Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 35, 27 August 1920 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

EO I NA MOHO

HAWAII NA

HEIHEI AU

Haule la Kahanamoku ka Mana-

wa Mama Loa i Aula o 100

Mita Hoko o 1:2-5 Sekona

O PUA KEALOHA KA

I UKALI AKU IAIA

Kaa ia Norman Ross ke Eo o ka

Heihei Mua o 1500 Mita

ka Mamao

 

Ma ka lono meahou o ka loaa mai i  Hawaii nei ina o ka Associated Press ia ma ke kakahiaka Sabati nei i hoike ia mai ai ka nu hauoli a hoolana manao @ haaheo ai ua Hawaii-Amerika uo ke @@@ ana mai la o ke eo o ua heihei aui ua moho Hawaii, ma ka 100 mita a ma ka 1500 mita ka mamao o ka pahu@@, elike me ia e ikeia iho ana malalo

@@:

 

ANTWERP, Aug. 23. --Ma ka la aku  ia i nehinei i welo haaheo ae ai na have Hawaii ma ka welelau makaui ma ua heihei hookuku au i uleleia e hoike aua i ke kaa ana o ke ao i na moho heihei au a ka hui Amerika ma ka manawa i haule ai na manawa heihei au i eo ai @oa na heihei mamua aku nei i ua moho Hawaii. ma ka manawa o ka hookuku ana no ka hookupono ana.

 

Ua haule ia Duke P. Kahanamoku  @ooa mauawa ponoi mua o ka manawa pokole loa i auia i paa ma ka moolelo

o k@ ao o 1 minuke me 45 sekona i loko o ka au ana uo 100 mita. I loko o ka manawa i heihei ai no ka mea e eo ai,

ua auia e Kahanamoku ka 100 mita  Hoko o 1 minuke me 1-5 sekona, he 3-5 sekona ke emi iho o k@a manawa i  nuia mai la o ka 100 @@@a.

 

Ua lilo o Pua Kealoha. kekahi o na moho Hawaii i loko o ka hui au Amerika i mea buroia ma ka manawa o ke kaa ana o ke eo o 100 mita iaia ma ka manawa o ka hoaoia 1:02. O Norman Ross a@e Eugene T. Bolden ka i hookuponoia. no ka heihei hope ana.

 

No ka 1500 mita o Ludy Langer o Honolulu ame Eugene T. Bolden ka i hookuponoia. no ka heihei hope ana.

 

Ua loaa pu ia Hawaii ka hanohano ma ka heihei au kua iluna ke alo ma ka manawa a Kruger me Warren Kealoha i hookuponoia ai, ua haule ia Warren Kealoha ka manawa mama loa i auia @ 100 mita iloko o 1:115 sekona. O ke kahi mau moho e ae i hookuponoia oia Perry McGillivray, o ka hui o ka mokuaina o Hinoi, ame Kergeris ka manawa mama loa i auia ma ka hookuku au Olympic.

 

Aohe põe au Amerika i hookuponoia ua ka heihei au @mauma ma ka 100 mita a i ole ma kekahi hookuku heihei @@ kiekie e ae. Ua weheia na heihei @@ o ka la e na moho Amerika ma o ke eo ana o ka heihei paku'i o 400 mita me ka loaa o ka manawa hou o 42 1-5 sekona a haule ka  mauawa mua no ia mamao i ikeia mamua. O na hua e ae i kono pu ma ia heihei ana oia ko Palani. Suedena, Euclaui, Deuemaka ame Luxemberg. O na moho a ka hui Amerika i komo ua ia heihei ana oia o Pad @ork, Choitz, Murehison ame Kirsery.

 

No ka heihei kukiui ua lilo ke ao ia @m. Kolehinaineo. he moho no ke au puni mai o Finalana iloko o 2 hora me @@ minuke ame 35 4-5 sekona. O na aupuni ua lakou ua moho i kono pu ma keia heihei oia o Esthonian, Itallia, Belegiuma, Finalaua, Denemaka, ame Amerika.

 

Ma ka heihei o 3000 mita ka mamao o ka pahu p na aupuni na lakou ua moho i kono ma keia heihei oia o Suedana, Amerika, Palani ame Enelani

 

NEW YORK, Aug. 25- Mai ka manawa mai o malamuia ana o ka ahalele lahui Repubalika ma Kikako ua emi iho malalo o ka miliona oala i lila ia no ua hana hooikaika baloka no ka moho peresidena Republika. O keia ka ka Puuku Upham o ka ho@@ ana no na hana hooikaika balota no ka moho pereseidena Repubalika,. O ka kuina ikeia maloko o ka buke he $944,353.29 wale no. oiai nae o ka huiua i kohooia e lawa ai e ka Lunahoomalu Hays he $3,000,000.

