Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 31, 30 July 1920 — Page 2

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Rita Makekau
This work is dedicated to:  Myself

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA. IULAI 30, 1920

 

Ke Lahui Maori o Nu Kilani, he Poe Mamo Lakou no ka Lahui Hawaii.

 

Mr. Solomon Hanohano, Kapena o ke lanakila.  Anoai a nui: --Mamuli o ko’u o ka ana iho i kekahi mau mea e pili ana kela lahui kanaka o Nu Kilani, i kapaia he Maori, maloko o na kolamu o ka nupepa, ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii, i kakauia e Mr. C. W. Kinney. ua lilo ia mau manao ame na olelo hooia mai ka waha ponoi mai o kela mau malihini Maori, e noho pu nei o kakou i keia mau la, i mea nana e Loala mai i ka hiamoe palaka o Hawaii Lahui, i kona Mookuaahau ponoi, i kapaia he KUMULIPO: aka, ehia la iloko. E hawaii ponoi i keia la, i ike powehiwei ako i kona moolelo mai kona mau kupono mai ko’iko’i o ka hooia ana aku i ka @ manaepaa, mai Hawaii aku nei ko lakou mau kupuna, elike me ka mookuauhau i haila mai ia lakou mai kekahi kanauna a i kekahi hauauna ahiki mai ia lakou i keia la.

            Mamuli o ka manaoio hoomana Moremona i a’oia aku ia lakou, ua paa ka manao e hele mai keia poe malihini Maori no Hawaii nei e komo i ka Halelaa i kukuluia ma Laie: a ia wa hookahi no, aole i nele ka ulu ae o na manao ulumahiehie o ka hauole nui iloko o lakou apau, no ka ike kumaka ana i ka ainahanau o ko lakou mau kupuna mua loa; i a’oia aku ia lakou, elike me ka moolelo a mookuauhau hoi a lakou e paa nei i keia la, o Puna (k) ame He ana (k), ko lakou mau kupana mua loa, mai Hawaii aku nei.

 

Ka Mookuauhau o Hawaii Nei no Puna (k) ame He’ma (k).

            He hookahi moolelo mai kaihoomaka lana mai o ke Kumulipo ahiki ia Wakea Uka ame Papa (w) elike me keia malalo nei:

 

Kane.                                        Wahine.                                   Keiki.

@  (k)                                      Papa (w)                                  Hoohokukalani (w)     

                                                                                                Haloa (k)

Haloa (k)                                 Hinamanouluae (w)                 Waia  (k)

Waa  (k)                                  Huhune   (w)                           Hinanalo  (k)

Paaaulo (k)                              Haunuu  (w)                            Nauakahili  (k)

@     (k)                                   Haulani  (w)                            Wailoa    (k)

@      (k)                                  Hikawaopuanea  (w)               Ki’o      (k)

@      (k)                                  Kamole   (w)                           Ole     (k)

@      (k)                                  Ha’i       (w)                 Pupue   (k)

@      (k)                                  Kamahele  (w)             Manaku (k)

Wanaka  (k)                             Hikohaale  (w)                        Kahiko  (k)

Kaaiki  (k)                               Kaea  (w)                                Luanuu (k)

Laania  (k)                               Kawaomaukele  (w)                Kii  (k)

Ka  (k)                                     Hinakoula  (w)                        (Ulu) (k)                     

                                                                                                (Nanaulu  (k)

@  (k)                                      Kapunau  (w)                          (Nana)  (k)

                                                                                                (Kapulani)                                                                                                                                          (Nanaie)  (k)

Nanaie  (k)                              Kahaumokulela  (w)                Nanailani  (k)

Nanailani  (k)                          Hinakina’u  (w)                       Waikulani  (k)

Waikulani  (k)                         Kekauilani  (w)                       Kuheleimoana  (k)

Kuheleimoana  (k)                   Mapuhaaala  (w)                     Konohiki  (k)

Konohiki  (k)                           Hikaululena  (w)                     Wawena  (k)

Wawena  (k)                            Hinamahuia  (w)                     Akalana  (k)

Akalana  (k)                            Hinakawe’ae  (w)                    (Ma’ui-mua)  (k)                                                                                                                                  (Ma’ui-hope)  (k)

                                                                                                (Ma’ui) Kiikii  (k)

                                                                                                (Ma’ui Akalana)  (k)

 

            O keia ohana Ma’ui a Akalana, ka poe na lakou i hanai ia Pimoe ka Ulua @ papa o na moku, i ka makau ea, i @ papa o Manai – a – kalani.  He Una (papaa ua o ke kua o ka honu Nuimae’a @. kekahi o na hoahanau o Hinaka@ a me ke aho lino pawalu hoohui @kuaina kaulana a Ma’ui Akalana, i kapala o Kaulawena, a moku mamuli o ka hookuli o na kaikuaana, He nui na mea pono e ikeia iloko o ka moolelo o keia poe keiki; aka, aole no lakou ke au o keia hoonohonoho ana, no ka nea ana no ia ahiki ia Puua ame He’ma, na kupuna o keia Lahui Maori.

 

Ma’ui-Akalana (k)                   Hinakealohaila  (w)                 Nanamaoa  (k)

Nanamaoa  (k)                         Hanakapa’ikua (w)                  Nanakulei (k)

Nanakulei  (k)                         Kahaukuhonua  (w)                Nanamaoko  (k)

Nanamaoko  (k)                      Kahikiokalani  (w)                  Haleipawa  (k)

Haleipawa  (k)                         Kookoonumailani  (w)            Hulumanailani  (k)

Hulumanailani  (k)                  Hinamaikalani  (w)                  (Puna)  (k)

                                                                                                (He’ma)  (k)

 

            Ano, ua hiki mai la i kahi o na kanaka nolaua na inoa i paa ma ka hookama kanuhau a keia lahui kanaka Maori, ola o Puna (k) ame He’ma  (k), a i pea pu hoi iloko o ko kakou mookuauana  hoikeia ae la.  Eia nae, iloko o ko kakou mookuauhau, ua hoikeia, ua noho hoaa aku no o Puna i kana wahine, a hanae mai na keikikane ehiku; a pela ae e He’ma, ua noho hoao no oia i kana wahine, a kanau mai na keikikane elua, ola o Laka ame Wahieloa.

