Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 34, 20 August 1920 — Page 5

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

TAZANA

A I OLE

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.

MAHELE II.

 

         O Alabaki Wepa kekahi i eleu aku a kau ae la maluna o @@na lio. me ka haka ponoana ku o kona mau maka, no @ahi a ke kaoo nui o na kanaka e hookokoke mai ana. a iaia @@ oaha ka ike i ka poe ma kela huaka'i, ia wa i huli ae ai @a a i aku la i ke alakai o na koa:

         "Ke ike nei au o Amaka Zeka kela, me kona poe kanaka, @e hele mai nei lakou no ka lawe ana aku i keia gula na @akou."

         Ma keia manawa a Alabaki Wepa me na kanaka Abesinia @ ka hoomaopopo ana aku i ka poe ma kela huakai, i ike mai ai o Amaka Zeka, i ka paila o ke gula, a lele ae la kona @ili, no ka hana a kela poe kanaka, ana o ka ike ana mai, a @ihi iho laoia, no kona lohi loa, o ka hoea ana mai , aka nae @ole no i lohi loa, no ka mea ke koho la no oia iloko iho on a. @@kaa ana no ka lanakila o ka paio ana mawaena o na aoao @@elua iaia, e hoi aku ai oia me ke kaumaha i ke gula no kona wahi.

         Ua hoopiha loa ia ua moi nei o na kanaka Arabia me ka maina. aole wale no. no ka loaa pono mai o keia poe kanaka malihini. e makaukau ana e lawe i ke gula ana i manao ai. nona ia waiwai. aka no na ulia pakalaki no e hahai mau ana me ia. o ia pakele ana aku o Alabaki Wepa me na pohaku momi makamae mai iaia aku. pela hoi ka pakele ana o ka wahine Pelekane mai iaia aku no ka elua o ka m@awa. a o keia hoi ka pakalaki ekolu. o ia ke kiiia ana mai o kela gula a kailiia mai iaia aku. ka mea ana i moeuhane mau ai. aohe mea nana e hoonioni, eia ka auanei aohe no he wa a ku oia i kahi o ka hoka, me ka hoaa.

         Aohe noonoo pono i koe iloko o ua moi nei o na kanaka Arabia. oahe on a nana owai la kela poe aihue. o ka hoea ana ae e kii i ke gula. o kona kauoha aku la no ia i kona poe kanaka e hoomakaukau i ka lakou mau meakaua. a e holo aku imua. no ke lele kaua ana aku maluna o kela poe komohewa.

         Me he olapa ana la na ka uwila. ua hoomaka aku la ua o Amaka Zeka e holo mamua. me ka ukali ana mai o kona poe kanaka okipuu mahope ona. a i ka wa hoi i ike mai ai na koa Abesinia. i keia holo ana aku o kela poe. ua holo pu mai la lakou imua. me ke ki ana i ka lakou mau pu. a ku mai la kekahi poe kanaka Arabia. a make. eia nae ua hoea kino aku la ka nui o na Arabia. imua o ke alo o na koa. o ka hoomaka iho la no ia o ko lakou hakaka nana, me ka lkou mau pahikaua ame na pu panapana, me ka make like o na aoao a elua.

         Ma kela manawa mua loa nae o ka halawai ana ae o na aoa a elua i kahi hookahi, ua ike koke mai la o Amaka Zeka ia Alabaki Wepa. kela lukanela o ka holo mahuka ana mai iaia aku. pela pu@n@ohoi i ike mai ai o Alabaki Wepa i kona haku mua, a oiai aia maluna o kela kanaka ka inaina ame ka huhu o Amaka Zeka. ua hoomaka aku la oia e alualu maluna o kona-lio. me ka manao no e hookau aku i ka make maluna. o ke kanaka i hoohaahaa mai iaia, ua hoomaka e aku la nae Alabaki Wepa e holo.

         Me ka leo nui moakaka i haawi aku ai o Amaka Zeka. i ke kauoha i kekahi o kona mau lukanela. e alakai aku i kona poe kanaka. imua o ka enemi. a e hoouka aku hoi i ke kaua ana. me ka haawipio ole. a in a e kaa ana ka lanakila ma ko lakou aoa. alaila e lawe mai i ke gula, me ka waiho hou ole aku i kekahi lihi o kela waiwai malaila.

         Oiai hoi o Alabaki Wepa e holo la mamua. me ka ukali aku o Amaka Zeka mahope. no kahi o ka ululaau, aia ke hoouka la na kanaka Arabia me na Abesinia i ke kaua hookahekoko me ka hahana loa, me ka nui o ka make ma na aoao a elua. a ke nana aku i ua poe nei. ua like no ke ino o na kanaka iloko o lakou. o ka mea e maalo ae ana imua o ke alo. he hookahi no on a hopena. o ia ka make.