 

E HOAOIA ANA KA AILA CHAULMCOGRA I NA MA'I O MOLOKAI

Ma ka halawai a ka papa ola o ka noho a@a ma ka Poalua nei i hooholoia ai o ka aila Chaulmoogra i hoomakaukauia ai e ke Kauka A. L. Dean o ke Kula Kiekie o Hawaii, me ka hui puana o na Kauka J. T. Mcdonald ame ke Kauka II. T Hollman ma ka hoohui hui ana ia aila, a i lilo au ho ia laau i hoaoia ai mauna o kekahi mau ma'i lehulehu ma ka halema'i ma Kalihi i mea hoola aku ia lakou, e hoomakaia aku ana ka lapaauia ana o ua ma'i ma ko khua ma'i o Kalaupapa ma keia mahina ae.

 

No ka holopono loa o ka lapaauia ana o na ma'i ma ka halema'i ma Kalihi he 36 o lakou i hookuuia aku ma ke ano he poe ua hooaia a no ia ike ana o ka papa ola i ku hoolaia o kekahi mau ma'i ma Kalihi, pela i hooholoia ai e hoaoia ia laau maluna o na ma'i ma Kalaupapa. He pomaikai nui keia e loaa ana i ka lahui in a no ka holopono o ka hoohanaia aua aku o nei aila ma luna o na ma'i i ikeia ko kukonukonu loa ma Molokai.

 

Ina no ka hoohaua i'o ia aku o ia laau maluna o na ma'i ma Molokai ala ila oia ka manawa mua loa; ua manaoia i 30 a i 50 mau ma'i e hoaoia i kiuohi, a mahope o ke kauia ana aku o ia laaa hopena, ka loli ae, a i o'e ke kuma paha. O ka hapanui o na ma'i ma Ka laupapa ua loihi ka manawa i hana ai ka ma'i, aka nae, he poe mai kai iki no kekahi aia mawaena o lakou, oia ka poe hou i laweia aku ai ma kekahi mauawa i hala koke ku nei, I kulike me ka ka Peresidena Trotter o ka hoike ana ae @oko o ka makahiki ame hapa i hala aku la ao'e poe ma'i i hoounaia aku i Molokai. O ka poe ma'i i lapaauia e mea pono e hakilo loa ia aku ko lakou mau ano iloko o ka makahiki.

 

Ua hoike ae ka Peresidena Trotter, ma ka Poalua nei ma ka manawa o ka noho ana o ka halawai ua lawa ka aila Chaulmoogra i nei manawa e ahu mai ne no ka hoomau ana aku i ka lapaau ana i na ma'i nia Kalihi ame ka hoaoia ana aku o ia laau maluna o na ma'i ma

 

Kalaupapa. he 600 a oi aku mau ma;i ma ke kahua ma Molokai i nei manawa, a e hoaoia aku ana ka aila Chaulmogra maluna o lakou apau. wahi a@ke Kauka Trotter o ka hoike ana ae ma ka Poalua nei

HE $650,341 KA HOOLILO NO KA OLOHANI A NA KEPANI

 

I kulike me kekahi hoike i waihoia aku e ko komi@e waiwai o ka ahahui uniona a na limahana Kepani ma ka Poaha aku la i hala i na eleie mai na mokupuni like olo mai i noho ai ka lakou halawai ma Waiau ma ia pule, o ka nui o na hoolilo no ka olohani a na limhana o Oahu nei i hoopau wale ia ai ma ka Ia o Iulai i hala he $650-34482

 

O keia huina ae la no na hoolilo po'o lei ame na lilo no ka malama ana i ka poe olohani aiui lakou e ku wale ana me ka hana ole, aolo i komo pu ko lakou mau ukuhaua ame na uku manuahi a na mahiko a lakou i kiola ai, a pela hoi me ka lilo pu o na kulana hana mai kai mai na kanaka ike hana aku o ua ahahui uniona la. O ka itamu nui loa o ua hoolilo i keia oia no na meaai, he $324,753.86, a o ka lua he huina i hooliloia aku alike me kana i manao ai he pono, oia ka huina o $134,067.72

 

O na alahele i loaa mai ai ke @ala mo keia ku loihi wale ana oiai e olohaui ana na limahana elike me keia: Hawaii, $320,531.50; Oahu, $25,118.70; nolo ko iho o ke kulanakauhale o Honolulu, $5,985.91; mai na alahele e ae mai, $1,5@8.06; aieia, $2,153.