            Ma ka moolelo o He’ma, oia ka mea kino kanaka mua loa i hiki i Nu Kilani kahi a na moopuna Maore a kakou o aole mai nei a hehi na kapuaiwawae i @ aina o na kupuna, elike me ka mea i a Wa aku ia lakou mai ke  kumu mai o ke lakou uoho lahui ana; a na keia moolelo o He’ma e hoike mai, aole lakou i  ka pilipilikana a awaawaina; aka, mai loko aku o kou poli, kou aa, kou ewe, kea piko e Hawaiiloa (Hawaii-imi-loa) I puka aku ai kela lahui, he lahui koko ole ole, mai ia kakou aku ko lakou kupuna.

            Aia no paha he mau like ole mawaena o ka kakou mookuauhau ame ka lakou; ola nae, o ko lakou hookumu kuauhau, mai ia He’ma aku ia ame Puna, kona kaikuaana ame na keiki a Puna. Ma @ loko o ka moolelo o Aukelenuiaiku ame kona mau kaikuaana, o Aukelenuiaiku ka elua o na kanaka i hehi i ka lepo o Nu Kilani me ke kino ola; oiai kona mau kaikuaana, ua pau i ka make i ka aa ana e kaua ia Namakaokaha’i (w), ke kino kanaka hookahe e noho ana me ke kapu akua ame ka mana akua iluna o ka aina i kapala o Holaniku, elike me keia mau lalani mele malalo iho:

            Nana ia Holaniku, kilohi’a i ku, o Wakea, I ke ake o Laukapalili, Me ke kalo o Laukapalala, He maka ia no Luaipo-e, O kanaka o ka Nuupule, o kanaka o ka Halehiwa, Oloko o Mana, ka moo nui, I ka hina kii o Haloa, oi-a-i-e, paha la Ke pu’ha la i ka makemake i—no, Ahiki mai ka ole, ole ho-i-e.

            Me ka lana nui o ka manao, e panai aku i ka moolelo o He’ma mahope o kela. Me ka anoai nui ia oe e ke kapena ame kou mau aliimoku, no ka’u wahi puolo i na pua Maori a kakou.

 

            SAM’L K. KEKOOWAIOWAII AU.

2332 Liko Lane, Pauoa Road. 

Iulai 21, 1920.

 

                                                                        AHA MELE

 

Ma ke ahiahi hora 7:30 o ka Poaouo, la 16 Iulai i hala iho la, ma ka Hanalei Hawaii, Kauai,  malama ai ka Ahahai Aolha o na Wahine o Hanalei, he wehe ahamele no ka pono ame ka pomaikai o ka ahahui.  O keia iho ka papa hoonohonoho ma ia po:

  1. Himeni---Hui Aloha .......................................Na lala
  2. Himeni Duet--- Mailehuna................Miss E. Mahikoa, Mr. G. Mahikoa
  3. Hula Blues.........Misses S. Aarona, M. Aarona, E. Kanei, M. Kanei Hookani piano, Miss R; Werner
  4. Himeni Solo--------Daimana Hila.....................................................H. Kama
  5. Himeni Solo--------Lei o Kalulani..................................................Miss R: Werner
  6. Himeni Solo--------Ua Hiki no Me ala............................................Miss S. Aarona
  7. Himeni Duet----Ukulele Girl.........Miss E. Mahikoa, Mrs. G Mahikoa
  8. Hookani Pila ..............Lihue Glee Club
  9. Hookani pila ukulele....Albert Smith
  10. Paani—Hawaii, Miss S. Aarona ame Jacob Maka; Maui, Miss E. Kanei ame Wm. Hodge: Oahu, Miss M. Kanei ame K. Mokunui; Kauai, Miss J. Laamea ame E. Werner: Molo @ Miss E. Aarona ame D. Kanama; Lanai, Miss Martha Kanei ame G. Werner: Kahoolawe, Miss N. C. Cabek ame J. Werner; Niihau, Miss C. Warner ame John Forbes; alakalia e Mrs. L. Werner, Jr. me ka hookani piane. Miss Rosabella Werner, me ka poe himeni, Mrs. R. Werner, Miss Mabel Aarona, Jos. Maluo, P. Kanehe.

Himeni hookuu—Hawaii Ponoi,

Hulahula, ma ke alakai ana a ka Lihue Glen Club; knai ana i na meahaua like ole; na dala i lona mai na mea hana like ole mai ame na kokua aloha like ole mai.

Mrs. W. H. Rice, $10: Mr. ame Mrs. Kaohi, $2: Mrs. G. W. Mahikoa, 26 lei pepa, $6.50: Hanalei Schoul, palepakaukau, $4; Miss K. Cook, 2 eke libilihi, $4; Mrs. E. Macomber, lei pepa, $20; Mr. ame Mrs. Werner, pua pepa,  $24; Mrs. E. A. Kakina ame Rose Werner, mea hana lauhala, $6.85;  Miss R. Werner o eke lauhala, $3; Mr ame Mrs T. Werner, R. Ramos, O kapa apana Lei Awapuhi, $50; Mr ame Mrs. Aarona, Sarah ame Mabel Aarona, A kapa apana Cow Boy,  $35; Mr. ame Mrs. Kaneole ame Rebecca Dole, O kapa apana Wailele o Niagara, $50; Mr. ame Mrs. Sammela, 1 kapa apana Pua Panini, $30; Mr ame Mrs. T. Kekaula, 3 owili palaoa, $4; Mrs. H. Birkmyre, meaono ame ice cream, $11; Mrs. C. B. Makee, ice cream, $8: Mrs. Hop Sing, ice cream, $8; Mr ame Mrs Sanborn, pua me mea. kanu; $17.50; Mr. ame Mrs. Hosswill, meaono, $15; Mrs. P. Mauhili, 2 ie papale, $.50; Mrs. K Kaiawe, 2 ie papale,  $.50; Mrs. E. Paoaokalani, palaoa momona, $17.50; Mrs. A. Kaumeheiwa ame Kahilikolo, 1 paa pale uluna lihilihi, $20; Mr. ame Mrs. kuapuhi, $10; Mr ame Mrs Kamanu, $10; Mr. ame Mrs. Kaaumaunu, $10; Mr. ame Mrs. Keolewa, $5; Mr ame Mrs. A. Pauole, 1 kakini eke lauhala, $12; Mr. ame Mrs. H. Peters, palaoa Pukiki, $3; Mr. ame Mrs. Kaha; 2 kaka, $2.50;Mr. ame Mrs. Hani Naea; lei pepa, $15; Mrs. Haha Kana; 1 muumuu moepo, $2; Mr. ame Mrs. D. Kanei, kulolo, $13.75; Mr. ame Mrs. Kauhane, 2 kukini ame 3 eke lauhala, $15; Mr. ame Mrs. Gardner. $5; Mr. S. W. Kamoa, $5; loaa waimomona; $30; Mrs. L. Mundon, $10; Mrs. D. Hano; $12.50 Mrs. H. Huddy, $18; Mrs. H Blake, $5;  Mrs. W. A. Sanbord, $5; Miss D Mahikoa, $17; Miss Esther Kaneakua, $19.50; Kam Kon Yau. $4.50 Mr. ame Mrs. Werner, $210.50; huina nui o na loaa apau, $758.00

