Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 37, 10 September 1920 — Page 6

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Aohe oia i noho hou iho e hoolohe i kekahi mau olelo hou. o kona ku ae la no ia iluna a hele aku la mawaena o ke

aluka kanaka e noho mai ana a me kona nana ole iho i ka põe e hehe ana na aka. a e noke mai ana no hoi i na olelo hoopaani ma kela ame keia aoao, hoomau loa aku la i ka hele ana a huli aku la i ke kanaka nana oia i hoowalewale e hana i ka hewa ana i makemake ole oi mawaena aku o ka ahakanaka.

            Eia naw aohe waiwai o kona huli ana aku iaia no ka mea @ noho mai ana no o Mokana me ka nana mau mai, oiai oia e hele aku ana. a ia kokoke ana aku o Hale. hele mai la imua e hui me ia ma ka puka o kekahi @ kapena o ka moku.

            "O, e kuu keiki, e Hale, o oe mai la ka ia?" wahi ana me ka hoihoi wale o ia ninau ana mai.

            "Ae, o oe ka‘u i hele mai la e huli." i pane aku ai o i lale.

            "O, in a pela, komo mai kaua iloko nei." alaila huli aku la oia a mahope aku o i lale o ke komo ana aku, a papani mai la i ka puka.

 

MOKUNA XIV.

            "Aole au e hana aku ana i kela @ hoopunipuni au o ka olelo ana mai! Aole hiki ia‘u ke hana ia hewa! Aole au e aa ana e hana aku ia mea! Aole e lilo ana kau hana debolo i mea punihei aku ai au! Aole o‘u makemake i a Mabela Harisona! Heaha la ka kuu makuakane mea o ke noi ana mai ia‘u e mare me Mabela me ko‘u ike no i ko‘u makemake @ ia kaikamahine kookano?" i kamailio aku ai no o Hale ia komo ana aku a laua iloko o ka rumi.

            "Mai hoahewa oe i ko makuakane ka mea nona ke ola i alana me ka hoomanawanui no kou pono, " i keakea mai ai ke kanaka maalea piha debolo.  O wau nei kau e koahewa mai ai in a he manao kekahi ouo ia ano a i ole o Mabela Harisona paha. aka. no ko makuakane mai hooili aku oe i na ahewa ana maluna on a, a eia nae, e like me ka nui o ka ike i loaa ia‘u, aole no hookahi o maua i ka mea maikai loa nou.  No‘u iho, owau ka mea nana i alakai a i a‘e aku ia oe mai kou manawa kamalii mai, a i nei manawa nae he debolo ka au au e kapa mai nei."

            Hapai ae la oia i kona mau poohiwi iluna, a huli aku la ke alo i kahi e, me he mea la ua eha aku la oia i nei mau olelo a Hale no kona kapaia ana aku i ke Debolo.  O, ua moapopo ko Hale mau manao iaia, nolaila ua haawi mai oia i na olelo e alakaiia aku ai ko Hale noonoo a hiki i kona haule ana iloko o ka lua

            "Nau keia mau hana apau i hoolala i mea paha no‘u e hihia ai ea, oia anei?" i pane ak uai o Hale me ka leo koikoi, aole @ me ka huhu.

            "@ ae aku ana au he mea oiaio ia, na‘u i‘o no i hoolala," wahi a Mokana o ka pane ana mai.  "Ua ike oe i ka‘u mea i hana ai.  Ka mua ua koi au i ko makuakane e hookaawale i kekahi huina dala nui ma ke ano apuk no kou pono.  Aole anei pela?"

            "Aole au i hoahewa no ia mea au i hana ai, aka, o ka hopena @ nae ka‘u i ike.  O, na na lani e kokua mai i kuu makuakane elemakule i alakai hewaia!"

            "Alaila. na‘u nei no i kukulu aku ia Elese mamua o kou alahele a noi aku ia oe e aloha aku iaia, aole anei pela?  A in a pela ua hewa iho la anei au ma ia hana ana?"

            "Malia paha no‘u nei no ka hewa, aohe no a‘u hoahewa ana aku ia oe no ia mea," wahi a ka Hale pane.

            "Malia paha no‘u io ka hewa no ka hookikina ana aku ia oe e @ me Mabela Harisona, aka i hanaia nae ia no ka hoopakele ana ae ia oe ame ko mäkuakane mai ka pilikia ae, he oi aku ia o ka maikai mamua o ko olua hele ana maluna o ka ili honua me na inoa maikai ole.  No‘u iho anei ia hewa la?"

            "Aole au i olelo aku nei ia oe pela," i pane aku ai o Hale me ka pokole loa.