 

Ua hoakakaia ae ke kumu o ka uuku ana o na dala i luluia ma Oahu nei,oia hoi o ka hapanui on a dala i loaa. ae i ka hui uniona mai ka poe olohani ae no. Ma ke koho wale ia ua oi aku mamua o ka $4,000,000 ma lilo o ka hui uniona no ka olohani i hala, oia hoi, ke huiia ua dala i hooliloiu me na ukuhana ame na uku manuahi i kiola wale ia, ka lilo o na kulnana haua mikai i paaia ai e na limahana olohani mamua, a me ua hoolilo liilii e ae i helu pono ole ia, a e lilo ana nae paha ia olohani i mea a;o aku ia lakou; aole e hoala hou ae i kekahi mea o ia ano ma nei imua aku

 

LILO NA PA ILINA I MEA HOOPOINO I KE OLA

I ka nana aku me he mea ia e hookapuia mai ana ke kamu hou ana i na kino make maloko o na pa ilina a koe ma na ilina i onaia e kela ame keia ohana pakahi, no ka mea, ma ka Poakahi iho nei i hookojonia ae ai kekahi ko@ite e ka papa ola no ka huli, noii a ninaninau pono ana i na kulana o kela amo keia pa ilina, e laa o Koula, Makiki, Kawaiahao, Puea, Punokamalii ame Pauoa, a hoihoi ae i hoike no ke kulana o ia mau pa ilina, oia ko lakou piha a piha ole paha. ma keia halawai ana ae a ka papa ola.

 

Mauka oleloia ua lilo na pa ilina ma loko o ke kulanakauhale i mea hoopilikia i ke ola o ka lehulehu, a no ka hoohalike ana aku ka me na kulnanakau hale nui maloko o Amerika i mananoia ai he mea pono e hookapu loa ia ke kanu hou ana i na kino make maloko o na pilina maloko o ke kulnanakauhale o Honolulu, a o na kino make ma nei hope aku e kanuia ma kekahi mau wahi hoi mawaho aku o ke kulanakauhae koe ma wahi kanu i onaia e ka poe ohana pakahi Ma ka nana iho ma keia huna a ka papa ola e hoala mai nei no na pailina no o Kawaiahao ame Koula keia manao hookapu a paniku loa i ke kanu hou ia ana o na kino make maloko o ia mau lina uo ka mea o keia ua pa ilina iloko o ke kulauakauhale o Honolulu.

 

EONO MAHINA HOOPAAHAO NO KA HANA OLOKEHAO           

Maloko o kekahi hale e ku kokoke aku ana i ke alahaka ma ke Alanui Ala Moana i pau ae ai he mau Pake  o Goo Loy ame Gee Wah i ka hopuia e kekahi makai ma ka Poakah nei uo ka hana okolehao, pau ou me kekahi mau galani okoehao. He ipuhao keleawe ka ipu hao i puhiia ai ka okloehao a na Goo Loy ua ipuhao la, a na kuaiia ae na, eia ia Gee Wali no $300. $180 i hookaaia aku iaia. O keia Pake o Goo Loy ua hopu mua ia oia no keia hewa, no he hana okolehao a ua hoopa'iia mai e ka aha federala he $250 iloko o ka mahina o Iulai aku nei, a paa hou iho la no i ka hopuia no ia hewa no.

 

Ma ka manawa i noho ai ka aha hookolokolo a ja Lunakanawai H. W. Vaughan e hoolohe in a hihia o keia mau pake ua a ae o Gee Loy i kona hewa imua o ka aha a ua kauia mai ka hoopa'i paahao o eono mahina maluna on a me a koina a ka aha.