Nolaila, ke haawi aku nei au i na hoomaikai palena ole a nui i na hoaloha ame na makamaka i komo pu nui, a i haawi mai hoi i no lima kokua no ka hooholomua ana i ka hana ahamele a ka Ahahui Aloha o Hanalei no ka pomaikai o keia ahahui, a na ke Akua no e haawi hoopomaikai i ka mea hana lokomaikai.

HUI ALOHA O HANALEI.

Ma o kona komite la, Mrs. Elizabeth W. Werner, Mrs. Emma P. Makee, Mrs. Maud K. Birkmyre.

                              

HE 60 LA HOOPAAHAO NO KA MEA AIHUE.

 

            He kanaono la e noho ai maloko o ka halepaahao o ke kalana ka hoopa’i a ka Lunakawai Lightfoot o ke kau ana mai maluna o John Abrew, a i ole o John Azavedo, kekahi inoa ona, no ka-aihue ana i kekahi mau pu-a pili no laua ka waiwaiio he $11 mai ka pa papa mai a Wing Yai.

            Ma ka Poaouo aku nei ka hooloheia ana o kela hihia mamua o ka aha hoomalu a ka Lunakanawi Lightfoot.

 

KA PILIHIA O KA POE PAA AINA HOOKUONOONO

 

Mr. Lunahooponopono:--E oluolu mai hoi i kauwahi kaawale o ka milimili a kakou no keia wahi manao hoakaka i ka lehulehu:

            Ia’u i kaapuni ai i ka mokupuni a Hawaii, i ka pule mua iho nei o Iune, ua ikemaka au i ke kulana hoomanawanui o na oiwi Hawaii, e paa nei i na aina hookuonoono, a o ko lakou pilikianui loa, o ia no ko ke aupuni koi a hookikina ana ia lakou e uku i ka auhau aina, me he la no lakou ponoi ka aina-oiai, aole i lilo loa ka aina ia lakou—aole i hoopukaia ka palapala kila e kuleana i’o ai.

            O ka poe o Waiakea ka oi loa aku o ka pilikia.  Eia kela poe ke uku nei i ka ukupanee emi loa malalo o ke $70 o ka makahiki, a maluna iho o ia; ua koiia aku lakou e uku mai  ka $150 a pii aku no ka auhau. Pela no e hauaia nei ka poe o na aina hookuonoono o Lualualei ae nei.

            Nolaila, no kupu ae keia wahi manao, penei: O ka poe apau i aloha i ka hoa Hawaii e hoopilikiaia nei e ke aupuni, a ae mai lakou, aole e koho i kekahi mea e holo baloka ana i keia kau, aia wale no a ae e hoopaa iaia iho e hooikaika e hooholoia ona kanawai hoonoa auhau o na aina e paaia ana ma ia ano, no ka manawa e paaia ana mamua o ko loaa ana o ka palapala kila.

            Ua hoomakaukau iho nei au he elua kumuhana ano nui no ka palekana o ka poe hookuonoono, a ke hoomakaukaa nei no hoi au i kanawai e hiki ae e hookoia ia mau mea no ka waiho aku i ka ahaolelo o keia kau iho.  Penei ua mau kumuhana la:

            Ka mua- He kanawai e hoonoa ana aole e auhauia ka aina e paaia ana ma ka hookuonoono, ahiki i ka hoopukaia ana o ka palapala kila.

            I keia wa, aole he kanawai maoli o kauoha maopopo ana e ahiia ua auhau o keia ano, mai ka poe hookuonoono mai, aka, aia no he wahi mamala kanawai e olelo ana: “E mana no i ke Komisina Aina me ke apono ana o ke Kiaaina e hana i mau rula no ka hooponopono ana i na aina aupuni.” Mamuli o keia wahi mamala kanawai i kuleana ai ka mana aupuni e hookomo maloko o na palapala aelike hookuonoono i kahi pauku koi auhau hoopilikia.

            I ke au ia Dole ke kiaaina, aole loa i hoopilikiaia ka poe hookuonoono ma keia mea.  Ia Carter, mai no, pela no. Ia Pinkham no hoi, o ia ano no.  Aole loa ka poe hookuonoono i hookaumaha wale ia me ka auhau hoopilikia wale. Aka, ia Makate i pii ae nei ma ia kulana, o ia ka hana mua loa i lawelaweia—a ke hana mau ia nei, me ka nana ole aku i ke kulana hune o ka noho ana o kekahi poe e hoikaika nei e loaa ia lakou ka holomua maluna o ko lakou mau aina hookuonoono.

            He kupanaha maoli no, ke aloha ole o keia poe luna aupuni hoopilikia wale i ka poe ilihune!

            I kela mau la aku nei, oiai e noonoo ana kekahi poe elele o ka Ahaelele Repubalika i keia kumuhana a’u, ua paio ikaika mai ka anamiliona nui—o Keoki Carter laua me Kale Aki i keia pono o ka poe ilihune.

            I ko’u lohe ana i keia mea, ua hoe ulu koke ia ae ka manao pahaohao ia’u no ko laua ku-e wale i ka mea maikai. He apiki no laua.  Aka, o ke ano iho la no ia o ka poe nanamaka.

I ke au moi, ua haawi wale aku ke aupuni he amu kaukani dala o ka makahiki i na hui kopolena a ka poe waiwai—oia no o Catrer ma—Dilinahama ma a pela, wale aku—no ka hoomoe alahao, no ka hooholo moku, a pela wale aku.

