Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 31, 30 July 1920 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

@@KE LVIII--HELU 31

 

MALAMA NA REPUBALIKA I KA AHAELELE MA KA POAKAHI NEI

______

 

Kohoia i Mau Alakai Kalaiaina Hou ma Kahi o na Alakai Kahiko---Ku-e ko Maui Mau Elele no ke Ko Ole Ana o ko Lakou Makemake

_______

 

Ma ka noho ana o ka ahaelelo a ka @@ Republika, ma keia kulanakau@@ ma ka Poakahi aku la i hala, i @@ mai ai i ka makaukau ana o kela @@ kalaiaina, e hooneo aku i na hana @@aiaina imua, me ke kohoia ana i @@ lunanui hou, ma kahi o ua lunanui a @@.

O Ka manao lokahi i ike mau ia iloko a ka ahaelele Republika ae nei i hala, @@@la no hoi me na hiona hikimua ma @@ wa i weheia ai o ka ahaelele, ua @@a mai la i ka oolo-ku aoa o ka wai @@ i lana malie, ahiki i ka hoala aoa @@ o na elele o Maui, i ua ku-e ana, @@ ka uhakiia ana o ka hoopaa i ha@@@ ma ka ahaelele aku nei i hala, me @ ae ole e loaa ke kukakuka maikai ana @ne na elele, i ake aku e loaa ke @@ulike ma ka wae ame ke kohoia ana o na lunanui ame na komite.

Ua wehia keila ahaelele ma ka hona @@ o ke kakahiaka o ka Poakahi nei, ma @@ uoho lunahoomalu ana a Mr. Clar@@@ Crabbe, ka lunahoomalu o ke ko@@@ kuwaena Teritore.

Mahope iho o ke kohoia ana o kekahi komite, no ka nana ana i na palapala houkohu o na elele, ua hoomaha kela aha a noho hou mai ma ka hapalua o ka hona umi a mahope o ka nana pono ana o kla komite, i waiho ae ai o A. M. Brown, ka lunahoomalu o ke komite i @ana hoike, e apono ana i na hookoha apau o na elele ame na hookohu hope, a ma ke kaheaia ana o na inoa i maopopo ai he 148 ka nui o na elele i hoea@@@ mai, mailoko ae o ka huina o 156.

No ka hooneo ana aku i na hana o ka @@@elele imua, ua waiho ae o John C. Lane i ka inoa o William H. Beers i @@@@hoomalu no ka manawa, a-na Har@@ W. Rice hoi i waiho ae i ka inoa i A. G. M. Robertson i lunahoomalu, aka @@ unuhi hou o Mr. Robertson i kona @@@, nolaila ua kohoia o Mr. Beers me ka lokahi, me ke kohoia ana o A. G. M. Robertson ame Lorrin Andrews i kon@@@ no ka lawe ana ae i ka Lunahoomalu Beers no kona noho.

O ka lua o na hana, o ia no ka noo@@@ ana i kakauolelo kuikawa, o Samuel Keiiinoi ka i kohoia no kela kuleana.

Mamuli o na hoakaka a Mr. Andrews @@@ ke noi mai iaia mai no i hookahi iaia mai kela ame keia apana mai, no @@ lala o ke komite rula, ua hooholoia @@@@, me ke kohoia ana o na lala o ke komite elike me keia:

Hawaii Hikina, J. K. Kai; Hawaii Komohana, E. M. Muller; Maui, J. J. Walsh; Apana Eha, A. M. Brown; Apana Elima, A. L. C. Atkinson; Kaani, J. H. Coney, a o Mr. Andrews ka lunahoomalu o kela komite.

Ua kohoia hoi ke komite bana a hoomakaukau kahuahana, he elua mai ka apana hookahi mai, me ku noho lunahoomalu o A. G. M. Robertson uo kela komite, a o keila iho na lala:

Apana 1, A. K. Aoua ame John T. Moir: Apana 2, W. W. Wescott ame J Kailapa; Apana 3, H. W. Rice ame Philip Pali; Apana 4, A.D. Castro ame Wm. Thompson; Apana 5, A. L. Castle ame F. H. Schnaek: Apana 6, S. Keliinoi ame N. K. Hoopii, a o A. G. M. Robertson ka lunahoomalu.

Hoomaha ka Aha Elele

No ka haawi ana i manawa nui kupono na ke komite haku kahunahana e hoomakaukau ai i kekahi kahuahana kupono, ua loihi kela hoomaha ana a ka aha, a aole i noho hou mai ahiki i ka hala ana he umi minuke o ka ho@a ekolu.