            "Alaila o ko‘u hewa wale no au e kapa mai ai he debolo oia ko‘u olelo ana aku ia oe e mare me Elese ma ke ano hoopunipuni ea?  He kaikamahine o Elese nau i aloha, nolaila, ma o kou mare ana aku me ia ma ke ano hoepunipuni aole oe e hoonui wale aku ana no i ke aloha iloko on a, ua hana pu au iä @ no ko‘u pono ponoi iho kekahi."

            Alaila huli hou aku la ua o Mokana i kahi e me ka piha loa @ ka huhu, a kaa hoi ma ko Hale aoao ka hoomalimali aku iaia a i aku la:

            "He karaima ino loa ka hoopoino ana aku i ke kino ame ka inoa o kekahi kaikamahine maemae a maikai loa e ola nei, ua ike oe ia mea."

            "Ua hanaia nae ia karaima?"  I ninau mai ai o Mokana.  Heaha ka mea keakea mai ia oe mai ka waiho malie ana aku ia mea @ kekahi manawa aku?  He oiaio, na‘u i alakai i kou noonoo e hana ia keia mare hoopunipuni, a owau no keia e elele aku nei ia oe i nei manawa mai hana aku oe.  Hoopau oe i kou noonoo nui hou ana aku nona, kookuu aku iaia e hana no kona pono o ke ola ana."

            "O, aole hiki ia‘u ke hana pela: ua hoike aku nei au iaia ua nui kuu aloha nona, a ua nonoi pu aku nei iaia e lilo oia i wahinemare na‘u.  Ua ei loa aku nei ka‘u mea i hana ai mamua o ka mea kupono no ia kumu, aole hiki ia‘u ke hoi hope, pehea e hiki ai?

            Kakau aku no hoi ia Mabela Harisona i ka la apopo e hoike aku ana ua hoopau oe i ka hoopalau mawaena o olua," wahi a Mokana.

            "O, he hana ino loa kela: mahope naha kona puuwai, no ka mea, na ike wau i ka nui o kona aloha ia‘u," i pane aku ai o Hale.

            "O, in a pela aole au e a‘o aku ana ia oe i kau mea e hana aku ai," i pane mai ai o Mokana me ke ano hoihoi ole."  Ua nui loa ka‘u mau hana kuhihewa i hana ai, pela ka‘u ike iho.  Aohe a‘u mea i hana i hiki ole ke hanaia, nolaila aole kaua e noonoo hou aku he mea kekahi i kamailioia mawaena o kaua.  Aole o‘u makemake e hooili mai oe i na ahewa ana maluna o‘u kau mau hana, me he mea la he kamalii oe a owau kou kau hanai."

            "O, mai huhu hoi paha oe, e Mokana, no ka mea, o oe wale, no ko‘u hoa‘oha e hiki ai ke kamailio aku," wahi a Hale.  "Ua maopopo iau aole i like kou manao me ko‘u ma keia mea aka, aole anei oe e ike ana i ka hiki ole ia‘u ke hoopunipuni a han aku hoi ma kekahi ano e hoopoinoia aku ai o Elese i ka manawa ana i haawi mai ai i kona hilinai ame kona aloha maluna o‘u me kona naau a pau.  E ike iho ana no oe nou iho e lilo ana ia i hana hoopilikia aku i kona ola in a e loaa ana iaia ka hoomaopopo he hana hewa loa ka i hanaia aku iaia."

            "Hoopau no hoi oe i kou noonoo ana aku nona, e Hale," wahi a Mokana o ka pane ana mai.

            "O, he hana hiki ole ia‘u ke hana aku:  Aole o‘u makemake e lilo ia i mea e naha ai ka puuwai o kela kaikamahine opio: aole o kona wale no aka o ko‘u pu ana kekahi.  O, e Mokana in a e hiki ana ia oe ke ike iho i ka nui o ko‘u aloha no Elese, e ike iho ana no oe i ka hiki ole ia‘u ke hooko aku i kau mea e @amailio mai nei.  Aole anei he alahele okoa ae kekahi e kiki ai ia‘u ke pakele mai kela hoopalau mai me Mabela @ loa au e hana aku i kekahi mea a kaawale aku in a he mea ia e hiki ai ia‘u ke mare aku me Elese."

            Noonoo iho la o Mokana no kekahi manawa me ka haawi ole mai ia Hale i ke alahele ana i manao ai no ke kaawale mai ia Mabela mai, a liuliu iki i mai la:

            "He alahele no, aole oe i hoopaaia i mea e lilo ai ka pilikia o ko makuakane i mea nau e noonoo mau aku ai.  Ma@keia ao he kuleana ko kela ame keia kanaka e hana ai e like me ka maikai loa ana i manao ai, a aole no he aie e koi ma@ ana ia oe e hookomo aku oe ia oe iho iloko o kekahi hana no ka pono o ko makuakane."

