Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 38, 17 September 1920 — Page 7

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Maryann Acker
This work is dedicated to:  Gang - miss ya my friend

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, SEPATEMABA 17, 1920.

 

HE MOOLELO NO

Elese, ka U’i Nohea i Liliia

A I OLE

Ka Ipo Aloha a ke Kanaka Waiwai

 

            @ iho la oia me ka emoole loa a hookuu mai la i kana pu ana ia Elese. Aole o Elese i nana ae iluna i ka manawa i @ aku ai kona lima mai ka Hale paa ana. aohe no hoi oia a @ ma o a maanei, ina he mea kekahi e nana mai ana ia keia @ manawa. Ma ia wahi a laua o ke ku ana iho ua paa @ i ke alaiia e kekahi ulunahele e hiki ole ai ia laua ke @ mau i kekahi mea. o laua nae ke ikeia mai ana.

            E Elese.” wahi a hale o ka pane ana iho.

            Ae, e Hale i keaha la?” i pane ae ia o Elese, ma ka nana pu aku ae iluna i na maka o Hale.

            Aole pane hou iho o Hale, aka apo mai la nae ia elese a pili @ i ka hala ana o kekahi manawa, pane iho la: “No ka @ o ko’u aloha ia oe aneane e hiki ole e loaa na hua@ kupono ia’u e kamailio i iho ai ia oe. Ua loaa ia’u keia @ oiai kaua maluna o ka moku, aka, o ka nana ae hoi @ nui loa ka poe o kakou e noho mai ana, uumi wale iho la no keia manao iloko o’u a oiai o kaua wale no ma keia @ nei manawa, i ko’u noonoo iho aneane e lilo ka noonoo @ e lawe mai ia oe a lilo na’u i mea hoouluahewa loa ae i @ noonoo.”

            Kulou iho la oia ilalo ia manawa, a nana pono ae la no hoi @ iluna iaia, a no kekahi manawa ka nana pono ana o kekahi i kekahi me ka piha i na manao ulumahiehie o ke aloha aki o  alaila lele iho la o Hale a honi iho la ma na lehelehe o @ a no kekahi manawa ko laua ku ana malaila me ke apo aku o kekahi i kekahi.

            O iloko o na la apau o ko Elese oia ana o keia iho la ka la hauoli loa i loaa iaia. a iloko o na la apau o kona oia ana pu ia hope mai aole i poina mai kona noonoo aku ia mau minuke ame na huaolelo aloha i kukaiia mawaena o laua.

            Ua hoomamao mau laua ia laua iho mai ka nui mai o lakou i ka hapanui o ka manawa ahiki i ka manawa i kiiia mai ai Lua no ka paina awakea, a hakalia no a pau ka aina awakea, e ko laua ku ae la no ia a haalele iho la i ka nui o lakou, a laua no e ike iho ana he mau olelo lehulehu ka ka poe o lakou e kamailio mai ana no laua.

            Aia ma kekahi aoao o ka mokupuni kekahi wahi mehameha loa a no ia wahi laua o ka hele ana aku.

            “E hele kaua ma kela huli o keia mokupuni, he wahi mehameha loa e hoohaunaele ole ia mai ai ko kaua mau minuke hauoli loa a noho aku nana i ka moana, a oiai kaua malaila ia manawa e hoolala aku ai no ka kaua mau mea e haua aku ai no keia mua aku,” i pane iho ai o Hale.

            “Aole ana anei e noonoo mai ana kekahi poe he hana pono oie ka kaua o ka hele ana no ia wahi?” i ninau ae ai o Elese.

            “Na lakou paha ia e kamailio mai; heaha ka kaua nana aku i ka lakou mea e noonoo iho ai no kaua?” i pane iho ai o Hale.

            “Hele mai kaua. a oiai kaua malaila alaila hoike mai oe i kou manao me ka hunahuna ole no kau mau mea apau i makemake ai e hanaia ma nei mua aku, aia a lohe aku au i kou manao na’u ia e hana aku i ka mea e hookoia aku ai ia manao ou.”

            O ko laua hoomau aku la ia i ka hele ana a hoea i ua wahi la. a noho iho la iluna o ka mauu malalo o ka malumalu o na kumulaau. a malaila laua i hoohala ai i kekahi manawa ma ke makailio ana me ka hoolaa ana no ko laua noho ana o ia mua aku.

            No ko laua nanea loa i ke kamailio me ka noonoo ole ae noko lakou manawa e hoi ai, a i ka manawa hope loa ua haupu ae la o Elese no kona ike ana aku i ke ano ahiahi loa, a oia kona manawa i olelo aku ai ia Hale ua ahiahi loa ia manawa a he mea pono ia laua e hoi no kahi o ka moku. O ko Hale wehe koke ae la no ia i kana uwaki a nana iho la, a i aku la: “He oiaio. ua ahiahi loa i’o ka keia manawa a kaua e noho nei.” a hoomaka ae la oia e ku iluna.