         Aia hoi o Tazana ke nana mai la i kela kaua weliweli. mai kona wahi mai i pee ai. me ka hoopuniia o kona mau aoao apau e kela poe kaua. a ke hopohopo loa la oia, no ka hiki iaia e pakele. me kona ike ole ia  mai e kela poe.

         Aia na kanaka Abesinia ke hoopuni la i kahi e pee ana o tazana a maiwaho mai na kanaka Arabia. e holo mai ai me ko lakou mau lio. e ki ana i ka lakou mau pu. me ka hanau ana mai i na pahikaua. in a no ka halawai kino mai me na koa Abesinia.

         Me ka Tazana hakilo pono ana aku i ke kulana o na aoao a elua. aia maluna o na kanaka Arabia kana mahalo. i ka oi ae o ko lakou akamai me ka makaukau i ka hoohana ana i ka lakou mau meakaua. o ka pilikia wale no. ma kana hoomaopopo aku, oia ka ulolohi o na kanaka Arabia, oiai hoi na kanaka Abesinia ua piha lakou me ka elua.

         Oiai nae oia e hakilo la, he mea ano ole wale no iaia, ke kaa ana o ka lanakila i kekahi aoao. aka o kana wale no e makaala loa la. o ia ka loaa iaia he manawa kupono e holo aku ai. a loaa iaia ka palekana mai kela poe kanaka okipuu mai. no ka mea aia aku la kona noonoo, no Alabaki Wepa. kela kanaka nana i aihue i kana eke ili, i piha me na pohaku momi makamae.

         Ma kela manawa mua loa a ua o Tazana o ka ike ana ia Mabaki Wepa me na koa Abesinia. oiai oia maluna o ke kumulaau. ua kanalua loa oia, oale kela o ke kanaka ana i makemake loa ai e ike, aka nae mahope o kona hookolo ana no na la elua. mahope o kela pualikoa. akahi no a hooiaio loa ia mai kana mea o koho ai. eia ka o ua kanaka iʻo nei no kela. ma ia wahi nae . i mihi loa iho ai oia i kona kuhihewa i ke kino make. o kela kanaka i haehaeia ai e ka loina. i loa aku ai iaia. elike no hoi me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike ai. ma kekahi mau helu aku nei i hala.

         Oiai nae ua o Tazana e hoekepue malie la. ma kona wahi e pee ana. kela wahi i hele a kamaaina loa i kana wahine. i ka heleia maluna o kona lio. a ua o Tazana nae. hoomaopopo ole la. o ka wa ia i oili mai ai o kekahi koa Abesinia me kekahi e oki i kekahi me ka laua mau pahikaua. a ke emi hope mau mai la ka lio o ke koa Abesinia. aohe wa a hehi mai i ua o Tazana. a ke hopohopo loa la oia no kona ikeia mai e kela mau kanaka.

         @oko nae o kona puiwa. ua loaa pono mai la ke poo o ke kanaka Abesinia i ka hahauia i ka pahikaua a ke kanaka Arabia. o ka haule aku la no ia ilalo. a ku olohelohe iho la kona lio. me ka kanaka ole maluna o kona kua.

         I ka ike ana o kela holoholona. ua mama kona kua. aohe @kana e halihali ai. ua li-o ae la kona mau pepeiao. me ka hoao ana ku e holo. o ka manawa hookahi nae ia a Tazana i lele aku ai a kau pono ana iluna o ka noho. me ka paa ana aku o kekahi lima, i na kaula kaohi. ia wa i ike mai ai@ke kanaka Arabia, me kona piha i ke kahaha, aia he enemi hou, ma ka maka ua o ka mea i make i kana pahikaua.

         I kinohi, aia ka makaʻu ame ka hopohopo iloko o ke kanaka Arabia no keia enemi hou, aka  iaia nae iike mai ai, aole he mau meakaua a keia akanak. no ka mea. aia no kana ihe ame kana panapua ma ke kua kahi i kau ai, ua auhee aku la kela maka@u ame ka hopohopo mai iaia aku, o kona hoomaka mai la no ia e holo imua, me ka hapai ana ae i kana pahikaua iluna, no ka hahau ana mai i kona enemi hou.