I ka wa iho nei o ke Teritore i hoomaka mai nei, ua haawiia aku i na  hui kanu rubber, waina, a pela wale aku, he mau makahiki hookuu auhau o 5 a oi aku.  He poe hui wale no keia i hookumuia me na kaukani dala pokeokeo.  Eia nae holo aku la. ilaila ke aloha o Aki ma.  Aole loa he wahi kanawai o ia ano no ka pono o ka poe hookuonoono. I ke kau iho nei o 1919, ua hoopuka aku au i kela mea ia Senatoa King, a ua hana oia he kanawai-pepehiia no e ka poe ahaolelo.  Nolaila kela hoala a hoeueu i keia ninau no ka pono o ka poe ilihune e kipehi mau ia nei.   

O ka lua o na kumuhana, o ia keia: I kanawai e kauoha ana i ke Teritore i ka wa a kekahi kalana e hana ai i alanui a hoomoe paha i paipuwai no na aina a ke Teritore i wehe ai no ka hookuonoonoia, e hoihoi hou mai ke Teritore ia mau dala a ke kalana i hoolilo ai no ia hana, mailoko ae o ka waihona loaa o na aina aupuni maloko o ia kalana.

Eia ke kumu o keia:  Pinepine ka hele ana o ka poe alualu baloka imua a ka poe o Waianae, e haanui ai ke puka, loaa ke alanui me ka wai o Lualualei.  Pela mau i na kau apau, ahiki iho nei i ka 1919-loaa he mau kaukani dala.  Malaili iho la no pau.  Aole hele aku o keia poe e koi i ke aupuni e hoomoe i ke paipu, aole hoi i ke alanui. Pau loa ae la no malaila. Ua hoikaika ka poe o Waianae, aole nae he maliuia aku. Apela mau aku aha no auanei pahe, ke ole e hanaia elike me ka’u e hoeueu nei.

O ka pilikia i loaa ma Lualualei, Waianae, o ia no ka pilikia ma Koolaupoko ae nei.  Pela no ma Maui me Hawaii a-u i ikemaka ai.

            Ma Maui hoi, hana aku nei ke aupuni i ke alanui o Kahakuloa ahiki i kahawai o Mana pau.   He wahi pauku liilii wale aku no hoi koe kau i ka honua; o ka hiki no ia i kahawai o Kahakuloa. Aole nae he hanaia.  O kahi hoi i hanamua ia, ke hoomaka aku la e hiolo. Hele paha a hanaia kahi pauku i koe, hoi hou mahope aku e pahonohono ai. Ke ohi mai nei ke Teritore i na haneri dala o na aina aupuni o Kahakuloa Ke kauka’i nei na ke Kalana o Maui e hana aku i kahi i koe.

Pela no ma Waiakea—e ole kahi bila kanawai a’u i haku ai, a haawi i no lunamakaainana o Hilo mai; loaa ai ke kala no ka hana ana i na alanui i hanaia mai nei.  Koe nae ka wai. Nui ka make i ka wai o kolaila poe i kela mahina aku nei.  Noi lakou i ka papakiai, hooleia mai, no ka maopopo ole o ka hoihoi hou ia  o ke dala o ke kalana. Na ke kalana paha ananei e hana a ku, no ke Teritore ka pomaikai; o ia ke kumuy a ala mai ai keia kumuhana.

Ke loaa mau nei i ke Teritore na kaukani dala i kela me keia makahiki mai na aina aupuni mai.  Aole hookahi wahi keneta lu iho no ka pono o ke aina a ka poe e hoomanawanui ana.  E kaukai mau ana no na ke kalana e hana na alanui me ka hoomoe i na paipu.

O kela iho Ia ko’u manao uwalo imua ou e Mr. Lunahooponopono, a ma ou la hoi’e loaa ai ka hoomaopopo ana i ka lehulehu o kaua, a na lakou hoi ia e kaana iho i ka mea kupono e panai ako ai imua o ka poe kaukanawai o keia mua iho.

Ke kokoke mai nei na la hakoko baloku aole e nele ka lu mai o ka poe i ka lakou palu hoopaukoalaala.  O ka mea e pono ai ka lahui, kapaeia.  Pela au e manao nei, e hoomalamalama. mua i ko kaua ewe, i ike lakou a malama Hiki mai ka la o ke koha—e koho i ka poe e ola ai ka aina me ka lahui.

Kaua mau,

W. J. COELHO (KUELO).

Iulai 26, 1920.

 

KO IESU EKALESIA MA KA HONUA NEI.

 

(Na Joel A. Kahiona.)

            Ko Iesu ohi ana i mau haumana ma ke kapakai o Gibetia, kona a’o ana ia lakou i mau haumana, kona kukulu ana i9 kona ekalesia ponoi ma kona inoa, kona kauoha ana i kana mau haumana, no ka lakou hele ana e hu’i aku i kona euanelio ponoi, ina i manaoio mai e bapetizo koke aku, aole e kali, ina aole e manaoio mai, e hoahewaia, me ke kau ana i na lima no ka haawina o ka Uhane Hemolele.

            Nolaila, imua o ka malamalama akea o keia honua, a i na lahui i keia la, apopo, aole mahope aku, mamua nee aku ka hoomaopopo ike maka ana, me ka powehiwehi ole, aole he kuleana o na hoakuka mai a ka piipili pili pono ole, i na olelo hoakamai me ka alakai wlae ia no e ka uhane o ke Akua e pono ai kanaka, i ole e hu hewa ko ka honua poe, wahi a Paulo ka lunahaiolelo i waeia mai e ke Akua, 1Kor. 2:5. I paa ko oukou manaoio ma ka mana o ke Akua aole ma ke akamai o kanaka.

            Ehia ka nui o na hoomana mamua aku o ko Iesu hanau ana? He 666, a pehea ana keia mau hoomana?  O ko’u manao, ua lilo loa ia mau hoomana no kanaka wale iho no, o ia ke kumu i ohi aku ai oia i mau haumana nana ponoi no, e a’o aku i makaukau a hoonaapapalua aku ia lakou, i keia euanelio no ana i kukulu iho ai aole i ko kanaka Mat. 16:18; ma Mat. 10:1-13.

            Ia Ioane ma ka halepaahao, lohe ne la oia no ka Iesu mau hana, hoouna mai la i kana mau haumana e hele mai e ike pono, oia paha keia:  Olelo aku o Iesu, ou hoi olua, a olelo aku i na mea a olua i lohe ai, a i ike maka hoi. Mat 11:1-4.  O ia ka like ole o na hoomana o kanaka me ka Iesu ekalesia, ka mana o ka oihanakahuna iluna o ka poe i hoounaia e ha’i i kona euanelio.