            “Pehea ua ahiahi loa i’o no anei, e Hale? O ka hora ehia keia?”

            “Ua aneane e kani ka hora elima i nei manawa, ua ahiahi loa mamua o ka’u i manao ai,” wahi a Hale o ka pane ana iho.

            O ko Elese ku ae la no ia iluna a paa mai la i ka lima o Hale a i ae la: “Ina no ko kaua haule nei i ka moku. alaila pehea ana ko kaua pono. aohe moku e ae e kee mai ana ia kaua. pela anei?”

            Aohe pane iho o Hale no kana ninau, aoakai aku la nae iaia ma ke ala ololi no a laua o ka hele ana mai, a oiai laua e hele la. ke ulu mau la iloko o elese ka hopohopo na ko laua haule i ka hope moku. i ka ua mea o ka hoolalau i ka huki a ka ulua. a no ka nui o kona hopohopo no ko laua haule. palua ae la kana ninau ana, a o ia ko Hale wa i pane iho ai:

            “Aohe alahele e ae. aka mai maka’u oe, e awiwi aku ka kaua hele ana. Ke manao nei au ua kani mua ae nei ke oeoe o ka moku aohe nae hoi au i lohe. no ko kaua lilo loa i ke kama@.”

            “Ei ae keia mea ke holo mai nei e kii ia kaua.” wahi a Elese a ka olelo ana ae. i kona wa i ike aku ai i ka hele mai o kekahi mea.

            “Ae. eia i o ae a: o Mr. Mokana. I hele mai la kela la e huli ia kaua. nana ae la paha a aole kaua, pela oia e hele okoa mai nei e huli. Akahi kaua a palekana. Ke hauoli nei au no ko kana kiiia ana mai la, no ka mea, aole maikai iki ina e ikeia ana aole o oe pu kekahi me kela poe o kakou. e lilo ana i mea kamailio nui ia, a o ka mea oi loa aku o ka hookaumahaia oia no ko makuahine ame ko kaikauaana, a e loaa aku ana ka manao iloko o laua ua hoopoinoia oe, a e lilo mai ana au i kanaka hoahewa nui ia. no ka mea. mamuli o ko’u lawe ana ia oe i haule ai oe.”

            Haikea ae la ko elese helehelena ia manawa. Aohe oia i noonoo no ia mea mamua aku. Ia manawa ua hoomahuahua loa aku la oia i kona mama hele.

            Ua kahea aku la o Hale ia manawa, oiai. aole no i mamao loa o Mokana mai ia laua aku:

            “Holo hou aku oe ihope me ka awiwi ame ka mama loa. a kauoha aku i ka moku e kali iki iho; e hoea aku ana maua ilaila i ka manawa kupono loa.”

            No kela lohe ana mai o Mokana ku iho la oia, me he mea la e hoomaha ana, eia nae, ua ani mai la ko Mokana lima, me he mea la i ka. Hale ma hoomaopopo aku. ua holo aku ka moku o lakou, no ia mea. ua hoopiha loa ia iho la o elese me ke kaumaha a i ae la ia Hale:

            “E holo maoli aku kaua. e Hale!”

            “Ua lohi loa!” wahi a Mokana o ke kahea ana mai. “Ua hala aku la ka moku!”

            “Ua hala i’o aku la anei ka moku?” i nanau aku ai o Hale.

            “Ae; ua hala kahiko. a i hoi hou mai nei au e huh ia olua,” i pane mai ai o Kokana.

            Me ka helehelena kaumaha loa i nana ae ai o elese iluna i kona hoa hele. ke lohe ae la no oia i ka Hale mau mea apau e kamailio iho ana iaia. aohe nae ona nana ae ia mau olelo ana. o  kana wale no e noonoo la iloko ona ia manwa. he kaikamahine oia e hapalaia mai ana me na olelo hoohenehene a hoohilahila. a ke ike iho la no oia. i kona hilahila ia manawa. No Mokana no keia hana i mea e hookoia ai kona makemake.

 

MOKUNA XVI—Ka Mare Hoopunipuni.

 

            “O, e Hale, e hoopakele ae oe ia’u. He oi aku ko’u pono e make mamua o ko’u hoehaehaia no na kiko eleele e kau ia mai ana mamu o’u e ka lehulehu!”

            “E hoopakele no au ia oe, e Elese,”  i pane aku ai o Hale. “Malia he alahele no ka Mokana e hookaawale koke ia aku ai kaua mailuna aku o keia mokupuni i ka wa pono, me ka nana ole aku i ka nui o ka uku e kauia mai ana no ka hookaawale ana aku ia kaua mai nei aku.”