         @ la ia mea he makaʻu ia Tazana, iaia i ike aku ai i ka holo pololei mai o ke kanaka Arabia imua on a. ua kaohi mai la oia i ka holo o kona lio. a haka pono aku la kona mau maka, no kahi o ka pahikaua a kona enemi e ha hau mai ana. a i ka manawa a ke kanaka Arabia i hahau mai ai i kana pahikaua.ua alo ae la o Tazana. a paa aku la ka puhaka o kona enemi iaia, me ke kaili ana mailuna mai o kona lio, a hoonoho iho la mamua o kona alo. ma ke ano. o kana pale ia e holo aku ai imua o ka nui o na kanaka Arabia.

         He mea oiaio. i ka wa i ike ai o Tazana, aia ke kanaka Arabia mamua o kona alo. ua kuupau aku la oia i ka holo o kona lio. iwaenakonu o kahi a na kanaka Arabia e hoopuni ana, ke ike mai lakou ke hoao mai e hoopoino. no ko lakou kuhihewa no. o ko lakou kanaka ponoi no kela.

         I ka oili ana@aku nae o Tazana ma kekahi aoao a no kona ike, ua kaawale o@a ma kahi e loaa ole aku ai kekahi poino iaia. o kona kiola aku la no ia i ke kanaka Arabia a haule koheoheo ana ilalo. a i ua kanaka nei ala ae ai a ku iluna. o kana mea i ike aku ai, aia o Tazana ke holo pololei loa la no kahi o ka ululaau.

         No ka hora hookahi mahope iho o kela pakele ana aku la o Tazana. ua hoomauia aku la no ka hoouka ana i ke kaua ma na aoao a elua. ahiki i ka pau loa ana o na koa Abesinia i ka make. a o ka poe i pakele aku ko lakou mau ola. mamuli o ka holo mahuka ana. eia nae he kakaikahi wale no lakou. ua nui no hoi na kanaka Arabia i @au i ka make. eia nae he hapa uuku wale no ia, o ka nui, aole he poino i kau aku maluna o lakou.

         @oakoakoa nui ae la na kanaka Arabia i koe iho ia lakou, ma kahi e ahu ana o ke gula, a na kanaka Abesinia o ka huʻe ana mailoko mai o ka lepo. O ko lakou noonoo mua. o ia no ke kakali malia ana ahiki i ka huli hoi hou ana mai o ko lakou moi. aka nae. no kela ike ana a lakou i kekahi kanaka ili keokeo olohelohe maluna o ka lio, e holo ana no ka ululaau. a o ka mea hoi nana i hopu aku i kekahi o lakou, me he wahi keiki liilii la. iloko o kona mau lima.

         Aole he hookahi o kela poe kanaka Arabia i kamaaiana i ka inoa ame na hana kaulana a Tazana; aka nae i ko lakou ike pono ana i kela kanaka pilikua a ka ikaika nui wale. ua kuhihewa maoli lakou o kela ka uhane o Tazana, ka mea a lakou i lohe wale ai au make.

         No kela manaoio o lakou, o ka uhane kela o Tazana a ko lakou mau maka i ike pono ai, ua pii mai la ka makaʻu iloko o lakou, malia e hoea mai ana kela uhane a hookau mai i kekahi poinno nui maluna o lakou, no ke puhi ana i kona home i ke ahi. a no ka aihue ana i kana gula.

         Oiai nae ua poe kanaka nei e noke la i ke kukakuka no ka lakou mea pono e hana aku ai. ke pii mahuahua mau mai la ko lakou makaʻu i kela ame keia manawa. aia hoi ma kapa o ka muliwai, iloko o na akaakai loloa. he poe Paele e nana mai la i keia poe kanaka, e ku ana ma haʻi o ka paila o ke gula i hoopuupuuia.

         He wahi okoa no ka kela poe kanaka Paele o ka hele ana, aka ia lakou i lohe mai ai i ke kani o na pu. amenaleo hau walaau, ua hookokoke mai la lakou ma ka lihi mauliwai, ahiki i ka hoea ana ma kekahi wahi kupono loa, e hiki ai ia lakou ke ike mai i ka hana a keia poe kanaka.

No ka hapalua hora ke kakali ana a kela poe kanaka, o ka huli hoi mai o Amaka Zeka, aole nae he oili koke mai la ko lakou makaʻu no ka uhane o tazana. a i ka manawa o kekahi o ua poe kanaka nei i olelo ae ai, oia ke hele e huli ia Amaka Zeka, o ka lokahi ae la no ia o na mea apau, he hookahi no ko lakou hele like ana e huli me ka waiho malie i ke gula, pela ahiki i ko lakou hoea hou ana mai.

         "Aole he mea nana e aihue i keia gula, ua hiki ia kakou ke haalele maanei nei, ahiki i ko kakou hele ana mai e kii." i pane ae ai kekahi o ua poe kanaka Arabia nei. "Aohe a kakou hopohopo ana no na kanaka Abesinia, no ka mea ua pau loa lakou i ka make, a aole no he poe e hoea mai ana no keia wahi."