I ka hoomaluia ana o ka aha, i waiho ae ai ke komite haku kanawai i kana hoiki, ma o ka heluhelu pakahi ia ana mai o na pauku o ke kahuahana iloko o na manao ohohia o na mean apau o kela ahaelele, ma kekahi mau mea i pili loa i ka hana a na Repubalika, a i pili hoi ia Hawaii nei.

O Mr. A. D. Castro ka mea nana i heluhelu mai i ke kahuahana, a ma kahi e olelo ana, no ka haawi ana aku o ke aoao Repubalika i na kakoo piha ana no ke kohoia o na moho peresidena i waeia ae e ka aoao Repubalika, ua noke na mea apau i ka pa'ipa'i i ko lakou mau lima, pela no hoi i ka wa i heluheluia ae ai ka pauku o ke kahuahana, no ka haawi ana aku i na kakoo ana no ke koho hou ia o ka Elele Kuhio.

O kekahi mau pauku ano nui maloko o keia kahuahana, o ia no ke noi ana e hoomahuahuaia ae ka huina dala, maloko o ke kanawai hoaie dala; e haawia inai ka pono koho baloka i na wahine: e hoopauia ke kula olelo Kepani, ame kekahi mau mea e ae he nui, i pili loa aku i ka pono o Hawaii nei.

Ke Komite Kuwaena.

O keia malalo iho nei ko komite kuwaena o ka Aoao Repubalika no kela nee anu aku:

Lorrin Andrews, lunahoomalu; John H. Wise, hope lunahoomalu; O. P. So@res, ka kauolelo; aole he mea ma kahi o ke kulana puuku.

O keia hoi na lala o ke komite hooko: Apana 1-S. L. Desha, Apana 2, E. M. Muller; Apana 3, aole; Apana 4, John H.Wise ame A. M. Brown; Apana 5, John C. Lane ame Oscar P. Cox; Apana 6, C. A. Rice.

Na lala o ke komite eia iho ko lakou mau inoa:

Apana 1--A. K. Aona; J.V. Mareiel, Wm. H. Beers, S. L. Desha.

Apana 2--C. K. Nahale, J. Kailapa, W. W. Wescoatt, E. M. Muller.

Apana 3--Aole

Apana 4--O.P. Soares, C. S. Davis, John H. Wise, Lorrin Andrews, A. M. Brown ame E. P. Fogarty.

Apana 5--John C. Lane, E. H. Marino, Mark Ned, W. A. Hall, Walter Coombs ame Oscar P. Cox.

Apana 6--S. Keliinoi, N. K. Hoopii, C. A. Rice ame J. H. Coney

 

E WAIHO AKU ANA NA KA LEHULEHU E APONO MAI.

________

Ma ka noho ana o ka halawai a ka @@@@ o na lunakiai o ke Kulanakauhale 'o Kalaua o Honolulu nei, ma ka po o @@ Poalua aku la i bala, i hooholo lokahi ae ai kela papa, e waiho aku imua @@ ka lehulehu, i ka ninau, no ka hoopu@@ ana i mau bona aie, i wahi e hoopa@halahaia aku ai ka oihana wai me su@ @ loaa ai he mau hanahou mu ke kula@@kauhale nei o Honolulu.

Ua hala okoa he elua hora o ka hoa@@ka manao ana o na hoa o ka papa @@uakiai, maluna o ka ninau hoopuka i mau hona aie, me ke komo pu ana mai @ kekahi mau makaainana, a hoakaka i @ lakou mau manao maluna o kela ku@@@@a hookahi, a o ka hopena i ikeia, @ ia no ka lokahi ana o na hoa o ka @pa, o ka hoopuka wale no i na hona @@, ke alahele e hooa mai ai i ka hoo@@ ia ana, o na mea i makemakeia ai no Honolulu nei.

Ma kela halawai i waiho ae ai o Mr. Wall, ka Junanui o ka oihana wai me @@ i kana hoike, no na hoolilo o ka @@komo ana i ke sua, maloko o ka apa@@ holookea o Waikiki, e hiki aku ana @ ma kahi o ka $217,000, pela hoi na @@olilo no kekahi mau hanahou a ae, a kahi o na haneri kaukani dala.