            “Ke ike aku nei au aohe alahele e hiki ai, e Hale, ua hala aku la ka moku; ihea auanei kau moku e hoolimalima aku ai no ka hoihoi ana aku ia kaua? Hookahi wale no mea maopopo loa ia’u i keia manawa o ko kaua wahi iho ana no keia e noho ai ahiki i ka la apopop.”

            “O, aole pono kaua e noho iho maanei i keia po!” i pane aku ai o Hale.

            “E Mokana, e hoolohe mai, e lilo ana ko’u kaawale ana me keia lede opio mai ka nui mai o ka poe o kakou i mea na lakou e kamailio ai, o ka oi loa, i ka wa i hoi aku la ka moku me ka maua kau pu ole ana aku la, a e manao mai ana paha auanei lakou he mau hana hewa ka i hanaia, nolaila, e noonoo mai oe i kekahi alahele e hoihoiia aku ai maua no ka aina, ina he alahele hiki kekahi ia oe ke hana mai, no ka pono o keia lede opio.”

            “Nui iho la ko Elese hanu ia manawa. a no Mokana hoi kulou iho la kona poo ilalo me he mea la e noonoo ana oia no kana mea e hana mai ai. No ka pane koke ole mai o Mokana i hou aku la o Hale:  “Ina no ko maua noho iho maanei i keia po, ehia ka hoi mea aloha o keia lede opio, e lilo ana oia i mea kamailio nui ia e ka lehulehu, ua haule oia i ka hewa me a’u a e lilo ana oia i mea hooheneheneia mai.”

            “O, ke kaumaha nei au, e Hale, nona. aka, e ike mai no nae oe aohe alahele e hiki ai ke hoihoi aku iaia no kona home, a e kaawale aku ai hoi oia mai keia mokupuni aku,” wahi a Mokana.

            “E Mokana, he lede opio leia na’u i aloha loa ai, nolaila aole o’u makemake e ike aku iaia e hoehaehaia ana; e hoao ana au e hoopakele iaia ma na ano apau me ko’u nana ole i ka nui o ka lilo, a e hoao pu aku ana no hoi au e hana i kekahi mea nona e pae maalahi aku ai i ka aina, ina no o ka make ka uku no ia hana.”

            “Pehea auanei e hiki ai, e ike iho no hoi oe la, aohe moku ma keia wahi e hiki ai ke hoolimalima aku no ka hoihoi ana aku i keia lede, a eia hou ua poina paha oe ia oe iho.”

            Aia ko Hale mau lima ke apo la ia Elese ia manawa, me kona hoomanao ole ae ia manawa he kana hoopalau oia na Mabela Harison, a i ka hala ana o kekahi manawa i mai la ia Mokana:

            “Aole au i poina ia’u iho, e Mokana; ua paa kuu manao e mare me Elese nei. me kuu ike no he hana hoopoino ia i kuu makuakane ame a’u pu, aka, aole o’u makemake e ike aku ia Elese nei iloko o na lima o kekahi kanaka okoa a ia nei i aloha ole ai.”

            “Owai auanei ka mea nana i hana a lilo ia i kumu e poino ai oe, owau anei?” i ninau mai ai o Mokana.

            “O, e Hale! Owau anei ke kumu o kou poino ina e poino i’o ana oe? O. ua aloha au ia oe me kuu naau apau, a ke makemake nei au e lilo oe na’u, a owaunau.” wahi a Elese.

            “Ea, e Mokana. he kahunapule no anei kekahi e noho nei maluna o keia mokupuni?”

            “He manaoio ko’u pela. e Hale.” wahi a Mokana. “O. e Hale, no keaha oe e makemake nei e haawi aku ia oe ia ha’i me ko ike no o Mabela Harisona kau wahine i hoopalau ai a i hoopaa aku ai ia oe?”

            “O, he mea waiwai ole ka minamina ana iho i nei manawa,” i pane aku ai o Hale me ka leo ko’iko’i. “Ina he kahunapule kekahi maluna o keia mokupuni e lawe koke aku oe ia maua imua ona, mai kali.”

            No kekahi manawa ko Mokana hamau ana iho. a ke noonoo la hoi o Elese i ka paa maoli o ka manao o kana aloha maluna ona. nolaila aohe ana ku-e ana ae i ka makemake o kana ipo no ko laua hoohui koke ia ae ma ka mare, no ka mea, ua maopopo iaia o ka pono koho aia ma kona aoao, oia kona hooholo ana e mare koke me ka mea ana i aloha ai, a i ole pela ke kau mai paha o na hoohilahilaia he nui no kona haule e ana i ka hewa mamua o kona mare ana.