 

No Gee Wah hoi, ka loa o na Pake i hopoia ai ma ka Poakahi @ei no ia howa hookahi na ae ae no oia i kona he wa a ua hookuu mai @ae ka aha iaia e hoi e hooponopono i kana miau hana mamua o ke kauia ana mai o ka hoopa'i paahao maluna on a. O kona hona i kauia mai no ka pule hookahi i hookuuia mai ai oia he $500

 

HOOPIIIIOU IA NA UKUHANA O NA LIMAHANA KAA UWILA

Ma ke Sabati iho nei ka hoike ana ae o Mr. Stuart Johnson ka lunahou haha nui o ka Honolulu Rapid Transit Co. no ka hoopii hou ia ana ae o na ka hora elike me ia malalo nei He 15 keneaka uo ka hora no ke kanaka e hana ana mai ka hookahi a ka eono mahina.

No ka lua o na mahina eoho he lo ko ka hora.

No ka loa aku o na makahiki o ka uoho hana ana he 51 keneka no ka hora.

Mai ko kolu a i ka eono o na makahiki, komo pu, he 52 keneka.

No ka hiku o na makahiki he 51 keneka.

O keia iho la ka lua o ka manawa o ka hoopiiia ana ae o na ukuhana o na kanaka o keia hui i ka 1919. Ma ia manawa ua hooholo ka hui kaa uwila e hoopii hou ia ae na ukuhana o na kanaka i kona mau kanaka hana in a e loaa nui ana na pomaikai e loaa ana ia hui.

 

O keia hoopii hou ia ana ae Ia o na ukuhana o ua kanaka aole ia mamuli o ke noi ana ae a na kanaka e hoopii hou ia ae ko lakou nau ukuhana, aka mamuli ponoi no ia o ka manao o ka hui, elike me kana i hooholo ai i ka mauawa mua i apono ai ia e hoopiiia ae na ukuhana o ua kanaka.

 

PEPEHIIA KEKAHI KALAIWA KAA OTOTMOBILE E NA KOA

O ka hana nui a na makai ma ka Poakahi iho nei oia ka hele ana ako e huli i na koa eha i kekahi kalaiwa kaa @@@@ hoolimalima a laweia ke kaa otot mai iaia aku. O ke kaa oto ka i loaa aku e ku aua ma kekahi wahi kokoke mai i kahi i pepehiia ai ke kalaiwa aohe nae ma koa, ua pau nui i ka holo.

Ma ka hoakaka a J. Henry kekahi o na kalawia kaa olo o ka hulekai @@@@ i na makai. ua hoolimalima ua koa laia e lawe ia lakou i ka Papu Kamehameha. Ma kahi kokoke aku i ka hookuina o na alanui kaa ma Puuloa i hoao mai ai ua koa e pepehi iaia, wahi aua pakele wale no oia i kona lele e ehia mailuna aku o ke kaa a holo aku la.

I kela holo ana aku Henry, ua kelepona ae la oia i ka oihana makai, a i ka hoea ana aku o na makai ma kahi i pepehiia ai o Hanry, o ke kaa ke ku mai ana, aohe poe oluna, mai kekahi wahi mamao iki aku mai kahi i pepehiia o ke kalaiwa

HE 6000 A OI I KAKAUINOA

 

Ahiki mai i ka Poakahi iho nei ho 6030 ka nui o ka poe upono i ku koho haiota i hele ae e hoopaa i ko lakou @@@ inoa ma ke keena o ke Kakauolelo Kalauokalani: ma ia la he 35 ka nui o ka poe kupono i ke koho balota i hoea ae ia keena, o ke koena aku o ka poe kupono i koe he 2970 a ua manaoia e hoemiaa mai ana keia Auina u ka p@@ kupono i koe a e aneane aku ana i ka 9000 ka nui o ka poe i hoopaa ae i ka lakou niau inoa no ke koho balota o Okatoba 2.

 

Ina no a loaa o ka inana koho balota i na mahina ua manaoiaoia e hiki aku ana in a kahi o 10,000 mau wahine ku pono i ke koho balota maloko iho a Oahu, a ma kahi o ka 9000 in a ua moku puui e ae. Ina no ka loaa i'o mai o ka mana koho i na wahine e hiki aku ana paha ma kahi o 18,000 ka nui o ka poe kupono i ke koho balota ke huiia na wahine me na kane ma ke kau koho balota 1921 e hiki mai ana. E eleu ae e ka poe i koe aole i hoopaa i na inoa, mai hoopalaleha, i ka pono nui i haawii@ mai la kakou.