         Ua lokahi like na mea apau me kela manao, o ko lakou hoomaka aku la no ia e holo pololei no kahi o ka ululaau. me ka hele a ku ka eæa o ka lepo iluna, aka nae, ia lakou e holo la me ka puahia o ka wa ia i haaleleaku ai na kanaka Paele i ko lakou wahi e pee ana, a hele mai la no kahi i waiho ai o ke gula.

         Me kela manawa a Amaka Zeka e noke la i ke alualu ia Alabaki Wepa. ua mamao loa o Wepa mamua. aole i lilo kela mamao loa o Wepa i mea na Amaka Zepa e hopo iho ai. a ke ike la ua moi nei o na Arabia i ka hookokoe mau aku o kona lio. mahope o Wepa i kela ame keia manawa.

         Aia ua moi nei o na Arabia ke kahea aku la ia Wepa me ka leo nui e ku mai. aohe nae he hooloheia mai o kela leo. aka ke noke mau la ua o Wepa i ka pa-hu i na aoao o kona lio me na kui ke-pa. me ka hele o na aoao o kona lio a weluwelu.

         Aia hoi ma@kahi he elua haneri i-a. ka mamao mai ka hu'a aku o ka ululaau, e moe ana kekahi humulau ua hina ilalo@ he kumulaau nae e hiki wale ai no i ka lio o Alabaki Wepa ma kekahi aoao. i ka hoea ana nae o ka lio o Alabaki Wepa ma kahi o kela kumulaau hina, a oiai ua piula maoli kela lo. o@k@hooku"i mai la no ia o na wawae mua me ua kumulaau nei. a hina aku la ilalo. me ka haule ana aku o Alabaki Wepa ilalo. he mau i-a ke kaawale mai kona lio aku.

         O kahi nae o ka laki, aole i eha ua o Alabaki Wepa. no laila ku ino ae la oia iluna. a holo hou mai la ihope, me ka huki ana i kona lio i wahi e ku ae ai iluna. aole nae he hiki.ua nawaliwali maoli kela lio. i kau a mea o kanokeia i ka hookina. a oiai oia e noke ana i ka hoopuka i na olelo kuamuamu, ike aku la oia i ka holo mai o Amaka Zeka i kahi ma@mao.

         Aohe mea hiki hou aku iaia ke hana. o kona hoao ana e holo me kona mau wawae a elua, he hana makehewa wale no ia. nolaila pee iho la ua o Wepa ma ka aoao o kona lio. a kau pono aku la i kana pu raifela i kahi a Amaka Zeka e holo mai ana.

         Iaia no paha ka ike. o ka wa maikai loa ia e ku aku ai i kana pu. o ka lele aku la no ia o ka poka, a ku ka umauma o ka lio o Amaka Zeka. no ka mea ua haule loa ilalo kana pu. me ka hina ana iho o ka lio ilalo. a haule iho la no hoi o Amaka Zeka. ma ka aoao o kona lio. a o ka mamao o ua mau kanaka nei kekahi mai kekahi aku he hookahi hane@ wale no kapuai.

I kela ike ana mai o Amaka Zeka i ka pee o Alabaki Wepa mahope o kona lio. ua hoohalike pu mai la no hoi oia. me ko laua noke ana i ke ki aku a ki mai i ka laua mau pu raifela ma ke kamailio ana no hoi i na olelo kuamuamu o ka hoonaukiuki.

         No Tazana hoi. i kela komo ana aku noloko o ka ululaau. a no kona ike iho. he lohi loa kona hoomau ana i ka hele maluna o ka lio. o kona lele ae la no ia a kau ana iluna o kekahi lala laau o ka hoomaka mai la no ia e holo, aia ka pono o kona pilipili mai mahope o ka moi o na arabia e alualu ana ia Alabaki wepa.

         Ua lohe mai la ua o Tazana i ke kani o na pu, a hoomanao ae la oia aia kela mau kanaka ma kahi kokoke loa o kekahi i kekahi, nolaila haalele aku la oia i ka hookolo ana mahope o ka maoli alanui. a hele aku la ma kekahi wahi okoa, e ku ole mai ai oia i ka poka. o na pu a kela mau ka naka, in a nei no ka lele hewa mai ma kana wahi e hele aku ana.