            “E Hale,” i hoomaka mai ai o Mokana e kamailio. me ka haawi pu ana mai i kona lima, “Ua polole oe. Aohe au hana pono e ae e hana ai i nei manawa o kou mare koke wale aku no me Miss Beranadona nei. Ua oi aku ko’u ike mamua ou aia no he mau kanaka e hoao mai ana e kaili aku iaia nei mai ia oe aku i ka manawa e loaa ai he manawa kupono ia lakou, a i ole e kekahi paha o lakou, nolaila, mamua o ka lilo ana aku o ia nei i ka mea ikoa, a i ole, ai hoi e hapala wale ia mai ko ia nei inoa me na olelo hoohenehene like ole no ka haule ana i ka hewa me oe, e pono i’o no e mare koke ia olua, no ka mea, e Miss Beranadona, ua ike oe i ka mea i hanaia mai maluna ou e Paulo Harisona, a malia he kanaka ho uaku kekahi e hoao mai ana e hana elike me kana i hana mai ai ia oe.”

            Ua pii ae la ka ula ma ko Elese mau papalina leha ae la me ke ano maka’u ia Hale. Aohe ona manao iki e hoike ae ia Hale no ka mea a Harisona i hoao ai e hana maluna ona, aka oiai nae ua puka ae la ia Mokana, aohe ana huna hou ana iho, a mamua nae o kona hoike ana ae ia Hale no ka Harisona mea i hana mai ia maluna ona, ke nalu la oia iloko iho ona pehea ana la kana mau olelo kupono e hoopuka ae ai, i mea no Hale e lohe pono aku ai i na mea i hanaia mai maluna ona.

            “O, e Hale!” wahi ana. “he kanaka ino loa kela,” me ka hikiwawe loa oia o ka pane ana ae.

            “Aohe kanalua ana ua hana mai oia i kekahi hana lapuwale maluna ou au hoi o ka hoike ole ana mai ia’u, e ole mai la o Mokana loheia ae la keia mea. He kumu nui loa kela e kupono ai kou lilo koke ana na’u i keia po a e mare kokeia ai kaua i keia manawa.”

            “O, he mea maikai ole no nae ia, oia hoi ko’u lilo ana i mea e ala ae ai kekahi mokuahana mawaena ou ame ko makuakane. a i ole, lilo hoi au i kumu e hoopoinoia ai oe ame kou makuakane ma nei mua aku.”

            “He pololei kau i olelo mai la. e Miss Berenadona. e lilo ana kea mare koke o lua i mea no Mr. Venona e poino ai aole oia wale no, aka, oia nei pu ana kekahi. aka, i pakele ae ai nae oe mai ka hoinoia mai e ka lehulehu. o keia wale no ke alahele maikai loa a olua e hana ai.”  i pane aku ai o Kokana. “Ae; aohe alahele e ae.”

            “Ea. ke hoopau manawa wale nei no kakou maanei me ka waiwai ole.” i kahamaha ae ai o Hale. “O oe hoi e Mokana ka mea i ike i ke alanui e hoea aku ai i ka hale o kela kahunapule, nalaila. e alakai koke aku oe ia kakou no kahi o ka hale i ku ai.”

            “O ko Mokana huli aku la no ia hele. a hahai aku la no hoi na opio naaupo mahope ona. Ke puliki la o Elese i ka lima o Hale me ka lohe mau iho o Hale i kana mau leo uhu o ke kaumaha ame ka hilahila pu, a no ia lohe ana iho o Hale i ke kani mau o kana uhu. huli iho la e nana iaia a pane iho la:

            “E kuu Elese, ua oi aku kuu aloha ia oe mamua o ke ola, a i ole ka hauoli, a i ole ka hanohano pu. Ke makemake nei au e hana aku i na mea apau i mea nou e lilo ai oe na’u. aole anei ou ike mai i ko’u hauoli. oia hoi. he hana keia na kaua ia hooholo mua ole ai e hanaia ia i keia po. aka mamuli iho la o keia haaleleia ana o kaua maluna o keia mokupuni ua hookikina maoli ia mai kaua e lawe i keia keehina. oia hoi. ko kaua hoohui kokeia ae ma ka mare i keia po me ka hoopanee ole aku. o ke alahele wale no ia e uhiia aku ai na olelo hoohenehene nou a no’u pu. a o ke alahele wale no hoi e hoohamauia aku ai ke kamailio ana o na mea apau no kaua. He kanalua anei oe i ko’u aloha nou?”

            “Aole, aole loa! He aloha au ia oe, e Hale, me kuu puuwai apau, me kuu uhane ame kuu kino holookoa.”