            "O, ua hana mai o papa ia mea no ko‘u pono, e Mokana," wahi a Hale.

            Hapai ae la o Mokana i kona mau poohiwi iluna a paue mai la me ka akaaka i ka i ana mai:

            "E Hale, ma ka noonoo iho aole oe i hoopaaia e noonoo aku ai oe no ko makuakane, aka ma ko‘u manao he mea pono ia oe ke noonoo aku no ko makakane, i ole kaua e kamailio hou no kona pilikiea.  Eia hou ke hooko ole oe i kona makemake, e lilo ana ia i mea nou e hoopoino ai i kou ola, a eia hou aole e hiki ana ia oe ke paa mau i kena kulana o@ i nei manawa @a nei hope aku.

            "Ke ike ole nei au, e Hale, i kekahi alahele naikai e ae e hoopa@ ai ko olua hoopalau me Mabela, hookahi wale no hana pono ia oe e hana ai oia kou haalele loa ia Elese a e hilinai aku oe maluna o Mabela oia wale no kau mea e aloha aku ai ma nei mua aku.  Hoike aku iaia i ka mea oiaio no na kumu e hiki ole ai ia oe ke lawe mai iaia i wahine nau, oia hoi ua paa mua oe i ka hoopalauia me Mabela."

            "O, aole hiki ia‘u ke haalele aku ia Elese," wahi a ka Hale pane a mahope o ka hala ana o kekahi manawa o ka noonoo ana."  O, aole au e haalele an iaia!"

            "A pehea hoi," wahi hou a Mokana, "in a e hoike aku ana oe ia Elese no ka nui o kou aloha iaia a haawi aku oe i kou naau nona me ka haawi ole aku i kou inoa?"

            "O, o kona kipaku koke mai no hoi ha ia ia‘u, me kona noonoo hou ole ma‘i no‘u, me ka haawi hou ole i rumi iloko o kona puuwai no ko‘u aloha."

            Alaila kau ae la o Mokana i kona mau lima iluna me ka manaolana poho, a i mai la: "O keia wale ae la no ka mea hiki ia‘u ke alakai aku i kou noono, a nani ia ua hoole loa mai la no oe, maanei iho la au pau, a ke hookuu aku nei au ia oe e hana aku e like me kau i manao ai he pono.

            "O ka‘u wale no i noonoo iho la hookahi wale no hana pono i kow ia oa e hana ai, o kou koho iho mawaena o ka haalele loa ana aku iaia, a i ole o ka lawe mai iaia i wahine manuahi nau, a i mea e hiki ai ia oe ke hana aku ia mea, oia no kou hana ana aku ma ke ano e hoopunipuni aku ai iaia."

            Aohe pane aku o Hale, holoholo iho la oia iloko o kahi rumi uuku me ka pupuku o kona lae oiai oia e noonoo ana no ke kupono o ka hooko aku i kekahi hana e hoopoino ole ia aku ai ke kino ame ka inoa o kekahi mea maemae, a hala he minuke i aku la ia Mokana:

            "@na he kanaka okoa ma ko‘u wahi aole oia e hoohakalia ana i ka hooko aku i kou manao," wahi a Hale.

            "He ano pololei ia au i olelo mai la, nolaila e noonoo iho i ke kupono o ka‘u i olelo mau ak unei ia oe e aho kou mare ana aku ia Elese ma ke ano hoopunipuni," wahi a Mokana.

            "A pehea hoi, in a e hookuuia aku ana o Elese e hele aku i kekahi wahi okoa e huli ai i hana nana, e like me kau e Mokana i olelo mua mai nei, aole ana anei oia e halawai aku ana me ka poe e hoopoino i kona kino ame kona inoa, a i ka pau ana o ko lakou makemake alaila halele mai iaia mahope iho o ka hoopoinoia ana o kona kino?"

            "Ae; e hana mai ana lakou e like me ka Harisona i hana mai ai maluna on a, a ke manao nei au aole paha e hala ana ka mahina mahope o kou haalele ana aku iaia mamua o kona lilo ana akuhe pio na kekahi pow manao kolohe e like me Harisona, kela elemakule hoowalwale i na kaikamahine opio," wahi a Mokana.

