Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 36, 3 September 1920 — KULEANA NA WAHINE E KOHO BALOKA. [ARTICLE]

KULEANA NA WAHINE E KOHO BALOKA.

Mr. LUNAHOOPONOPONO:—E oluolu inai i leauwahi kaaivaJe o ka kao» ahailono uo ka hoomalamalama wale ana aku hoi, i na oiwi wahine o ko kaua aiiia kulaini nei, uo keia m«B wahi mamaioolelo malalo iho, penei: La maopopo. kako.u apau he kuloana ko na wahiue. Ameiika e koho baioka, mamuli o ka ke kanawai Ohaolelo I ahui i haawi mai nei. Aka, ko lohelohe nei au i ko kekahi poe wanine hoole ana, i ka hele e hoopaainoa i koho haloka. O kekahi no hoi, ke olelo uei kekahi poe wahine, aoie ka he pomaikai e loaa ia lakou, no ka moa, o ka poe no ka puka ana, 0 lakou no ke hanohano ake 'pokeokeo.' A, o keia mau olelo kue i ka mana koho, ua ulu ae paha mamuli o ka hoemaopopo ole i ka waiwai nui 0 ka haloka—ka mana koho—a no ka hoomaopopo pu ole i ka pomaikai loaa, mamuli o ke koho ana i ka poe nianaoio i ka pono o ka lehulehu. | Penei paha e pau ai ke pohihihi: Ma'ka uku auhau waiwaipaa, o na Ha-. ka oi mamu-a o na lahui e, a iwaeua 0 ia poe uku auhau waiwaipaa, ua lehulehu loa na wahine Hawaii. Iwaena hoi o na wahine haole—oi loa aku hoi ka poe malihini mai, he kakaikahi loa o lakou e uku hei ia auhau. Eia nae, i keia n&u mahina iho nei, ua hoala ae lakou i ka lakou kumuhana hookae Hawaii, a ua apon.oia aku 0 ke Kiaaina mo ka Papa Hppnaauao— 0 ia hoi: E hoomakaia ana. ke kaupalq ; ana aku i na keiki a ka poe namu haole ole mai ke, konio ana i ke kula kiekie Makinile, ke Grammar School, mp ke Kula Kumu. K© kumu o keia hana ana pela, no ka olelo o keia poe wahine haole i ike ole ka l&kou $oe keiki i ka namu, mamuīi o ka hele .pu i ke kula me na keiki a na lahui e ae, Nolaila, i ka hookaeia ana o na keiki a na wahiue Hawaii, ua like no, ia me ka hookueia ana o na makuahine na lakou ia poe keiki. He oiaio keia, O na dala auhau waiwaipaa a na wahiue Hawaii, ke e ukuia ai 0 na kumu.no ke ao ana i kela poe keiki a na wahine haole, ma kela mau kula. Pehea ia i ko oukou manao e na wahine? He. mea hoehaeha uo keia. i ka noonoo 0 ka" poe ma,nao. kaulike —i ko kakou kaupaleia mai na pomaikai niai o ka hoonaauao a ke aupuni e hookele nei,

I mea e pau ai t> ia mau hana, e pono no na wahine © oni a e psio no ka loaa mai o ua ao like ana i ka lakou poo keiki.

Eiu houj O ka helu aua o ka auhau e kauia uei i keia he kapahi uiaoli loa no. Ua oi ae ka pakeupka auha.u o ke kauaka ilihune niauiua o ko ka poe -\vaiwai me ua mahiko ouamiliona. L'a kamaaina ia mea ia kakou apau. Ke hoolaluia nei e hoopouopeno hou ia na kanawai auhau, i loaa ai he hoomama aua i ka ilihune, a e ili aku ke koikoi o ia haawe īnaluua. o ka mej. waiwai, elike me ke aiia waiwai o ia mea, Ua pili kein niuau i na .wahine ona waiwaipaa. Pehea—e hooie mai no anei oukou i ke kakoo ana i ka poe e hiki ai e loaa keia palekana, i ko kaliou lahūi ponoil E manao ana anei oukou e na uiakuahiue o ko kakou lahui, e loaa aua ia kakou oiwi he palekaua uiai na malihini mai e lalama nui ae uei niakuua o kakou? E like me ka na wahine haole e uaua mai' nei pela aku ana no ko lakou 'kaina' e nanakee iho ai ia kakou. I ikeia no ka Hawaii i nei wa »o kahi mana koha— Ke pau ia, o ke oki loa ana ae la no ia.