            “Alaila e haawi mai ana anei oe i kou ola, kou hauoli. a i ole kou inoa maikai no’u nei?”

            “E haawi aku ana au i na mea apau a koe ko’u inoa hanohano, no ka mea, aohe i loaa ia mea ia’u, no ka mea, aole au i kupono nau ma ia inoa, o oe ana ka mea mua loa e hoowahawaha mai ana ia’u. aka, no na mea e ae apau oia ka’u e haawi aku ai ia oe.”

            “Aole au i namao ua like ka nui o kou aloha ia’u me ko’u aloha ia oe,” wahi a Hale o ka pane ana iho.

            Aohe pane hou ae o Elese, ke noonoo la nae oia na mua aku e hoike ae i ua o Hale i ka nui o ia mea he aloha iloko ona nona. he aloha oiaio mokuhia ole i na hoowalewale he nui, pehea la ka nui o kona hoao ia mai, aole loa oia e haawipio aku ana.

            Alakai aku la o Mokana ia laua i kekahi puulu kauhale ma kahi kokoke aku i kahi e ku ai na moku. he mau hale ma ke ano ke nana aku mawaho he poe haahaa wale no ke noho ana malaila. a he mau hale hoi e hoala ole ia ae ai kekahi manao kuihe iloko o kekahi mea elike me Elese.

            I ko lakou hoea nui ana aku mawaho o kekahi hale. kikeke aku la o Mokana maalea mawaho o k puka. a weheia mai la ka puka e kekahi kanaka, a hookomoia aku la lakou iloko. a i ka nana aku a Elese he mau wahi lako hale kahiko ke kuku mai ana a kekahi mea malihini no e kahaha iho ai ke ike aku i na mea e waiho mai ana maloko. O Mokana ka mea mua i kamailio aku i ka ona nona ka hale i ka i ana aku:

            “Ua holo mai makou i keia mokupuni ma ka makou huaka’i makaikai. a ua haule iho nei nae keia lede opio ame keia keonimana i ka hope moku.”

            “Aloha ino no ka hoi! Pilikia maoli ka laua aole e hiki ke hoi aku. no ka mea, aohe moku nana laua hoihoi aku. Pehea ana la na makua o keia lede opio e hana mai ai. a pehea ana la ko laua manao no kona haule ana, aole i hoi pu aku la me ka nui o ka poe i holo mai ai? Ea, he mea kaumaha maoli ka hoi kena! Nui maoli kou pilikia, e ka lede opio. E ka lede opio, ke hoomaopopo iho la no anei oe i ka nui o kou pilikia?” wahi a ke kahunapule hoopunipuni o ka pane ana mai ma ke ano e hoike mai ana i ka nui o kona kaumaha no ko elese haule ana.

            “Ua maopopo no iaia,” i pane aku ai o Mokana, “a no ia pilikia hoi makou i hele mai la imua ou. He mau opio keia i hoopalau ia laua iho, a i hoopakeleia ae ai laua mai na hailukuia ana mai e ka lehulehu. ua haulehia laua i ka hewa mamua o ko laua mareia ana, pela iho la makou i hoea mai la la imua ou me keia manao he mea kupono no laua e mare koke ai i nei manawa me ke kali hou ole aku. Oia makou la i hoea mai la imua ou no ka houhui ana ae ia laua nei a lilo i hookahi.”

            “O. he manao kupono a naauao loa ia o laua. Ke hauoli nei au i ka lohe ana aku la ia manao maikai. no kou pono keia e ka lede opio, a peahea e hoomaka koke anei kakou i ka mare ana aku ia olua?”

            “Ina e oluolu mai ana oe,” i pane aku ai o Hale, me ka hele ae la o kona helehelena a haikea loa ia manawa.

            Me ke kali hou ole iho o ke kahunapule hoopunipuni, o kona hoomaka mai la no ia i kana apana hana o ke aoao mua ia ana aku e Mokana, a iloko o ia manawa ana o ka lawelawe ana i kana apana hana. aohe mea i maopopo ike ia Elese, eia nae aohe kanalua iki iloko ona no ka oiaio o ia mau mea apau e hanaia mai ana. i kulike me ka hana a ka ekalesia a ia kahunapule i lilo ai oia i kahu.

            Ma na ninau apau i uiia mai i ua o Elese ua paneia aku me ka hikiwawe, me ka leo haalulu nei nae o ka mea i maopopo mua ole ia ano hana, a oiai oia e ninaninauia mai ana ke ulu mau la ke aloha ame ka hoomanao iloko ona no kona makuahine ame kona kaikuaana e noho mai la i ka hale. me ka manao nei he pono kana huaka’i o ka hele ana mai, eia ka e hoomare koke ia ana oia me ko laua apono ole mai, a heaha ana la ka laua mea e kamailio mai ana iaia i kona manawa ame Hale e hele aku ai i ka hale e ike ia laua. a hoike aku ua mareia laua ma keia ano hoopunipuni a lapuwale haalele loa.