            "Oia hoi ka‘u e maka‘u nei nona, a e loaa nei keia manao ia]u i nei wa e hoao ana au ma na ano e hoopakele ia Elese mailoko mai o na hana hoopoinoia ai kona inoa no na manawa a pau o kona ola ana," wahi a Male o ka pane ana aku, a ke hiolo makawalu la ka hou ma kona lae ia manawa.

            "Oia maoli ko‘u manao elike me ia a‘u i hoike aku nei ia oe," i pane mai ai o Mokana.

            "O, he la no e hiki mai ana e mare aku ana wau ia Elese ma ke ano oiaio aole ma ke ano hoopunipuni."

            "Aole i keia manawa, aka, i ka manawa e ili mai ai na pomaikai maluaa ou, a kaahope ae hoi na pilikia mai ko makuakane ae, a malia he hana maalahi nau ke oki ana aku ia Mabela, ke ae mai oia me ka maikai.  A i ole make aku paha oia.

            "A eia nae, ke manaoio nei no au in a no kou mare nei me Mabela, a noho manuahi oe me Elese, me ko Mabela ike ole mai, e oi aku ana ko Elese hauoli no kona manaoio iho he kane oe nana, me kona ike no nae he wahine opio oia i hoohilahilaia me ka hoohaahaaia o kona inoa."

            "Ina e loaa ana ia‘u ka ike maopopo aole oia e ike iho ana he wahine manuahi wale no oia."

            "E Hale, e hoolohe mai; malia  e hiki ana no ia‘u ke hoakaka aku i kekahi mea.  Ua maopopo ia oe eia au ke noho nei ma ke ano he kulana luna hoohana no ka hui, ma ia ano e hiki ana no ia‘u ke kauoha aku i kekahi hana e hanaia mai e like me ko‘u makemake."

            "Ke hiki ole nei ia‘u la ke ike aku i ka holopono o ia hana au, e Mokana."

            "E nana mai paha oe, mahope koke iho o kou mare ana me Mabela ia manawe e hoolala ai au i kekahi hana no ka hoouna aku ia oe i Europa no kekahi hana a ka hui.  he hana ia e manaoia mai ai e Mabela e hoi koke mai ana no oe, nolaila, ma ia ano aole o Mabela e hoolaau ana e holo pu me oe, a ia oe e holoaku ai no Europa e lawe pu oe ia @lese me oe, a oiai olua ma Europa na‘u ia e hoike aku ia Mabela me ka imi pu i na kumupale no kou hoi koke ole mai, a oiai oe ame Elese ma Europa ua lawa loa ia manawa nou e hoohauoli ai ia oe iho me kou kaahele ou ana me Elese ma na wahi a pau o Europa.  pehea keia la i kou manao?

            "Eia hou; oiai oe ame ko mea aloha e haulani ana ma na wahi like ole o Europa, na‘u o Mabela e hoonana mau aku, i ole oia e noonoon ino aku nou no kou kawale loihi loa i Europa.  Ma ka, olelo ana ae i ka mea oiaio aohe au mea e maka‘u iho ai no ia lawe loihi loa ou ia Elese i kahi e, o ka mama wale no o Elese ame kona kaikuaana, no ka mea, o laua wale no ke haohaoi ana no ko Elese nalowale honua ana."

            "Ke ike iho la o Hale i ke akamai ame ka maalea loa o keia hoolala hana a Mokana e hoike aku ana iaia, a ke noonoopu la oia i na oleleo a Elese o ka hoike ana ae iaia no na olelo a ka makuahine o ka olelo ana mai, i ka manawa mare ole o Elese iaia wale no o Elese e hoike aku ai i kana mau mea huna a pau, a in a e mare oia i ke kane i ke kane wale no oia e hoike ae ai i kana mau mea huna a pau, a o keia mau olelo apau a Hale i lohe aku ai mai ia Elese aku oia kana o ka hoike ana aku ia Mokana:

            Ke ku la o Mokana ma ka puka aniani o kahi rumi a nana aku iwaho me he mea la e noonoo nui ana oia no kana mea e pane mai ai, in a aole i lilo kana mau olelo mua o ka hoike ana mai ia Hale i mea no Hale e puni ai, alaila ua makaukau oia e waiho hou mai i kekahi mau manao pahele a apuhi hou i mea no Hale e haulehia ai i ka hewa, a in a aole o Hale o Elese.

            "Ina pela, e Mokana aohe a‘u hookunana hou ana iho.  No ko Elese  pono ame kona hannoli e hana aku ana a@ oiai aole oia e hoomaopopo iho ana ia mea.  E hoi ae au iaia, a mai keia manawa aku aohe ana mea‘e ae e ike ana o ka hauoli wale no, me he mea la ua kauoha@a mai la oia e ke debolo e hooko aku i ka makemake o Mokana.