         No Amaka Zeka, he nui kana mau poka. ua hiki iaia ke noke mai i ke ki. ahiki i ka piha ana o ka lio o Wepa me na poka. a i ole ku mai no paha ua o Wepa, aka nae. no wepa he uuku loa kana mau poka, no ka mea me ka pupuahulu i loaa mai ai kana pu me na poka. mahope o ka make ana o kekahi koa Abesinia. a ke ike la oia i ka wa i koe iki mai ai kana mau poka e hoea mai ana i kona wahi e poino ai. no laila noonoo iho la ua o Wepa i ke alahele ana e hana aku ai, i wahi e hoopakeleia ae ai kona ola.

         I ke koe ana nae. he hookahi wale no poka iloko o ka pu raifela a Alabaki Wepa , ia wa i kahea okoa aku ai oia ia Amaka Zeka me ka leo nui i ka i ana aku:

         "Auhea oe e Amaka Zeka. o Alahe wale no ka i maopopo i ka mea o kaua e waiho ana na iwi iloko o keia ululaau. in a penei iho la k kaua hoomau ana i ke ki i ka kaua mau pu. a no ka hoopakele ana ae i ko kaua mau ola ea, eia ko'u manao, in a nae ia i kulike me kou.

         "Ua ike au. aia ka makemake iloko ou no kuu eke i piha me na pohaku makamae. a'u e paa nei. e haawi no au i kela mau pohaku makamae @au. a e hookeia mai ke ola iloko o kuu kino. me ka loaa pu o ka hele lanakila ana ia'u, ua oi ae ia mau mea a elua. mamua o ke gula ame ke dala ia'u. E lawe oe i na pohaku momi nau. a e hookuu mai hoi oe ia'u e hele me ka hoopilikia ole ia. E waiho no au i ke eke o na pohaku momi maluna o ko'u lio. a e waiho hoi oe i kau pu raifela maluna o kou lio. me ka hoohuli mai i ke kuau o ka pu ia'u. a o ka waha ia oe. o ko'u wa ia e haalele iho ai i keia wahi. a hele aku iloko o ka ululaau. he hookahi wale no a'u mea i makemake ai, o ia no ko'u ola."

         No ka nui loa o ka makemake o Amaka Zeka i kela eke o na pohaku makamae. a no kona ike pu iho no hoi, aole no he nui o kana mau poka i koe. nolaila ua ae koke mai la oia i kela manao o Alabaki Wepa. me ka pane ana nui:

         "Ke ae aku nei au i kou manao e Alabaki Wepa. nolaila e hele oe no kau wahi i makemake ai. a e waiho i kela eke o na pohaku makamae. ma kahi a'u e ike aku ai. E nana mai oe. eia au ke waiho nei i ka'u pu me ka hoohuli ana i ke kumu ia oe. a o ka waha ia'u. nolaila e ku oe a hele no kahi e loaa ai ia oe ka palekana!"

         Wehe ae la o Alabaki Wepa i ke kaula i hoopaaia ma kona puhaka. me ka hopu ana iho i ke eke ili. me ka haha ana iho o kona mau lima. i na pohaku momi e waihola iloko. aia hoi ka makemake i ua kanaka nei wehe ae i kekahi mau pohaku momi. a huna iloko o kona pakeke. aole nae e hiki iaia ke hana pela. no ka mea ke nana mai la o Amaka Zeka iaia. nolaila me ka manao mminamina. i waiho aku ai oia i ke eke ili maluna o ka lio. o kona kuemi hope aku la no ia. me ka makaala mau mai no. o ki aku auanei o Amaka Zeka iaia. a i kona kaawale loa ana aku. o kona huli aku la no ia imua. a nalowale aku la mahope o kekahi kumulaau.

         Aole nae o Amaka Zeka he kanaka no kawaihae. e hele pololei mai ai oia no ke kii ana i kela eke ili. ua maopopo iaia aole o Alabaki wepa he kanaka hiki iaia ke hilinai. no ka mea ua ekaeka kona mau lima. i na hana pakaha ame ka luku hoomainoino ana i ka poe hewa ole. I kela nalowale ana aku o Alabaki Wepa. o ka lalau iho la no ia o Amaka Zeka i kana pu. a ma kahi o kona hele ana mai no ke kii ana i ke eke ili. ua hele hoolalau wale aku la no oia iloko o ka nahelehele. a i kekahi manawa e kokolo ana oia me na lima ame na wawae. no ka mea aia mau ka manao hopohopo iloko on a. maila ke hakilo mai la o Alabaki Wepa ma kekahi wahi. o kona oili aku. o ke ki mai no ia i kana pu.

