Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 36, 3 September 1920 — KA MOOLELO O HE'MA, KE KOAIE KU PALI O KA MAKANI KAILI ALOHA O KIPAHULU, MAUI. [ARTICLE]

KA MOOLELO O HE'MA, KE KOAIE KU PALI O KA MAKANI KAILI ALOHA O KIPAHULU, MAUI.

v Hoomauia>) V .-'.a yo ka inoolelo o ..*• ajau liana, ma ka inoa Kea.k.i;<_• O ke knno makaole ona, ua . nku la ia i ka wa i oni ai « ~ i ke one; i kā nui ana niai o ke !a*e bou aku ia iaia a komo i.-v • *<: kai, a waiko iho ia i ia ■< <» ia k:i loli a k.akou e ole- . ; - ! '.i iiopu oe i kn loli, i ka h a• u ke kai. i.< bon iieluhelu, ua ike oe la ro Ac kumu i niakaole ai o ka lo?i # - • .< .1 u-e- lioi kiua i ke kuinakapa ) ... . .;i:i:ui:i ;nu3^i : kiola' ae ai, a rfo®if iuoa o ; k |iJkto^ . ka iewa. ua uh; jao la , it> i !.«• ae uwniii c!cete la u ka lafl»' j P::jiiicaa. v me hele ana i ka lewd' Jon:i ana jriai i ka ikaika o ;• heleuluūlu, ku ka'okai i ka ■v .iii owiliia ae la ua kapa nei o • i : ani, e opiopi ana me ka'nakoke . ii . .<fiko :ut; ke ano o ia kapa i ~r.± ■- ■. ii'<u. a }ruhi aku la ka inakani t la. me he ao hekili la ka helo <•'<.• Hilo <■. pauopauo i ka ua. ■Cv «» m-i la -na alelo uianamana o ka * . ;i V. ku :, n:ik<?ko iho la ka po- ' u.'-. „ i.i e nn.ka'okolo o ka hekili, a' . : . i iih hoi na pakuikui kikiao makani . • '-iu a, e hoike mai ana— 'ī KOll.l ka mnkaui, he kulai pau,' K.< : kaj>akahi o ka Iwalaui. # .'■■ > o keūi iao nui ame na ouli . :j• << e hiopuni nei, aole i liopoho- :••• j.<;in.»ihoi iiio ka maiiao o kapena -i. li knlii a kaun mea i koe eka mea i:i i: naoa ae, o ia ka huhui piko .kuku. e lana Ih*Jc nei i ka ilikai, - aku la e. ki< au uhiki i ka pili •.;■ •; ;uia: a i ke kaipii o ke ahialii, i s.r • :i aku ai'ua huihui piko nei, a ;•< ' .a :tc iloko o ke awalau o Kuuloa'. ! , jiis i ana i kahi papau, ua hihia ;; i ke ako'ako'a a paa ibo la, a ;.v, :t'xii la nia o a īuaanoi o Ewa, a ;.i i'no la kona inoa, ka Weli o Llv- . Oke kiuo peelua ka i kau i ik'o'u Molokai» a kupu a inana iluua o .i ; n mai Hav.-aii a Niihau; a 0 ka •. • piko hoi. ka i kau i keia moku • ■■ . 'Kupu :> inaua ike kai o Ewa-J

iri i l.a^ikoHa. ii» • ae la kaua i na auiui o keia 4 r-■•. v. h e ivo3 pono ae kaua i kahi 0 \ i - :ia e liuliu, makaukau mal Ta, i-.'L- -<t ai.a uei la. Ia He'ma e lawōlawe :: i . -iona iho. lohe aku la oia i kci& \o ;.(>(»lalelalt* iaia: a o ia mau mā;.jW» kino mIo, kāna i 'liōokoo aka Kueoe pono iiu* la oia iaia a paa, ke .h h<*u iho la ka pouli iaia, ma o 1 ' ' 'iiai e hwi iho la d uhl pu lualu'na k;i pio aaa iho o kela leo, 0 .<<« 110 ia o kona lima i pahemO ai ;.na aoa i ke aho, īne he lima kai.j ī pale ia mai; ia mauawa no L.;.«iia uvai ai oia ihope, i ka iiui <> <1 iiulo o kona mau waa, mamuli o - j . h.-i" a-na o Kekupaipaoa, elike xfte na ia uui ke paa i ka makau. M iiiw'il <» keia shai a ka ia, oa i& n,:. i 'nK.noe axviwi aku i na b n ka hāule ana iho o kela kai r. 1* .mnk-olani i pulii niai ai, ua kukuku t- .. r kai UH' he iinu hawai la, a :ie la ia wahi i na kino.keol.r■ • 'iil- !u }«a]£ai lu ke ano. oka Elipi »*._ ;ii. AKeko uie ko laua mau kiuo ■.i.;: li'.oko ana i ike kauoha elllee uit .. i lv,. 'iaiiea ia lākou; maliūla, iiie ■ a i;ik«.»u, āiā lakou mawaho o ka, t a » n. "ni.-i. waiiio ikeia lona nui, sh i:h«h u ke alii, Kekuaokalāni. M: : oi" • keiu ikaika hußi oka i'.l, i~2 . .. Ur'ma mamua ō ka haule ;d: ii*o i. kv kai. a hahi ae la keia : iiKik. i.ii.-:; eia nae, ua komo pono : V.: l;i k-.oiH uiau wahi waa iloko o k i o k:i iuo. oiai "ka uiakana e ; :u i. aua uie ka ikaika nui: a o ;iK U'.'i, «.♦ pipio ana na ehakai yo'i :i\. :i ma 1. a niaanei o na waā oiā