            "Alaila e oleleo maoli mai ana anei oe me kou naau a pau ua apono oe i ka‘u mau mea i hoakaka aku ai ia oe e mareia oe me Elese ma ke ano hoopunipuni?"

            "Ae: ke ae aku nei au i kou manao e mareia maua ma ia ano, a o ka‘u noi ia oe mai lawe mai oe i hoike, ma ko maua manawa e mareia ai o ke kumu no o ko‘u ae ana aku la no ka nui maoli o ko‘u aloha ia Elese, e kupono ole ai ia‘u ke haalele aku iaia, o lilo oia i ka hoowalewaleia a lilo oia i kaikamahine poino."

            "Ka hupo nui a!"  I namunamu iho ai o Mokana iloko wale iho no o@a, i kona manawa e ku hookahi ana oia wale no maloko o ka rumi.

 

MOKUNA XV.

KA HOOPALAU ANA.

            Aale i loaa iki kekahi manao hoomaoe ia Mabela no ko Hale kumu o ia hele ana aku e ike iaia ia la, a i ka manawa i hoikeia  aku ai iaia ko Hale hoea ana aku ua lele wale ae la no kona oili me ke kapalili o kona houpo, e like me ia e kapalili ae ai i na manawa e hoikeia aku ai iaia i na manawa mamua aku.

            Aohe ana hoohakalia ana iho, hakalia no a pau kona mau aahu hou i ke komo, a pau no hoi kona lauoho i ke kahi ame ke kilohi ana iaia iho mailuna a lalo i ke aniani kilohi, o kona iho mai la no ia no ka rumi hookipa malalo, me ka lamalama o kona helehelena ame ka ula ohelohelo o kona mau papalina no ka hamoia ana mai i ka panda, a he minoaka hoomahie hoi ma kona mau maka a ma na lehelehe.

            "Hauoli maoli au i ko‘u ike ana aku la ia oe e Hale," wahi ana mahope o ko laua hui ana ae, a o mai la i kona lima e haalulu ana no ke aloha ana.  "He manawa loihi loa i hala aku nei akahi no nae oe a hoea hou mai ianei.  Ua noonoo iho au ua poina loa paha oe ia‘u."

            Hopu mai la no hoi o Hale i kahi lima haalulu on a a paa aku la iloko o kona mau lima, oiai kona mau maka e kau kolo pono mai ana i na maka o ua o Mabela, a mahope kaholo iho la kana nana ana mailuna a hala ilalo.

            Oiai oia e nana pono la ke hooiaio la no oloko ona i ka u‘i o Mabela, he u‘i, he nani a he maemae no hoi i kupono noloko o ka halealii o kekahi emepera.  Ina no ka lilo mai i wahine nana e lilo ana oia i hakuwahine no ka home e haaheo ai ka naau, a he makuahine kupono hoi no ka home, aohe ana mea e hoohalahala ai, no ka mea, he u‘i a he kulana lede oiaio.

            Oiai oia e kilohi la i ka loa, a i ka laula o Kapaa, ke @noo pu la oia ia manawa no Elese, ke hoohalikelike la oia nona iho i ko Mabela kulana, ka u‘i a pela aku ame ko Elese, a oia kana o ka i wale ana iho no iloko on a, "aohe no i like aku ka nanahe a popohe me ka oliwa ku kahakai."

            He u‘i ko Elese e hiki ole ai i ke kupaa o ke kekahi kanaka e kailiia, o ko Elese hemahema wale no, aole oia he kaikamahine i launa mau me ka lehulehu elike me ko Mabela, a he kulana ilihune a haahaa kona, a he kulana kiekie hoi ko Mabela me ka waiwai pu, he kulana i loaa ole ia Elese.

            Me ka hikiwawe loa keia mau mea apau e holo la iloko o ko Hale noonoo, a oiai o Mabela e ku mai ana mamua o kona alo ke hooia la no oia i ka u‘i o Mabela me ka makemake no iloko ona, a oiai ko Mabela mau lima e paaia ana eia, ua pii ae la ka ula ma ko Mabela mau papalina me kona ha‘oha‘o nui i ke kumu o ko Hale paa loihi ana i ko@a lima, me ka nana mau aku iaia, a i mea e maopopo aku ai iaia o ko Hale manao ma ia paa loihi ana ana, ninau okoa mai la:

            "Ea, e Hale, heaha keia nana pono loa mai ou ia‘u, me kou kamailio ole mai i hookahi huaolelo?  He pu nui anei kekahi o‘u au i ike mai la, a i ole, he hewa anei kekahi a‘u i hana aku ai ia oe o kau noonoo loihi ana me ka pane ole mai i hookahi huaolelo?  E oluolu oe e ha‘i mai, akahi iho la ko‘u pahoahao loa, a ke ake aku nei e hoike mai oe me kou kali hou ole aku."