         He oiaio loa. i kela nalo ana aku o Alabaki Wepa mahope o ke kumulaau. ua nihi hele ae la oia. ahiki i ke kaa ana ma kahi kupono. e hiki ai iaia ke ike mai i ka waiho o ka eke ili o na pohaku momi. maluna o kona manao no. maluna o kona li. alaila kau polalei mai la i kana pu raifela. no kona manao no. in a no ka oili ae o ke kino o kona enemi. ke kii mai i kela eke. o kona ki mai no ia i kana poka hope loa. me ka pololei. I kela kaa pono ana ae nae o ua o Amaka Zeka. ma kahi e waiho ana o a lio. o kona moe iho la no ia ilalo. me ke kokolo hele ana mai ai oia i ke eke ili. ma ke kaula e lewalewa ana. a huki aku la imua o kona alo. ma keia hana nae a Amaka Zeka. ua ku maoli o Alabaki Wepa i kahi o ka hoka. me ka hiki ole iaia ke ki mai i kana pu, no ka mea aole ona ike aku i ke kino o kona enemi.

         I kela kaa ana mai o ke eke ili malalo o kona malu. o ka eu ae la no ia o Amaka Zeka iluna. me ka hoolalau ana aku o kana hele ana. ahiki i ke kaawale ana aku. mai kahi ana i hoomaopopo mai ai. i ka haalele ana aku a Alabaki Wepa.

         Ua hohuoi o Amaka Zeka. aole i hele loa o Alabaki Wepa. aka aia no kela kanaka ma kekahi wahi kahi i pee ai, e kakali mai ana o kona oili aku. o kona kiia mai no ia i ka pu. nolaila he wahi okoa loa kana o kana o ka hele ana aku. a iaia i hoea ai ma kekahi wahi ano malaelae, hoomaha iho la ua moi nei o na Arabia.

         Aole loa o Alabaki Wepa i aa. e hookolo aku mahope @ kona enemi. no kona hopohopo o ike mai auanei o Amaka Zeka iaia. o kona kiia mai no ia i ka pu. a o ko ia nei neie iho i ka poka. o ka mea maopopo loa e make ana oia.

         Ua ike mai nae o Tazana mailuna mai o ke kumulaau. i ke eke ili o ka waihoia ana aku maluna o ka lio o Alabaki Wepa. a ma kela manawa a Amaka Zeka. i hoea aku ai no kahi malaelae. aia no o Tazana ke nana mai la iaia, maluna o ke kumulaau.

         No ka manao o Amaka Zeka ua kaawale loa oia ma kahi e hoopilikia ole ia aku ai oia. o kona noho iho la no ia ilalo . a me na maka hoihoi i wehe ae ai oia i ke eke ili mailoko ae o kona pakeke. a paa ae la iloko o kona lima, ke ake wale la no oia. o ka hemo ae o ke kaula i poopaaia ai ma ka waha o ke eke, alaila ike iho i ka kulali ae o na pohaku makamae, ka mea nana i hoohiaa i kona noonoo i ka po ame ke ao.

         Aia no o Tazana ke haka pono mai la maluna o Amaka Zeka. elike me ka liona, e haka pono mai ana maluna o kana mea i makemake ai e hoolilo mai i pio malalo o kona ikaika: haka lia no a hemo ke kaula i hoopaaia ai ma ka waha o ke eke. o ka hookomo koke iho la uo ia o Amaka Zeka i kekahi limailoko. a huki ae la me ka hele a piha pono i na pohaku. i nana iho kona hana. ua hoopiha loa ia aku oia me ka in aina. no ka mea. ma kahi o na pohaku iliili o ke kahawai ka ukana o kela eke. nolaila ku okoa ae la oia iluna. a kiola iho la i na iliili ilalo o ka lepo. me ka hoopuka ana ae i na olelo hailiili. a in a paha aia o Alabaki Wepa ma kahi e kokoke mai ana iaia. aole loa. ua moi nei o na Arabia. e hoohakalia iho ana. i ka hookau. koke ana aku i ka make maluna on a.

         Lu okoa aku la ua o Amaka Zeka i ka ukana apau o ke eke ili iwaho. me ka nana pakahi ana iho i na iliili. aole loa he kaokoa ae o kekahi iliili mai kekahi mai. a iloko o kona piha inaina. i hehihehi iho ai kona mau wawae i ua mau pohaku nei. me ka nau ana iho o kona ku'i. i kau a mea o ka piha me ka inaina. no kona pulapuia ana e Alabaki Wepa.

         Ua hoopiha loa ia aku o Tazana me ke kahaha. iaia i ike pu mai ai aole kana mau pohaku makamae maloko o kana eke ili. i aihueia ai mai iaia aku. in a nei no konna ike mai i kela mau pohaku momi makamae. aole loa oia e hohakalia iho ana, i kona lele koke ana mailuna mai o kona wahi e kau ana. a hookau aku i ka make maluna o Amaka Zeka, aka no kela ike ana mai ana. he mau iliili eleele koloko o ke eke. ua hoopau loa ae la oia i kona manao e pepehi mai i ka m@ o na arabia. he hookahi no ana hana, o ia ke kakali malie ana ahiki i ka haalele ana iho o Amaka Zeka i kela wahi.