Oiai e noonooia ana kahi e loaa mai i ke dala, no na hanahou i manaoia, i hoike ae ka Lunakiai Paeheao i kona @@@@@, he mea pono ka ahaolelo e noho @ai ana, e kokua mai i keia pilikia o @ kulanakauhale; ua ku-e mai nae o A. Lewis Jr., i keia manao, me ka olelo ana ae he oi aku ka pono e hana mu@ @@ kulanakauhale i kekahi mea, a o ke @@na aku, na ka ahaolelo o ke Teritore @ hana mai, no ka mea ua nui na haua @ koiia aku ai ke Teritore, e hookaawale @ mau haawina dala ma keia kau ao o ka ahaolelo e noho mai ana.

Aia a noho hou mai ka halawai a ka papa lunakiai ia wa e noonooia ai na @a@a ano nui, e hookomoia iloko o na @@@@ aie, i manaoia ai e waiho aku imua o ka lehulehu no ke apono ana mai.

 

HOOPOULIILA NA HALEHANA AME NA HOME

__________

Mamuli o ka poino ana o ka ipu uwila a ka Hui Hana Uwila Hawaii, aneauehe hora ka hooneleia ana o na hale oihana e hoohana ana i na kukui uwila, na hale kii onioni ame na home me ka malamalama o na kukui uwila apuni ke kulanakauhale, koe na hale e hoohana ana i na kukui aila ea, mai ka hora 8 ka hoomaka ana o ka pouli ahiki i ka hora 8:30 o ka po Poalua nei.

He halawai ka ka papa o na lunakiai o noho ana ma kela po, a mamuli o ka pio ana o na kukui uwila ua hiki ole ke hoomauia aku ka lawelawe ana i na hana ahiki i ka loaa hou ana o ka malamalama. Ua piha oloko o na hale hoikeike kii onioni i na kanaka a no ka pio ana o na kukui uwila o ka ho-aia ana me ka hoomauia o na okana uwila i ka hookani no ka hoonanea ana i ke anaina ahiki i ka loaa hou ana o ka malamalama oiai ke anaina e kali ana o ka poha hou mai o ka malamalama o na kukui uwila.

Aole o keia wale ae la no na hale i ka hookunanaia ka hoomau ana aku i ka hana mamuli o ka pio ana o na kukui, o na keeuahana pu kekahi o ka Advertiser, a mawaho ae o keia mau hale hana na home ame kekahi mau halekuai, a iloko o ka manawa e pouli ana ua hoohana kekahi mau halekuai i na ipukukui aila mahu no ka manawa o na haleuai e hoohana ana me na kukui ailaea aolhe o lakou pilikia.

 

E HOLO AKU ANA KA LUNAKANAWAI COKE NO HAWAII

__________

Ma ka mokuahi Mauna Kea o ka auwina la o ka la apopo e kau aku ai ka Lunakanawai Kiekie o ke Teritore J. L. Coke no Hilo, a e hala ana iaia he pule ma ka hele kaapuni ana ia Hawaii no ka noii pono ana nona iho i ka mea kupono e hoopiha ae i na wahi hakahaka o kekahi mau aha hookolokolo apana ma ke ano i mau kahu no ia mau aha, i mea e loaa ai iaia ka ike nona iho i ka mea kupono no ka hookohu ana aku mahope o kona hoi ana mai no Honolulu nei. Ma ka moolelo o na paamare i ikeia ma Hawaii nei, aole loa he mea i like aku, me ka moolelo o kekahi mau Pilipino ehua, o ka paa aua ae i ka hopaia o ka oihana makai ma ke kakauiaka o ka Poalua nei, o ia no ka mare ana aku o Florinelo Lorioza, he Pilipino, ia Benito Oeho, he Pilipino kane, ma kekahi manawa koke aku nei i hala.

Ma ka mea oiaio loa ke olelo ae, he kulana mahu maoli ko Benito Oeho, i no kekahi mau makahiki loihi, ua kuhihewa maoli ia no kela Pilipino he wahine, no ka mea, e komo ana oia i ka @@@@ wahine, me na komolima ma kona mau manamanalima, me na kula pepeiao hoi ma kona mau pepeiao, a o ka mea i oi aku ai ke kuhihewaia, o ia no ka loloa o kona lauoho, me ka hanaia a like loka me ka lauoho o na wahine.

Ma ka la 8 koke aku nei no ka mareia ana o kela mau Pilipino, o ka Rev. John Matthews, me ko laua noho ana maloko o kekahi mau hoike i loaa aku i ka oihana makai o Ewa, aole he pololei o ka mareia ana o kela mau Pilipino, ua hoea okoa aku la ka Hope Makai Nui John Fernandez uo ko laua hale e noho ana, a hopa aku la i kela mau mea, mahope iho o ka huli pono ia ana aku o ka mea oiaio, a ikeia ae ai he mau kane no kela a elua.