            Ua ike na makapo, ua hele na oo[a ua huikalaia na lepera, ua lohe na kuli, ua hoolaia na make, ua ha’iia ka enanelio i ka poe ilihune, o ia na mea e pili pu aku ana i ka oihanakahuna, i hiki ole i na hoomana o kanaka ke hana ia mau huna, a eia kekahi, i ka wa o na mokuaina e pii mau ana i Ierusalema i kela ame keia makahiki, i ka ahaaina Moliaola, a ma kela huaka’i i nalowale iho ai oia, i ke kolu o ka la oia i loaa aku ai iloko o ka luakini, iwaena o ko poe kumu o na hoomana, e ninau ana ia lakou i ke ano o ka lakou mau hana, a ua mahaloia oia no ka naauao, oiai oia e opiopio ana no i ka 12 o kona mau makahiki no ia.

            I ke 30 o kona mau makahiki, ua pii aku oia mai Galilaia aku a imua o Ioane ka Bapetizo, nana e bapetizo mai, maka muliwai o Ioredane.  Ua olelo o Ioane ia Iesu, e olelo ana e hele mai ana kekahi mahope o’u, he oi aku kona mana i ko’u, oia ka mea nana e bapetizo ia oukou me ka Uhane Hemolele ame ke ahi.  Ua hopohopo o Ioane i ke kau ana i kona lima maluna o kona poo oiai o kona Haku pokii no ia.  Ma ka laaa hanau ana, a ke Akua ka Makua i hoouna mai ai i ka Anela Gaheriela, e hoike aku, u ahapai, na ka Uhane Hemolele laua.  Ua ae aku o Ioane e bapetizo ia Iesu.

            Ua pololei o D. Hoolapa i ka James Anania Iosepa o Pepeekeo, Hila, Hawaii, o kana e ku-e nei i ka D. Hoolapa, no ka mea ina ua Bapetizo ole ia kekahi kanaka ma ka honua nei, ke make oia, o hala ma o, e ha’i mau ia ana no kona euanelio ma o, o kela ao uhane a manaoio oia, e pono no e bapetizo ka poe e ola nei nona, ma keia ao, he kauoha keia i hoikeia ae e Paulo.  Owai ka hoomana e hooko nei ia kauoha? Owai?

            He manaoio anei ko kakou, e hiki ke hana a kukulu i ekalesia, a hoolaha, a bapetizo aku, me ka loaa ole he mana mai ke Akua mai, ame ka Oihanakaha na ole? He oiaio, aole loa e hiki.

            Eia he mau Oihanakahuna iloko o ko euanelio, he kaula o ia ka wahaolelo o ke Akua ma ka honua i mea hoike aku i kanaka: papa 12, na aposetola, ha’i ka euanelio a hooponopono; he makuaalii, he bihopa, he mau kanakiku, he mau lunakahiko o ka mahele mua; ka huna Aalona o ka mahele alua o Aalona, kumu, A. Kiakona,  i hoikeia ia poe, maka Baibala, ka lakou mau hana i hoonohonohoia, i pili aole aku kekahi i ko kekahi, akamai ke Akua, i ole e huikaa, aole he mea pono i kahi hookuhi e noho ai ka mea e ha’i aku ana i kona euanelio, e pono ke hoouna papalua ia i kokua, a i hoike kekahi no kekahi, a e hoola aku i na ma’i, e bapetizo aku i ka poe e manaoio mai ana, aole e kakali aku.

(E hoomauia aku ana.)

 

E HELE AE E HOOPAA I KOU INOA I KEIA LA.

 

            Ma ka Poakahi iho nei,  be 31 poe kupono i ke koho baloka i hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ka buke hoopaa inoa a ke Kakauolelo Kalama David Kalauokalani, a ma ia la ua hiki aku i ka 5165 mau inoa i hoopaaia ma ka buke, o ke koena aku o ka poe i kupono i ke koho baloka i koho wale ia, he 4835, he huina nui no keia i koe i ka nana aku a ke aneane aku nei e hoiki loa ka manawa, no ka mea, ma ka la 14 o Sepatemaba ae nei e paa ai ka buke no ka hoopaa ana i na inoa, a ma ka la 2 aku o Okatoba ke koho baloka wae moho, nolaila ina he makemake ke na kanaka Hawaii e loaa ia lakou ke kuleana koho baloka iloko o Okatoba e pono e eleu ae.  Mai manao ka poe i koho mua a i paa mua ae hoi ko lakou mau inoa ma ka buke hoopaainoa mamua oia mau; ua make ka buke hoopaa inoa mua, a he buke hou keia, a he mea pono e loaa ka maopopo ia oe i nei manawa ua paa kou inoa ma keia buke hou.  E makaala ae e na Hawaii nei pono mai i haawiia mai e ke aupuni makua.

 

I KA WA OPIOPIO O KE KEIKI HANA OIA I NA HANA OPIOPIO.

 

(Hoomauia mai.)

           

            No ka pono o ka nee ana aku o kona ola ana a lilo ae i kanaka makua, a i wahine kaulana ma kana mau hana i a’oia aku ai, pela no na mea e manaoia ai e hooneemua aku, ma ka opiopio loa e hoomaka ae, a lilo i mea nui.

            E nana aku i na lahui e, o ia o Kepani ame Pake, i ka hoomaka ana mai o keia lahui, e hele mai ko laua aina mai, he poiopio loa kahi noonoo, o ia hoi, aole ike i ka heluhelu, aole ike i ke kamailio, aka i ka haalele ana i ka ainahanau, oiai ua a’oia i kela hoopono, a makee i kona kulana, nolaila i kona nee ana mai a hehi i ko kaaa aina aloha, ua kau koke ae la oia i kela mea i a’oia mai ai e malama oe i kou kulana, pela oia i hoomaka mai ae, a i ka hele ana i ka hana, no na dala liilii loa, o ka mea i ikeia ai, ua pii ae la mai ka liilii a lilo i mea nui.

