16.

 

HOOLAHA KUAI O NA APANA AINA AUPUNI.

------

            Ma ka hora 10 a.m. Poakahi Augate 9, 1920 ma ka puka komo ma ke alo o ka Hale Kapitala, Honolulu, T.H., malaila e kuaiia aku ai ma ke kudala akea i ka mea koho kiekie na apana aina aupuni i koakakaia malalo nei:

1.                   Ka apana aina Aupuni e pili pu ana me na Apana Helu 20 ame 21 mana Kiekiena o Manoa (Aalanui Ferdinand), Honolulu, Oahu nona ka iliaina he 21,250 kapuai kuea oi aku a emi mai paha; kumukuai haahaa $1500.

2.                   Ke koena o ka aina Aupuni e waiho la ma ka aoao hikina hema o kahi i hooloihiia o ke Alanui Pau Auwaiolimu, Honolulu, Oahu, nona ka iliaina he 13,565 kapuai kuea oi aku a emi mai paha; kumukuai haahaa $2200.

Kumu aelike ma ke kuike.

Na ka poe e lilo ai e uku i na lilo o ka hoolaha ana.

No na hoakaka aku i koe e noi ae ma ke keena o ke Komisina o na Aina Aupuni ma ka Hale Kapitala, Honolulu, T.H.

C.T. BAILEY

Komisina o na Aina Aupuni.

Hanaia ma Honolulu Iulai 8,1920.

6409-Iulai 16, 30.

 

            Teritore o Hawaii,       )

Kulanakauhale a Kalana o      )ss.

            Honolulu.                    )

            O W.H. Campbell mamuli o kona hookiki pono ia ana ua hoike ae me ka olelo ana he Mea Uku Dala oia no ka First Amnerican Saving and Trust Company of Hawaii, Limited, a o ka papa hoike malalo iho nei he hoakaka oiaio a pololei ia o na waiwai o ka First Amnerican Saving and Trust Company of Hawaii, Limited, ahiki me ke komo pu o ka la 30 o Iune 1920 o ua papa hoike la ua koi ia mai ia e ka Pauku Helu 3327 o na Kanawai Hoohuihuiia o 1915 o ke Teritore o  Hawaii.

            O ke kumuwaiwai i hoamanaia o ka Hui he $200,000.00 i maheleia iloko o 2000 kea no ka wawaiio o $100.00 pakahi.  O ka heluna o na kea i hoopukaia he 2000 o ke kanahiku pakeneka o ia mea ua like pu me $14,000.00 unukuia mai e koe ana he $60,000.00 no ke kauohaia aku e uku mai.  O na loaa aie o ka hui ma ka la 30 o Iune 1920 elike me ia i hoomaopopoia o ia keia malalo iho nei:

            Kumupaa i ukuia mai………………$            140,000.00

            Moohelu hoemi aie……………….…   25,000.00

            Puka i mahele ole ia…………………              34,598.27

            Na hoemi……………………………                 3,959.59

            Na hoahu……………………………             912,677.65

                                                                        _______________

                                                                               $1,116,235.51

            Na loaa o ka Hui ma ka la 30 o Iune 1920 o ia keia malalo iho nei penei:

                        Hoaie me Hoemi…………………..$ 840,062.65

                        Na kea bona ame hoopukapuka……  194,856.25

                        Na waiwai paa……………………..     24,998.85

                        Na waiwai paa ae like kuai                      2,450.00

                        Dala ma ka banako………………...     48,734.45

                        Ukupanee e loaa mai ana.                        5,183.31

                                                                               ____________

                                                                                $1,116.235.51

W.H. CAMPBELL,

Mea Uku Dala.

Hanaia a hoohikiia imua o’u i keia la 13 o Iulai, 1920.

 

J.H. ELLIS.

Noteri no ka Lehulehu,  Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi, Teritore o Hawaii.

 

            Ma keia ke hooia aku nei au o ka papa hoike maluna ae he kope oiaio a pololei ia o ka papa hoike kumu i waihoia aku maloko o ke keena o ka Puuku o ke Teritore o Hawaii.

J.H. ELLIS,

Noteri no ka Lahulahu Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi Teritore o Hawaii,

6409-Iulai 16, 23, 30.

 

            WASHINGTON, Iulai 13.-Ma ke Sabati e holo aku ai ke Kiaaina J.M. Cox o Ohio ame Franklin Roosevelt ua moho peresidena ame hope peresidena a ka aoao Demokarata no ke kuka pu ana me ka Peresidena Wilson.