I kinohi, ua kuhihewa loa ua makaikiu he lauoho ku'i ko Benito Oebo, i ka wa nae i webeia ao ai o ke kahi o na wahine, pela hoi me na kui lauoho, ma ka aole kela he lauoho ku'i, aka he lauoho maoli no, i hoololoaia no kekahi mau makahiki, a nawai no e ole ke kuhihewa o kela Pilipino, he wahine ola.

Aole he kumu hoopii maopopo loa i laweia ae e ku-e ana i kela mau Pilipino no ko laua mare ana i ke kane me ke kane, aka ua manao nae ka Makaukiu MeDuffie, e hooikaika aku ana oia, ma ka imi ana i kekahi alahele no ka hoihoi hou ana i kela mau Pilipino no ko laua aina, nole e noho hou iho ma Hawaii nei.

I ka ikeia ana ae la o ke kulana oiaio loa o keia Pilipino mahu, e okiia ana kona lauoho, me kona hookomoia aku i ka lole o na kane, pela hoi ke kiolaia ana o kona mau kahiko o ka wahine, ana e hokoheoheo mau ana i na manawa ae nei i hala.

 

AHA'I HOU KA MOKU HEIHEI AMERIKA I KE EO

____________

O ka heihei moku, mawaena o ka mokuheihei Amerika ka Resolute ame ka mokuheihei Pelekane ke Shamrock IV, o ka malamala ana mai nei ma Sandy Hook, no kekahi mau manawa lehulehu, i aha'i ae ai ka mokuheihei Amerika i ke eo, mamuli o kona lanakila ana iloko o ekolu manawa, a he elua wale no manawa i kaa ai ke eo i ke Shamrock; nolaila ua hiki ole i ka moku Pelekane ke kaili aku i ke kiaha makana, i paaia e ka mokuheihei Amerika no na makahiki lehulehu.

Ma ka oleloia, ma ka moolelo o na heihei moku o ka malamaia ana ma Amerika, aole loa i ikeia kekahi heihei aumeume elike me ka heihei moku o keia makahiki, a o ka mea wale no nana i haawi ae i ka lanakila i kekahi aoao, o ia no ka hoea e ana o ka moku heihei Amerika i ka pahu eo, he hookahi mile ka mamao mai ka mokuheihei Pelekana aku,

Ahiki mai la i ka Poalua nei, he elua manawa i kaa ai o ke eo i kela mau mokuheihei, me ka hoopaneeia ana o ka heihei i kekahi manawa, no ka makani ole, a no ka ikaika loa no hoi kekahi o ka makani, aka ma ka Poalua nei, akahi no ua mau moku la a hoomaka hou e heihei.

O ka pahu a kela mau moku o ka holo ana, he kanakolu mile ka mamao, e holo ana ma ka aoao makani, a pelu hou mai ma ka aoao lulu, a o ka aelike ama kola heihei ana, o ia no ka hoea o kekahi o kela mau moku i ka pahu eo. iloko o na hora eoua, oiai nae he 25 wale no minuke i koe o ka pau no ia o kela mau hora, hoea e nae ka Resolute i ka pahu eo.

Ma ka hoomaka ana o na mokuheihei e holo, ua kua i ke Shamrock IV ke alakai ana mamua, aka nae iloko o na mile he umi o ka holo ana o kela mau moku, malalo o ka hookele ana a ko laua mau kapena iho, aia hoi, ua oili aku la ka Resolute mamua o kona hoapaio, me ka pili mau aku no nae o ke Shamrock mahope oua, aka i kela ame keia manawa, e kaawale aku ana ka Resolute, a i ka piha ana o na mile he 22, ua like pu me hookahi me ka hapamile ke kaawale o ka Resolute mai ke Shamrock aku.

Ma ka hora elua a oi o ka auwina la ka hoomaka ana o kela mau moku e heihei, a ma ku hora 7:52 i kapalulu ai ka mokuheihei Amerika i ka paku eo iloko o na leo nakolokolo o na pukuniahi, ame na oeoe o na mokuahi ame na halehana, e hoopaiakuli ana i ka lewa, uo ka hiki ana i ka mokuheihei Amerika ke kupale i ke kiaha makana, ana i hiipoi mau ai, no na makahiki lehulehu ae nei i hala.

I ka unanawa hoi o ka mokuheihei Pelekane i hoea ae a ii ka pahu eo, ua haawi koke ae ka on a okela moku i kona huro, i ka moku lanakila, me ka olelo ana o ke eo i kona moku, aka nae ma kela heihei, i maopopo loa ai, na ka moku oi aku o ka holo, e aha'i i ka lanakila o ka la.