            Pela me ka olelo o kela pahemahema, ua pii ne la a like laua, a e hele like ana ma ke alanui hookahi noana i hele mai ai, o ia hoi he pahemahema ma ka olelo, he nele me ke dala, he liilii loa, e loaa mai ae o ka mahina, aka o kela a’o e kau mau ana mamua o kona alahele, e hoiliili i na mea liilii, e malama i na olelo e puka mai ana mai ka poe naauao mai, oiai ua a’oia mai oe i kou wa opiopio e malama ia mau mea. a i ka ike ana i ka mua me ka hope o ia mau olelo. i ka oiaio ame ka pololei, ua hoopaa koke ka mea i a’oia mai ae e malama i ka hoopono ame ka hoiliili i na mea liilii, a lilo ai i mea nui, a  hooholomua i kau mea e makemake ae e hoohana, i lilo ae na mea au i noonoo ae me ka iini, i mea e kamailioia ai, ina he mea ano ole ia. aka aia iloko o ia mea ke ola ame ku nee ana o kekahi mea kaumaba, ua oi ae ia mamua o koa ku wale aku no a nana aku, oiai nae no loaa mua ka ike ame ka makaukau ma ia mahele hana.

            Aole loa oe e ikeia mai, ina aole oe e hoohana i na mea maikai iloko ou, oiai e hoohele ana kela noonoo maikai iloko ou, oiai aole e hiki ke puka ae iwaho ou, a ikeia mai e ka lehulehu kau mea i noonoo ai e hoohana, nolaila pela keia makapeni e kau leo aku nei, e ku kela opio ame keia opio nona iho, e ku kela  makua ame keia kanaka makua, a noonoo nui i ka mea e holomua ai, me ke kauka’i ole  mai a hoohuihui, alaila o ia ke kumu e loaa ai ka ikaika, e kapae loa ka noonoo ana ia mau mea, e hana oe e ka opio i na mea i a’oia mai ai ia oe, e kapae ae i na mea nana e luwale ai i kou manawa maikai ma kau hana, ina ua loaa ia oe na mea maikai au i ike ai he pono, mamua o kou huli ana.

            Pela no me oe e ka makua, e hana aku oe i na mea e pono ai, kau mea i noonoo ai, o ka hukihuki ke kumu o ka pilikia a holomua ole.

            Nolaila e ku ae oe i hookahi a hana ae i na mea a ka lehulehu e hele mai ai e kokua ia oe, elike me ka Mea Hanohano Kumalae e hana nei, ku hookahi ma ka hana mahiai kalo, ku hookahi ma ka hana wili poi ana, ku hookahi ma ka hana pila ukulele ana, heaha ka mea i ikeia a ka mea hookahi kino e hana ai.

            Ua ike oia i ka mua ame ka hope o kana hana, i ka puka ame ka puka ole, o kekahi aole mau olelo mai ka papa alakai mai, e mea ae oe i keia. pii mai hoi ka peresidena i kona kulana, e mea ae i keia ame kaia.

            Owai hou ae ia mea makaukau i halekuai lole nou e Hawaii?  He nui ia poe makaukau e noho mai nei. ua lako ma ke dala e aha ana e noho hoopue mai nei ma ke kuono? Kauka’i i na wahi loaa liilii mai ka banako mai nau ka nui o dala, na ia la e hoopukapuka a loaa nui ka puka mai kau dala aku. oiai nae he hiki no ia oe.

(Aole i pau)

 

O NA KANAKA O NA MOKUKAUA I HOOKOEIA KE HOLO MAI ANA.

 

            I kulike me ka lono i loaa mai ianei ma ka mokuahi Sonoma mai o ka Poa kahi nei ma ka la 1 o Sepatemaba ae nei e haalele aku ai na mokukaua o ka Pakipika i ka Ipuka Gula no Hawaii nei, a e alakaiia mai ana ia mau moku kaua o ka Pakipika e ka moku lawahae o ka Adimarala ka Nu Mekiko, a ma ka po a ao ae o ka la 6 o Sepatemaba e hoea mai ai ia aumokukaua ianei.

O na kanaka o na mokukaua i hookoe ia e ouho ana ma Kapalakiko a i ole e noho kokoke mai ana paha malaila o lakou na kanaka e ohiia mai ana no ka hoolako ana i na mokukaua; elike me ka ka oihana kaua moana i hoolala ai, ua noiia mai ia poe e ke kakauolelo o ka oihana kaua moana Jos. Daniels e hui pu mai me ke aumokukaua a ka Adimarala Rodman no ka holo ana mai no Hawaii mei e haalele aku ana ma ka la 1 o Sepatemaba.

I kulike me ka lono i loaa mai i Honolulu nei ma ka mokuahi Sonoma ke ohiia mai la na kanaka kahiko o na mokukaua i hookoeia i nei manawa no ka hoolako ana mai i na mokukaua me na kanaka me ka hoakakaia a hoonohoia aku o na kanaka noluna o kela ame keia moku. O ka lakou hana wale no ke hiki aku ma na la hope o Augate oia ko lakou hele ana ae i Kapalakiko a huii i  kahi i ku ai o kela ame keia moku a lakou e hoonohoia aku ai a pii aku iluna o ia moku.

E loaa mai ana i na kanaka e ohiia mai ana no na mokukaua ko lakou mai ukuhana piha me na kokua e ae oiai lakou e holo mai ana a hoi aku.  O na kanaka e ohiia mai ana no ke aumokukaua o ka Pakipika aneane mai kela ame kaia mokuaina mai, elike me ka lo no, a ma ka manawa e hoi hou aku ai o na mokukaua no Kapalakiko ma ka la 1 o Okatoba ia manawa lakou e hookuuia aku ai mai na mokukaua aku.

Ina no ka hoea i’o mai o na kanaka o na mokukaua i hookoeia ianei, na kanaka i ikemaka i ka haawipio ana mai o ke aumokukaua Kelemania ma ke Seapa Flow, a i hana hoi i ka lakou mahele hana ma ke kaua ana me na mokukaua Kelemania, a i alo hoi i na inea o kela kaua weliweli hookahi o ke ao he mea pono i ko Honolulu poe e hoomakaukau no ka hookipa ana mai ia lakou ianei.  He 1500 ka nui o kela mau kanaka o na mokukaua i hookoeia e holo mai ana me ke aumokukaua a ka Adimarala Rodman mai Kapalakiko mai a i Hawaii nei ma ka mahina o Sepatemaba.

 

ULUMAHIEHIE NA HANA A KA AHAHUI KAAHUMANU.