            Aka nae, o kona manaoio nui maluna o Hale ka mea nana i pale ae i na manao kanalua apau mai iaia aku, a ua manaoio iho la no oia ia manawa he mare oiaio ia e lilo ole ai oia i mea hoahewaia mai. a i ole e hoohenehene ole ia mai ai e ka lehulehu.

            Ua lawelawe iho la ke kahunapule hoopunipuni i kana apana hana me ka holopono loa ahiki i ka pau ana, a puana mai la no hoi i na olelo hope loa. elike me ka poe e ae e hoohuiia ai ma ka mare, “i keia la ua hoohuiia olua me ke kupono loa imua o maua na hoike i ikemaka i keia hoohuiia ana iho la o olua, a ke hoike aku nei au ua lilo olua i keia manawa he kane a he wahine, a na ka make olua e hookaawale.”

            He minuke mahope iho o ko laua hoikeia ana mai he kane a he wahine. apo mai la o Hale i ua o Elese iloko o kona mau lima a honi iho la me ka pane ana iho:

            “O. e Elese, ua lilo oe he wahinemare na’u i keia hora. Mai keia manawa aku hookahi wale no kaua, aole elua hou aku. a na ka make kaua e hookaawale.”

            “E Hale, e haalele ana au ia olua i nei manawa, e noho olua no olua iho. a e hoohauoli ia olua iho. a i ka wa pono e kii hou mai ai au ia olua. E ae mai ia’u e haawi aku i ko’u mahalo ame ko’u aloha ia oe, e Mrs. Venona. aole oe o Miss Elese Beranadona hou mai keia manawa aku.”

            Ia pau ana no o kana kamailio ana. o kona kaha aku la no ia hele me kahunapule hoopunipuni. a papaniia mai la ka puka, mahope iho keia o ka haawi ana mai o ke kahunapule hoopunipuni i kona aloha i na paamare me ka minoaka e naholo ana ma kona mau papalina a ma kona mau maka, he minoaka a Elese o ka ike ana aku i lilo ai i mea nona e kulou iho ai ilalo, a i mai la ia Hale:

            “E Mr. Venona. me ka hauoli nui au e haawi aku nei i kuu hale no olua no keia po, a no;’u iho. e hele aku ana au e huli i wahi no’u e hoaumoe ai me kekahi o na hoaloha.”

            Ua papa koke aku la o Hale iaia aole e hele. eia nae. ua huli e aku la kela e hele me Mokana. a haalele hookahi ia iho la o Hale me kana pio i mau kiai no ka hale o ke kahunapule hoopunipuni.

            E hoakaka iki aku ka mea kakau ma keia wahi: O ke kahunapule nana i mare iho la ia Hale ma ma ke auo aoiki aole oia he kahunapule oiaio, he kanaka no oia no kela mokupuni, a ua kiiia aku nae e Mokana e hana mai ma ke ano he kahunapule no ka mare ana ia Hale ma. a ua hanaia iho la ia me ka holopono, aole nae ma ke ano oiaio, aka. ma ke ano pono ole.

            Ua ike mua o Mokana i kana mea e hana ai; oiai o Hale ma e hele ana o laua wale no ma kekahi huli o ka mokupuni. o ka Mokana hana ia manawa oia ke kuka ana me keia kanaka nana i mare iho la ia Hale ma ma ke ano hopunipuni. Aole keia o ka pau o ka Mokana mau hana epa, ei hou aku no imua elike me ka nee ana aku o keia moolelo.

 

MOKUNA XVII.

 

            Me ka noonoo maikai ole i ike aku ai o Elese i ke paniia ana mai o ka puka o kahi hale a koe iho la o laua wale no koloko ma ke ano he kane a he wahine, mamuli o ia mareia ana iho la. Ia manawa aohe ana mea e ae e noonoo ana o kona hoohui wale ia ana iho la no me ke kane ana i oi aku ai kona aloha mamua o na kanaka e ae apau o ke ao. Aohe komo mai o kekahi manao e ae iloko ona, he mare apiki ka i hanaia iho la maluna o laua, ua manaoio maoli no oia he mare oiaio loa ia, nolaila, aohe mea ano e iloko o kona noonoo, o ka hauoli wale no no kona hoohuiia ana me ke kanaka ana i aloha ai, eia nae, aole iho la keia o ke ano o ka mare ana i lia loa ai. aka. o kela mareia imua o kekahi ahakanaka nui e hoohanohano mai ai i kona mare ana me ka mea ana i aloha ai.