I kulike ai nae me ka manao paa iloko o Sir Thomas Lipton, ka oua o ke Shamrock IV, aole kela o ka hopena o ka heihei ana o na moku Amerika me ko Pelekane mokuheihei, aka e kapili hou aka ana oia i kekahi moku i oi aku ka holo, a i keia makahiki ae e kii mai ai oia ke kaha makana, a kaili mai ka mokuheihei Amerika aku, o ka hiki mae iaia ke lanakila ame ka lanakila ole, he ninau ia na keia mua aku e hoike mai.

 

HOOLALA NA PAKE E KUAI I KA HOME PALOLO

__________

Ke hoolalaia mai nei e ka ahahui a na Pake kekahi hana no ke kuai ana a lilo mai ia ahahui kela Home na Palolo i hale no ka poe. Pake hapauea a ilihune, i kulike me ka ke Kakauolelo K. F. Lum o ia ahahui o ka hoike ana ae.

Ua noiia ae e ke komite o ia ahahui ka Ahahui Makama Ola e hui pu ma ke kuai aua ia home, ua hoole nae ka Ahahui Malaina Ola. No ia hooleia ana o ia noi ua kahea ae ka ahahui a na Pake i kekahi halawai, a mamuli o na hoohoihoi manao a Wong Hoi Foy, kekahi o na kanaka i hooikaika no ia ano hana e pono ai ka lehulehu maloko o Mekiko a o kona huli hoi koke ana mai nei no ia i Hawaii nei, ua koiia ae ke komite e hoomakaukau i kekahi olelo hooholo no ka lulu dala ana no ke kuai i kela home.

Ma ka Poaha aku nei o ka pule i hala he halawai ka i malamaia e ka ahahui a na Pake, a ma ia halawai i hookohuia aku ai o H. S. Tan i lunahoomalu no ke komite kukulu hale ame komite waiwai. E hoao ana ke komite e noi aku i ka huina o $4000, a me $5000 ka huina dala i koe o ka halema'i, ua manaoia ua lawa ia no ke kuai ana i kela home. Ke makaala mai nei na lahui e i ko lakou mau kanaka palupalu, a pela no me na hana e ae apau.

 

KAA KE EO O KA HAKOKO MA KA AOAO O POAHA

_____

Haawi Pio Okoa ka Luina Mead Mahope o ke Kaa Ana o ka Hina Mua ia Poaha

_____

IKE OIA I KA OI LOA O KA IKAIKA O KA MOHO HAWAII

____

Maopopo Ole Kona Aa Hou Aku e Hakoko me Kinjo ka Moho Hakoko o Hawaii Nei

_____

O ka hakoko i akeia aku ai e ike i ka mea akamai, me ka makaukau, mawaena o Leo Poaha ame Mead, he haole luiua moku, ua kaa ke eo o kela hakoko ia Leo Poaha, ma ka po o ka Poaono aku la i hala, mamuli o ka haawipio okoa ana o Mead, no ka hiki ole iaia ke ku aku imua o ke keiki Hawaii, mahope o ke kaa ana o ka hina mua loa ma ka aoao o Leo Poaha.

He hakoko kela i kaa aku ai ma ka aoao o Mead, ka aa ana mai e ku imua o ka moho Hawaii, me kona manao, in a e hina ana o Leo Poaha iaia, a kaa hoi ke eo o ka hakoko ma kona aoao, alaila e aa aku ana oia e ku imua o Kinjo, na ke kaili ana mai i ka inoa moho o Hawaii nei mai ia Kinjo mai; i kona hiki hou ole ana nae, ke ku aku imua o Leo Poaha ,aole i maopopo kona aa aku e hakoko me Kinjo, ame ka ole.

He kanaha paona ka oi ae o Leo Poaha ia Mead, a wahi a Mead, mahope o ko laua hakoko ana, he oi loa ke kaumaha ame ka ikaika o kona hoa lealea mamua on a, e hiki ole ai iaia ke hoohina i kela moho @@@ @@ maalah@, a ilo ke o na minuke como, o ko laua ku ana e liakoko, no @@@@lua o ka manawa i haawipo okoa ae ai oia.

No Leo Poaha, aole he manawa e ae i ikeia ai o ka maikai o kona kulana, elike me kela po Poaono, a o ka poe i ike aku i ke ano o kana hakoko ana, ua olelo ae lakou ,in a o kona kulana kela ma ka manawa a laua i hakoko pu ai me Kinjo, in a ua aha'i o Poaha i ke eo ma kona aoao.