         I kela ike ana iho hoi o Amaka Zeka ua hoohoka ino ia mai oia e ka Lukanela Wepa. kiloi iho la oia i ke eke ili ilalo. lalau aku la i kana pu raifela. o kona huli hoi hou mai la no ia ihope. me ka hele ana aku ma ka moali alanui ana i ike ai ia Wepa i ka hele, me kona manao no ehookolo aku i kela kanaka. ahiki i ka loaa ana iaia.

         I kela hala ana aku hoi o Amaka Zeka. o ka iho malie mai la no ia o Tazana. o loaa kela eke ili ana. me ka ike pu iho i ka makaki o na iliili eleele. o ke kahawai. akahi no a maopopo loa iaia. ke kumu oiaio o ka huhu o Amaka Zeka. aka aole nae he mea i maopopo iki iaia. no kahi i nalowale ai o kana mau pohaku momi, koe wale no ke koho ana aku. aia no ia Alabaki Wepa.

MAKUNA XIX.

         Ma kela manawa a Mugami o ka holo mahuka ana mai na koa Abesinia mai. ua pono hele wale aku la no oia. ma kekahi aina i malihini loa iaia. O ka mea oi loa aku o ka pilikia. aole he maopopo iki iaia o kahi e loaa ai ka wai, a he uuku loa na meaai i loaa iaia, a no kekahi mau la lehaleha o kona hele auwana ana. me ka inu wai ole. ame ke komo ai ole. ua ike maoli iho no oia. i ka @awaliwali mai o kona kino.

         Me kahi ikaika uuku i koe iloko on a. i hooikaika aku ai oia e kukulu i wahi nona e hiamoe ai i ka po. i ole ai oia e make i na holoholona ahiu. a i ka wa ao. e eli okoa aku aua oia i na aa o kekahi mau laau. i loaa ai kana mea e ai ai. a ma kekahi mau laau. i loaa ai kana mea e ai ai. a ma kekahi ulia laki nae. ua loaa iho la iaia kekahi mau punawai liilii. o keia ka mea nana i hoihoi hou mai i ka ikaika iloko o kona kino. a hiki ai iaia ke hamau aku  i ka hele ana imua.

         He mau la nae kela hoomau ana aku a ua o Mugami i ka hele ana. hoea aku la oia ma kapa o kekahi maliwai akea. he nui na kumulaau huai e ulu ana ma kela wahi. nolaila ua pau ae la ko ia nei pilikia. a he nui no hoi ka manu malaila. nolaila aole on a pilikia i koe. o kona pilikia wale no. o ia ka hoi pono ole mai o kona ikaika.

         Oiai he loa okoa no kahi i koe e hele aku ai a hoea no ka aina i noho ai o kona lahui kanaka. hooholo iho la oia. he oi aku ka pono. o kona noho ana ma kela wahi no kekahi mau la. oiai ua nui ka wai me ka ai malaila. aole oia i ike aku iamua. malia paha he wahi ia. i like me kela hapa o ka aina i hala hope aku. he hana naaupo ka hoomau ana aku i ka hele ana imua. me ka maopopo ole o kona kulana ikaika kupono.

         Ma kela noho ana aku a Mugami ma kela wahi. ua kukulu okoa ae la oia i kekahi pa laau manoanoa. me ka hana ana i papaʻihale nona iluna o ke kumulaau. i wahi nona e hiamoe ai i ka po. me ka palekana. a mailaila mai no hoi oia e hele ai e huli i mau holoholona i meaai nana.

         I kekahi la nae. a ua o Mugami i hele ai i ka hahai holoholona. ua ikeia mai la oia e kekahi mapu e kau ana iluna o kekahi kumulaau nui. o keia mapu o ka holo ana mai ia tazana aku. no ka makaʻu i ka pu a na kanaka Arabia.

         Ua ike mai ua mapu nei i ka pepehi ana o Mugami i kekahi holoholona liilii a make. a i kona huli hoi ana aku @o kona wahi. maloko o ka pa laau. ua ukali pu mai o Cuka mahop on a. no ka makemake o kela mapu. e ike i ka hana a keia kanaka. a o kekahi mau mea ana i ike aku ai maluna o Mugami.