            "E hookani aku ana hoi au i kou u‘i; maemae maoli no hoi oe e Mabela, a pomaikai no ke kanaka e lilo ai oe i mea aloha nana," i pane ae ai o Hale, he mau huaolelo i makaukau loa e kau koke ana no ma kona mau lehelehe.  "E noonoo pu e ana au aole e nele ana ka haaheo o kekahi kanaka in a oe e lilo ana i mea aloha nana, a i hoapili hoi no na la apau o ke ola ana."

            Aohe on a mkemake e hoike koke aku ia Mabela i kona manao nui o ka hiki ana aku i ka hale ma ia manawa, aka, mamuli o ka hana a ka waina e hooni la iloko o kona mau aalolo, ua hiki ole iaia ke kaohi iho.

            "O, e Hale, he mau olelo nema wale no paha kena au ia‘u, aole paha kena o kou manaoio maoli," i pane iho ai o Mabela, me ka huki ana aku i kona lima ia manawa, me he mea la ua hilahila oia, no ka mea, o ka makamua loa keia o ko Hale hana ana aku iaia pela.

            Hopu hou aku la o Hale i ka lima o ua o Mabela a paa mai la, me he mea la he paahao o Mavela nana ia manawa.  Ke ike aku la oia i ka hapai pu o ka umauma o Mabela, ke ano o kekahi mea i piha i ke pihoihoi, a i ole, ka maka‘u, a ke naholo la no hoi ka ula ma na papalina, o ua o Mabela.

            "E Mabela," me ka huki ana mai la iaia a pili mamua o kona alo, me ka mau no o kona nana ana i na maka haaheo o Mabela," aole au i manao e hoike koke aku ia oe i keia mea, aka hoi, oiai ka waina e hana nei iloko o‘u, a @ lilo no hoi kou u‘i i mea hooni ae la i ka makemake iloko o ko‘u noonoo nolaila he mea pono ia‘u ke hoike koke aku ia oe i ke kumu o ko‘u hoea ana mai la imua ou i keia la, oia hoi, i hele mai la au e hoike aku ia oe ke makemake nei au e lilo oe i wahine mare na‘u.  Pehea la kou manao, e ae mai ana anei oe i keia noi?"

            "O, e Hale, oia anei kou manaoio maoli?"  i ninaou mai ai o Mabela me ka hoihoi.

            Aohe pane aku o Hale i kana ninau, aka nae, i mea e hoike aku ana i ua o Mabela o kona manaoio maoli ia, huki mai la oia i ua o Mabela a pili mamaua o kona a‘o, a apo mai la iaia ma ka puhaka.

            "Ua ike kaua a ua kamaaina kekahi i kekahi no kekahi manawa loihi i hala, mai ko kaua mau la kamalii mai a nui wale: o keia manao o‘u i hoea mai la i keia la a noi aku ia oe, o ka makemake maoli no ia o na makuakane o kaua, a i hele mai la au e hooko aku ia makemake o laua, nolaila e noi aku ana au ia oe, e ae mai ana anei oe e lilo i wahinemare na‘u, a e lilo hoi oe i mea aloha na‘u a owau hoi nau, a na ka make kaua e hookaawale?"

            Aohe a Mabela pane, aka, i hoike no kona ae i ka Hale noi, kulou iho la oia a honi iho la ia Hale no kekahi manawa loihi, me ke apo pu mai o kona mau lima ma ka a-i o Hale, a no kekahi manawa loihi ko laua lulumiia ana e na kipona ikiiki a ke aloha.  Nau ia e ka makamaka heluhelu e hoopiha pono aku i ka moolelo ma ia wahi aku, elike me kau e ike iho ai nou iho.

            O ka mea kupanaha, aohe wahi lihi iki o ke aloha iloko o ko Hale puuwai no keia Mabela o kona noonoo ame kana hoomanao mau aia i Manua, aka no ka hooko ana aku i ka makemake o kona makuakane, i hoopakeleia ae ai oia mailoko ae o ka pilikia, aole o kona makuakane wale no, aka oia pu kekahi, pela wale no oia i onoupoo aku ai iaia e hoopalau me ka mea ana i aloha ole ai, a oia kaua o ka nalu ana iho mahope mai, "heaha la ka waiwai o ka hoopalau ana me ka mea a‘u i ike ole iho ai ia mea he makemake a he aloha?"