           

            Ma ka la 4 o keia mahina, o ia hoi ka Pokiulai, ua hele holoholo aku la koa kiu hanu, meahou ma Waimea, mamuli o ke kono ana mai a ka hoahanau, Mr. John Naleimaile, no ka ike kumaka ana i na hana a ka Ahahui Kaahumanu ma Waimea.

            Hora 7 haalele i ko’u halekukui a niau palanehe aku la na wawae eha o ko’u wahi kamelo no Koloa ka pahu hopu, he hapaha koe kani ae ka hora 9, haalele makou i kauhale, ka home noho o ka hoahanau, maluna o ko laua mikini, he la malie keia, ua waiho wale na kuahiwi, e hoike mai ana ka la i kona malamalama oi kelakela.

            Maluna o ko makou kaa o Mr. ame Mrs. John Naleimaile, ka laua mau kaikamahine elua ame kou kiu hanu meahou no hoi, ke nanea wale la no ia hele ana aku o ia kula loa, a hoomaha iki he mau minuke ma Eleele, o motio loa aku la no ka Waiulailiahi.

            Kokoke i ka hora 10, hoea aku la makou, ma ka home nani uluwehiwehi i na pua, o Mr. ame Mrs. Jim Cooke, ka peresidena o ka Ahahui Kaahumanu, iloko o na luluilima ana me ke aloha, a hoomaha iki iho la no ka manawa, oiai hoi na mau kaikuahine nei, e hoomakaukau mai ana, i na mea e oluolu ai ma ke kino.

            I ke kokoke ana i ka hora 1 ua makaukau mai la ka papaaina i hoomakaukauia, no ka hoopiha ana i ka lua o ka inainu, oiai hoi o Hanale e kupaka ana i o a  ianei, ua hele no hoi a nue iki, a naue aku la na mea apau a ike pono iho la i na mea i hoomakaukauia, o ia keia:

            Poi uouo kaohi puu no hoi, paao kalua me ka luau, ua i’o nenue momona, opihi me ka loli i huiia, haupia, na apana ipu momona o Mana, na halakahiki, a pela wale aku, aohe no’he nui o na mea i hoomakaukauia, aku nae, he uuku me ka ono, ua ai a lawa, i ka lokomaikai o na kaikuahine, ehu a ka lio, elua a ka lio; ilalo wale no ka poo, aea no hoi iluna, e hooekepue mai ana o Keoni Bulu, ua holo mahuka aku la o Hanale.

            Mahope iho o ka maona ana, ua hoonanea iki iho la, a hoolaunaia mai la, me ia makamaka maikai, ke keiki o keiki o kaleipupu o Niihau, Mr. Edward Kahale, ke kumukula aupuni o keia aina, iloko o na lululima ana me ka aolha, a pela pu no hoi i halawai iho ai me ia makuakane maikai, Mr. Geo. Kaohi, kekahi o na lunakahiko o ka Ekalesia o Kawalahao, me ke aloha pumehana.

            I ka hala ana he mau manuke o ka hoomaha ana, ua konoia mai la makouna kaikunane e ka peresidena o ka ahahui, e naue pu aku me lakou ma ka luakini, no ka ikemaka ana i ka lakou mau hana, o ia hoi ka hookomo ana i na lala hou, ame ke koho hou ana i na lunanui, no keia makahiki e nee nei, ame na kumuhana like ole, e pili ana i ka ahahui.

            I ka hapai ana mai o ka peresidena i ke kumuhana no ke koho ana i maulunanui hou, ia manawa no ua hooholo ka ahahui e hoomau ia no na lunanui mua ma ko lakou noho, no keia makahiki e nee aku nei, no na  lala hou i komo aku ma keia la, he12 ka nui, no lakou keia mau inoa:

            Mrs. Henry Blake; Mrs. John Cockett, Mrs. M. P. Hamauku,  Mrs. H. Brandt, Mrs. L. Kaulahao, Mrs. Wm. Waialeale; Mrs. D Kapahee, Mrs. Lo Olopua, Mrs. Geo. Brandt, Mrs. Maliekai, Mrs. S. K. Kaulili, Mrs. Ed. Lewell, Miss L. Kaunamuno.

            O keia poe lala hou apau loa, no Koloa wale no, a he nui ka poe i koe, no ke komo ana aku i keia mahine ae, ua malamaia na hana me ka maikai, ahiki i ka pau ana, a huli hoi mai la na keiki o ka Uanoe o Koloa, na hohanau kane ma keia anaina, oia o Henry Blake, W. O. Crowell, John Naleimaile, John Cockett, M. P. Hamauku, Peter Kamano Sr. me na hoaloha D. Kapahee, Kaohi, Kahale ame ka kahu no hoi o keia wahi, Rev. S. K. Kaulili.

            Nolaila, ke haawi aku nei na hoahamau kane i ko lakou mahalo a hoomaikai nui palena ole i ka Ahahui Kaahumanu, no kela papaaina ono loa i paholaia mai imua o makou ame na hookipa maikai ana, he hiahoomanao poiha’ole. na ka Haku e kiai a e malama, a hooholomua i ka oukou mau hana, iloio o ke apo aoha, me ka puuwai lokahio

            Ua lawa keia inau hunaluna meahou, ke huli hoi nei ke keiki o ka Halekukui o Makahuena; me ka Lunahooponopono ko’u mahalo nui, ame ua keiki onia hua kepau o kou papapa’i ko’u adieu.

Oia mau no,

PETER KAMANO, SR.

 

HAULE HE KAIKI ILOKO O KA LUAWAI HOOKIO A MAKE.

 

            He keiki Pake ike ole i ka au o Chung Kock ka inoa a nona na makahiki he 12, ka i haule iloko o ka luawai hookio o Wahiawa ma ka auwina la Poakahi nei oiai oia e paani ana maluna o ka pae o ka luawai, a make.

            Ma Wahiawa kahi o na makua e noho ana ua kiiia aku laua a hoomakaia ka huli ana i ke kino, o ke keiki.  Ua hoikeia aku i ka Hope Makai Nui Plemmer o Waialua ia haule ana o keia keiki, a pela i ka makai o Wahiawa.  Ua huliia oloko o ka luawai ma kahi i ikeia ai kona  haule ana, eia nae, ahiki i na hora ahiahi loa o ka Poakahi nei, aole i loaa iki ke kino o kela keiki.

 

UA IKE AU I EA HOOLAHA A JAS. ANANIA IOKEPA.