' . īii" keia, oka hope oua wfia 'i,-i ;tīa i ka lulu, o iliu ia. elifee ' i:i huki aka i'a: a« ka ihu, aia i '<■< u aia ko ianei ak> ilaila. K -.i.i'ia *ku nei oia ika pii mai o iia !iio he kuahiwi la, e hanehaue ihj o |>o 'i pu iaia uei, keaha nae ia ī iv« aui hoio a ka i'a o ahai nei 'iaia, l iii. }»• la o ka leo honehohe o na o ke :>la'na waoaao ka ianei > k>h'.* noi— \ . :»hai :iku la o— »_» ; ka ia pewa haki au: Kit«ui*o i ka alo o KalAni, IkU* i ka moana wehiwehi; M.i'iilu i Haiekuiuukalaui, K:inV. o Makuskaumana: «» Kaula i puni "ka nioku, f lele iiuua, noKo iloha; t ! a nuho oielo i ka liiua a keliua, l ! j noho «lelo ia Paleiapo; M«kai o U-ukanipo, Ka *4H» hoa'loha: Ka'u Lmlkapu ke o noi—O, Ke hHe nei a He'uia i keia huakai m-• 'pi.po ole. eia uae, aole lilii uiai iloko . ka maka'u no koua hopeua; akU, *j nc ;i;olia o -i.a waW«e, ua hele mai * iiaale i ka uiuauma, a kquu uo i'.tha o ka inea helulielu e puana 'ae s i keia mau lalaui mele; Hlki "ke alolia iaamaha loko, 1 ka ike ole i ia obana; O ka waimika ka i kultT iho, Hoopola I ka papalina;

Pau ka ikeua 1 ka aiaa, I ia'wehiwehi o ke kaoua; Hao "Wiawik L la lilo hoi, Ka ka huelo i ke'kiamua; _ E pouoho lua o Keonipulu, Ki pu i ka hOe inahope; Hoohu ka helena o ke kai, A he hoopiipii wale no; Pili me ka lae o ka Ilio, Hae na ale o ka inoana: Kihe lua ka ihu o Wawiki, he Xaia la i ke kai. Xa Kaehu. Oiai na wāa o He'ma e liolo nei iloko o keia puoko a ka ino, i ke ano liula o ke ahialii, i hookokoko aku ai ko iauei mau wua malalo o kahi a ianei i mauao loa ai, o kahi ia i hui ai 0 ka lani me ka honua; no ka meo, ike aku l.i oia i ka pohala uwila e puoko ann iluiui o keka&i kula mauii Mahiki. Ika ik6 ako ianei mau maka ke. nana aku, naiiolo aku la l<c alii ma 0 a maauei iluna o ka iiihouua ana e kuhihewa nei, ua kaa pono aku la oia inalalo o ke ao hekili, ke kuinakapa hoi o Kauiuhaiiualaiua; o ka wa no ia 1 auapu nrai ai o kekahi uwila ikaika loa, nie ka malamalama nui, ine he la aia i ke awakea. Tke aku la keria i ku pii aua mai o <keka'hi ale nui uie 'he ktilcbiwi la» a halehale e i»o'i; ikft pu aku la ola i ka oili ana niai o ke kanaka kino ]»io'co'e aua i ike inua ai, muliiha o kona wuhi waa j»ot»poe 01010, a pae tnai la uie he papa heenalu la; e paa ana ma koua lima akau kekahi laau loihi eleele i liele ika welau a "wiui; a ma kona lima hema, kana pu'aihe Makiui lehulehu i hoopaaia i ke kaula ■Wakalii, me he lauolih la. Aia oia ke pae mai la i ka nalu mua a Kau, me ka hoopōlolei ana mai m;ilrope o kahi o na waa o He'ma e liolo nei; ia manawa i pohu hikiwawe iho ai ka makani, a lai'ku, a loli hikiwawe do ai ka holo ana o na waa oia nei. Lilo aku la ka ihu o iia waa ma kahi a ka i'a e holo nei; a o ka hope, raa kaki a Kaulūhainialania o uhai niai'la, a ke iioōkakokō loa inai la kela mahope oia nei; me ka makaukau 110 ka j>aio me ianei. I keia wa oia i papale aku fli i ka ahu e uhi aoa mamua ona, a lalau aku la i kana hoe a unuhi mai la iwaho, a paa ae la i kona lima, a uhi hou mai la i ka aliu īnamua ona. (Aole i pau.)