            Pu@iki mai la oia ia Mabela a pili i kona umauma a no kekahi manawa loihi ko laua kuwili ana, ahiki i ko Mabela ul@hiaia a@ iho e na manao hooihi a makemake ma@ a huai mai la i ka meahuna iloko o kona puuwai ana o ka hoololii ana no kekahi mana wa loihi mamua aku, a hoike okoa mai la mamuli o kona aloha i ua o Hale i noi aku @ oia i kona makuakane ia Harisona e noi ae ia Mr. Venona no ko laua hoohuiia ma ka mare me Hale.

            Ma keia la iho la i hooholo ai laua no ko laua hoopalau ana a ua hoikeia aku ia hoopalau ana o laua i ko laua mau makuakane, he lono hauoli loa hoi i na olofala, koe nae ka hoikeia ana ae o ko laua manawa e awaiauluia ai.

 

MOKUNA XVI.

Ka Hana Hoohihia ia Hale ame Elese.

            Ua piha loa o Elese i ka hauoli a ua hoomahaia ae @ kona mau manao luuluu i ka manawa a ua o Elese i ike ak@ ai ia Hale e hoi hou mai ana no ka hui ana me ia no ike aku i ka helehelena hoihoi o Hale, aole hoi kela helehelena makue o Hale ma kela manawa ana o ka @ ana iho i ua o Elese.

            Aohe kumu e ae o ko Hale hauoli, o keia wale @ ua lanakila kona manao e koi mau ae ana iaia aole e hook@ aku ia Elese e hookaumahaia kona noonoo no hookahi minuke no ko laua kaawale, aole hoi e hookuu aku ia Elese na kekahi mea okoa aku e paulua mua mai iaia e lilo ai oia i pio na ia mea i makemake wale no e hoopoino ia Elese aole hoi mamuli o kona aloha.

            @a hui ana ae a laua, alaila huai mai la o Hale i na huaolelo o ke aloha oiaio, na mea huna iloko lilo loa o kona wai hona noonoo, a pela hoi me na mea nani a laua like e ha@a aku ai i ka manawa e lilo ai laua he kane a he wahine a hoike aku la no hoi o Elese i kona manao aole e nele ana ka hauoli o kona makuahine ame kona kaikuaana i ka man@ e hoikeia aku ai ia laua ua mareia oia me kekahi kanaka opio u‘i a waiwai.

            Ma keia manawa ua hooholo iho la o Hale iloko ih@ e hookomo loa aku iaia iloko o ka moana akea o na hana hoopoino i kona inoa ame ko Elese, me ka nana ole ae ihope i ke kapakai o ka palekana o ko laua inoa maemae ame ka oiaio, ka mahaloia mai ame ka inoa hanohano, aole oia mau ano maikai apau ua kapaeia ae la mahope, a ka@ aku la ka noonoo me ke akenui o ka iini no ko laua hooh@ ae, aole nae ma ke ano nei i kulike me ka ke kanawai @ mai ai, aka, ma kekahi ano haahaa a hilahila loa.

            "E Elese, no ko mama ame ko kaikuaana pono au o ka olelo ana mai nei, e hoihoi aku kaua ia laua a hoonoho maloko o kekahi wahi home maikai ma kuaaina, kahi a laua e noho ai me ka hauoli loa, a o kahi hoi e hiki ai e lappauia o Kete e kekahi mau kauka akamai.  E huli kaua oiai laua e noho ana malaila i mau kauka no Kete, a no ko makuahine uuku hoi e loaa ana iaia ka noho ana hauoli ma@ na la apau o kona ola ana."

            "O, in a pela ana, maikai maoli oe e Hale, kuu aloha," i pane ae ai o Elese, me ka piha hoihoi no nei mau hoakaka a kana ipo.

            "Ae; oia maoli ko‘u manao," wahi a Hale o ka pane ana iho; "no keia manawa ke manao nei au e pono kaua e huna i ka mea oiaio e pili ana i ko kaua hoopalau ana, mahope auanei lohe aku kuu makuakane a lilo hoi ia i mea hookaumaha loa aku i kona noonoo."

            "Pela no; a pela no hoi me mama ame Kete, aole pono laua e lohe aku no keia mea a kaua i hooholo iho la," i pane ae ai o Elese.