 

            Mr. Lunahooponopono:-- I’a mai make au e hoopololei i ka manao hui; ka bala o kuu i’o Hawaii lahui @ e hoole ana i ka pololei o ka D. @ a hoole pu i ka na luna haiolelo a ke Akua i wae mai ai ia Paulo, i hoa @ pololei mai ai i ke ano o ko Ieso @ tizoia ana, ma ke ano like pu, makai ana a nalowale ke kino, wahi a Paulo Ka Iesu ia Nikodemo penei: Ina @ nau hou ole ia ke kanaka i ka @ ka uhane, aole e hiki iaia ke komo @ aupuni o ke Akua. Eia ka ninau @ ao a Nikodemo i ninau aku ai ia Iesu.

            Pehea la e hiki ai i ke kanaka @ hanauia i kona wa kahiko, e hiki ana iaia ke komo hou i ka opu o kona makuahine, a e hanauia mai; Maikai maopopo ka ninau. Eia ka pane a Iesu

            O ka mea i hanauia na ke kino, he kino no ia; o ka mea i hanauia a ka uhane, he uhane ia. Pane hou o Iesu;  Mai kahaha koa naau i ka’u i olelo aku ai ia oe, e pai oukou i ke hanau hou’e pono ai.

            Heaha ke ano o ia mea he hanau @ ia e pono ai. He mea i puka mai mailoko mai, like loa ka Iesu me ka Paue nuia.

            E. J. Anania Iokepa, aia mahea o ka Baibala kau e olelo nei, penei: Aole i luma’iia o Iesu e Ioane iloko o ka wai, ua iho i’o no laua iloko o ka wai ahe  ki ka wai i ke opuupuu wawae, a niniei iho no o Ioane i ka wai maluna o ka piko o ke poo o Iesu  Kristo a hamama ae la ka lani!

            E kukala hou ae oe i ke akea i ka pauku, ka mokuna, ka buke kahi i ka kauia ai o kau mau pauku paku’i, a hooku’i aku a hooku’iia mai oe. Hoile 22:18-19!

            O Iesu ia Nikodemo, o ka Paulo ka Lunaolelo i kohoia e ke Akua ka Makua mau loa; he kaaau ke ano o ka hapetizoia ana o Iesu, alua laua ma kekahi aoao, a o oe e Kimo Anania Iokepa ma kekahi aoao, owai ana la o oukou ke lawe ana i ka oiuio ke hiki mai ka hopena?

            O Ezekiela 47:3. Ka moeuhane hihio kela a Ezekiela, pauku 3, penei kona heluhelu ana:  A hele aku ma ka hikium ke kanaka maloko o kona lima kahi kaula; ana ae la hoi oia i hookuhi tansani kubita, alakai ae la oia ia u mawaena o na wai, a ua hiki mai na wai i na opuupuu wawae; aole keia o ka bapetizui o ana o Iesu.  He moeuhane hihio keia, aole keia pouupuu wawae i ko Ioane bapetizo ana i kona hoahanau me ka muliwai o Ioredane!  Aole wahi pili launa mai o keia hoopilipili uwapoo ana, he mau tausani mile ka manao.

            Hoopilipili 2. Ezekiela 36:25.  Alaila, e pipi aku ai au i ka wai i ka wai maemae maluna o oukou, a e maemae hoi oukou mau akua kii apau, a e hoomaemae aku ai au ia oukou.

            Pahea kou manaoio Akua ana, na like ka hoomaemae haumia akua kii i ka bapetizo a pipi wai maemae maluna o ka Iseraela i lilo aku ai lakou i ka hoomanakii, o ia anei ka bapetizo ka nu pu ia me Kristo ma ka bapetizo n ana? wahi a Paulo.  Ua hoomanao anei oe i ka hoomaemae ana o ko kakou mau kupuna ke haumia kupupau, o ia hoi, pipiwai kai paakai, a hiu wai, a hiu kai?

            No ka bapetizo, o ke pani mua loa la o ke aupuni a ke Akua, au e wehe ai, a komo aku iloko o kona aupuni, aole he mea hiki i ke akamai o kanaka ke hoopilipili i aupuni no ke Akua, wahi no ana.  O ka mea aole ma o’u nei, o ko’u enemi no ia, wahi hou no ana i kona makuahine ma ke kino, ana i loelo aku ai i ke anaina e akoakoa ana nei kekahi hale, a pane ae la oia i na hua olelo maopopo, penei:

            O ka mea e hana ana i ka makemake o ko’u Makua iloko o ka laui o ko’i makuahine no ia, a o ko’u mau hoaha nau noia, a oiai, e huli hele ana o Maria makuahine ame kona mau kaikaina iaia, o ia kana pane i pane ae ai.

            Nolaila, e kuu i’o; e hoopau oe i koa manao akea, e pule aku oe i ke Akua, e nonoi aku iaia me kaou haau apau, e hookiai pu kakou  ia kakou iho no ka kakou makemake iaia, a nana no e hoouna mai i ka Uhane Hemolele i alakai no kakou i ole kakou e huhewa.

            E hoomaopopo kakou i ka pili polo ei o ka olelo Hawaii hamaimae, kapipi, me ka wai o ka bapetizo me ka mana o ka oihanakahuna Aalona ia Ioane, aole hookahi hou ae ia kau, a mahope mai ka papa 12.                                                                                                                                                 J. A. KAHIONA.

Kahuka:

 

HOOPA’IIA HE $500 NO KA HANA I KA OKOLEHAO.

 

            Ma ka noho ana a ka aha federa’a ma ke kakahiaka Poaono aku nei o ka pule i hala e hoolohe i ka hihia o A. Monde o Hilo, i hopuia ai no ka loaa ana aku o ka okolehao me ia a e lawela ana maluna o ka hoki he $500 ka hoopa’i a ka aha o ke kau ana mai maluna ona.

            O ka elua iho la ka keia o kona @ manawa o ka hopuia ana no ia hewa @ kahi no, ma ka la 2 o Iulai i hala aku nei ka manawa mua o kona hopuia ana no ke ku-e i ke kanawai hookapu wai ona.

            Ma ke ahiahi Poalima kau, he Hawaii o Moses Pauole ka i paa i ka hopuia no ka hana a kuai auaipa ame ka loaa pu ana aku o kekahi omole okolehao ma lalo o  kona ma’u.  He $75 kona hoopa’i i kauia mai e ka aha federala.