         No kela hookomo ana o Tazana i ka lole o na kanaka Arabia ia Cuka. ua komo ka makemake ame ka hoohini iloko o kela mapu. e loaa mai iaia ke ano o ka lole o keia kanaka Paele. aole nae he lole o Mugami. aka he kapa ili holoholona. i kikepaia mamua a mahope on a. me kekahi eke ili. e kau mau ana mahope o kona kua. ame kekahi laau loihi. O keia mau mea apau. o ka Cuka ia i hoohihi loa ai. e kaa mmai malalo o kona malu. aka o ke alahele nae e lilo mai ai iaia. o ka ua holoholona la ia e nalu la iloko on a. me kona makemake ole nae e hoopoino aku i kela kanaka Paele.

         Ua kupono loa na mea maluna o Mugami, i ka makemake o Cuka. aole hoi elike me ano o ka lole o na Arabia. ka lilo i mea hoopilikia i kona hele ana. e kilepalepa ai. me ka hihia o kona mau wawae. o ka mea oi loa aku nae o ka hoohihi o ka manao o ua mapu nei, o ia no kela eke, e kau la mahope o ke kua o Mugami.

         Ua hookolo pololei aku la o Cuka mahope o Mugami ahiki  i ke komo ana o ke kanaka Paele maloko o kona pa. a kau ae la no hoi o Cuka maluna o ke kumulaau, me ke kakali ana mai o ka loaa o ka manawa kupono iaia, e kii mai ai a kaili aki i kana mau mea i makemake ai. in a paha ia ma ke ano maalea. a i ole me ka ikaika paha.

         Aole nae i loihi loa ke kakali ana a Cuku. no ka hoea mai o ka manawa kupono loa ana e kaili mai ai i kekahi mau mea mai ia Mugami mai. no ka mea. no ka hapalua hora paha kela noho ana iho a Mugami malalo o ka malumalu o kekhi kumulaau nui. o kona haule aku la no ia hiamoe. no ka ike paha hoi kekahi. aia oia maloko o kahi e hoopilikia ole ia aku ai oia.

         Aia no o Cuka ke noho mai la hakilo. ahiki i kona ike ana i ka pahola o na lima o ke kanaka Paele. hoomanao iho la ua mapu nei. ua pa'uhia loa ia kela kanaka i ka hiamoe, o ka haalele aku la no ia o Cuka i kona wahi e kau ana. a kokolo hele mai la maluna o na lala laau ahiki i kona iho ana iho. nolalo o ka honua, maloko o ka pa a Mugami i hana ai i puuhonua nona.

         O na wawae ame na lima. ku ana o Cuka ma ka aoao o Mugami. me ka palamimo loa. aohe no hoi he wahi mea a anioni ae o ua Paele nei. ke hiolani la oia me Niolopua i ka aina moeuhane.

         Ke lolelole la o Cuka i ke kahiko o Mugami. a oiai aia ka makemake a nui iloko on a. e lilo mai kela mau pono iaia. iloko nae o kela manawa hookahi, aia ka maka'u ame ka weliweli i ke kanaka.

         O ka wehe ana ae i ko Mugami kahiko e komo ana me ke. ala ole o kela kanaka. he hana pohihihi loa ia. o na mea wale no i hiki iaia ke lawe me ka maalahi. o ia ke eke ili ame ka laau loihi. e waiho ana me ka pili ole aku i ke kino o ke kanaka Paele.

         Oiai nae. ke hopohopo mau la ua mapu nei. o puoho ae auanei ke kanaka Paele. o kona hopu aku la no ia ke eke ili ame ka laau. hoomaka aku la e holo pinana iluna o ke kumulaau. e alaalawa mau mai ana no hoi oia ihope. no kela maka'u no i ke kanaka. oiai nae. in a he nui lakou mapu ma kela wahi. me ka piha i ka huhu. aole oia e hopo iho ana. in a no he mau kanaka lehulhu. e hoonahoa aku ana imua on a. aka no kona ike i kona hookahi. a aole no hoi he mea e huhu ai oia. ua lilo kela holoholona i mea hohewale.

         O ka hiamoe hoi hoi ia ahiki i ka puoho ana ae o Mugami. i nana iho kona hana ma kona aoao, aole kana eke ili. pela pu hoi me kana laau loihi nolaila ku ino ae la oia iluna . me ka huli ana ma kela ame keia wahi. aole on a ike i kela aku i kela mau waiwai i kekahi uhane. o ka poe i make. no ka mea ua maa na kanaka Paele i ka hoomanamana: aka nae. iaia i nana pono iho ai iluna o ka lepo, akahi no a hoopauia ae kona pohihihi i ka ike ana iho i na kapuai ame na lima o kekahi mapu nui. e kakau ae ana me ka moakaka loa iluna o ka lepo.

(Aole i pau.