 

PELOIA KA MAKAI A MAHUKA KA PAAHAO KOLOHE

O Roberts Kekahi o na Kanaka Eha i Apuni a Olokaa Ai I Kekahi Kepani i ka Pali

HE KANAKA OIA I PAAHAO MAMUA A HUIKALAIA

No Kona Makemake i Lole Hou i Hookuuia Mai Ai OIa e Hoi i Kona Hale

 

N@ ka maka'u honua e kau ia mai ana ka hoopa'i ko iko'i maluna on a oia kona hoopaaia aku iloko ka hakupua ha no kekahi mau makahiki Loihi no ka hewa on a i hoopiia ae ai he pawa mala na o na alanui e pili ana i ka pepeai ame ka lawe ana in a dala apau mai na Kapani kalaiwa kua mai. ka hewa i hopuia ai oia ma ka Poalima aku la i hala, ua pakele hou o Alert Roberts a ua holo makuha aku mai ka makai nau i awe iaia i ka hale oia ke kakahiaka Poaono nai a ke hele mai nei i ka loa me ka laula o ka aina.

 

O Roberts kekahi o na kanaka opio eha i hoolimalima i kekahi mau Kapoui kalaiwa me ke kauoha aku ia laua lawe ia lakou no kekahi wahi mehame apau mai ia mau Kepani mai elike ma ka moolelo i puka aku ma ke Kuokoa ma ka pule aku la i hulu.

 

Ua hooiaioia ae ko Robertshewa aole na ka maka'i wale uo, aka, ua na hoa pu po kekahi o ua o Roberts i hana pu ai ia hana oia o W. Needham ame Mun Sun, oia ke kauoha ana i ko kalaiwa e lawe ia lakou iluna o ka puu o Makiki, kahi o ke kulaiwa i pepehila ai a hauia ai na dala, hoopihaia ka waha me ka welu hanhoaia a paa a olokaaia i ka pa'i a holo mai la ua mau kanaka opio kolohe la maluna o ke kua olo o ke Kepaui ahiki i kahi i haalele ia ai.

 

Ma ke kakahiaka Poaono nei ua nolae la oia i ka lunapaahao e hookuula aku oia e hele i kona hale no ke kii ana i mau lole nona me ka'ukali pu o kekahi makai o ka halepaahao iaia. I ka hoea ana ae a laua i ka hale ua komo aku la ua o Roberts iloko o ka @umi auau, ua pani mai la oia i ka puka a lele aku la iwaho ma ka puka aniani.

 

He eiwa makahiki a Roberts i noho maa ai iloko o ka halepaahao no ka hewa pu'e wahine a ua huikalaia mai oia e Kiaaina he makahiki aku nei i hala a hana hou iho la no i keia hewa.

 

HOOPAIIA NO KA MALAMA I KA IʻO PIPI INOINO

Ma ke kakahiaka Poalima nei o ka pule i hala i kauia mai ai ka hoopa'i $100 maluna o Ching Tsu ka lunahou hana o ka makeke a Yee Kee ma Aala me na koina pu o ka aha e ka Lunaka nawai Lightfoot no ke kapulu a mala ma ole i ka maemae o kahi e waihola ai o ka @@ @@@ me ka loaa pu a@@ aku kekala mau i'o @ipi inoino malalo o ia wahi waiho i'o bipi, a e lilo ana ia hoopa'iia ana o ia Pake i haawina e a'o like ae ai i na Pake e ae apau aole kapulu i na meaai anu ka lakou mau pakaukau.

 

Na ka lunaluna o na meaai o ke ao puni kalana Myhre i hoopii ae ia Ching Tsu, a wahi ana o ka hoike ana ae i ka aha, ua pinep@@ kaua mau manawa o ke kamailo ana aku i nei Ching Tsu o hoomaemae mau i kaua pahu waiho i'o bipi a no ka hoolohe ole oia kela hoopiia ana ae la on a. Wahi hou a Myhre o ka hoike ana ae he mau i'o bipi ino ino kekahi a Ching Thu o ka waiho ana maloko o ka halehau a ka Oahu Ice Co. a no ia ikeia ana o ia haua ana a hui pu me ka ikeia no kekahi mau manawa no kona malama ole i ka maemae o ka pahu e waiho ai i na i'o bipi ma ka makeke Aala i hoopii okoaia ae ai oia He i'o bipi kahiko inoino kekahi i lawela ae i ka aha iloko o kekahi ipulepo; i ka manawa keia o ka weheia ana ae o ke pani o ka ipulepo ua honi koke ne mea apau i ka maea ne lawa ia e hooiaio aku ai ka lunakamawai no ka hewa o ka mea i hooiia ae.