            Ma kahi o kona hoopuniia mai e na helehelena o na hoaloha e hoohanohano mai ai i kona mareia ana, ka poe hoi ana i aloha ai, a e ku aku ana hoi mamua o kekahi kuhu i hoolaaia no ka hana a ke Akua, kahi hoi e loheia aku ai ka leo o ka okana. na himeni maikai mai ka papa himenia mai. a moloko hoi o kahi i hoonaniia no ka oihana loa. ua hoohuiia iho la oia me kana aloha maloko o keia wahi hale kahiko me na wahi lako popopo a kahiko. a i elua wale no mau kanaka e ike mai i ko laua hoohuiia ana e ke kanaka me kona kulana kahanapule ke nana aku ma na ano apau. a i kana noonoo iho he mare kupanaha loa ko laua.

            Aka ua hanaia iho la ia no ka hoopakele ana i kona inoa maikai. no kona hanohano. a ua loaa iho no hoi ka manao iaia ua hoike aku o Hale i kona aloha oiaio iaia me ka paulele nui maluna ona. nolaila ua uumi wale iho la no oia i kona mau manao kaumaha apau a i mai la ia Hale:

            “Ea. e Hale. kupanaha maoli no keia hana i hanaia iho nei ia kaua me ka hikiwawe loa!”

            Aole i poina iaia kela helehelena haikea a keokeo pu o Hale i kona manawa i nana iho ai iaia. a me ka hikiwawe loa apo aku la iaia a hoopili aku la i kona alo iloko o na la apau o kona ola ana.

            “He pololei kau i olelo mai la. aka nae. e ike mai oe i keia. i hanaia iho la keia i mea e hoopakeleia ae ai kou inoa mai ka hapalaia ana mai e ka lehulehu he kaikamahine hewa oe.”

            “A pehea. aole anei oe e minamina iho ana no ko hihia e ana me a’u? Aole ana anei oe e kaniuhu iho ana no kou lilo ana he wahine na’u, a ua hoopaaia aku au nau no ka manawa mau loa?”

            “O. e Hale, aole loa! O kuu hauoli ia. a no ka mea. ua oi aku kuu aloha ia oe mamua o na mea e ae apau o keia ao. a he nani ia mea ja’u i ko’u ike ana iho ua lilo au he wahine nau a o oe hoi i kane na’u. e hiki ole ai ke hookaawaleia mai ia oe mai o ka make wale no; eia nae, aneane hiki ole ia’u ke hoomaopopo iho i ko’u kulana oiaio i nei manawa. me he mea la no ka hoi o Elese Beranadona no au i kamaaina mau ka ikeia ma ia inoa a aole hoi o Mrs. Venona.”

            “Mai ike maopopo oe i ka like ole ina i loihi aku ka manawa o ko kaua hoopalauia ana. O ka mare he mea kamahao a emoole loa ia o ka hana ana. o kau wale no e ike iho ai mahope o kou hoomaopopo ana ua paa oe i ka hauhoaia ma ka berita. ua pau kou hele lanakila ana. a he pio oe na ke kane. a pela hoi ke kane he pio oia na ka wahine. elike iho la me keia hanaia ana iho la o kaua.

            “Aka aole anei oi aku ka lanakila o kou kapa ana mai ia’u he kane nau a pela hoi au e kapa aku ai ia oe he wahine na’u, me ka nana ole aku i ka nemaia mai e ka lehulehu, a i ole ka hoohentheneia mai paha me na manao koho hewa. a e kohu ai no hoi ke apo ana aku a apo mai. me ka pili mai o kou puuwai i ko’u, a o ko’u hoi i kou. a e hawanawana iho ai ka lehelehe ma kou mau pepeiao i ka huaolelo ona loa, kuu wahine ame kuu mea aloha?”

            “Ae; pela no; a ke ike nei au nau wale no au a nau wale no: me he mea la o ka home, ka hauoli, ka waiwai, ka inoa hanohano ame ka lani aia ia mau mea apau iloko o kou mau lima i nei manawa; no ko’u pono wale no.”

            “Ina pela, alaila aole anei oe e minamina hou iho ana no ka hoea ole ana mai o ko makuahine ame ko kaikuaana ianei e ike i ko hoolilo ia ana i wahine na’u?”

            “Aole; e hoopoina aku ana au i na mea apau a hookahi wale noonoo iloko o’u, oia hoi, ua lilo au he wahine nau, nau wale no a mau loa aku.” i pane ae ai o Elese.

            No nei mau olelo a Elese, alaila kulou iho la o Hale a honi iho la iaia me ka muki ana iho ma na lehelehe no kekahi mau manawa lehulehu.