I kinohi o ka hoomaka aua ae o na moho e halawai ma ke kahua mokomoko, ua nana aku na mea apau, ma ke ano o kela ana kekahi o na hakoko maikai loa, o ka mea apiki nae, ua hoike e mai no o Leo Poaha i kona kulana e hoohewahewa ole ai ke koho ana aku, oia ana ka mea nana e aha'i i ka lanakila.

Oiai o kela ka manawa mua loa i halawai ae ai o keia mau moho a elua maloko o ke kahua mokomoko, he mau hana hoao wale no ka Leo Poaha, e ike i ka makaukau o Mead ma ka hakoko, ma ia hoao ana nae i maopopo ai ioia ua hiki loa iaia ke paani lealea i kona hoa paio, a iloko o na minuke he 21 wale no, ua hina aku la o Mead ilalo, me ka hele hoi a pau ke aho.

Ma kela hina ana o Mead ilalo, i hoike okoa ae ai oia i kona manao, aole e hiki iaia ke hoomau aku i ka hakoko ana me kona hoa, aka nae ua hoao mai la no oia, e ku imua o kona hoa lealea, ma ke komo elua ana, a iloko o na minuke eono wale no, ua haawipio okoa oia, oiai ua hele a pau ke aho, a ua emi mai no hoi kona eleu me ka makaala, in a no laua e hoomau aku ana i ka hakoko ana, aohe manaolana, no ke kaa o kekahi hina ana ma kona aoao.

________

HUNAIA HE 27 MAU PAKE ILOKO O KA PAHUWAI O KA MOKU.

Mamuli o ka loheia ana o na leo nunulu elike me ka leo o kekahi mau kanaka iloko o ka pilikia maluna o ka mokuahi Nile ma ka la 18 o Iulai i hala i huli pono ia aku ai ahiki i ke ahuwale ana o kekahi hana e hoopae malu i kekahi mau Pake he 27 ka nui iloko o Kapalakiko.

Oiai ka mokuahi Nile e huliia ana e na lunanana o ka oihana kukeawa ma Kapalakiko i loaa aku ai keia huina Pake i hunaia iloko o ka pahuwai wai ole o ka moku. No ko lakou nui loa ua hoonohonohoia lakou a pili loa maloko o ka pahuwai a ma ko lakou manawa i weheia ae ai iwaho ua aneane kekahi poe o lakou e make mamuli o ka paa loa o ke ea no ke paniia ana iho a paa loa o ke pani o ka pahuwai. E hoakaka ana ka nupepa o kela ka makamua loa o kekahi huina nui o na Pake i laweia ae ma ke ano hoopae ma-la i hana ole ia iloko o kekahi mau makahiki i hala.

He mau wahi puka liilii wale no maluna iho o ke pani kahi o ke ea e komo iho ai iloko o ka pahuwai. Ma ko lakou manawa i laweia ae ai iwaho no ka nawaliwali loa o kekahi poe o lakou aohe hiki ke ku pono ae iluna.

 

LOAA PONO AKU KAHI PUHI RAMA MAUKA AE NEI O MANOA

____

Paa Mai Elua Mau Pake i ka Hopuia me ka o ka Okolehao i Lilo Mai i na Makaikiu Kela Kahi Puhi Rama Nui i Ikeia

_____

Ma ka auwina ia o ka Poaha o ka pule aku nei i hala i loaa pono aku ai i na makaikiu kekahi ipuhao nui puhi okolehao mauka ae nei o Manoa, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka paa ana ae o kekahi mau Pake e noho kokoke ana ma kela wahi i ka hopuia, a noho ana i ka halewai.

Ma ka oleloia, iwaona o ua wahi puhi okolehao apau i loaa aku i na makaikiu, o kela ka helu ekahi o kahi nui loa, no ka mea ua hanaia kekahi ipuhao nui, i hiki aku ma kahi o ka hookahi haneri me umi galanui, a o ka waiwaii'o o ka okolehao i loaa aku i na makai, aia ma kahi o ka hookahi kaukani me elima haneri dala, a o ka waiwaiio hoi o na mea i hoawaawaia, aia ma kahi o ka ekolu kaukani me eono haneri dala.

Ma ka olelo a ka Makaikiu MeDuffie, o ka waiona i loaa aku ai, he hapa uuka wale no ia, o ka waiona i hanaia ma kela wahi, iloko o na mahina lehulehu aku nei i hala.