            "Aole; manao au he mea maikai ka hoike ana aku i ka makuahine ame ko kaikuaana no keia hooholi ana iho la @ kaua no ko kaua hoopalau ana, aka aole i kekahi mea okoa aku mawaho ae o laua.  No kuu makuakane la ea, aole pono e lohe aku oia, no ka mea, ua paa loa kona manao o Mabela ka‘u wahine e mare aku ai, a in a e lohe aku ana oia o oe ae nei ka‘u wahine e mare aku ai, a ina e lohe aku ana oia o oe ae nei ka‘u i hoopalau ai, he mea hoehaeha loa aku ia iaia, aole oia wale aka, e huhu pu mai ana oia ia‘u no ko@ hana i ka mea aloha ole iaia."

            "A pehea, in a no kona lohe aku nei e mau loa aku ana no anei kona huhu me ka nana hou ole mai ia oe he keiki nana?  Aole ana anei ola e hukala mai ia oe i ka manawa hope ana e ike iho ai ua aloha oe ia‘u?  E noonoo mai ana anei oia no‘u ma ke ano he kaikamahine haahaa loa malalo iho o kou kulana a ma ia ano e huikala ole mai ai ia oe?" wahi a Elese o ka ninau ana ae.

            "O, ke manao nei au e huikala mai ana no oia ia‘u ma na ano apau, a no ka mea, owau hookahi wale no kana keiki, a eia maluna o‘u kona aloha i na manawa apau, aka nae, e hala ana paha kekahi wa loihi mamua o kona hoopau anai kona manao huhu, ke ike iho oia i ka nui o ko@ aloha ia oe ame kou lilo hoi i mea aloha nana, ke hoomaopopo iho oia i kou mau ano maikai apau.  Aka mai hookaumaha aku kaua i ko kaua mau noonoo no ia mea.  No‘u iho ua oo au ma ke kanawai a ua hiki ia‘u ke hana elike me ko‘u makemake."

            Mahope iho o ka hoopukaia ana aku la o keia mau olelo hoohuli ae la o Hale i ka laua mea e kamailio ai maluna o kekahi kumuhana okoa, a no ka piha loa o Elese i ka hauoli, poina ae la na mea e ae apau iaia, o ka noonoo nui wale no iloko on a ia manawa oia kona laki no ka lilo ana o kekahi kanaka opio u‘i a waiwai i kane nana.

            I ka hoea ana aku o ka moku i kahi i manaoia ai, i ka nana aku ua poina i na mea apau ma kela hele ana ka h@ manao ana ae no Hale ame Elese no ka laua wahi o ka auwana ana aku, o laua wale no, iloko o ka ululaau, eia nea hookahi kaikamahine hana maloko o ka halekuai i loaa ka hoohuoi no kana mau mea o ka ike ana mawaena o k@ mau opio maloko o ka halekuai, a iaia i noonoo iho ai no @ Hale ma hele kokoolua ana aku o laua wale no, luliluli @ la kona poo no ko Elese hihia ana i ke kanaka opio a@ kekahi kaikamahine.

            "He u‘i, ae; aka he opiopio loa o Elese aohe i pau k@ ano kamalii, aole no hoi oia i ike ia mea he hewa mam@ kona manawa i komo ae ai e hana maloko o ka hale@ O, he mea hilahila no ia."

            "Kahuhu!"  wahi a ke kaikamahine mua o ka ninau @ ae.  "Alaila he lili ka paha kou?"

            Aohe loaa o kekahi manao hoohuoi ia Elese o kela a@," keia kane w wahine e nana mai ana iaia aia he mau ma@ minmina nona e lilo ana oia iloko o ka hoowalewale ia @ poino ana kona inoa maikai.  Ua piha loa oia i ka ha@ e noonoo ole ae ai no ia mau mea, o kana mea aloha wale@ kana nana ia manawa, ka mea nona ka lima e apo mai@ iaia oiai laua e hele la.

            Iloko o ia manawa a laua e hele la ke haalulu wale @ no kona kino me ka nui o ka hanu me he manu la i hoo@ iloko o ka halemau, oiai laua e hele la a mamao loa mai@ hapanui aku o ka poe o lakou.  Ua piha oia i ka maka@ ia manawa hookahi ke kau la kona manaolana maluna @ mea e hiki mai ana, ka hana hoi e hooihiaia ai oia, aole @ ke ano maikai, aka, ma kekahi ano lapuwale loa.

            Ua hamau loa o Hale me kona noonoo nui no ka mea e hana aku ai, a ke paa mau mai la no hoi o Elese ma kona lima me ka pili mau mai o kona poo ma ka pool@ o Hale a e nana mau iho ana no hoi o Hale maluna o ka lauolo ehuehu o ua o Elese me kona noonoo nui iloko on a no ka@ mea e hana aku ai, in a no ka lilo nei o Elese i kekahi kanaka okoa aku.