Nolaila, e hele e hoopaainoa, a e pauo i ua uiuāu e waihoia aku aua. Mai hopohopo, oiai o ke ola keia o ka lahui— eia ia oukou k.ahi mauaolana hopo na. ka pono. Eia ke auo o ka Palapala Hoop.aainoa e hoopihapiha ai. Ua unuhii?». mai ka mea haole mai. v APIDAVITA NO K35 NOI HOOPAA.INOA KOHO PALOKA. Helu. 0 Teritore o Hawaii ) Kulanakauhale me ) ss Kalana 0 Houolulu. ) O ko'u inoa pika o Ua hanauia au ma O ko'u mau makahiki i keia wa he.. Ke noho uei au ma He kupā wahine au no na Mpkuaina Huiia 0 (Aj#erika Huiguia). He kupa waliio# au no na Moknaina Huiia o Amerika (AmcrU(a Huipuia) ma ka mare ana ia , be kupa kaue Amerika ma 'ka hauau ana. He k«pa wahine au no na Mpkuaina Huiia o Amerika (Amerika Huipuia) nia ka maTe aua ia lio i hookupaia i kuj>a kaa.e uq na Mokuaina Huiia o Amerlka (Amerika Huipuia) ma Mokuaina. Teritore 0 nui ka la o M. H e ka Aha. Ua uoho au maloko nei o ke Terito.re o Hawaii >10 ka mānawa emi ole malalo o liookaki makahiki, ma,mua iho nei a maloko hoi o ka Apana Koho Lunamakaaiana no ka manawa -enii ole nialalo 0 ekolu mahiua mamua koke iho 0 ksia la .®'u e haawi nei ia'u iho no ka hoopaainoa, .0 ia hoi: keia la .0. M. II 19 He liiki ia'u ke kamailio, heluhelu a kakau i ka olelo

(Beritania) (Haw«ii ) AoJe au maloko jiei o ke Tetitoro mamali o ke komo ana i ka Oikana Koa, a i ole. Oikana KĀua jy]oajaa paha <>, Amerika, a i ole raamyli pa)ia o ka hoopiliia »na eku ka oikana koa o na M!oku&ina Huiia. Aole no au iloko o ktP nee niua ana o ka mana kanawai i ahowaia no kekahi ofeni kaiaim«u ku i ka hoopaahaoia iio kekahi manawa oi ole aku maluna 0 hookahi makahiki, me. ka huikala ole ia no ia mea, a hoihoi hou ia mai hoi ko'u mp poiio kivila. Ho wahi kiua pili kino ko'u, o ia hoi Mamuli o ia e kealeeaia ka hiki ia'u ke kaha i ko'u haloka me ko kokua, ole. Ke hooliiki Jaahia nei au o na olelo hoike mamua ae nei he oiaio, pela ke Akua e kokiia uiai ai ia'u. Kakauinoaia a hoohikiia imua o'u. 1 keia Ia o M. H. 19... Kakauolelo, Kulauakauhaleme Kalaua o Honolulu. No ka poe hoi e hoopaainoa ana iinua 0 kekahi Notari, a mea okoa ae paha 1 amanaia no ia hana, alaila, e kakauinoa ana ka meft hoopaainoa ma na wahi elua i lioomakaukauia elike mo keia malalo iho nei: (E kakau maanei) (E ka'kau maanei) a hoehikiia imua o'u i keia la o M. H. 19... E hoomaopopo iho oukoa, aole loa kekahi ninau e pili ana i ka auhau. No ka hanau ana, na makahiki, kahi noho, a ina i mare kane—he Amenka peha a aole paha, a ina ua hookupaia a aole. paha. Ina ua noho paāhao no 1 makahiki a oi no kekahi kalaima. Ina e hiki 019 ke hele i ke Keena Kfl.kauolelo 0 ke Kalana, alaila, e hiki no e hoakokoa ma kekahi wabi kupono, a e hiki no ia'u me ko 'u mau hoapaahana e hele. aku e kokua i ka hoopaainoa ana. E hoike mai ia Lorrin Andrewa, a © ka,doha i na hoa e hele alea'-e hooko ia hana, Ina no ia'u e hoike. mai ai, ua. hiki no, E hookaui mai i ka Helu 1775, a miu.au ia'u. I ke .ahiahi Poalima 0 lriki ana makou ,ma ka hale kaaahi i ka hora 4 me ka hapa 110 'ka hoopaainoa, i ka poo e hele nei ina ma,hiko. Poakahi no Kaalaea me Waikan,©. Ina he po,e ko ma,)i wahi okoe. aku, e pouo 110 'e hoike mai i ka wa kupQno, i hiki ia makou ke. hoomanawanui aku. Mai hoohemahema i ko kakon pono. Malia. hoi o ko oul«ou baloka pa.ha. hoi ka mea e lon&kila ai na »oho 0 kakou e ola ai. Me ka haahaa, W. J. eOELHO. (Kuelo)