O kahi i loaa aku ai o ka ipuhao puhi okolehao ame na makaukau apau i pili i kela hana, maloko no ia o kekahi papa'ihale, iwaena o ka ulumaia, he hookahi haneri kopuai ke kaawale mai ka hale mai a kekahi mau Pake elua e noho ana, a he elua hoi haneri kapuai ka mamae mai ka hale kuahiwi mai o R. W. Shingle.

Ma ka ruauawa o ka hoea ana aku o na makaikiu, ua loaa aku la kela mau Pake elua ma ko laua wahi, no laua na inoa o Young Kwong Cho ame Lau Tom, a paa i ka hopuia, me ka laweia ana mai o ka waiona iloko o na omole liilii ame na omole nunui, i mau ike ma ka aoao o ke aupuni, no ka hakihakiia ana o ke kanawai e kela mau Pake.

Ma ka oleloia, me ka piha akamai ame ka maalea kela mau Pake, e hana ai i ka laua okolehao, a lawe mai i ke kulanakauhale nei maluna o ke kaa, me ka hoohuoi ole ia. E hookomoia ana ne omole nunui o ka okolehao iloko na eke huluhulu me ka humuhumuia o ka waha a paa, a i ka wa e hookauia ai maluna o ke kaa, ua kauia iho la na ahui mai'a malun, a ke nana ia aku, e kuhihewaia ana he mau eke kalo keia malalo ae o ka mai'a, nolaila ua palekana mau ka okolehao a kela mau Pake e lawe mai ai no ke kuai ana aku, no kekahi manawa loihi.

O kahi i loaa aku ai o ka ike i ka oihana makaikiu, no ke puhi okolehao o kela mau Pake, he meahuna ia, @a @a kanaka o ke aupuni e hooko ana i ko kanawai.

Ma ka manawa o ka hopuia ana o kela mau Pake, he 12 mau eke huluhulu i piha i ka okolehao, i makaukau no ka lawe ana mui i ke kulanakauhale nei e kuai ai, a mawaho ae o kela maa eke, he eiwa mau pahu i hoopihaia me na omole o hookahi galani, ua like me eono omole oloko o ka pahu hookahi, a he 28 mau omole e ae, i piha no i ka okolehao.

Maloko o kekahi pahu o ua mea i hoawaawaia, a i makaukau hoi no ke puhi ana aku i ka okolehao, i loaa aku ai i ua maikai, he kopaa, ka laiki, ka uala, ke kulina ame kekahi mau mea hoawaawa e ae, a e a ana no hoi ke ahi, malalo pono ae o ka ipuho keleawe.

He mau pule ae nei i hala, ka loaa ana mai o ka ike i ka Makaikiu MeDuffie, no keia wahi puhi okolehao, o ka mea wale no naua i hoohakalia mai i ka hopuia ana o kela mau Pake ia manawa, no ka inoino o ke alanui, aka i ka ikeia ana o ka wa kupono ia, ua haalele iho la ko Kakiana Muleaikiu John Kellett ame kekahi mau makaikiu o ae, maluna o ko lakou kaa otomobile, a pii aku la nouka o Manoa, a me kekahi wahi kupono, i waihoia ai ko lakou kaa me ka helewawae ana aku ahiki i ka hoea ana i kahi o kela mau Pake.

Ua laki nae kela mau makai, i ko lakou hele ana aku ma kekahi wahi, aole he ilio malaila, me ka Iona ana no hoi o ka manawa makai loa ia lakou a hukila pono aku ai i kekahi Pake, i ke puhi i ka okolehao, a ia lakou i ho@@@koke mai ai, o ka wa ia i noke ae ai ka ilio i ka hue, me ka holo ana o ka Pake, eia nae ua lohi loa kona ike ana mai i na kauaka o ke aupuni, me ka loaa ole he manawa iaia, e hoopoiao aku ai i na meahana puhi okolehao, a e ninini aku ai hoi i ka waiona iwaho.

______

HAHANA KA PAIOIA ANA NO KEKAHI MAU KEIKI OO OLE

______

Malolo o kekahi olelo hooholo i waihoia mai o ka Lunakanawai De Bolt ma ke kakahiaka Poalua noi i haawiia ae ai ka pono ia Mr. ame Mrs. C. K. Abe o Kapalama e lilo o George ame Walter Quni, na keikikane a Joseph Quni, e noho mai la i Iapana i nei manawa, a he keikikane hanauna hoi na Mrs. Abe, i mau keiki hookama na laua. O ka makuahine o keia mau keiki ua make ola aneane elua makahiki i hala aku nei.