            “E Elese,” wahi ana. “mai poina iki oe no ka manawa e hiki mai ana i hanaia iho la keia no ke kumu ua aloha au ia oe.”

            “Aole au e poina ana, e Hale,” me kona hookaawale ana aku iaia no kekahi manawa i hiki ai iaia ke nana ae iluna i ka helehelena o ka mea ana i aloha ai: a hala kekahi manawa, alaila apo mai la ia Hale ma ka a-i a honi ae la iaia me ka hoomaumau ana no kekahi manawa. ‘Aole loa au e poina iki ana elike me ka loihi o ko’u mau la o ke ola ana.”

            “Ua hoohalaia kekahi manawa loihi e na mea aloha elua maloko o kela hale o laua wale no. e huai ae ana kekahi o kona mau manao o ka moelolii ana no kekahi mau la a pela no hoi kekahi. a iloko o ko laua mau minuke hauoli loa. aia hoi ua hoopuiwaia ae la laua mamuli o ke kikeke ana mai o kekahi mea mawaho o  ka puka me ka ikaika.

 

MOKUNA XVII—Ka Moku.

 

            Ma kela manawa o ke kikekeia ana mai mawaho, ua ku like ae la na opio iluna a hele aku la no kahi o ka puka; o kekahi no keia o na hana a Mokana i hoolala ai, e hoolalau oia no kekahi manawa a iaia no ka ike i ka manawa pono alaila kii hou mai ia Hale ma.

            O Hale ka i hele aku a wehe mai la i ka puka, a ke ku la hoi o Elese e hoolono me ka lelele o kona oili.

            “E Hale, he nuhou maikai ka’u!” i lohe aku ai o Elese i ka leo o Mokana o ke kamailio ana mai mamua o ka weheia ana mai o ka puka.

            Ua wehe koke mai la o Hale i ka puka ia manawa. a ninau aku la: “Heaha keia nuhou maikai au, e Mokana? O oe anei ia?”

            “Ae, owau keia e Hale.” i pane mai ai ke kanaka hoowalewale piha maalea. “He nuhou maikai ka’u e hoike aku ana ia olua. Oiai au e holoholo ana ma kapa kahakai o ko’u ike aku nei no ia i kekahi moku e holo ae ana.”

            “A pehea, ua kahea aku nei nae paha oe e kipa mai i keia mokupuni no ke kii ana mai ia kakou,” i ninau aku ai o Hale.

            “Ae, ua kahea aku nei au. a o kahi o ka laki ua ikeia mai ia peahi ana aku nei a’u, a ua lohe pu ia mai no hoi kuu leo e ka poe oluna o ka moku. no ko makou manao paha he mea kekahi i pilikia ma keia mokupuni. a ua hoounaia mai he waa pa ioka nei. a eia ka o a mou a Hakafila.”

            “O ke Tese anei?” i ninau aku ai o Hale me ke pihoihoi. “Alaila na Hakafila ana anei kakou e hoihoi aku ana?”

            “Aohe o Hakafila maluna o ka moku. a wahi a ke kapena o ka olelo ana mai nei ia’u ina aole oia e hoihoi aku ana ia kakou i ka aina e lilo ana ia i hana e hoopauia mai ai oia mai ka hana mai. nolaila aole a kakou hoapaapa hou ana iho. akahi ka moku i hoea mai la ianei i ka manawa kupono no ka hoihoi ana aku ia kakou i ka home. E wiki mai olua. olelo aku oe ia Mrs. Venona e awiwi mai. aia ka pono a kau aku kakou iluna o ka moku manao ae ka palekana; o ka’u makemake loa nei e hiki mua aku kakou i ka aina nui mamua o ke ku ana aku o kela poe i holo mua aku nei a haalele ia kakou ihope nei. He mau hana maalea wale no keia a Mokana i manaoia aku ai aole nana i hoolala i keia mau hana apiki.

            “E Elese, ua lohe mai la anei oe i ka Mokana mea i kamailio mai nei?” i ninau aku ai o Hlae.

            “Ae. ua lohe aku nei au. e Hale? E hele aku kakou me ka awiwi, i ole e kali loa mai kela poe o ka moku ia kakou!”

            “E hele pu aku ana maua me oe, e Mokana. no kahi o ka waapa.” i kahea aku ai o Hale. alaila huli mai la oia e kii ia Elese me ka pane ana mai: “Alaila he makemake loa anei oe e kaawale koke mai ia’u aku i nei manawa?”

            Apo aku la o Elese ma kona a-i a honi aku la. ke ano hana a kekahi wahine i kuleana i kana kane. aohe ana mea e maka’u a e hilahila ae ai. no ka mea, ua kuleana oia iaia. a i aku la:

(Aole i pau.)