Ma ka la 18 o Mei ka hoomakaia ana e hoolohe i keia hihia mamua o ka aha, a ma ka Poalua nei i puka mai ai ka olelo hooholo e haawi ana i ka pono ma ka aoao o na mea noi, o ka piha ana iho la ia o na la he 22 o ka hooloheia ana o keia hihia. He 35 mau hoike i kukulu a i ninaninauia, a o keia iho la no hoi kekahi o na noi hookama i paio hahanaia i ike ole ia ka lua maloko o ka moolelo o na aha hookolokolo. O Perry ame Matthewman na loio ma ka aoao o na mea noi, a ma ka aoao hoi o ka makuakane o na keikei e ku-e ana i ka hookamaia o kana mau keiki na loio Peters ame Smith.

"Ma na mea oiaio a'u i ike i hooiaioia mai maloko o ka palapala noi a i kakooia mai hoi e na oleloike, ua hanlele o Jos. Quni i na keiki oo ole aneane ma ka la 1 o Ianuari, 1915, a ua hoomauia mai ia haalele ana ana i kana mau keiki ahiki i ka la 13 o Mei, 1919, ka manawa i hookomoia mai ai ka palapala noi no ka hookama ana i na keiki; o na mea noi he kane a he wahine laua i mareia me ke kupono a ua kupono looa hoi e lawe i na keiki ma ke ano he mau makua hookama ,a ke haawi aku nei au i ko'u mahalo i ka hiki ame ka makaukau o na mea hoopii e hoonaauao i na keiki oo ole me ke kupono," wahi a ka aha ma kaua olelo hooholo.

"Aohe kanalua iki iloko o'u e hoonuiia aku ana ka pomaikai o na opio ma o ka ae ana aku ia laua e hookamaia elike me ia i noiia mai, a ke hooleia aku ia pono, e lilo ana ia i mea e hookaawaleia ai ke aloha mawaena o na mea noi ame na keiki oo ole, aole e lilo wale ana no i mea hoopilikia i ka pono o na opio, aka he hana lokoino a aloha ole loa ia e hanaia."

_______

O DE BOLT KE KAHU O KA AHA E NOHO ANA MA WAILUKU

_______

I kulike me ka ka Lunakanawai Kiekie J. L. Coke o ka hoike ana ae ma ka Poalua nei, e holo aku ana ka Lunakenawai John De Bolt o ka aha kaapuni o Honolulu no Maui ma ka Poakolu, Augate 11, i pani ma kahi o ka Lunakanawai L. L. Burr i hala aku no kona hoomaha ma ka aina makua.

I kulike me ka moolelo i hoikeia ae he nui a lehulehu na hihia karaima ame kivila a ka aha kaapuni o Maui e kali mai la no ka hookolokoloia, a he nui po no hoi ka hana a ke kiure kiekie o ia mokupuni mamua o ia aha. Mamua o ka holo ana aku o ka Lunakanawai Burr o Maui no ka aina makua, he maa mahina lehulehu kona kaa ma'i ana, a mamuli o ia ma'i on a i hookunanaia ai na hana o ka aha.

Mamuli o ka maopopo ole o kona manawa e hoi hou mai ai, pela i hooholeia ai o ka Lunakanawai De Bolt ke holo aku no ka hoolohe ana i na hihia e ku mai la mamua o ka aha ma Wailuku i nei manawa, no ka hoopau ana aku ia mau hihia. He lono kekahi i loaa mai Maui mai e hoakaka ana aole ka Lunakanawai Burr e hoi hou mai ana ae keia mau mokupuni, eia nae aoho hiki ke hooiaio ia ia lono

_____

HOOKU ʻIIA E KE KAA OTOMOBILE A EHA LOA.

_____

Mamua koke iho o ka hora 7 o ke kakahiaka Poaono aku la i hala i halawai ae ai o Eli Pihi, he keiki lawe nupepa no keia keena, e kau ana maluna o kona kaa haikikala me ka eha ma'uwale mamuli o ka hooku'iia ana mai o kona kaa haikikala e kau ana e ka otomobile o Wm. K. Isaac e kalaiwaia ana e Irene Issace ma ke kihi o na alanui Moiwahine ame Kalihi.

Maluna o ke kaa otomobile e kau pa ana me Irene Issac o Wm. K. Issac, kekahi o na lunanana o ka papa ola, o Margaret Issac ame Susan Apau. I kuliko me ka Issac moolelo o ka hoike ana ae e holo kikeekee ana ka o Eli Pihi mai kekahi aoao o ke alanui a i kekahi maluna o kona kaa balkikala ahiki i ke kua pono aua on a mamua o ka otomobile e holo aku ana.